Στη Φωκίδα και στα χωριά της Επταλόφου και της Λιλαίας, ξέσπασαν την εκδικητική τους μανία οι ναζί στις 7 και 8 Οκτωβρίου του 1943.
H ιστορία αρχίζει να εξελίσσεται με την κατάρριψη αμερικανικού βομβαρδιστικού από γερμανικά αεροπλάνα, πάνω από την Άνω Αγόριανη στις 6 Οκτωβρίου 1943. Χερσαίες δυνάμεις των Γερμανών, βλέποντας ότι το πλήρωμα του βομβαρδιστικού εγκατέλειψε με αλεξίπτωτα, κινείται προς την περιοχή για να τους συλλάβει. Μάλιστα από εδάφους πολυβολούσαν τους Αμερικάνους που έπεφταν με τα αλεξίπτωτα για να διασωθούν, γεγονός που θεωρείται έγκλημα πολέμου και σκότωσαν ένα από αυτούς.
Στο δρόμο Έλληνες αντάρτες χτυπάνε τους ναζί, σκοτώνοντας επτά από αυτούς, με αποτέλεσμα να τους κάνουν να οπισθοχωρήσουν. Η μάχη έγινε, στη θέση Βρυζόραχη – Όχτος, μεταξύ Επταλόφου και Λιλαίας.
Για αντίποινα οι Γερμανοί στις 7 Οκτωβρίου 1943 καίνε τη Λιλαία και μία ημέρα μετά 8 Οκτωβρίου I943 καίνε την Επτάλοφο (Άνω Aγόριανη).
Στη Λιλαία (Κάτω Αγόριανη) βρήκαν το θάνατο από τους ναζί 11 άτομα, ενώ πυρπολήθηκαν τα 150 από τα περίπου 160 σπίτια του χωριού. Όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις οι κάτοικοι της πρώην Κοινότητας Λιλαίας κατέθεσαν, ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Άμφισσας, αγωγή, κατά του γερμανικού δημοσίου, ζητώντας αποζημιώσεις.
Κάηκαν τα 146 σπίτια από τα 184 που είχε το χωριό και όσοι κάτοικοι δεν πρόλαβαν ή δεν είχαν εγκαταλείψει το χωριό σφαγιάστηκαν ή κάηκαν ζωντανοί, μεταξύ αυτών νήπια και ηλικιωμένοι, ενώ μία 17χρονη, πριν φονευθεί, βιάστηκε από 15.
Μέχρι σήμερα δεν υπήρχε κάποιο μνημείο στην περιοχή, αλλά ήδη έχει δρομολογηθεί η ανέγερσή του, όπως μας πληροφόρησε μετά από επικοινωνία που είχε το ert.gr με το Δήμο Δελφών, ο αρμόδιος Αντιδήμαρχος,Νίκος Μαλιώτης. Έτσι θα υποστηριχτεί περισσότερο και η προσπάθεια διάσωσης της ιστορικής μνήμης.
Τα ονόματα των θυμάτων της Επταλόφου:
Αικατερίνη Ν. Βελέντζα (Κιρκάσαινα)
Μαρία Π. Καραπανάγου
Πανάγου Ι. Μούκα (γιαγιά)
Μαρία Αλεξ. Μούκα (μάνα-σύζυγος)
Αφροδίτη Αλ. Μούκα (κόρη 17 χρονών)
Δημήτριος Αλ. Μούκας (γιος)
Αναστάσιος Αλ. Μούκας(γιος)
Παναγιώτης Αλ. Μούκας(γιος)
αβάπτιστο – Αλ. Μούκα (κόρη)
Ανδρέας Δ. Τούντας (Μπάφας)
Ευθυμία Μπαΐρα
Ιωάννης Λάζος
Ασήμω Αλεξ. Λιάπη (Ζαζάναινα)
Ουρανία Ανδρ. Κούτρη
Αθανάσιος I. Koφίνης
Μαρία Αθαν. Κοφίνη (σύζυγος)
Ανδρέας Ευθ. Λάζος (Ανδρίτσος)
