Έζησε τα σκληρά χρόνια της κατοχής της Ρόδου από τους Ιταλούς και τους Γερμανούς και μας διηγείται τις εμπειρίες του. Ο Σαδί Νασούχογλουξετυλίγει το μίτο των αναμνήσεών του.
-Τί θυμόσαστε από εκείνα τα χρόνια;
-Γεννήθηκα το 1931 στη Ρόδο και από το 1938 οι Ιταλοί έκλεισαν τα ελληνικά σχολεία. Έτσι πήγα σχολείο και λύκειο στο ιταλικό, με Ιταλούς δασκάλους. Πρέπει όμως να πούμε ότι ο Δεσπότης είχε καταφέρει να πάρει άδεια για κάποια κατηχητικά σχολεία, όπου εκεί διδάσκονταν η ελληνική γλώσσα.
Οι Ιταλοί ήταν δυνάστες και είχαν συνθήματα όπως FORT ότι δηλαδή με τη δύναμή τους κατέχουν τον τόπο.
-Όταν ήρθαν και οι Γερμανοί, πώς διαμορφώθηκε η κατάσταση;
-Στη Ρόδο όταν μπήκαν και οι Γερμανοί στον πόλεμο, φτάσαμε να έχουμε 20.000 Ιταλούς και 8.000 Γερμανούς στρατιώτες. Όταν το 1943 οι Ιταλοί συνθηκολόγησαν ξέσπασαν τριήμερης διάρκειας μάχες μεταξύ Ιταλών και Γερμανών, μέχρι να έρθει εντολή στους Ιταλούς να παραδοθούν και μάλιστα αρκετοί Ιταλοί διοικητές έκλαιγαν. Παραδόθηκαν, αφού είχαν πληρώσει βαρύ φόρο αίματος στους Γερμανούς, αφοπλίστηκαν, ενώ οι Γερμανοί τους επέτρεψαν να φορούν άοπλοι τα στρατιωτικά τους ρούχα που στην πλάτη τα είχαν μαρκάρει με ένα μαύρο ρόμβο.
-Πώς εξελίχθηκε το πρόβλημα της πείνας στο νησί;
-Μετά το 1941 άρχισαν να βάζουν νάρκες και σύρματα στις ακτές και σε χωράφια, φοβούμενοι αποβάσεις και καταδρομικές επιχειρήσεις. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να περιοριστεί δραματικά η όποια αλιεία γίνονταν και οι καλλιέργειες στα χωράφια. Επίσης και το εμπόριο μέσω της θάλασσας, ήταν περιορισμένο, αφού υπήρχε ο φόβος των εγγλέζικων αεροπορικών βομβαρδισμών στα εμπορικά πλοία.
Έτσι την περίοδο 1943- 1945 η πείνα πήρε δραματικές διαστάσεις. Εγώ έμενα στο Κάστρο της Ρόδου και θυμάμαι ότι σε μία μέρα υπήρξαν 26 νεκροί. Ο ένας που ήταν άνδρας κοντά στα 45, ήταν πρησμένος από την πείνα, με προσπέρασε και πήγε στην πλατεία Συντριβανίου στην παλιά πόλη, ακούμπησε στο συντριβάνι και πέθανε. Ήρθε να τον πάρει ένα καρότσι που είχε άλλους τέσσερις φορτωμένους.
-Υπήρχε μαύρη αγορά εκείνη την περίοδο;
-Ανθούσε η μαύρη αγορά και οι μαυραγορίτες είχαν συνεργασία με Ιταλούς και Γερμανούς, οι οποίοι τους έδιναν από τις προμήθειες του στρατού υλικά και αυτή τα πουλούσαν σε όσους είχαν χρήματα. Μπορούσε ένα κιλό σιτάρι, ή ένα κιλό λάδι να πουληθεί για μία χρυσή λίρα.
-Τα ορεινά χωριά είχαν το ίδιο πρόβλημα με τα αστικά κέντρα;
-Στα χωριά η κατάσταση ήταν κάπως καλύτερη από τις πόλεις, αφού είχαν κάποια δυνατότητα να έχουν καλλιέργειες.
Εγώ πήγαινα στη μητέρα μου και τη ρωτούσα τι θα φάμε και μου έδινε ένα μαχαιράκι και μία σακούλα και με έστελνε να μαζέψω χόρτα. Τα βράζαμε με θαλασσινό νερό γιατί δεν είχαμε αλάτι.
-Εκδηλώθηκε προσφυγικό ρεύμα προς τα τουρκικά παράλια;
-Η πείνα και η συνθηκολόγηση των Ιταλών, οδήγησαν πολλούς να φύγουν και να περάσουν απέναντι στην Τουρκία, κρυφά με βάρκες τα βράδια. Πολλές φορές οι Γερμανοί έκαναν τα στραβά μάτια για να φύγει κόσμος και να φτάσει το φαγητό για όσους έμεναν.
Υπήρξαν και φορές που το οργάνωσαν κιόλας, όπως μία περίπτωση που επιτάξανε ένα αραβικό πλοίο το «Άννα» στο οποίο επέβαιναν 45 άτομα και το φόρτωσαν με 600 που ήθελαν να φύγουν.
Όσοι πέρασαν απέναντι έτυχαν καλής υποδοχής από την Ερυθρά Ημισέλινο και τον Ερυθρό Σταυρό και γλίτωσαν. Τα σπίτια όσων έφευγαν τα κατάκλεβαν όσοι είχαν μείνει, όταν γύρισαν οι πρόσφυγες βρήκαν μόνο τους τέσσερις τοίχους.
Συνέντευξη: Νάσος Μπράτσος
Όλες οι προηγούμενες αναρτήσεις του αφιερώματος, συγκεντρωτικά στο τέλος της ανάρτησης: Aναγνώριση της ερευνητικής δουλειάς του ert.gr
Διαβάστε κάθε μέρα στο www.ert.gr στις 7μμ
3 Σεπτεμβρίου 2017: Με «οδηγό» την πείνα και στόχο την επιβίωση τα προσφυγικά ταξίδια των Ελλήνων στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
4 Σεπτεμβρίου 2017: Το προσφυγικό ταξίδι της Ελένης Σπανού-Κυδωνιέως & και της Μαρίας Σπανού-Πατεράκη
5 Σεπτεμβρίου 2017: Το προσφυγικό ταξίδι του Στρατή Βακρά το 1941 από τη Σάμο μέχρι την Αφρική
6 Σεπτεμβρίου 2017: Πάτρα Σιμάκη – Σπέη: Πρόσφυγας πολέμου το 1942 στο Ajaltoun
7 Σεπτεμβρίου 2017: Το αντιφασιστικό κίνημα στις ένοπλες δυνάμεις της Μέσης Ανατολής (1941-1944) α’ μέρος
8 Σεπτεμβρίου 2017: Το αντιφασιστικό κίνημα στις ένοπλες δυνάμεις της Μέσης Ανατολής (1941-1944) β’ μέρος
9 Σεπτεμβρίου 2017: Στρατής Γρημανέλης: Το κίνημα της Μέσης Ανατολής και η Α.Σ.Ο.
10 Σεπτεμβρίου 2017: Η ιστορία του Γιάννη Ευστρατίου Περγάμαλη στη Μέση Ανατολή
11 Σεπτεμβρίου 2017: Νικόλαος Καρίμαλης: Το προσφυγικό ταξίδι και η κατάταξη στον ελληνικό στρατό στη Μέση Ανατολή
12 Σεπτεμβρίου 2017: Χρήστος Χριστοδουλάκης: Ο Σαμιώτης βάρδος των αντιφασιστών στη Μέση Ανατολή
13 Σεπτεμβρίου 2017: Φώτης Σπανός: Ο ήρωας κομάντο του Αιγαίου στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
14 Σεπτεμβρίου 2017: Κώστας Δεμερτζής: Από τη Σάμο πρόσφυγας στις πηγές του Μωυσέως και την Αιθιοπία
15 Σεπτεμβρίου 2017: Γιάννης Ταμβακλής: «Μπούργκ Ελ Αράμπ – Η Βάρκιζα της Μέσης Ανατολής»
16 Σεπτεμβρίου 2017: Γιώργος Φιλίππου Πιερίδης: Από την Κύπρο μέχρι την Αίγυπτο στα χρόνια του πολέμου
17 Σεπτεμβρίου 2017: Ευαγγελία Καρούτσου – Τσαντίρη: Αναμνήσεις από την περίοδο της προσφυγιάς
18 Σεπτεμβρίου 2017: Από τη Νίσυρο στην Κύπρο και τη Γάζα – Το προσφυγικό ταξίδι της Άννας Κοντοβερού
19 Σεπτεμβρίου 2017: O αντίκτυπος της ιστορίας των Ελλήνων προσφύγων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στις επόμενες γενιές
20 Σεπτεμβρίου 2017: Ι. Ξηρού: Κοινωνήσαμε και φύγαμε πρόσφυγες στο άγνωστο (α΄ μέρος)
21 Σεπτεμβρίου 2017: Ι. Ξηρού: Κοινωνήσαμε και φύγαμε πρόσφυγες στο άγνωστο (β΄ μέρος)
22 Σεπτεμβρίου 2017: Το προσφυγικό ταξίδι της Δέσποινας Βατούγιου – Καντούνη και του Γιάννη Καντούνη
23 Σεπτεμβρίου 2017: Πανορμίτης Κουμνιανός: Κομμάντος του Αιγαίου
24 Σεπτεμβρίου 2017: Από τον Άγιο Φωκά στην Αιθιοπία: Το προσφυγικό ταξίδι της Αργυρώς Σαφού – Κουτσούτη το 1942
25 Σεπτεμβρίου 2017: Ολοκλήρωση της έρευνας για τους Έλληνες πρόσφυγες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου
Αναδημοσίευση από : http://www.ert.gr
