Στα καταγάλανα νερά του Μαγγανίτη της Ικαρίας, βρίσκεται το σημείο αναπαύσεως ενός Martin Baltimore της Ελληνικής Βασιλικής Αεροπορίας. Σε βάθος 18 μέτρων, το ελαφρύ επιθετικό βομβαρδιστικό FW401 κείτεται εκεί τα τελευταία 72 χρόνια.
Η πτώση
Στις 20/04/1945 το αεροσκάφος της 13ης Μοίρας Ελαφρού Βομβαρδισμού (13 ΜΕΒ), με τετραμελές πλήρωμα τους: Σμηνία Δημόπουλο Α. χειριστή, Επισμηνία Βάθη Σωτήριο ασυρματιστή, Έφεδρο Σμηνία Δεμερτζή Βασίλειο αεροναυτίλο και Υποσμηνία Ζαχαρόπουλο Ιωάννη επιβάτη, κατέπεσε στη θάλασσα.
Σύμφωνα με τα αρχεία του Μουσείου Ιστορίας της Πολεμικής Αεροπορίας, της Διεύθυνσης Καταγραφής και Τεκμηρίωσης Ιστορίας, του τμήματος Ιστορικού Αρχείου και Συγγραφών, το αεροσκάφος εκτελούσε αεροναυτιλιακή εκπαιδευτική άσκηση. Όταν συνάντησε κακοκαιρία, αποφασίστηκε από τον χειριστή να συνεχίσει την άσκηση σε άλλη περιοχή νοτιότερα που ο καιρός ήταν καλός. Περίπου μια ώρα μετά την απογείωση σταμάτησε ο δεξιός κινητήρας και ο χειριστής αδυνατούσε να κρατήσει το αεροσκάφος στον αέρα μόνο με τον αριστερό. Προσπάθησε να φτάσει στην Ικαρία και να βρει κατάλληλο χώρο για προσγείωση. Φτάνοντας όμως στην ακτή της Ικαρίας και μη βρίσκοντας τέτοιο χώρο, επιχείρησε αναγκαστική προσθαλάσσωση κοντά στο χωρίο Μαγγανίτη. Ο καιρός ήταν καλός, η σύγκρουση με το νερό όμως ήταν σφοδρή. Οι Δεμερτζής και Δημόπουλος κολύμπησαν και τελικά διασώθηκαν από παρακείμενη λέμβο, ενώ δεν τα κατάφεραν οι Βάθης και Ζαχαρόπουλος, οι οποίοι πνίγηκαν. Η αιτία της βλάβης του κινητήρα δε εξακριβώθηκε.
Το αεροσκάφος
Ιστορική εικονογράφηση των Ελληνικών Martin Baltimore από τον Κώστα Καββαδία
Το Martin Baltimore ήταν ένα ελαφρύ δικινητήριο επιθετικό βομβαρδιστικό αεροσκάφος, κατασκευασμένο από την Glenn L. Martin Company στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Είδε υπηρεσία με τις πολεμικές αεροπορίες της Βρετανίας, του Καναδά, της Αυστραλίας, της Νοτίου Αφρικής, της Ελλάδας και της Ιταλίας.
Ο ρόλος του ήταν αυτός του ελαφρύ βομβαρδιστικού / αναγνωριστικού, με τετραμελές πλήρωμα. Είχε μήκος 14,8μ, εκπέτασμα 18,7μ, ύψος 4,32μ, επιφάνεια πτέρυγας 50μ² και μέγιστο βάρος απογείωσης τα 10.900 κιλά. Έφερε δύο κινητήρες Wright GR-2600-A5B των 1.700 ίππων, που του επέτρεπαν μια μέγιστη ταχύτητα 488 χιλ/ώρα. Ο οπλισμός του αποτελούνταν από 4 πυροβόλα των 7,7 mm στις πτέρυγες, 2 ή 4 πολυβόλα των 7,7 mm στον ραχιαίο πυργίσκο, 2 πολυβόλα των 7,7 mm σε κάθετες θέσεις, είχε πρόβλεψη για μέχρι 4 σταθερά οπίσθια πολυβόλα 7,7 mm και μπορούσε να μεταφέρει μέχρι 910 κιλά βομβών.
Η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία άρχισε να παραλαμβάνει τα πρώτα Baltimore από τη Βρετανική Royal Air Force στις 13 Σεπτεμβρίου του 1943 και εντάχθηκαν στην 13η Μοίρα Ελαφρού Βομβαρδισμού. Αρχικά τα Baltimore της 13 ΜΕΒ έδρευαν σε βάσεις της Βόρειας Αφρικής και εκτελούσαν αποστολές συνοδείας νηοπομπών, ανθυποβρυχιακών περιπολιών και αναγνώρισης. Έφερε τετραμελές πλήρωμα και συνήθως το τέταρτο μέλος ήταν Βρετανός, σε ρόλο ασυρματιστή-πολυβολητή. Τον Μάιο του 1944 η Μοίρα μεταφέρθηκε στην Ιταλία και εντάχθηκε στην Balkan Air Force, αναλαμβάνοντας αποστολές βομβαρδισμού στόχων τακτικής και στρατηγικής σημασίας στη Γιουγκοσλαβία και τη βόρεια Ιταλία. Το φθινόπωρο του 1944 η 13 ΜΕΒ, εξοπλισμένη με 16 Baltimore Mk V επιστρέφει στην Ελλάδα και αναλαμβάνει αποστολές κατά γερμανικών στόχων στα νησιά του Αιγαίου. Συνολικά στην Ελληνική Αεροπορία υπηρέτησαν 79 αεροσκάφη.
Παρά το γεγονός πως παράχθηκαν 1575 Martin Baltimore δεν έχει διασωθεί κανένα ανέπαφο.
Η κατάδυση
Στις 11/07/17 καταδυτική ομάδα αποτελούμενη από τους: Λεσσέ Δημήτρη οδηγό, Δεμερτζή Στέλιο φωτογράφο και Αλέξανδρο Μαλαγάρη συντονιστή κατάδυσης / βιντεογράφο, επισκέφτηκε το σημείο όπου βρίσκεται το βυθισμένο Martin Baltimore.
Αξιοποιώντας τα στοιχεία της Π.Α., τις προφορικές μαρτυρίες κατοίκων που συνέλεξε ο κος Λεσσές και από υποβρύχιες φωτογραφίες από παλαιότερη κατάδυση του Νίκου Τσαρνά, Δημήτρη Λεσσέ και Γιώργου Φράγκου, οι δύτες εντόπισαν σύντομα το αεροσκάφος.
Σκοπός των δυτών ήταν η φωτογράφηση, βιντεογράφηση του Martin Baltimore, να φέρουν στη επιφάνεια την ιστορία του και να αποτίσουν φόρο τιμής στο πλήρωμα. Το δύτη Στέλιο Δεμερτζή έχει βαφτίσει ο θείος του Βασίλης Δεμερτζής, ο ένας εκ των δύο διασωθέντων της αναγκαστικής προσθαλάσσωσης.
Η κατάδυση έλαβε χώρα υπό ιδανικές καιρικές συνθήκες, με μέγιστο βάθος τα 18 μέτρα και η διάρκεια της ήταν 45 λεπτά. Οι δύτες είχαν την ευκαιρία να θαυμάσουν το μοναδικό θέαμα του αεροσκάφους στο βυθό και πως αυτό πλέον έχει γίνει κομμάτι του. Συνέλεξαν πλούσιο φωτογραφικό υλικό και βίντεο και άφησαν στον βυθό ένα δάφνινο στεφάνι.
Ο βυθός προστάτεψε το Martin Baltimore για 72 χρόνια, ευχή των δυτών είναι η καλύτερη προστασία του αεροσκάφους από τους κατοίκους και επισκέπτες της Ικαρίας του νησιού του Ίκαρου.
Το εγχείρημα υποστήριξε η Ικαριακή Ραδιοφωνία, η Αερολέσχη Ικαρίας – Ίκαρος και το καταδυτικό κέντρο Kerveli Village Diving Center.
[Best_Wordpress_Gallery id=”31″ gal_title=”Martin Baltimore planewreck at ikaria”]
