ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΚΤΟΠΛΟΪΑ: «Τις πταίει;»

Συντάχθηκε από τον/την Σπύρος Ρούσσος

Την ώρα που η κυβέρνηση ετοιμάζεται να ψηφίσει “τσουνάμι” άδικων και εξοντωτικών φόρων στη βουλή, έρχεται η Ευρωπαϊκή Ένωση και μέσω του Europa Ship Plan, προσφέρει ανάσα 1 δις ευρώ στην Ακτοπλοΐα Μικρών Αποστάσεων. Στόχος της, η ανανέωση των στόλων των εταιρειών και συνάμα η αναβάθμιση των παρεχόμενων ακτοπλοϊκών υπηρεσιών στις νησιωτικές χώρες της Ευρώπης. Με τη βοήθεια του Europa Ship Plan, δίνεται η δυνατότητα σε πλοιοκτήτες με βιώσιμα επενδυτικά σχέδια να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση 25% από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και 80% από τις εμπορικές τράπεζες και μάλιστα με την εγγύηση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.

Οι ιδιαίτερα “δημοφιλείς” στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια “θεσμοί“(παλαιότερα τρόικα), μεταξύ όλων των άλλων που τους καταμαρτυρούμε έρχονται να μας δώσουν λύση, υπενθυμίζοντας μας –με το πακέτο Γιούνκερ- ότι είμαστε νησιωτική χώρα, καθώς και ότι κάποια στιγμή πρέπει να κάνουμε κάτι γι’ αυτό.

Προς το παρόν στην Ελλάδα, σφυρίζουμε αδιάφορα και αρκούμαστε μόνο στη δήθεν δυναμική αντιμετώπιση “αόρατων εχθρών και δαιμόνων της παγκοσμιοποίησης”, αντίληψη που δυστυχώς εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να βρίσκει “ευήκοα ώτα” στην Ελλάδα του 21^ου αιώνα! Κατά τα λοιπά, θεωρείται δεδομένο ότι η Πολιτεία οφείλει:

και έχει υποχρέωση να παρέχει στους νησιώτες τακτική και ασφαλή ακτοπλοϊκή μεταφορά, καθώς αποτελεί την ικανή και αναγκαία συνθήκη για την επιβίωση των νησιωτών, ιδιαίτερα εκείνων που κατοικούν στα πολύ μικρά νησιά.
να διασφαλίζει το κοινωνικό αγαθό των συγκοινωνιακών συνδέσεων των νησιών. Δικαίωμα, που είναι συνταγματικά κατοχυρωμένο (άρθρο 101 του Συντάγματος).
να παρέχει σε όλους τους πολίτες ίση πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευσης και πολιτισμού.

Πως, όμως, επιτυγχάνονται όλα τα παραπάνω όταν τα πλοία που αποτελούν τις μοναδικές θαλάσσιες λεωφόρους διασύνδεσης των νησιών με την ηπειρωτική Ελλάδα, ούτε στο κράτος ανήκουν, ούτε αυτό επιδοτεί την κατασκευή τους και το κυριότερο ο κλάδος -όπως οι περισσότεροι σήμερα – πλήττεται σοβαρά από την οικονομική κρίση; Γιατί ως γνωστόν κοινωνική πολιτική με ξένα κόλλυβα δε νοείται.

Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία 6 χρόνια οι ακτοπλοϊκές εταιρείες της χώρας βρέθηκαν πράγματι σε πολύ δύσκολη θέση και αυτό δεν το λέμε εμείς, αλλά οι αριθμοί. Σύμφωνα με τον ΣΕΕΝ, το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα χάθηκαν 15 εκατ. επιβάτες, έκλεισαν 9 ακτοπλοϊκές εταιρείες, ενώ οι συνολικές ζημιές που υπέστησαν ανήλθαν στο αστρονομικό ποσό των 1,2 δις ευρώ! Ζημιές, που κατά κύριο λόγο οφείλονται:

στη δραματική μείωση των εισοδημάτων που συνακόλουθα οδήγησαν στη μείωση της επιβατικής κίνησης αλλά και του όγκου των μεταφορών, με αποτέλεσμα να επηρεαστούν αρνητικά τα έσοδα των εταιρειών
στην εκτίναξη των τιμών στα καύσιμα τα προηγούμενα χρόνια
στα ολοένα και χαμηλότερα εισοδήματα που απαιτούν πλέον χαμηλότερο κόστος μεταφοράς
στις τράπεζες που περιόρισαν σημαντικά τη ρευστότητα των ακτοπλοϊκών εταιρειών
στα μεγάλα ελλείμματα και το χρέος του Δημοσίου που περιορίζουν κάθε χρόνο ολοένα και πιο ασφυκτικά τη δυνατότητα χρηματοδότησης των γραμμών Δημόσιας Υπηρεσίας (άγονες γραμμές).
στην ίδια την Ελληνική Επικράτεια που διαθέτει πολλά νησιά και απαιτεί ένα εκτεταμένο ακτοπλοϊκό δίκτυο για να μην υπάρχει αποκλεισμός

Μέσα σ’ όλα τα άσχημα, η ελληνική ακτοπλοΐα φέτος είχε την τύχη να έχει δυο απρόσμενους συμμάχους, το πετρέλαιο και τους μετανάστες! Η σημαντική πτώση της τιμής του πετρελαίου (μέχρι και τα 25 δολάρια) μείωσε σημαντικά το κόστος των καυσίμων για τις εταιρείες από το 60% στο 35%, ενώ οι μεγάλες μεταναστευτικές ροές βοήθησαν τα πλοία της ακτοπλοΐας να παραμείνουν βιώσιμα σε μια περίοδο που οι εταιρείες αναζητούσαν απεγνωσμένα τρόπους για να γλιτώσουν από τη μανία της κρίσης. Όμως, η ευτυχής αυτή συγκυρία δεν θα κρατήσει για πάντα! Οι μετανάστες κάποια στιγμή θα “μας τελειώσουν” και η πλεονάζουσα χωρητικότητα θα θυμίζει χειροβομβίδα έτοιμη να εκραγεί, ενώ το πετρέλαιο τραβά ήδη την ανιούσα. Πρέπει επιτέλους να βρεθούν οι πολυπόθητες λύσεις, που θα αποτρέψουν την απομόνωση των νησιών από την ηπειρωτική Ελλάδα.

Δυστυχώς, μέχρι και σήμερα η πολιτεία κάνει κυριολεκτικά “ότι μπορεί” για να “ρίξει” τις γέφυρες επικοινωνίας των νησιών με την ενδοχώρα. Με την τακτική που ακολουθεί καθημερινά αποδεικνύει ότι είναι κατώτερη των περιστάσεων, καθώς όχι μόνο αδυνατεί να παρέχει στους νησιώτες ένα αυτονόητο και συνταγματικά κατοχυρωμένο αγαθό, αντίθετα υιοθετεί μέτρα και πολιτικές προς τη λάθος κατεύθυνση. Μέτρα που σύντομα θα οδηγήσουν σε νησιά χωρίς νησιώτες και πλοία, καθώς και σε εταιρείες με πλοία που δεν θα μεταφέρουν απολύτως τίποτα. Τέτοια μέτρα είναι:

η αύξηση των άγονων γραμμών, με ταυτόχρονη μείωση των προσφερόμενων επιδοτήσεων (75 εκατ. ευρώ για 93 γραμμές), γεγονός που καταδεικνύει την αδυναμία της πολιτείας να κατανοήσει, ότι η τακτική σύνδεση των νησιών –ιδιαίτερα των μικρών- με την ηπειρωτική Ελλάδα αποτελεί θέμα ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη και την επιβίωση τους. Το γεγονός αυτό μάλιστα οδηγεί και τις εταιρείες να γυρίσουν την πλάτη στους διαγωνισμούς για τις άγονες γραμμές
Η “εξωπραγματική” αύξηση του ΦΠΑ στο 24% και παράλληλα η κατάργηση του ειδικού καθεστώτος ΦΠΑ των νησιών του Αιγαίου. Ένα καθεστώς που αποτελούσε εδω και 35 χρόνια “ασπίδα” προστασίας για τους νησιώτες από το υψηλό κόστος λόγω της εδαφικής ασυνέχειας. Οι εν λόγω φόροι κυριολεκτικά θα “αποδεκατίσουν” το βιοτικό επίπεδο των νησιωτών, καθώς μέσα σε όλα θα “εκτιναχθεί” και το μεταφορικό κόστος στα νησιά. Για την ιστορία ο ΦΠΑ στις ακτοπλοϊκές μεταφορές στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες κυμαίνεται: Ισπανία (8% επιβάτες – 8% οχήματα), Ιταλία (10% επιβάτες – 10% οχήματα), Σουηδία (6% επιβάτες – 6% οχήματα)
η “εξοντωτική” φορολόγηση των επιχειρήσεων, η αδιανόητη αύξηση των εισφορών, καθώς και παντελής απουσία κινήτρων ή επιδότησης για το χτίσιμο νέων πλοίων
η “πρωτοφανής” φορολόγηση του ΕΦΚ στα καύσιμα, ώστε να “εξανεμιστεί” ακόμη και το πρόσκαιρο συγκριτικό πλεονέκτημα που προσέφεραν ως “θείο δώρο” στις ακτοπλοϊκές εταιρείες οι διεθνείς αγορές
η απουσία σχεδίων αναβάθμισης ή δημιουργίας νέων λιμενικών υποδομών που τόσο έχουν ανάγκη τα νησιά μας, αλλά και οι εταιρείες προκειμένου να μπορούν να προχωρήσουν στην αναβάθμιση των παρεχόμενων προς αυτά υπηρεσιών

Τελικά πότε θα τοποθετηθεί η Πολιτεία υπεύθυνα απέναντι στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η νησιωτική Ελλάδα ;