Συζήτηση με την συγγραφέα Ροζαλία Ελευθεριάδου | Ταξίδι στον Παράδεισο & Τα χρώματα της θάλασσας

• Ταξίδι στον Παράδεισο
• Τα χρώματα της θάλασσας

• Όσα διαβάζουμε στα βιβλία σου είναι αληθινά γεγονότα ή μυθοπλασία;

Το “Ταξίδι στον παράδεισο” αφορά στο πρώτο ταξίδι που έκανα στον Εύξεινο Πόντο, όπου και βρήκα το σπίτι του παππού μου. Ένα ταξίδι που με σημάδεψε ανεξίτηλα, πολύ ιδιαίτερο, σχεδόν μεταφυσικό.

Το δεύτερο βιβλίο “Τα χρώματα της θάλασσας” είναι μία κατάθεση ψυχής. Αφορά στα επτάμιση ταξίδια μου στον Πόντο. Λέω επτάμιση διότι την όγδοη φορά που ξεκίνησα για να επισκεφθώ τα μέρη των προγόνων μου με κράτησαν στα τουρκικά κρατητήρια στην Κωνσταντινούπολη και με απέλασαν. Με απαγόρευση εισόδου για δέκα χρόνια και την πιθανότητα να πάει επ’ άπειρον με καινούργια απόφαση. Αυτό συνέβη τον Ιούλιο. Το βιβλίο το είχα τελειώσει, είχα γράψει τον επίλογο. Ή μάλλον έτσι νόμιζα. Μόλις θα γυρνούσα από το 8ο ταξίδι στα αγαπημένα μου μέρη θα μιλούσα με τον εκδότη μου. Δεν ήξερα τί με περίμενε. Το βιβλίο περιέχει όλα τα συναισθήματα, τις θύμησες, τον έρωτα για την ονειρική μου πατρίδα και πολλά άλλα. Τον επίλογο τον έγραψα μέσα στα κρατητήρια. Τους τελευταίους στίχους μέσα στο αεροπλάνο της επιστροφής, όπου είδα τον Εύξεινο Πόντο μόνο από μακριά για τελευταία φορά. Ένα γεγονός που μου στοίχισε πολύ.

Οπότε μπορώ να πω “ναι”, είναι αληθινά τα γεγονότα. Η ματιά μου όμως δεν είναι η ματιά του ιστορικού ή της απλής καταγραφής γεγονότων. Δε με ενδιαφέρει αυτή η προσέγγιση, τα θέματα τα προσεγγίζω καλλιτεχνικά. Κυρίως όμως με ενδιαφέρει πώς προσεγγίζονται τα ευαίσθητα ζητήματα της Μικρασιατικής Καταστροφής και της προσφυγιάς από τη νέα γενιά.

• Πόσο σημαντικό είναι να μείνει ζωντανή η ιστορική μνήμη των Ελλήνων του Πόντου 100 και πλέον χρόνια από την Γενοκτονία και την εκρίζωση των πληθυσμών από την περιοχή του Εύξεινου Πόντου.

Δεν θα ήθελα να πω τα τετριμμένα: Ναι. είναι σημαντικό να κρατάμε την παράδοσή μας και την ιστορία μας κλπ. Το βίωμα και η ιδιοσυγκρασία του κάθε ανθρώπου είναι διαφορετική. Το θέμα είναι πολύ απλό μέσα στην πολυπλοκότητά του. Μία μικρή μερίδα της πρώτης γενιάς προσφύγων έδιωξε εντελώς από τη μνήμη της τα γεγονότα και ενσωματώθηκε πλήρως στη νεοελληνική κοινωνία. Η πλειοψηφία έζησε με τον καημό. Η δεύτερη και τρίτη γενιά προσφύγων απομακρύνθηκε αρκετά από τα γεγονότα. Η επαφή με την παράδοση, ιδίως με το χορό, ήταν από τα λίγα πράγματα που την έδεναν με τον Πόντο. Ερχόμαστε στη σημερινή εποχή, στους πρόσφυγες τέταρτης και πέμπτης γενιάς, στους νέους. Πιστεύω πραγματικά πως εμείς είμαστε αυτοί που πρέπει (και μπορούμε πλέον) να δούμε τα γεγονότα από άλλη σκοπιά. Να τα δούμε από απόσταση. Με σεβασμό στην παράδοσή μας και την ιστορία μας, χωρίς εθνικισμούς και μίση. Να κοιτάξουμε τα γεγονότα και να κοιτάξουμε έπειτα μέσα μας. Να δούμε τί είναι αυτό που πραγματικά μας αγγίζει στις αλησμόνητες πατρίδες μας. Και..να δούμε αν για εμάς, τη δεδομένη χρονική στιγμή έχει νόημα η αγάπη για μία πατρίδα στην οποία δε μεγαλώσαμε. Για εμένα προσωπικά έχει. Για κάποιον άλλον ίσως όχι. Δεν ξέρω αν, 100 χρόνια από την απομάκρυνση από την πατρίδα, η συλλογική μνήμη έχει τόση δύναμη. Πιστεύω πως είναι στο χέρι του καθενός ξεχωριστά να ζήσει όπως προστάζει η καρδιά του. Γιατί τα θέματα αυτά είναι κυρίως θέματα καρδιάς.

• Είδαμε πρόσφατα και την παράσταση ”Ο Κύκλος της Ζωής” με θέμα την Μητέρα στο Οινοποείο του Αφιανέ που είχες την σκηνοθεσία, Ως Εκπαιδευτικός και Μουσικός έχεις τόσο πλούσια καλλιτεχνική δράση, τι είναι αυτό που σε εμπνέει;

Ο Κύκλος της Ζωής – Το μουσικοχορευτικό δρώμενο στο Οινοποιείο Αφιανέ

Αυτό που με εμπνέει είναι αυτό που εμπνέει οποιονδήποτε ασχολείται με την τέχνη. Η τέχνη είναι βίωμα. Αν κάποιος δεν έχει το βίωμα, τότε η τέχνη του, η δημιουργία του δεν αγγίζει. Δεν συγκινεί το κοινό. Η τέχνη πρέπει να σε αλλάζει όταν γίνεσαι μέτοχος σε αυτήν. Αν δε σε αλλάξει τότε δεν ήταν τόσο δυνατή, δεν ήταν αληθινή, δε βγήκε από το βίωμα του δημιουργού της, αλλά ήταν κάτι ψεύτικο. Αυτό φαίνεται αμέσως, σε όλες τις μορφές της τέχνης. Το ψεύτικο, το επιτηδευμένο,αμέσως ξεχωρίζει με μία έμπειρη ματιά. Η δική μου έμπνευση είναι λοιπόν το βίωμα μου, η παράδοση που τόσο αγαπώ. Οι λαϊκές δοξασίες, οι μύθοι, τα λαϊκά δρώμενα, η πατρίδα του ονείρου μου, το δέσιμο του κότσου στα μαλλιά της γιαγιάς μου, που τα έδενε με τρόπο τελετουργικό, οι μυρωδιές στην κουζίνα της και το ήθος που μου μετέδωσε, οι θύμησες από τα ταξίδια μου, πολλά άλλα γεγονότα που με σημάδεψαν.

• Το μέλλον θα φέρει και άλλες συγγραφικές σου προσπάθειες ή καλλιτεχνικές ενασχολήσεις ;

Βεβαίως, έχουμε στα σκαριά ένα καινούργιο πρότζεκτ με κάποιους φορείς στην Ικαρία. Πολύ σύντομα! Επιφυλάσσομαι! Θα σας ενημερώσουμε εγκαίρως. Είναι μία όμορφη και νοσταλγική δουλειά για τη Μικρά Ασία. Δεν μπορώ ακόμη να πω παραπάνω, τουλάχιστον μέχρι να οργανωθούν οι τελευταίες λεπτομέρειες. Έχω επίσης δύο διαφορετικά πρότζεκτ που δουλεύω στην Κέρκυρα και θα ολοκληρωθούν μέχρι το Σεπτέμβριο. Το μέλλον φυσικά δεν μπορούμε να το γνωρίζουμε, όπως με δίδαξε η απέλασή μου τον Ιούλιο: πάντα υπάρχουν τα απρόοπτα που σου αλλάζουν τα δεδομένα! Η τέχνη όμως δε σταματά. Είναι ανάσα για τον καλλιτέχνη. Ευχαριστώ πολύ.

• Σε ευχαριστώ θερμά για τις απαντήσεις.