Μπορεί τα χρόνια να περνούν, αλλά η μνήμη παραμένει άσβεστη και έτσι πρέπει, καθώς το ολοκαύτωμα στην Κάντανο, ήταν από τις πλέον απάνθρωπες και εγκληματικές ενέργειες των ναζί.
Οι μάρτυρες της Καντάνου πλήρωσαν το γεγονός ότι από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησε η Μάχη της Κρήτης, αλλά και όταν η έκβασή της είχε κριθεί, αντιστάθηκαν στους ναζί και προκάλεσαν το θάνατο 25 στρατιωτών τους, σε μάχη στις 24 Μαΐου στο φαράγγι της περιοχής. Ήταν τέτοιο το μέγεθος της ήττας των Γερμανών, που η πολεμική τους σημαία έπεσε στα χέρια των ανταρτών.
Η απάντηση των Γερμανών ήταν ο βομβαρδισμός της Καντάνου στις 2 Ιουνίου 1941, ενώ την επόμενη ημέρα μπήκαν στο χωριό και χερσαίες δυνάμεις της Βέρμαχτ.
Ακολούθησε πυρπόληση όλων των σπιτιών, με την εντολή να ισοπεδωθεί η Κάντανος. Ήταν 3 Ιουνίου 1941 και επέζησαν όσοι πρόλαβαν και κρύφτηκαν στα βουνά, αφού οι υπόλοιποι, όσοι δεν έπεσαν από τις γερμανικές σφαίρες, βρήκαν τραγικό θάνατο από τις φλόγες της πυρπόλησης του χωριού.
«Υπερήφανοι» για τα εγκλήματά τους οι ναζί, προσπαθώντας να στείλουν μήνυμα τροκράτησης σε όσους αντιστέκονταν, τοποθέτησαν επιγραφές στο χωριό, που έγραφαν: «Διά την κτηνώδη δολοφονία Γερμανών αλεξιπτωτιστών, αλπινιστών και του μηχανικού από άνδρες, γυναίκες, παιδιά και παπάδες μαζί και διότι ετόλμησαν να αντισταθούν κατά του μεγάλου Ράιχ κατεστράφη την 3/6/41 η Κάντανος εκ θεμελίων διά να μην επανοικοδομηθεί πλέον ΠOTE» και«Ως αντίποινον των οπλισμένων πολιτών ανδρών και γυναικών εκ των όπισθεν δολοφονηθέντων Γερμανών στρατιωτών κατεστράφη η Κάντανος». Το 1943 τοποθέτησαν και τρίτη μαρμάρινη στήλη στην οποία είχαν γράψει: «Εδώ υπήρχε η Κάντανος, κατεστράφη προς εξιλασμόν της δολοφονίας 25 Γερμανών Στρατιωτικών».
Αρκετές δεκαετίες μετά η Κάντανος παραμένει παράδειγμα αντίστασης, συγκεκριμένο επιχείρημα για το θέμα των πολεμικών αποζημιώσεων, ενώ οι ναζί αξιωματικοί που πρωτοστάτησαν, στη μεταπολεμική περίοδο, όχι μόνο δεν τιμωρήθηκαν, αλλά άλλος έγινε σύμβουλος των μεταπολεμικών γερμανικών κυβερνήσεων (ο πτέραρχος Κουρτ Στουντέντ, διοικητής των Γερμανών αλεξιπτωτιστών) και άλλος (ο Γερμανός διοικητής της Κρήτης, στρατηγός Αντρέ) αφού αμνηστεύτηκε από το βασιλιά Παύλο, που υπέκυψε σε γερμανικές πιέσεις, έγινε ηγέτης ακροδεξιού σχηματισμού στην πατρίδα του.
Το χωριό ανοικοδομήθηκε μετά τον πόλεμο και διέψευσε στην πράξη τα όσα έγραφαν οι επιγραφές των ναζί. Σήμερα ανήκει στο Δήμο Καντάνου – Σελίνου.
Στις εκδηλώσεις που θα πραγματοποιήσει αυτή την περίοδο ο Δήμος Καντάνου – Σελίνου, θα παραστεί ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος.
Κείμενο: Νάσος Μπράτσος
