του Νίκου Τράντα
Δρ. Πολιτικής Επιστήμης, επιστημονικός συνεργάτης Ινστιτούτου ΕΝΑ
Ενόψει των σχεδίων για εγκατάσταση ενός μεγάλου βιομηχανικού αιολικού πάρκου ισχύος 330 MW, αποτελούμενου από 110 ανεμογεννήτριες στην κορυφογραμμή της Ικαρίας και δύο υπεράκτιων αιολικών στη νότια και δυτική άκρη του νησιού, συνολικής ισχύος 1760 ΜW, η παρούσα μελέτη παρουσιάζει διαστάσεις της κριτικής κοινωνικής επιστήμης για την πράσινη μετάβαση, που μπορούν να έχουν εφαρμογή στην περίπτωση της Ικαρίας.
Πέμπτον, με βάση τους σχεδιασμούς του κεντρικού κράτους και των
ιδιωτών παραγωγών, η Ικαρία κινδυνεύει να μετατραπεί σε άλλη μια
περίπτωση «ζώνης θυσίας» για την εξυπηρέτηση των ενεργειακών
απαιτήσεων του εθνικού και ευρωπαϊκού καπιταλισμού και η σύγκρουση
μεταξύ τοπικής κοινότητας και κεντρικού κράτους είναι αναπόφευκτη.
Ο μύθος του Ικάρου αυτή τη φορά θα παιχθεί στα αιολικά πάρκα, με
άδηλο τέλος. Οι δυνάμεις που συγκρούονται είναι καταφανώς άνισες,
ωστόσο όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά και βασικός παράγοντας μιας
επιτυχημένης αντίστασης είναι και η διατύπωση εναλλακτικής πρότασης
από την τοπική κοινωνία.
Μέσα από τη διεθνή συζήτηση για τον πράσινο εξορυκτισμό και την περιβαλλοντική δικαιοσύνη, αναδεικνύεται το μεγάλο έλλειμμα διαβούλευσης με την τοπική κοινωνία και η απειλή για την ένταξη του νησιού στις «πράσινες ζώνες θυσίας» που υφίστανται ανά τον κόσμο στον βωμό της ενεργειακής μετάβασης, ενώ αναζητούνται εναλλακτικές λύσεις στο πλαίσιο της τοπικής ενεργειακής δημοκρατίας.
Διαβάστε όλη τη μελέτη του κ. Τράντα, Δρ. Πολιτικής Επιστήμης, επιστημονικός συνεργάτης Ινστιτούτου ΕΝΑ, ΕΔΩ
Απόσπασμα από τη μελέτη του κ. Τράντα
Στην περίπτωση της Ικαρίας, ένα πρώτο ερώτημα που άπτεται ζητημάτων της διανεμητικής δικαιοσύνης είναι «πού θα χρησιμοποιηθεί όλη αυτή ενέργεια που θα παραχθεί». Είναι προφανές ότι τα τεράστια αιολικά πάρκα δεν σχεδιάστηκαν για να καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες του νησιού των 9.000 κατοίκων, αλλά πολύ ευρύτερων και πολυπληθέστερων περιοχών της χώρας και της Ευρώπης. Πέρα από κάθε έννοια αναλογικότητας, η εκμετάλλευση του τοπικού αιολικού
δυναμικού δεν γίνεται με ήπιες και βιώσιμες πρακτικές παραγωγής και κατανάλωσης, αλλά με σκοπό τη μεγάλης κλίμακας δέσμευση, εξαγωγή και ιδιοποίηση ζωτικών πόρων (Dunlap 2021: 92).Αυτό άλλωστε είναι κάτι που συμβαίνει κατά κόρον σε αντίστοιχες περιπτώσεις. Όπως δείχνει η μελέτη των Panagiotidou et al. (2016) για τα Δωδεκάνησα, οι ενεργειακοί στόχοι τίθενται με βάση τις ευρωπαϊκές και εθνικές προτεραιότητες, και λόγω του υψηλού αιολικού δυναμικού της περιοχής, η εθνική πολιτική και οι στόχοι επικεντρώνονται στην εγκατάσταση μεγάλης ισχύος ΑΠΕ στα ελληνικά νησιά. Εξάλλου αποτελεί ρητή κυβερνητική επιδίωξη η Ελλάδα να γίνει «η μπαταρία της Ευρώπης».Τα ιδιωτικά συμφέροντα, που είναι πρόθυμα να εγκαταστήσουν τα αιολικά πάρκα και να πραγματοποιήσουν την ηλεκτρική διασύνδεση των νησιών με την ηπειρωτική χώρα, επιδιώκουν τον ίδιο στόχο. Τόσο οι κρατικές όσο και οι επιχειρηματικές πρωτοβουλίες ξεπερνούν την τοπική ικανότητα εγκατάστασης αιολικής ενέργειας και παραμελούν τις τοπικές ιδιαιτερότητες και ανάγκες.
