ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΙ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ
Στις 6 Σεπτεμβρίου παραβρέθηκα στην ημερίδα που οργάνωσε ο Ενεργειακός και Αναπτυξιακός Συνεταιρισμός Σίφνου με θέμα «Ενεργειακοί Συνεταιρισμοί: Πως μπορούν να προωθηθούν ιδιαίτερα στις νησιωτικές περιοχές της Ελλάδας» με πρωτοβουλία του τ. Ευρωβουλευτή των Οικολόγων-Πρασίνων και σιφνιού στη καταγωγή Ν. Χρυσόγελου με τη συνεργασία του ευρωπαϊκού δικτύου ενεργειακών συνεταιρισμών REScoop και του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ. (Το αναλυτικό πρόγραμμα υπάρχει στη σελίδα http://sifnosislandcoop.gr/cms/index.php)
Μερικά από τα βασικά στοιχεία των παρουσιάσεων που έγιναν είναι:
– Η κλιματική αλλαγή που θα θίξει ιδιαίτερα τα νησιά αφού απειλεί τους πόρους και τις υποδομές που βρίσκονται κοντά στη παράκτια ζώνη, απαιτεί να υπάρξει άμεση στροφή σε μια οικονομία χαμηλού άνθρακα που σημαίνει την παραγωγή ενέργειας όχι από ορυκτά καύσιμα αλλά από ΑΠΕ. Η χώρα μας αλλά και πολλοί δήμαρχοι έχουν δεσμευθεί για την επίτευξη του στόχου της μείωσης παραγωγής αερίων του θερμοκηπίου και αύξησης της παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ (γνωστού ως στόχου 20-20-20), ενώ ήδη σχεδιάζεται σε επίπεδο ΕΕ ένα περισσότερο φιλόδοξο σχέδιο για το 2030.
– Η τεχνολογία σήμερα επιτρέπει την αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας από μικρούς ιδιώτες-οικιακούς παραγωγούς και ενεργειακούς συνεταιρισμούς ώστε οι κοινοί πόροι όπως ο ήλιος και ο αέρας (αλλά και το κύμα) να λειτουργούν υπέρ των τοπικών κοινωνιών εξοικονομώντας δαπάνες και δημιουργώντας εισοδήματα και απασχόληση ειδικά για νέα και εκπαιδευμένα άτομα. Αντίθετα τα μεγάλα έργα διασύνδεσης που προωθούνται εκτός των άλλων προβλημάτων τους αποσπούν δημόσιους πόρους και χρήμα υπέρ των εθνικών και πολυεθνικών κολοσσών δημιουργώντας μόνο λογιστική αύξηση του ΑΕΠ.
– Η ενεργειακή πολιτική στα νησιά πρέπει να έχει στόχο την αυτάρκεια μέσα από δύο μεγάλους άξονες δράσης: την εξοικονόμηση και την αποτελεσματική χρήση της ενέργειας. Τα νησιά με τα χαρακτηριστικά τους (μικρή κλίμακα και απομόνωση) αποτελούν ιδανικούς τόπους για την εφαρμογή των τεχνολογιών αυτών (πχ. ηλεκτρικά αυτοκίνητα) μέσα από συνεργασίες των πολιτών και ενσωμάτωση καινοτόμων δράσεων που θα επιτρέψουν τη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης τους από το πετρέλαιο και θα περιορίσουν την υψηλή δαπάνη για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας που υπάρχει στα νησιά ώστε οι πόροι αυτοί να χρησιμοποιηθούν πιο παραγωγικά.
– Υπάρχουν στην Ευρώπη πολλά παραδείγματα τόσο στις νησιωτικές όσο και στις ηπειρωτικές περιοχές χωρών όπως η Δανία, η Σουηδία, η Γερμανία επιτυχημένα παραδείγματα ενεργειακών συνεταιρισμών. Η συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών σε όλα τα στάδια λήψης αποφάσεων αλλά και επενδυτικών ρίσκων για τα θέματα που τους αφορούν άμεσα τις μετατρέπει από παθητικούς παρατηρητές-σχολιαστές της δράσης των άλλων, σε ενεργούς και υπεύθυνους πολίτες.
– Η Σίφνος έχει ξεκινήσει έναν συστηματικό ενεργειακό σχεδιασμό αρχικά με μεμονωμένες παρεμβάσεις σε δημόσια κτίρια με στόχο μεσοπρόθεσμα να καταστεί ένα πράσινο νησί στα πρότυπα του Samso (Δανία).
– Ο Ενεργειακός Σχεδιασμός δεν μπορεί παρά να είναι ένα μακροπρόθεσμό σχέδιο με βάθος τουλάχιστον 10ετίας που να περιλαμβάνει όλα τα στάδια του σχεδιασμού όπως ανάλυση της κατάστασης, επιλογές τεχνικών λύσεων, σχέδιο δράσης, παρακολούθηση υλοποίησης, ανασχεδιασμός. Οι μεμονωμένες δράσεις παρά τα όποια σημειακά αποτελέσματα δεν επιτρέπουν ουσιαστικές αλλαγές.
– Τα ευρωπαϊκά προγράμματα των οποίων η υλοποίηση ξεκινά άμεσα περιλαμβάνουν ενεργειακές δράσεις και δράσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Όμως στον σχεδιασμό τους δεν έγινε καμία συζήτηση για το περιεχόμενο των δράσεων και οι κοινωνίες παραμένουν ανενημέρωτες για τις προτάσεις που έχουν γίνει.
– Ο Ενεργειακός Σχεδιασμός των επόμενων δεκαετιών πρέπει να είναι ανατρεπτικός όπως άλλωστε και ο συνολικός αναπτυξιακός σχεδιασμός δεδομένου ότι ο πλανήτης δεν αντέχει άλλη «συμβατική» ανάπτυξη λόγω εξάντλησης των πόρων.
Το ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ θεωρεί σημαντική τη πρωτοβουλία του Δήμου Σίφνου τόσο για την ίδρυση του ενεργειακού και αναπτυξιακού συνεταιρισμού που έχει στόχο την ενεργοποίηση των πολιτών, όσο και για την άμεση εμπλοκή του σε θέματα ενέργειας που είναι μια κρίσιμη αναπτυξιακή παράμετρος. Ελπίζουμε ότι οι εισηγήσεις και τα συμπεράσματα της ημερίδας θα γίνουν δημόσια βοηθώντας στον προβληματισμό και των υπολοίπων νησιωτών.
Το ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ στο πλαίσιο της συζήτησης για το ΕΣΠΑ 2014-20 αλλά και του επιχειρησιακού προγράμματος της Περιφέρειας που θα ανοίξουν υποχρεωτικά στο νέο Περιφερειακό Συμβούλιο θα βάλει και το θέμα της αλλαγής ενεργειακού σχεδιασμού και του ρόλου που πρέπει να διαδραματίσουν οι τοπικές κοινωνίες σ’αυτόν. Η έξοδος από τη κρίση, αλλά και ο σχεδιασμός του μέλλοντος των νησιών μας δεν μπορεί να δρομολογείται χωρίς τη δική μας συμμετοχή. Είναι δική μας ευθύνη η ενεργή συμμετοχή και όχι η εκχώρηση σε άλλους των δικών μας εργαλείων παρέμβασης.
Γιάννης Σπιλάνης
Επ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου
Περιφερειακός Σύμβουλος Β.Αιγαίου
