Σε θεσμική εκτροπή από όσα προβλέπει ο νόμος για τη λειτουργία της Αυτοδιοίκησης εξελίσσεται η Συνεδρίαση της Επιτροπής Παρακολούθησης του ΠΕΠ Β.Αιγαίου πριν από τη συζήτηση, εισήγηση και απόφαση του αναπτυξιακού σχεδιασμού από την Επιτροπή Διαβούλευσης της Περιφέρειας και το Περιφερειακό Συμβούλιο αντίστοιχα και χωρίς να υπάρχει εγκεκριμένο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Περιφέρειας.
Σύμφωνα με τον νόμο 3852/10 (Καλλικράτης) όπως τροποποιήθηκε και ισχύει προβλέπονται τα εξής:
-
Σύσταση Περιφερειακής Επιτροπής Διαβούλευσης (Άρθρο 178). Συμμετέχουν οι Δήμαρχοι, επαγγελματικές και επιστημονικές οργανώσεις, Επιμελητήρια, συνεταιρισμοί, ΜΚΟ και πολίτες. Επρεπε να έχει συσταθεί από το Νοέμβρη και να έχει συνεδριάσει τουλάχιστον 2 φορές για να εισηγηθεί στο περιφερειακό συμβούλιο τις βασικές αναπτυξιακές προτεραιότητες της Περιφέρειας. Αν η εξειδίκευση του ΠΕΠ δεν περιλαμβάνεται σ’αυτές τότε τι περιλαμβάνεται;
-
Κατάρτιση Επιχειρησιακού Προγράμματος (Αρθρο 268): Θα έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί η ψήφιση του μέσα σε 9 μήνες από την ανάληψη καθηκόντων και σε λίγες ημέρες συμπληρώνουμε τον 10ο. Δεν γνωρίζουμε σε ποιο στάδιο επεξεργασίας βρίσκεται από τον περασμένο Δεκέμβριο που ενημερωθήκαμε ότι ξεκινά η διαδικασία ενώ δεν έχουμε κληθεί να συμβάλουμε στη κατάρτιση του. Στο ΕΠ της Περιφέρειας πρέπει να αποτυπωθούν και οι αναπτυξιακές προτεραιότητες που θα συμβάλουν στην εξειδίκευση του ΠΕΠ. Πότε; Όταν έχει κλείσει το ΕΣΠΑ;
Ταυτόχρονα ο ρόλος της διοίκησης της Περιφέρειας και αυτός της Διαχειριστικής Αρχής (ΔΑ) σε ότι αφορά στον αναπτυξιακό σχεδιασμό έχουν προ πολλού «μπλεχτεί» με ευθύνη του Υπουργείου Ανάπτυξης και την συνενοχή των κομμάτων εξουσίας, που προσπαθούν να κρατήσουν τις αποφάσεις στα κεντρικά πολιτικά όργανα. Η ΔΑ αποτελεί αποκεντρωμένη μονάδα της κεντρικής διοίκησης που έρχεται να εξειδικεύσει σε επίπεδο περιφέρειας τις ευρωπαϊκές και εθνικές προτεραιότητες λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της. Με αυτό ως δεδομένο, στο ΠΕΠ δεν μπορεί να τεθούν σε αμφισβήτηση ούτε οι 11 τομείς προτεραιότητας και το περιεχόμενο τους που έχουν συμφωνηθεί μεταξύ ΕΕ και Ελλάδας, ούτε η κατανομή των πόρων στα διάφορα ταμεία, ούτε ποια είναι τα προαπαιτούμενα για να ενεργοποιηθεί το ΕΣΠΑ, ούτε οι κανόνες υλοποίησης του προγράμματος που έχουν αποφασιστεί σε ανώτερο επίπεδο με μεγαλύτερη ή μικρότερη (συνήθως το δεύτερο) συμμετοχή των περιφερειακών φορέων στη διαπραγμάτευση.
Ομως οι προτεραιότητες και η εξειδίκευση του προγράμματος σε κάθε τομέα (δηλαδή τις προτεραιότητες δίνουμε στη διαχείριση απορριμμάτων και νερού, στην καινοτομία, στην κατάρτιση, στην αντιμετώπιση της φτώχειας, στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, στην αστική ανάπτυξη κλπ) είναι αποκλειστικά θέμα των φορέων της Περιφέρειας (πχ. Περιφέρεια, Δήμοι, Επιμελητήρια, επιστημονικές Οργανώσεις, ΜΚΟ κλπ, δηλαδή η Επιτροπή Διαβούλευσης) μέσα από διαδικασίες με συντονιστικό ρόλο της Διεύθυνσης Αναπτυξιακού Σχεδιασμού της Περιφέρειας. Αλλωστε η ίδια διεύθυνση είναι αρμόδια να «τρέξει» μια σειρά από θέματα όπως πχ. τα θέματα καινοτομίας που αφορούν σε όλους τους τομείς της Περιφέρειας ως τελικός δικαιούχος. Η υποβάθμιση του ρόλου της διοίκησης της Περιφέρειας, που την έχουμε συναντήσει και επισημάνει σε όλα τα στρατηγικά σχέδια που έχουν έρθει για ψήφιση στο Περιφερειακό Συμβούλιο χωρίς τη συμμετοχή της υπηρεσίας είναι επίσης θεσμική εκτροπή.
Χρειάζεται εδώ να υπενθυμίσουμε ότι όταν προ διμήνου ήρθε στο Περιφερειακό Συμβούλιο η ενημέρωση σχετικά με το νέο ΕΣΠΑ δεν έγινε συζήτηση επί της ουσίας; Αξιοποιώντας τον νόμο εφαρμογής του ΕΣΠΑ το Υπουργείο έρχεται να «περιορίσει» ακόμη περισσότερο την ουσιαστική εμπλοκή των θεσμών της αυτοδιοίκησης, δημιουργώντας την Περιφερειακή Επιτροπή Αναπτυξιακού Σχεδιασμού που δεν λογοδοτεί στα αιρετά όργανα (άρθρο 24), ενώ αναθέτει στον Περιφερειάρχη την εισήγηση εξειδίκευσης του ΠΕΠ προς έγκριση στην ΕΠ (άρθρο 9). Επομένως η αποκοπή του Περιφερειακού Συμβουλίου από τον αναπτυξιακό σχεδιασμό όπως προέβλεπε ο Καλλικράτης καταργείται στη πράξη υπέρ αποφάσεων ατόμων.
Σε μια χώρα όπου οι θεσμοί και το κράτος δικαίου έχουν γίνει «κουρελόχαρτο» και αξιοποιούνται κατά το πώς συμφέρει αυτόν που έχει κάθε φορά την εξουσία, δεν μπορεί να προκαλεί εντύπωση ούτε ο τρόπος με τον οποίον διοικείται σήμερα η Περιφέρεια Β.Αιγαίου, ούτε το γεγονός ότι κανείς πλέον δεν θεωρεί αποτελεσματική την όποια αντίδραση, αφού η παραβίαση της ουσίας των κανόνων λειτουργίας των θεσμών –και γενικά η απαξίωση τους- έχει γίνει τρέχουσα πρακτική εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Είναι αναγκαίο η όποια αναμόρφωση του χάρτη της αυτοδιοίκησης να προχωρήσει άμεσα λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία από τη 5ετή εφαρμογή του «Καλλικράτη» να θεωρήσει κεφαλαιώδους σημασίας ανάγκη τη λειτουργία των θεσμών που δεν μπορεί να είναι ελαστική ώστε να καταργείται το πνεύμα και το γράμμα του νόμου.
Η παράταξη ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ από την αρχή της περιόδου επαναλαμβάνουμε μονότονα ότι χρειάζεται στρατηγική και σχέδιο για την ανάπτυξη της Περιφέρειας και την αντιμετώπιση των συσσωρευμένων προβλημάτων παράλληλα με την ενεργοποίηση της νησιωτικής πολιτικής αφού μια σειρά από ρυθμίσεις αφορούν το κεντρικό κράτος ή την ΕΕ. Μάταια. Μήπως πρέπει να προχωρήσουμε σε μηνύσεις για παράβαση καθήκοντος;
Γιάννης Σπιλάνης
Αναπληρωτής Καθηγητής
