Όταν το καλοκαίρι τελειώνει και ανατέλλει η νέα χρονιά μαζί με τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις που την συνοδεύουν, συνήθως οι άνθρωποι κάνουν έναν απολογισμό από όσα έζησαν, γνωρίζοντας πως η επόμενη περίοδος που θα ζήσουν θα είναι πιο πειθαρχημένη και στενάχωρη. Αποχαιρετώντας τους έρωτες του καλοκαιριού, την ξεγνοιασιά έστω των ολιγοήμερων διακοπών, προσπαθούν να πείσουν τον εαυτό τους πως έχουν το έλεγχο για να πάρουν κουράγιο για την βαρετή ρουτίνα και μυστικά να αρχίσουν να σιγομουρμουρίζουν μια ευχή: το επόμενο καλοκαίρι να είναι ακόμα πιο όμορφο και ονειρικό. Στο νησί μας τουλάχιστον έχουμε την πολυτέλεια να κρατάμε αυτή την ανάμνηση ζωντανή όλο το χρόνο αν και πάλι πρέπει να ανταποκριθούμε σε κάποιες επιτακτικές ανάγκες που κάθε χρόνο αυξάνονται…
Ο καλύτερος παράδεισος είναι αυτός που έχει χαθεί, λένε οι σοφοί, αλλά κι ένας αρκετά καλός παράδεισος είναι αρκετός για εμάς που γυρίζουμε με πείσμα κάθε χρόνο στο σώμα της Ικαρίας και απολαμβάνουμε το ρυθμό της και την γενναιοδωρία της. Κι αυτό ζούμε στα αυθόρμητα και αυθεντικά πανηγύρια της περιτριγυρισμένοι από φίλους, πρόθυμους επισκέπτες και φέτος μαζί με έναν μεγάλο αριθμό ενοχλητικών φασέων που αρπάξαν με μια πρωτόγνωρη δυναμική την αρχή του κυκλικού μας χορού και αναστάτωσαν την καλή μας τάξη και ασφάλεια. Κάποιοι παραπονέθηκαν, άλλοι κατηγόρησαν και τέλος μερικοί εύσπλαχνοι συμμερίστηκαν την ανάγκη των νέων να τραντάξουν την ζεστή μας γη με τα δικά τους βήματα και να σκορπίσουν μια ενοχλητική σκόνη που λέρωσε τις εφηβικές μας αναμνήσεις.
Και για πόσο καιρό μπορεί να ζει κάποιος μέσα σε αναμνήσεις; Η δική μας φαντασίωση δεν είναι παίξε γέλασε, έχει κράτος και δύναμη, μπορούμε να περηφανευόμαστε πως όλος ο κόσμος μας θαυμάζει για την μακροζωία μας και την άνεσή μας, μέχρι και πρωτοσέλιδο έχουμε γίνει στον ξένο τύπο! Και τώρα που οι παλιότερες γενιές ανοίγουν τον σκουριασμένο φράχτη πίσω από την εκκλησία κι αναχωρούν για την ουράνια Ικαρία, εμείς στριφογυρίζουμε στις καρέκλες των πανηγυριών και σχεδιάζουμε την επόμενη σελίδα του καλού και αγαθού παραδείσου μας. Θα έρθουν εδώ τα δικά μας παιδιά, θα ερωτεύονται, θα περνάνε ζόρικα και θα μεθάνε με την ξεθυμασμένη ευωδία των δικών μας αναμνήσεων, των δικών μας στιγμιότυπων μια παλιάς ταινίας, των δικών μας παθών.
Σαν μια παράδοξη ευαγγελική εκδοχή των δώδεκα μαθητών που ετοιμάζονταν να φέρουν την καλή αγγελία στα πέρατα του κόσμου, μέχρι που πετάχτηκε στη μέση ο Παύλος που ήταν και διώκτης και άσχετος κι αλώνισε την μεσόγειο, ήρθαν οι φασέοι και πλημμύρισαν τα πανηγύρια, χωρίς να έχουν χρήματα, χωρίς ρίζες στο νησί, τινάζοντας τα μαλλιά τους και βαριαναστενάζοντας από καυμούς και βάσανα που δεν μας αφορούν καθόλου. Ή μήπως όχι; Είναι τόσο ύπουλη αρρώστια ο φασισμός, πάει και ανθίζει μες στην πιο αθώα καρδιά όταν πέφτει στο ατιμωτικό αμάρτημα της ιδιοκτησίας.
Η Ικαρία είναι η πατρίδα του πόθου για όλους. Εμείς καλό είναι να μοιράσουμε την ευθύνη στα νέα ατίθασα και φτωχά παιδιά που ήρθαν στις αυλές μας και αντί για ένα ποτήρι νερό, που πρόθυμα θα τους δίναμε, πάνε και πίνουν από το λάστιχο. Να πιούν όσο θέλουν; «Υπάρχει η θάλασσα και ποιος θα την εξαντλήσει» είπε η πανούργα Κλυταιμνήστρα στον Αγαμέμνονα πριν τον βάλει να πατήσει στο πορφυρό χαλί και να μπει στον οίκο του χέρι χέρι με την βλασφημία. Είναι λάθος να μην αγκαλιάσουμε την ενέργεια αυτών που θέλουν αυτό που έχουμε. Αν το μοιραστούμε θα πολλαπλασιαστεί. Αν το προφυλάξουμε, θα μαραζώσει. Η ανανέωση και η καταστροφή είναι σχεδόν το ίδιο πράγμα, αρκεί να είσαι εκεί να μαζέψεις τα παλιά κομμάτια και να πλάσεις ένα νέο σταμνί, γερό και ικανό να πάει στο πανηγύρι και να επιστρέψει. Αυτόν τον χορό υπηρετούμε, αυτούς τους μαιάνδρους προσκυνάμε, αυτές τις συγκινήσεις θέλουμε να μοιραστούμε με μια καρδιά, κι ας είναι ξένη κι αυθάδικη. Πριν ξεφυτρώσουν τα ανθρωποειδή στα μονοπάτια μας, να τα φρουρήσουμε με πρόθυμους νέους εθελοντές. Χρειάζεται βέβαια να τους μυήσουμε, να τους καταλάβουμε, να τους καταδεχτούμε. Δεν θα πάθουμε τίποτα, εμείς είμαστε πιο δυνατοί, η δική μας νοοτροπία διαβρώνει κάθε τακτοποιημένη παράδοση, κάθε επιπόλαιη επιβολή. Έχουμε την πονηριά, έχουμε και την γενναιοδωρία να τους κάνουμε δικούς μας, εκτός κι αν προτιμάμε την γραφικότητα. Θέλει σχεδιασμό, θέλει λίγο έγνοια από το μέρος μας. Υπάρχουν τρόποι αν το θέλουμε. Λίγες μέρες πριν το πανηγύρι να τους φωνάξουμε να βοηθήσουν στην προετοιμασία, να κάνουμε μια προσπάθεια να ανανεώσουμε τον δικό μας πληθυσμό με αίμα ζεστό που δεν έχει την δική μας παράδοση, αλλά θέλει κι αυτό να μπολιαστεί. Και όλοι ξέρουμε πως το μπολιασμένο είναι πιο δυνατό. Υπάρχει η Ικαρία, ας πούμε παραφράζοντας τον Αισχύλο, και ποιός θα την εξαντλήσει;
Δ. Λυγερής.
