Table of Contents
Το πολύνεκρο ναυάγιο του επιβατηγού – οχηματαγωγού πλοίου «Εξπρές Σάμινα» στις 26 Σεπτεμβρίου 2000 πλησίον της Πάρου ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη μεταπολεμική ναυτική τραγωδία που έπληξε την ελληνική ακτοπλοΐα. Είχε προηγηθεί εκείνη του επιβατηγού – οχηματαγωγού πλοίου «Ηράκλειο» στη Φαλκονέρα, στις 8 Δεκεμβρίου 1966, με τους 224 νεκρούς.
Τα ονόματα των νεκρών:
1. ELIA HENSEN JUL, Νορβηγός υπήκοος
2. Αλεξίου Γεώργιος
3. Αλωνιάτη Μαργαρίτα
4. Αλωνιάτης Κυριάκος
5. Αργυρού Σοφία
6. Αρκούλης Ιωάννης
7. Αρκούλης Λεονάρδος
8. Βάντζος Βασίλειος
9. Βαρβαδούκας Εμμανουήλ
10. Βασαλάκη Μαρία
11. Βιτζηλαίος Εμμανουήλ
12. Βογιατζής Θεμιστοκλής
13. Γαλάθρης Κωνσταντίνος
14. Γκούφας Χρήστος
15. Δήμας Ευάγγελος
16. Εψιμος Εμμανουήλ
17. Καλάργυρος Αντώνης
18. Καλαργύρου Ρόζα – Μαρία
19. Κάπαρος Εμμανουήλ
20. Κάπαρος Θεόδωρος
21. Καριωτάκης Νικόλαος
22. Κοντός Παναγιώτης
23. Κοντού – Μάρκου Γαριφαλιά
24. Κορρές Εμμανουήλ
25. Κουκή Βενετία
26. Κουρκούλης Σπυρίδων
27. Κουτούφαρης Στυλιανός
28. Κρεμμύδας Μιχαήλ
29. Κρητικιάς Ιωάννης
30. Κυπριώτης Θεμιστοκλής
31. Κωνσταντάκη Ευαγγελία
32. Λιακοπούλου Αλεξία
33. Μαργαρίτης Νικόλαος
34. Μαυροδόντη Ιωάννα
35. Μίμαρος Κωνσταντίνος
36. Μιτζέλου Σταυρούλα
37. Μπότσου Μαρίνα
38. Μυτιληνού Κωνσταντίνος
39. Παντελαίος Θεόδωρος
40. Παπαδοκωστάκη Μαργαρίτα
41. Περπινιάς Γεώργιος
42. Πικραμένου Βαρβάρα – Μαρία
43. Πλάκας Μιχαήλ
44. Πλάκας Πολύδωρος
45. Πλατίγγου Ελένη
46. Ραχούτης Βασίλειος
47. Ροδίτης Γρηγόριος
48. Σαπουλίδη Φωτεινή
49. Σαρρή Κυριακή
50. Σαρρής Νικόλαος
51. Σοφικίτης Εμμανουήλ
52. Σοφικίτης Στέφανος
53. Σπύρου Βασίλειος
54. Τσαμαρδίνος Νικόλαος
55. Τσαντάνης Γεώργιος
56. Τσιαπράκα Ευαγγελία
57. Υφαντή Κωνσταντίνα
58. Υφαντής Χαράλαμπος
59. Χανιώτης Εμμανουήλ
60. Χαράμη Σουζάνα
61. Χαριζάκης Περικλής
62. Χόρτης Δημήτριος
63. Καραγιαννάκη Λεμονιά
64. Κοντογιάννη Γεωργία
65. Μανώλης Ελευθέριος
66. Λουκάς Γεώργιος
67. Κοτσωρνίθης Γεώργιος
68. Μαργώνης Ιωάννης
69. Χατζής Γεώργιος
70. Σκανάβη Αλεξία
71. Μουρούλη Αικατερίνη
72. Κειχόπουλος Ιωάννης
73. Κειχοπούλου Μαρία
74. Κουκή Καλλιόπη
75. Σαπουλίδης Σωτήριος
76. Ανδρουλακάκη – Παπακωσταντίνου Δέσπω
77. Ολγα Φλαμπούρη
78. Χαλιάσου Βιργινία
79.Τριανταφύλλου Παρασκευή
80. SKANTERA AKIS
81. Μάλαμας Δημήτρης (Υπολιμενάρχης Πάρου)
Το ναυάγιο σημειώθηκε στις 22:15 της 26ης Σεπτεμβρίου 2000 στα ανοιχτά της Πάρου, όταν το «Εξπρές Σάμινα» προσέκρουσε στις βραχονησίδες Πόρτες, με συνέπεια να υποστεί μεγάλο ρήγμα και να βυθιστεί.
Ο απολογισμός της τραγωδίας θλιβερός, καθώς 81 άνθρωποι ανασύρθηκαν νεκροί, ενώ ο αριθμός των διασωθέντων ανήλθε στους 457.
Μεταξύ των νεκρών και ο υπολιμενάρχης Πάρου, Δημήτρης Μάλαμας, ο οποίος υπέστη καρδιακή προσβολή κατά την επιχείρηση διάσωσης.
Το πλοίο ανήκε στην εταιρεία Minoan Flying Dolphins (νυν Hellenic Seaways) και είχε αποπλεύσει από τον Πειραιά για να εκτελέσει το δρομολόγιο Πάρος – Νάξος – Ικαρία – Σάμος – Πάτμος – Λειψοί.
Την ώρα της τραγωδίας στην περιοχή έπνεαν άνεμοι έντασης οκτώ μποφόρ, γεγονός που δυσκόλεψε την επιχείρηση διάσωσης των ναυαγών.
Στις προσπάθειες της διάσωσης συμμετείχαν ψαράδες της Πάρου και της Αντιπάρου, ελληνικά πλοία, καθώς και δύο βρετανικά πολεμικά σκάφη, το «Λίβερπουλ» και το «Ελίζαμπεθ».
Σύμφωνα με μαρτυρίες των διασωθέντων, το πλήρωμα δεν ήταν στη θέση του την ώρα του ναυαγίου, ενώ υπήρχαν και καταγγελίες για την παλαιότητα του σκάφους, για ελαττωματικά σωστικά μέσα, αλλά και για τη στάση του πληρώματος στην οργάνωση της διαδικασίας εκκένωσης του πλοίου.
Το «Εξπρές Σάμινα» ήταν ηλικίας 34 ετών και βάσει του νόμου επρόκειτο να αποσυρθεί σε τρεις μήνες, ενώ σύμφωνα με καταγγελία του πρώην πρωτοδεύτερου μηχανικού του πλοίου Αναστασίου Σορόκα, που είχε απολυθεί, το πλοίο κινούνταν με πολλές «πατέντες», που το καθιστούσαν επικίνδυνο για τους επιβάτες.
Ποινικές διώξεις
Την επόμενη ημέρα η εισαγγελία Σύρου άσκησε ποινική δίωξη για ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο σε βάρος του πλοιάρχου, του υποπλοιάρχου, του χειριστή πηδαλίου και του δόκιμου πλοιάρχου, καθώς και κατά παντός υπευθύνου.
Στο στόχαστρο της έρευνας βρέθηκε και η πλοιοκτήτρια εταιρεία, στους εκπροσώπους της οποίας ασκήθηκε κακουργηματική δίωξη για έκθεση επιβατών σε κίνδυνο, καθώς και οι κρατικές Αρχές, αρμόδιες για τη διάσωση των ναυαγών.
Στις 3 Οκτωβρίου κρίθηκαν προφυλακιστέοι, με ομόφωνη απόφαση ανακριτή και εισαγγελέα, ο πλοίαρχος και ο υποπλοίαρχος του «Εξπρές Σάμινα», Βασίλειος Γιαννακής και Αναστάσιος Ψυχογιός, ενώ ελεύθεροι με χρηματική εγγύηση αφέθηκαν ο πηδαλιούχος Παναγιώτης Κάσδαγλης και ο δόκιμος Γιώργος Πατήλας.
Πολιτικές αντιπαραθέσεις
Από την πρώτη στιγμή, ο τότε πρωθυπουργός, Κώστας Σημίτης, έδωσε εντολή να διερευνηθούν πλήρως τα αίτια του ναυαγίου και να αποδοθούν ευθύνες, ενώ ο υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας, Χρήστος Παπουτσής, διαβεβαίωνε ότι θα χυθεί άπλετο φως στην τραγωδία, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι το μαχαίρι θα φτάσει στο κόκκαλο.
Στην υπόθεση ενεπλάκη και η Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία με έγγραφό της στις αρμόδιες ελληνικές Αρχές ζήτησε διευκρινίσεις για τα αίτια του ναυαγίου, αλλά και για την τήρηση των κοινοτικών κανόνων ασφαλείας των θαλάσσιων μεταφορών.
Επίσης, ζήτησε να παραδοθεί στην Κομισιόν ο φάκελος της ναυτικής τραγωδίας και να υπάρξουν σαφείς εγγυήσεις για το αξιόπλοο όλων των πλοίων της ακτοπλοΐας.
Στην απάντησή του, το υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας επισήμανε ότι το πλοίο πληρούσε όλους τους όρους και τις προϋποθέσεις που θέτουν οι οδηγίες της Ε.Ε., αλλά και οι διεθνείς συνθήκες.
Άμεσα ήταν και τα αντανακλαστικά της αντιπολίτευσης, που ζήτησε να αποδοθούν ευθύνες για τα αίτια και τις συνθήκες του ναυαγίου, ενώ απέδωσε τεράστιες ευθύνες στην κυβέρνηση και το υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας για την καθυστέρηση στη διάσωση των ναυαγών.
Στις 2 Οκτωβρίου, με ερωτήσεις που κατέθεσαν στη Βουλή προς τον πρωθυπουργό, οι αρχηγοί των κομμάτων της αντιπολίτευσης επέρριψαν ευθύνες στην κυβέρνηση και την πλοιοκτήτρια εταιρεία.
Επίσης, ο τότε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Κώστας Καραμανλής, με επιστολή του προς τον πρωθυπουργό ζήτησε να διεξαχθεί συζήτηση στη Βουλή σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών για το ναυάγιο και την ακτοπλοϊκή πολιτική της κυβέρνησης, ενώ ο Μιλτιάδης Έβερτ ζήτησε τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής για την παραπομπή του πρώην υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας Σταύρου Σουμάκη (ο Χρήστος Παπουτσής είχε αναλάβει καθήκοντα τον Απρίλιο του 2000), σύμφωνα με το νόμο περί ευθύνης υπουργών.
Δύο ημέρες αργότερα, ο πρωθυπουργός, απαντώντας από τη Βουλή στις επικρίσεις της αντιπολίτευσης, αφού παραδέχθηκε ότι υπάρχουν προβλήματα στην ακτοπλοΐα, επειδή οι επιχειρήσεις παρέχουν χαμηλό επίπεδο ποιότητας, υπογράμμισε ότι τα ελληνικά πλοία είναι ασφαλή και ότι ο στόλος έχει ανανεωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.
Όσον αφορά το ναυάγιο, είπε ότι η απόδοση των ευθυνών θα προχωρήσει, καθώς η κυβέρνηση δεν καλύπτει κανέναν.
Ο Κώστας Καραμανλής κατηγόρησε τον Κώστα Σημίτη για έλλειψη ευθιξίας και φιλότιμου, μίλησε για σαπιοκάραβα και για ευνοϊκή μεταχείριση της εταιρίας «Μινωικές Γραμμές» και υποστήριξε ότι υπάρχουν πολιτικές ευθύνες.
Η γ.γ. του ΚΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα, ανέφερε ότι η κυβέρνηση φέρει εγκληματικές ευθύνες για το ναυάγιο, ενώ ο πρόεδρος του Συνασπισμού, Νίκος Κωνσταντόπουλος, κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι μετέτρεψε σε χρηματιστηριακό τζόγο τις συγκοινωνίες.
«Όχι» στη σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής
Στις 2 Νοεμβρίου η Βουλή με 146 ψήφους κατά, 121 υπέρ και ένα παρών από τον ανεξάρτητο βουλευτή Βασίλη Κεδίκογλου απέρριψε την πρόταση της Νέας Δημοκρατίας για σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής σχετικά με την ασφάλεια της ακτοπλοΐας.
Κατά της πρότασης τάχθηκαν το ΠΑΣΟΚ και ο Συνασπισμός, ενώ την υπερψήφισαν η ΝΔ και το ΚΚΕ.
Στις 29 Νοεμβρίου ο αντιπρόεδρος της Minoan Flying Dolphins και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Παντελής Σφηνιάς, έβαλε τέρμα στη ζωή του, πέφτοντας από τον 6ο όροφο των γραφείων της εταιρείας στον Πειραιά.
Οι λόγοι που τον οδήγησαν στην αυτοκτονία παραμένουν αδιευκρίνιστοι, ενώ σύμφωνα με δηλώσεις συνεργατών του, μετά το τραγικό ναυάγιο του «Εξπρές Σάμινα», ο Σφηνιάς ζούσε υπό την ασφυκτική πίεση των ΜΜΕ, πολιτικών, αλλά και οικονομικών προβλημάτων.
Το πόρισμα και η εκδίκαση της υπόθεσης
Στις 21 Ιουλίου 2003 εκδόθηκε το πόρισμα του Ανώτατου Συμβουλίου Ναυτικών Ατυχημάτων, το οποίο επέρριπτε βαριές κατηγορίες στον πλοίαρχο Βασίλειο Γιαννακή, τον υποπλοίαρχο Αναστάσιο Ψυχογιό, τον ύπαρχο Γεώργιο Τριανταφύλλου και τον Α’ μηχανικό Γεράσιμο Σκιαδαρέση.
Στο πόρισμα υπογραμμιζόταν ότι το πλοίο δε θα βούλιαζε, εάν οι στεγανές θύρες του μηχανοστασίου δεν ήταν ανοιχτές, και η διάσωση θα ήταν επιτυχέστερη, αν οι επιβάτες είχαν ενημερωθεί έγκαιρα.
Δύο χρόνια αργότερα, στις 7 Μαΐου 2005, άρχισε η δίκη των κατηγορουμένων για το ναυάγιο του «Εξπρές Σάμινα» στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Πειραιά και στις 27 Φεβρουαρίου 2006 εκδόθηκε η απόφαση, σύμφωνα με την οποία ο πλοίαρχος Βασίλειος Γιαννακής καταδικάστηκε σε κάθειρξη 16 ετών και ο υποπλοίαρχος Αναστάσιος Ψυχογιός σε κάθειρξη 19 ετών.
Οκτώ χρόνια επιβλήθηκαν στον ύπαρχο Γεώργιο Τριανταφύλλου, 8,5 χρόνια στον πρώτο μηχανικό Γεράσιμο Σκιαδαρέση και 15 μήνες στον ασυρματιστή Δημήτριο Τσούμα.
Οι εκπρόσωποι της εταιρείας Νικόλαος Βικάτος και Κωνσταντίνος Κληρονόμος καταδικάστηκαν σε φυλάκιση τεσσάρων ετών έκαστος.
Οι καταδικασθέντες, εκτός του πλοιάρχου και του υποπλοιάρχου, άσκησαν έφεση και αφέθηκαν ελεύθεροι.
Η δίκη σε δεύτερο βαθμό έγινε το 2007 στο Πενταμελές Εφετείο Κακουργημάτων Πειραιά.
Στις 25 Ιουνίου εκδόθηκε η απόφαση, σύμφωνα με την οποία στον πλοίαρχο του «Εξπρές Σάμινα», Βασίλειο Γιαννακή, επιβλήθηκε κάθειρξη 11 ετών και 14 μηνών και στον υποπλοίαρχο Αναστάσιο Ψυχογιό κάθειρξη 12 ετών και 9 μηνών.
Τρία χρόνια επέβαλε το δικαστήριο στον ύπαρχο Γεώργιο Τριανταφύλλου, ένα χρόνο στον πρώτο μηχανικό Γεώργιο Σκιαδαρέση και 10 μήνες στον ασυρματιστή Δημήτριο Τσούμα.
Οι εκπρόσωποι της εταιρείας Νικόλαος Βικάτος και Κωνσταντίνος Κληρονόμος καταδικάστηκαν σε φυλάκιση δύο ετών έκαστος.
Οι Γιαννακής και Ψυχογιός οδηγήθηκαν στη φυλακή και οι υπόλοιποι αφέθηκαν ελεύθεροι με αναστολή ή εξαγορά των ποινών τους.
Στις 17 Ιουνίου 2010 ο Άρειος Πάγος μείωσε την ποινή του πλοιάρχου Γιαννακή στα 5,5 χρόνια.
