Πιο δυνατά και πιο συχνά τα μελτέμια του Αιγαίου

Τις ημέρες που ο Ιούλιος παρέδιδε τη σκυτάλη στον Αύγουστο, για να συνεχιστεί η αέναη ακολουθία των εποχών, το θερμόμετρο «τίμησε» την αλλαγή με υψηλές θερμοκρασίες και συνθήκες καύσωνα σε πολλές περιοχές της χώρας, μετά ένα σχετικά δροσερό Ιούλιο. Εναν Ιούλιο που χαρακτηρίστηκε από την έντονη παρουσία των μελτεμιών, σχεδόν σε καθημερινή βάση, κατατάσσοντας τον φετινό Ιούλιο στην πρώτη θέση των τελευταίων 12 ετών, που μετριούνται συστηματικά οι αέρηδες – «ευεργέτες» του Αιγαίου.

«Φέτος είχαμε τον Ιούλιο πλούσια και ισχυρά μελτέμια. Μάλιστα, με βάση τον σταθμό που έχει το Αστεροσκοπείο στο δημαρχείο της Τήνου, φέτος καταγράφηκαν 26 μέρες με δυνατό μελτέμι, δηλαδή με τις ριπές του ανέμου να ξεπερνούν την ταχύτητα των 50 χιλιομέτρων την ώρα. Είναι οι περισσότερες μέρες από το 2009 που ξεκινήσαμε να καταγράφουμε αυτή την πληροφορία. Τον Ιούλιο του 2016 είχαν παρουσιαστεί 23 μέρες με ισχυρά μελτέμια», λέει στην «Κ» ο κ. Κώστας Λαγουβάρδος, διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και υπεύθυνος της ιστοσελίδας meteo.gr. Ριπές ανέμου άνω των 50 χλμ./ώρα παραπέμπουν σε ανέμους εντάσεως έξι μποφόρ και άνω, αν και δεν υπάρχει άμεση συσχέτιση.

Σύμφωνα με την καταγραφή του Αστεροσκοπείου ο μέσος όρος των ημερών με ισχυρά μελτέμια τον Ιούλιο από το 2009 και μετά είναι 15,8 ημέρες. «Τον Αύγουστο συνήθως το μελτέμι είναι πιο συχνό σε σχέση με τον Ιούλιο, αν και όχι κάθε έτος», σημειώνει ο κ. Λαγουβάρδος. Πραγματικά ο μέσος όρος από το 2009 εμφανίζει 20,2 μέρες με ισχυρά μελτέμια τον Αύγουστο.

Αυτό που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι πως σύμφωνα με τους ερευνητές του Εθνικού Αστεροσκοπείου υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις για συσχέτιση της διαδικασίας της κλιματικής αλλαγής με την ενίσχυση των μελτεμιών στο Αιγαίο. «Υπάρχουν μελέτες που εξετάζουν τα κλιματικά δεδομένα όπως αναπτύσσονται στην ευρύτερη περιοχή. Καθώς φαίνεται να ενισχύεται στο μέλλον η τάση για ισχυρή παρουσία των υψηλών θερμοκρασιών και των χαμηλών πιέσεων στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου τους καλοκαιρινούς μήνες, αναμένεται με αυξημένη παρουσία των μελτεμιών. Μάλιστα, υπάρχει εκτίμηση πως θα διαμορφωθούν συνθήκες που θα επεκτείνουν τη δράση των μελτεμιών και τον Σεπτέμβριο», λέει στην «Κ» ο κ. Λαγουβάρδος.

Πώς σχηματίζονται

Τα μελτέμια, θα λέγαμε πολύ σχηματικά, σχηματίζονται από τον συνδυασμό αντικυκλώνων στα Βαλκάνια με υψηλές πιέσεις από τη μια και χαμηλές πιέσεις με ζέστη στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο από την άλλη. Ετσι διαμορφώνεται ο εναέριος «ποταμός» που φέρνει πιο δροσερό αέρα από τα βόρεια προς την πολυνησία του Αιγαίου και τα ανατολικά παράλια της Εύβοιας και της ηπειρωτικής Ελλάδας.

«Εάν επιβεβαιωθεί αυτή η τάση θα είναι μια θετική εξέλιξη, η οποία θα ανακουφίσει από την αυξανόμενη θερμοκρασία. Από την άλλη δεν είναι πανάκεια. Τα μελτέμια δεν επιδρούν στη Δυτική Ελλάδα που συχνά πιάνει πολύ υψηλές θερμοκρασίες, όπως αυτές τις ημέρες. Επίσης, ακόμα κι εκεί όπου εμφανίζεται το μελτέμι δεν μπορεί να αντιστρέψει την τάση ανόδου της θερμοκρασίας, η επίδρασή του εξαντλείται. Την Πέμπτη το μεσημέρι, για παράδειγμα, ενώ ο Διόνυσος και η Πεντέλη στα βόρεια του νομού Αττικής είχαν 31° C και 32° C αντίστοιχα, το κέντρο της Αθήνας και ο Πειραιάς έβραζαν με 38 βαθμούς Κελσίου. Εφτά βαθμοί διαφορά θερμοκρασίας μέσα στον ίδιο νομό!», υπογραμμίζει ο κ. Λαγουβάρδος.

«Η ισχυρή παρουσία των μελτεμιών φέτος συνέβαλε στο να είναι σχετικά δροσερός ο Ιούλιος. Ο φετινός Ιούλιος είχε δύο θερμά επεισόδια, στις αρχές και στο τέλος του, αλλά στο διάστημα από 5-25 Ιουλίου οι τιμές της θερμοκρασίας ήταν ελαφρά χαμηλότερες από τους μέσους όρους της τελευταίας δεκαετίας. Και ο Ιούνιος ήταν σχετικά δροσερός, πολύ κοντά στις κανονικές τιμές για την εποχή», συμπληρώνει ο διευθυντής ερευνών του Αστεροσκοπείου. Οι δύο πρώτοι μήνες του καλοκαιριού δεν ακολούθησαν τη θερμή εισβολή του Μαΐου, με αρκετά σαραντάρια να καταγράφονται στις 16-17 Μαΐου, με κορύφωση τους 41,1 βαθμούς Κελσίου στις Μοίρες Ηρακλείου.

Οσον αφορά τις βροχοπτώσεις ο φετινός Ιούνιος είχε αρκετές βροχές, με διασπορά σε όλη τη χώρα και αρκετή αστάθεια, όπως συμβαίνει αρκετές χρονιές με τον πρώτο μήνα του θέρους, που κουβαλά μερικές από τις συνήθειες της «παιχνιδιάρικης» άνοιξης. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Αστεροσκοπείου πάντως και ο Ιούλιος είχε βροχές, με μεγαλύτερη επικέντρωση όμως στη Βόρεια Ελλάδα. Είναι χαρακτηριστικό πως στον Αγιο Δημήτριο στην Πιερία η μηνιαία καταγραφή ήταν 230 χιλιοστά βροχής, ενώ στο Βελβεντό Κοζάνης 180 χιλ., καθόλου μικρές ποσότητες για καλοκαιρινό μήνα.

Τι μας επιφυλάσσει ο Αύγουστος; Γενικά, ο τρίτος καλοκαιρινός μήνας, ο πλέον συνδεδεμένος με τις καλοκαιρινές διακοπές, δεν είναι ο πιο ζεστός, συνήθως το θερμόμετρο δεν φτάνει στα ύψη του Ιουνίου και του Ιουλίου. Αλλά κανείς δεν προδικάζει πού θα κινηθεί ο επερχόμενος Αύγουστος, εάν βρεθεί στα πιο δροσερά επίπεδα των δύο πρώτων μηνών του θέρους ή θα ανεβάσει τιμές στη θερμοκρασιακή κλίμακα.
Τα ιστορικά στοιχεία

Στην ιστορία έχουν καταγραφεί ισχυροί καύσωνες τον Αύγουστο. Ο ισχυρότερος αυγουστιάτικος καύσωνας της μεταπολεμικής περιόδου στη χώρα μας σημειώθηκε στις 20-26 Αυγούστου 1958. Η υψηλότερη θερμοκρασία καταγράφηκε στις 23 Αυγούστου στα Τρίκαλα, όταν το θερμόμετρο απογειώθηκε στους 47,2 βαθμούς Κελσίου(!), ενώ και στη Λάρισα έπιασε 45° C. Οι καυτές θερμοκρασίες συνεχίστηκαν την επόμενη μέρα, με το θερμόμετρο να δείχνει 43,6° C στην Αθήνα, 43,5° C στην Ελευσίνα και 43,2° C στη Θεσσαλονίκη. Το 1994, κύματα καύσωνα έπληξαν από 10-15 Αυγούστου την Κεντρική Ελλάδα, με θερμοκρασίες έως και 44° C σε Λαμία και Αλίαρτο.

Στην ιστορία πάντως θα μείνει ο τραγικός Αύγουστος του 2007, όχι τόσο για την αποπνικτική ζέστη το τριήμερο 24-26 Αυγούστου (υψηλότερες θερμοκρασίες οι 42,4 βαθμοί Κελσίου σε Αργος, Πύργο και Κόνιτσα), αλλά κυρίως για τις πολύνεκρες πυρκαγιές σε Ηλεία, Μεσσηνία, Αρκαδία και Νότια Εύβοια.

«Φυσιολογική» η εβδομάδα που έρχεται

Μπαίνοντας ο Αύγουστος υποχωρεί η ζέστη, ενώ δεν θα λείψουν σήμερα νεφώσεις, βροχοπτώσεις, ακόμα και καταιγίδες σε περιοχές της Μακεδονίας, της Βόρειας Εύβοιας και γενικότερα στα ορεινά. Η πρώτη εβδομάδα του Αυγούστου αναμένεται να κυλήσει με φυσιολογικές για την εποχή θερμοκρασίες, μετά το ξέσπασμα ζέστης των προηγούμενων ημερών, όταν το θερμόμετρο σκαρφάλωσε κοντά ή και πάνω από τους 40 βαθμούς Κελσίου σε αρκετές περιοχές. Για παράδειγμα την Πέμπτη 30 Ιουλίου ανέβηκε στους 39,8° C στην Παραλία Αχαΐας, στους 39,7° C στη Γαβαλού Αιτωλοακαρνανίας και στο Αστέρι Λακωνίας. Την Τετάρτη 29 Ιουλίου, στα Αρφαρά Μεσσηνίας η θερμοκρασία έφτασε τους 40,1 βαθμούς Κελσίου. Αξιοσημείωτο είναι πως κρατήθηκαν σε υψηλά επίπεδα και οι ελάχιστες θερμοκρασίες τις νυχτερινές ώρες, δηλαδή δεν δρόσιζε το βράδυ. Για παράδειγμα, το βράδυ της Τρίτης προς Τετάρτη, η θερμοκρασία στη Μαρίνα στο Φάληρο δεν έπεσε κάτω από τους 28,3 βαθμούς, ενώ στη Λίνδο της Ρόδου ήταν 28,2 βαθμοί Κελσίου.