Όταν ένα από τα 500 χιλιάδες εξαντλημένα αντίτυπα του βιβλίου DaretobeFree, ενός Νεοζηλανδού υπολοχαγού επ’ ονόματι W.B. “Sandy” Thomas (1951), βρήκε τρόπο να πέσει την κατάλληλη στιγμή στα φιλόξενα χέρια μου, δεν χρειάστηκε να το ολοκληρώσω για να καταλάβω ότι έπρεπε να θέσω σε δεύτερη μοίρα οτιδήποτε άλλο είχα ετοιμάσει από χρόνια και η υποτονική περίοδος της ελληνικής κρίσης μού είχε υπαγορέψει ότι ήρθε η ώρα να βγουν στην επιφάνεια.
Είχα θέσει, από την ενηλικίωση μου, ως πρωταρχικό σκοπό, παράλληλα με το οτιδήποτε θα έκανα, την κατα-γραφή και την ανάδειξη αληθινών ιστοριών που θα είχαν το εξής χαρακτηριστικό: να ξεπερνούν τη φαντασία, ρεζιλεύοντάς την, έτσι ώστε να παρέχουν αληθινή έμπνευση στον αναγνώστη της σύγχρονης εποχής. Άφησα στην άκρη την 3η έκδοση του Fathers & Daughters, AFatherhoodLegacy (Athos Press, NY 2013), μια ολοκληρωμένη απόδοση του C.S. Lewis και τα δικά μου Βονιφάτιος, μια τριλογία πλούσιας δράσης ενός υπαρκτού ήρωα, τύπου Jason Bourne, και μια ταμένη συγκλονιστική πορεία της προγιαγιάς ενός φίλου, από το ξερίζωμα της Ποντιακής Γενοκτονίας στην προσφυγιά μέχρι το ηρωικό ρίζωμα της στην Ελλάδα του 1924. Αποφάσισα το δίχως άλλο ν’ ακολουθήσω τα χνάρια τού Νεοζηλανδού ήρωα και να επιβεβαιώσω (ή όχι) τη συναρπαστική περιπέτεια που βίωσε στον ελληνικό χωρόχρονο του 1941-’42, από την Κρήτη στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, στον Άθωνα, μέχρι τη Σμύρνη και τη Συρία.
Παρακινώ και προτρέπω, όλους όσοι μπορούν να συγγράψουν για πράγματα που αξίζει να σωθούν να το κάνουν, κι ας τα αφήσουν μέσα σε χρονοκάψουλες για τις επόμενες γενιές. Τη συγγραφική ιδιότητα την κερδίζει κάποιος διαχρονικά, είτε εκδοθεί είτε όχι, ξεζουμίζοντας κυρίως τον εαυτό του, χωρίς ανταγωνιστικά συμπλέγματα έναντι άλλων συγγραφέων, χωρίς ιδεολογικές υπονομεύσεις έναντι του εαυτού του, και χωρίς επαναληπτικά ψήγματα έναντι των υποψήφιων αναγνωστών του.
Επί δύο περίπου χρόνια, η μία έκπληξη διαδεχόταν την άλλη όσο έβρισκα αληθινά όλα εκείνα που συνέγραψε με σεμνότητα ο Σάντυ Τόμας λίγα χρόνια μετά το τέλος του ναζισμού, και ειδικά όταν κατάφερα κι εντόπισα τον ίδιο τον ήρωα να ζει σε ηλικία 98 χρονών κάπου στην Αυστραλία και να εμπλουτίζει, με όση διαύγεια μπορούσε, ακόμα περισσότερο την εξιστόρηση του με προσωπικές λεπτομέρειες που δεν είχε αναφέρει ποτέ άλλοτε ο ίδιος. Από πλευράς μου, τιμώντας την ιστορία του και τις φανερές διαστάσεις που είχε, εμπλούτισα το κείμενο με όλα τα σημαντικά πρόσωπα και τα γεγονότα που προέκυψαν ή επιβεβαιώθηκαν από την έρευνα μου, κι έβλεπαν για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας, π.χ. τις άγνωστες θηριωδίες των ναζί σε χωριά πλησίον του Αγίου Όρους και τη συναναστροφή τού Τόμας με επιφανείς μοναχούς του ουρανογείτονος Άθω, που τιμωρήθηκαν αυστηρά για τη βοήθεια και τη διαφυγή που προσέφεραν στον ίδιο και σε εκατοντάδες άλλους συμμάχους ή Έλληνες, προς τη Μικρά Ασία και την Αίγυπτο. Στην πορεία, προέκυψε κι άλλο ένα μικρό βιβλίο, το AVisittoMountAthos, November 1944 (Athos Press, NY, 2015) στο οποίο περιέλαβα ξεχωριστά όλο το σπάνιο οπτικοακουστικό υλικό που ανακαλύφθηκε στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Νέας Ζηλανδίας.
Σήμερα, το βιβλίο Με Τόλμη για την Ελευθερία (εκδόσεις Εν Πλω, 2015), κατά τους διεθνείς κριτικούς «μία από τις συναρπαστικότερες αληθινές ιστορίες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου» (Observer, SundayTimes) και κατά άλλους «μία ιστορία, της οποίας η ποιότητα της έρευνας και της απόδοσης ξεπερνά ίσως σε αποτέλεσμα και την πρωτότυπη έκδοση της» (Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, Μάιος 2016), δοξάζει και στα ελληνικά πλέον την ελληνική ψυχή και την εντυπωσιακή δράση των Αγιορειτών, όπως έκανε αδιάλειπτα επί 75 χρόνια σε διάφορες γλώσσες ανά τον κόσμο, και μας θυμίζει την ποιότητα των προγόνων μας στις πιο δύσκολες συνθήκες της Κατοχής…
Προσωπικά, το αποκορύφωμα της προσπάθειας δεν είναι οι τιμητικές κριτικές και οι θετικές γνώμες των αναγνωστών, αλλά κυρίως το ότι ο φιλέλληνας Σάντυ Τόμας μού δήλωσε με εσωτερική ανάπαυση ότι «η έκδοση στα ελληνικά της ιστορίας μου μπορεί να άργησε επτά δεκαετίες, αλλά αποτελεί για μένα την ιδανικότερη ολοκλήρωση της ζωής και της επιφανούς στρατιωτικής καριέρας μου, τις οποίες οφείλω στους Έλληνες».
Σε ό,τι με αφορά, επέλεξα να δώσω, και γραπτώς, το παρόν στη σημερινή εποχή της Κρίσης, διότι τη θεωρώ αποτέλεσμα ενός χρόνιου πνευματικού υποσιτισμού που σπρώχνει τους σημερινούς ανθρώπους σε μια διανοητική αταξία και σ’ ένα αντιηρωικό πνεύμα προσπαθώντας να μας πείσει ότι πρέπει ν’ αποδεχτούμε και πάλι μια μοίρα που προσπαθεί να επιβληθεί από εφήμερους κατακτητές.
Έχοντας περάσει εδώ και λίγα χρόνια στα μετόπισθεν «αρχηγεία», από την πρώτη γραμμή της επιχειρηματικότητας και μιας έντονης δραστηριοποίησης στις μεταφορές, στη ναυτιλία, στη διπλωματία, στον πολιτισμό και, αναπόφευκτα, στην πολιτική (με την έννοια κυρίως του ενεργού πολίτη), ξεκίνησα να μορφοποιώ ένα πλούσιο και πολυσχιδές υλικό εμπειριών και γνώσεων.
Επί δύο περίπου χρόνια, η μία έκπληξη διαδεχόταν την άλλη όσο έβρισκα αληθινά όλα εκείνα που συνέγραψε με σεμνότητα ο Σάντυ Τόμας λίγα χρόνια μετά το τέλος του ναζισμού, και ειδικά όταν κατάφερα κι εντόπισα τον ίδιο τον ήρωα να ζει σε ηλικία 98 χρονών κάπου στην Αυστραλία και να εμπλουτίζει, με όση διαύγεια μπορούσε, ακόμα περισσότερο την εξιστόρηση του με προσωπικές λεπτομέρειες που δεν είχε αναφέρει ποτέ άλλοτε ο ίδιος.
Παρακινώ και προτρέπω, όλους όσοι μπορούν να συγγράψουν για πράγματα που αξίζει να σωθούν να το κάνουν, κι ας τα αφήσουν μέσα σε χρονοκάψουλες για τις επόμενες γενιές. Τη συγγραφική ιδιότητα την κερδίζει κάποιος διαχρονικά, είτε εκδοθεί είτε όχι, ξεζουμίζοντας κυρίως τον εαυτό του, χωρίς ανταγωνιστικά συμπλέγματα έναντι άλλων συγγραφέων, χωρίς ιδεολογικές υπονομεύσεις έναντι του εαυτού του, και χωρίς επαναληπτικά ψήγματα έναντι των υποψήφιων αναγνωστών του.
Ας βάζουμε όλοι από ένα λιθαράκι στη δημιουργία αφορμών για να εντρυφούμε και να ανασύρουμε στην επιφάνεια όλα εκείνα τα ξεχασμένα ή υποτιμημένα χαρίσματα που ενυπάρχουν στο ελληνικό μας γονιδίωμα, σ’ όλα εκείνα απ’ τα οποία είμαστε φτιαγμένοι σαν έθνος, σ’ όλα εκείνα που μπορούν να επανασυνδέσουν τους νευρώνες της ιστορικής μας μνήμης και να θεραπεύσουν την ιστορική μας άνοια ώστε να αναθαρρήσουμε. Ακόμα κι αν τις αφορμές θα τις παίρνουμε από εκείνους τους, μη-αχάριστους, ευεργετηθέντες, όπως ο Σάντυ Τόμας, που θα μας θυμίζουν με ακρίβεια το πόσο ανάρμοστο μάς είναι να ατενίζουμε τους υπόλοιπους λαούς με σύμπλεγμα κατωτερότητας!
[about.me/george.g.spanos Facebook βιβλίου]
Με τόλμη για την ελευθερία
Μια αληθινή ιστορία αντίστασης στη ναζιστικής κατοχή
W. B. Sandy Thomas
Μετάφραση: Γιώργος Σπανός
Εν πλω
440 σελ.
ISBN 978-960-9550-68-0
Τιμή: €15,00
