Τι αποκαλύπτεται σε επίσημα εσωτερικά έγγραφα του 2009. Η καταστροφική δημοσιονομική διαχείριση, τα αμείλικτα στοιχεία και οι προειδοποιήσεις για επερχόμενη κατάρρευση.
Τις ευθύνες της κυβέρνησης Καραμανλή για τη δημοσιονομική κατάρρευση της χώρας το 2009-2010 και την υπαγωγή της στα Μνημόνια αποκαλύπτουν επίσημα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, που βλέπουν τώρα το φως της δημοσιότητας. Όπως προκύπτει από εσωτερικά έγγραφα και αναλύσεις της κεντρικής τράπεζας, αποχωρώντας το 2009 από την εξουσία μετά από πέντε χρόνια καταστροφικής δημοσιονομικής διαχείρισης, η κυβέρνηση Καραμανλή άφησε πίσω της «καμένη γη» – τεράστιο χρέος και ελλείμματα διογκούμενα με ρυθμό χιονοστιβάδας, ενώ τα δημόσια έσοδα συρρικνώνονταν και η οικονομία είχε πάρει την κατιούσα. Η δραματική επιδείνωση των δημοσιονομικών μεγεθών και η δυναμική τους, οδηγούσαν με μαθηματική βεβαιότητα στη χρεοκοπία.
Τα σχετικά έγγραφα με τις προειδοποιήσεις της ΤτΕ έρχονται τώρα στο φως, με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του Γιάννη Παπαθανασίου, τελευταίου ΥΠΟΙΚ της κυβέρνησης Καραμανλή, ο οποίος αναφέρεται στα πεπραγμένα της θητείας του και στην οικονομική- δημοσιονομική κατάσταση της χώρας εκείνη την περίοδο. Το βιβλίο ερμηνεύεται ως μία ακόμα προσπάθεια του περιβάλλοντος Καραμανλή να μεταθέσει στις πλάτες της κυβέρνησης Παπανδρέου τις ευθύνες για την κατάρρευση της χώρας.
Η εφημερίδα «Καθημερινή» – που κάθε άλλα παρά για «φιλοΠΑΣΟΚική» ή «φιλοΣΥΡΙΖΑϊκή» στάση μπορεί να κατηγορηθεί – φέρνει στη δημοσιότητα έγγραφο της Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών της Τραπέζης της Ελλάδος προς τον τότε διοικητή της Γιώργο Προβόπουλο. Έχει ημερομηνία 6 Οκτωβρίου 2009 –δύο μέρες μετά την εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ– και παρουσιάζει με αμείλικτο τρόπο την πραγματική κατάσταση που άφησε αποχωρώντας ο κ. Καραμανλής.
Δραματική προειδοποίηση
Το συμπέρασμα των εμπειρογνωμόνων, γραμμένο σε πλάγια γραμματοσειρά για να δοθεί έμφαση, είναι:
«Με βάση τα έως τώρα στοιχεία και τις εξελίξεις, καθώς και τις διαφαινόμενες προοπτικές, ευρισκόμεθα ενώπιον ενός πρωτοφανούς δημοσιονομικού εκτροχιασμού, ο οποίος δεν δικαιολογείται, παρά μόνο σε πολύ μικρό βαθμό, από την κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας. Είναι δε απολύτως βέβαιο ότι η παρούσα δημοσιονομική θέση της χώρας δεν είναι διατηρήσιμη».
Αναφερόμενοι στις δημοσιονομικές εξελίξεις κατά το πρώτο εννεάμηνο του 2009, τα στελέχη της ΤτΕ επισημαίνουν ότι «τα δημοσιονομικά μεγέθη παρουσίασαν περαιτέρω σημαντική επιδείνωση τον Σεπτέμβριο». Συγκρίνοντας τα στοιχεία του Σεπτεμβρίου του 2009 με αυτά του Σεπτεμβρίου του 2008, κάνουν τη δραματική επισήμανση ότι «οι μηνιαίες δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού αυξήθηκαν κατά 25%», ενώ «τα μηνιαία έσοδα μειώθηκαν κατά 24,2%»(!).
Λόγω των εξελίξεων αυτών, σημειώνεται στο έγγραφο, το ταμειακό έλλειμμα του Σεπτεμβρίου έφτασε το 1,5% του ΑΕΠ, έναντι 1% κατά μέσον όρο στο προηγούμενο οκτάμηνο. Το ταμειακό δημοσιονομικό έλλειμμα υπολογίζεται κατ’ ελάχιστον σε 9,7% στο εννιάμηνο και το ταμειακό πρωτογενές έλλειμμα σε 5,9% του ΑΕΠ.
Φουσκωμένες δαπάνες με άδεια ταμεία
Στο εννεάμηνο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού, σύμφωνα με τη Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών της ΤτΕ, «αυξήθηκαν κατά 16,4%» σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2008, «λόγω αύξησης των πρωτογενών δαπανών» (των δαπανών εκείνων που δεν αφορούν την εξυπηρέτηση του χρέους).
Η έκρηξη των δαπανών οφειλόταν ειδικότερα στην αύξηση των επιδομάτων (κοινωνικής αλληλεγγύης, ανέργων, πολυτέκνων κ.ο.κ.), «στην καθιέρωση ειδικών μισθολογίων για τους δικαστικούς και τους ιατρούς του ΕΣΥ», στην αυξημένη επιχορήγηση των ασφαλιστικών ταμείων κλπ.
Σημειώνεται επίσης στο έγγραφο ότι «εκκρεμούν ακόμα» (για το τελευταίο τρίμηνο) οι αυξήσεις στις συντάξεις του ΟΓΑ και στο ΕΚΑΣ, αλλά και υποχρεώσεις του Δημοσίου ύψους 15 δισ. ευρώ. H επιχορήγηση των τεσσάρων μεγαλύτερων ταμείων (ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, ΝΑΤ, ΟΓΑ) για το σύνολο του έτους θα έφτανε τα 11,03 δισ. ευρώ, δηλαδή 2,36 δισ. ευρώ περισσότερα από τα προϋπολογισθέντα.
Αναφερόμενοι στις εξαγγελίες της κυβέρνησης περί περικοπών, οι εμπειρογνώμονες της ΤτΕ τόνιζαν ότι οι αποφάσεις «που έχουν ληφθεί από την αρχή του έτους έως σήμερα σχετικά με τις δαπάνες, όχι μόνο δεν συνάδουν με οποιαδήποτε προσπάθεια συγκράτησης των δαπανών, αλλά κινούνται προς την αντίθετη κατεύθυνση».
Σχετικά με τα έσοδα, στο σημείωμα προς τον κ. Προβόπουλο επισήμαιναν ότι είναι μικρές οι πιθανότητες να εισπραχθούν τα προϋπολογισμένα έσοδα από τη ρύθμιση για τους ημιυπαίθριους, ύψους 1,1 δισ. ευρώ (για την οποία έχει κάνει πολύ λόγο ο κ. Παπαθανασίου, εξαιτίας της κατάργησής της από το ΠΑΣΟΚ), από το ΕΤΑΚ (1,6 δισ. ευρώ) και τον «περιορισμό της φοροδιαφυγής» (0,4 δισ. ευρώ – τα εισαγωγικά είναι των συντακτών του εγγράφου).
Σημείωναν δε ότι ακόμη κι αν εισπράττονταν τα προϋπολογισμένα ποσά για το ΕΤΑΚ και τους ημιυπαίθριους, το έλλειμμα θα μειωνόταν κατά μόλις 1,2% του ΑΕΠ.
Ψεύτικες “εκτιμήσεις” για τη Eurostat
Εχοντας μελετήσει τα στοιχεία, οι συντάκτες της έκθεσης προβαίνουν στην εξής πρόβλεψη: «Με βάση τις ως άνω εξελίξεις, το ταμειακό έλλειμμα της κεντρικής κυβέρνησης εκτιμάται ότι σε ετήσια βάση θα διαμορφωθεί μεταξύ 30 και 35 δισεκ. ευρώ, ή 12% με 14% του ΑΕΠ». Μάλιστα, όπως αναφέρουν, αν συνεχιστεί η τάση του Σεπτεμβρίου, το έλλειμμα «ενδεχομένως να προσεγγίσει το 15%!»
Τονίζουν λοιπόν στο έγγραφο τους ότι «οι εκτιμήσεις που γνωστοποιήθηκαν στις 30 Σεπτεμβρίου στην Eurostat στο πλαίσιο της Διαδικασίας Υπερβολικού Ελλείμματος, ήταν εξαιρετικά αισιόδοξες».
Σε άλλο σημείο του εγγράφου σημειώνεται ότι «ενώ όλοι οι δείκτες του εννεαμήνου υποδηλώνουν διπλάσιο έλλειμμα σε σχέση με το 2008, η γνωστοποίηση προς τη Eurostat εκτιμά ότι το έλλειμμα θα παραμείνει ουσιαστικά αμετάβλητο». Πρόκειται για αναφορά στην εκτίμηση της κυβέρνησης Καραμανλή, λίγες μέρες πριν από την εκλογική ήττα, ότι το έλλειμμα του 2009 θα έκλεινε στο 5,9% του ΑΕΠ (περίπου στα επίπεδα που είχε κλείσει και το 2008, πριν από τις αναθεωρήσεις προς τα πάνω που ακολούθησαν).
Η εκτίμηση αυτή ήταν προφανώς εσκεμμένα ψευδής, δεδομένου ότι από τα τέλη Σεπτεμβρίου το έλλειμμα είχε ήδη φτάσει στο 10% του ΑΕΠ σε ταμειακούς όρους.
Αναπότρεπτη κατάρρευση
Επισημαίνεται ότι στα πεντέμισι χρόνια των κυβερνήσεων Καραμανλή (Μάρτιος 2004 –Σεπτέμβριος 2009) το δημόσιο χρέος εκτοξεύθηκε από 181,5 δισ. σε 301 δισ. ευρώ. Ιδιαίτερα καταστροφική στα δημοσιονομικά ήταν η τελευταία τριετία: Από 45,1% του ΑΕΠ το 2006, οι δημόσιες δαπάνες πήγαν στο 54,1% του ΑΕΠ το 2009.
Αυτός ο «πρωτοφανής εκτροχιασμός» – όπως χαρακτηρίζεται στο έγγραφο της ΤτΕ – δεν υπήρχε πλέον καμία δυνατότητα να διορθωθεί στις συνθήκες παγκόσμιας οικονομικής αναταραχής που υπήρχαν τότε.
