ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΑΝΙΦΑΒΑ
«Όταν μπαίνω στο γραφείο, είναι σαν να μπαίνω σε ένα δωμάτιο του σπιτιού μου». «Αισθάνομαι σαν να δουλεύω στη δική μου επιχείρηση». «Η εταιρεία αναγκάζει τους εργαζομένους να υπομένουν τη διαρκή στασιμότητα». «Έχω άγχος πριν πάω στη δουλειά, επειδή ξέρω ότι κάποιος θα μου μιλήσει άσχημα». «Ακόμη και όταν βγω στη σύνταξη, θα περνάω από τη δουλειά, έτσι για τον πρόεδρο». Οι παραπάνω φράσεις δεν πρόκειται ούτε για διαφημιστικά σλόγκαν εταιρειών ούτε για καταγγελίες συνδικαλιστικών σωματείων. Κάποιες, πράγματι, μοιάζουν υπερβολικές. Με κάποιες μπορεί να ταυτιζόμαστε.
Η «Κ» παρακολούθησε φέτος τη διαδικασία αξιολόγησης των εταιρειών που συμμετέχουν στη μεγάλη ετήσια έρευνα Best Workplaces για τη βράβευση αυτών που προσφέρουν το καλύτερο εργασιακό περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας παρουσιάστηκαν οι πρακτικές των εταιρειών, αλλά κυρίως το πώς οι ίδιοι οι εργαζόμενοι σε αυτές αξιολογούν το εργασιακό περιβάλλον.
Τα αποτελέσματα της έρευνας, τα οποία θα γνωστοποιηθούν τον Απρίλιο, προκύπτουν μέσα από τη βαθμολόγηση σειράς λεπτομερών κριτηρίων που έχει θεσπίσει ο οργανισμός Great Place to Work.
Η αξιολόγηση υλοποιείται με την ακαδημαϊκή συνδρομή του ALBA Graduate Business School at The American College of Greece.
Πρόκειται, λοιπόν, για αληθινά σχόλια τα οποία έχουν γίνει από εργαζομένους που δουλεύουν σε διάφορες εταιρείες, μεγάλες και μικρές, ελληνικών συμφερόντων ή πολυεθνικές, βιομηχανικές και εμπορικές, παραδοσιακές και μη, όλες στον ελληνικό ιδιωτικό τομέα.
Είναι σχόλια μέσα από τα οποία επιχειρούμε σήμερα, κυρίως εμπειρικά, να εντοπίσουμε τις «φυλές» των εργαζομένων, έτσι όπως διαμορφώνονται στην Ελλάδα του 2018. Στις «φυλές» αυτές δεν υπάρχουν πάντα σαφείς διαχωριστικές γραμμές, αλλά κάποια ξεχωριστά χαρακτηριστικά.
Η δραματική μείωση των μισθών, η ασυνέπεια αρκετών επιχειρήσεων στις πληρωμές, αλλά και τα capital controls έχουν επηρεάσει καθοριστικά τη συμπεριφορά των εργαζομένων. Πράγματα αυτονόητα προ κρίσης, όπως η έγκαιρη καταβολή των μισθών, γίνονται αντιληπτά από μερίδα εργαζομένων ως πρόσθετα προνόμια. Το στοιχείο αυτό διαπερνά όλες τις «φυλές», αλλά είναι καθοριστικό ειδικά σε δύο:
• Οι εργαζόμενοι που βλέπουν τον εργοδότη ως «πατερούλη». Πρόκειται για εργαζομένους που αντιλαμβάνονται τον εργοδότη τους ως προστάτη και σπάνια αναγνωρίζουν ευθύνες σε αυτόν. Κατά κύριο λόγο αμείβονται με τον βασικό μισθό και δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στο εάν η εταιρεία τους έχει συμπαρασταθεί σε κάποιο προσωπικό – οικογενειακό θέμα. Οι εταιρείες στις οποίες απασχολούνται είναι κατά βάση ελληνικές. Πρόκειται ίσως για την ομάδα εργαζομένων με τις χαμηλότερες απαιτήσεις, αλλά και προσδοκίες. Χαρακτηριστικά σχόλια όταν αναφέρονται στους εργοδότες τους: «Να τον έχει ο Θεός γερό!» και «Οι ιδρυτές είναι πάντα ευδιάθετοι και μας λένε καλημέρα», «Όταν είχα ατύχημα, ήρθε ο διευθυντής με είδε και συγχωρούσε τα λάθη μου».
• Οι ταυτισμένοι με τον εργοδότη. Θεωρούν την επιχείρηση στην οποία εργάζονται σπίτι τους, νιώθουν υπερήφανοι για το γεγονός ότι εργάζονται εκεί. Θεωρούν, επίσης, ότι η ασυνέπεια από πλευράς συναδέλφων τους δεν πρέπει να γίνεται αποδεκτή από τον εργοδότη. Απασχολούνται κυρίως σε εταιρείες, όπου το αντικείμενο είναι υψηλής προστιθέμενης αξίας (όπως είναι για παράδειγμα οι εταιρείες τεχνολογίας και οι φαρμακοβιομηχανίες). Χαρακτηριστικά σχόλια: «Αισθάνομαι λες κι εργάζομαι στη δική μου επιχείρηση», «Νιώθω υπερήφανος που εργάζομαι εκεί και αξίζει να αφοσιωθώ», αλλά και «Άδικα τους πληρώνει κάποιους ο κ. τάδε (το όνομα του ιδιοκτήτη)».
Πώς η κρίση άλλαξε τις προτεραιότητες των εργαζομένων
Μπορεί η κρίση να έχει φορτίσει με θετικά και αρνητικά συναισθήματα τους περισσότερους εργασιακούς χώρους, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και εργαζόμενοι οι οποίοι αντιμετωπίζουν με μεγαλύτερη τυπικότητα, υπό την έννοια της περιορισμένης συναισθηματικής εμπλοκής, την εταιρεία στην οποία απασχολούνται.
Οι εργαζόμενοι αυτοί επισημαίνουν δυσλειτουργίες και πρακτικά προβλήματα που μπορεί να υπάρχουν στον εργασιακό χώρο και παρουσιάζουν μια σαφέστερη εικόνα για τα πραγματικά προνόμια που παρέχει ο εργοδότης τους, αλλά και τυχόν διακρίσεις που γίνονται. Λαμβάνουν μισθό πάνω από τον βασικό, είναι συνήθως μεσαία στελέχη σε πολυεθνικές εταιρείες και δεν απασχολούνται πολλά χρόνια σε αυτές. Το τελευταίο έχει ως αποτέλεσμα να υπάρχει περιορισμένη συναισθηματική εμπλοκή. Χαρακτηριστικά σχόλια της «φυλής» των «τυπικών»: «Η εταιρεία πρέπει να σέβεται την άδειά μου», «υπάρχει ανισορροπία στους μισθούς», «το πρόσθετο πρόγραμμα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης παρέχει ασφάλεια», αλλά και «έχει γίνει στόχος ζωής μου να μπορέσω να πάω στο σούπερ μάρκετ μια καθημερινή».
Σημαντική παρουσία, ειδικά όταν προέρχονται από νεότερες ηλικίες, έχουν οι εργαζόμενοι που επιχειρούν να αξιοποιήσουν κάθε ευκαιρία ανέλιξης. Επιζητούν τα προγράμματα κατάρτισης και εκπαίδευσης που παρέχουν οι εταιρείες, επιθυμούν και επιδιώκουν συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων. Χαρακτηριστικά σχόλια που προέρχονται από τους «καριερίστες»: «Θα ήθελα οι εκπαιδεύσεις να είναι πραγματικές», «η εταιρεία παρέχει δυνατότητες μετακίνησης σε θέσεις στο εξωτερικό», αλλά και «θα έδιωχνα όσους είναι πάνω από 15 χρόνια στην εταιρεία», «υπάρχει παντελής έλλειψη κινήτρων», «θα ήθελα να είμαστε πιο γρήγοροι στις αποφάσεις».
Αν και απολαμβάνουν καλύτερο εργασιακό περιβάλλον από άλλους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα, βλέπουν συχνά μπροστά τους «εχθρούς» και αναξιοκρατία. Συναντώνται κυρίως σε ελληνικές εταιρείες μεγάλου μεγέθους, οι οποίες, όμως, έχουν χαρακτηριστικά οικογενειακής επιχείρησης. Χαρακτηριστικά σχόλια της «φυλής» των «αδικημένων»: «Οι συνάδελφοί μου κινούνται βάσει συμπαθειών, εμπαθειών και προσωπικού οφέλους», «υπάρχουν πολλοί που έχουν τις δυνατότητες, αλλά δεν έχουν την κατάλληλη γνωριμία».
Τέλος, υπάρχει η ομάδα, η φυλή των «συναισθηματικών». Λίγο-πολύ όλοι θέλουμε ευχάριστο κλίμα στον εργασιακό χώρο, αλλά κάποιοι δίνουν ιδιαίτερη σημασία στον εν λόγω παράγοντα προκειμένου να είναι περισσότερο αποδοτικοί. Δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στο εάν η εταιρεία παρέχει στη διάρκεια της ημέρας δωρεάν γεύματα ή ροφήματα, εάν συμμετέχουν σε δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, καθώς και εάν ο εργοδότης διοργανώνει εκδηλώσεις για να εορτασθεί κάποιο γεγονός. Συναντώνται σε όλες τις κατηγορίες εταιρειών. Χαρακτηριστικά σχόλια: «Είμαστε και νιώθουμε σαν οικογένεια», «ο χώρος είναι υπέροχος!», «μιλάμε μεταξύ μας στον ενικό!».
Οι ικανοποιημένοι, οι καριερίστες, οι συναισθηματικοί και οι αδικημένοι
Κάποτε ένας υψηλός μισθός, μερικά μπόνους, εταιρικό αυτοκίνητο και κινητό τηλέφωνο ήταν υπεραρκετά ως «προνόμια» στον ιδιωτικό τομέα. Οι αλλαγές που συντελέστηκαν τα τελευταία χρόνια, από το 2010 κι έπειτα, στην ελληνική οικονομία και κοινωνία έχουν επιφέρει σημαντικές αλλαγές στον τρόπο που μια επιχείρηση προσπαθεί να κρατά ικανοποιημένους –και επομένως και πιο αποτελεσματικούς– τους εργαζομένους που απασχολεί. Δεν είναι τυχαίο ότι οι εργαζόμενοι σε όλες τις εταιρείες που συμμετείχαν στην έρευνα επεσήμαναν ότι πληρώθηκαν κανονικά όταν επιβλήθηκαν τα capital controls.
Διαφοροποίηση στις παροχές έχει επιφέρει αναγκαστικά και η αλλαγή στη νομοθεσία σε ό,τι αφορά τη φορολόγηση των παροχών σε είδος, καθώς πλέον παροχές που κάποτε φορολογούνταν σε επίπεδο νομικού προσώπου (σε επίπεδο εταιρείας) τώρα φορολογούνται ως εισόδημα φυσικού προσώπου.
Το εάν μια εταιρεία είναι πολυεθνική ή όχι και ο αριθμός των εργαζομένων της διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στο είδος και στην έκταση των προνομίων. Μια επιχείρηση με χίλιους εργαζομένους περιορίζει, για παράδειγμα, τα μπόνους στα ανώτερα και τα μεσαία στελέχη της διοίκησης.
Το καλό εργασιακό περιβάλλον κρίνεται και από σειρά άλλων παραγόντων που στην παρούσα συγκυρία αποκτούν πολλαπλή αξία για τους εργαζόμενους. Για παράδειγμα, υπάρχουν εταιρείες που επιδοτούν τη φοίτηση των εργαζομένων τους σε μεταπτυχιακά προγράμματα και την εκμάθηση ξένων γλωσσών, και μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις χωρίς η απόκτηση των παραπάνω προσόντων να σχετίζεται με τις απαιτήσεις της εταιρείας ή της θέσης εργασίας. Σε κάποιες περιπτώσεις παρέχονται μαθήματα επαγγελματικού προσανατολισμού σε παιδιά εργαζομένων που είναι μαθητές λυκείου.
Υπάρχουν εταιρείες οι οποίες παρέχουν δωρεάν πρωινό, φρούτα και ροφήματα για όλους τους εργαζόμενους στη διάρκεια της ημέρας, διενεργώντας ακόμη και έρευνα μεταξύ των υπαλλήλων με προτάσεις και παρατηρήσεις για το μενού του εστιατορίου.
Η αυξημένη πίεση και το ανταγωνιστικό περιβάλλον που υπάρχει συχνά στις εταιρείες του ιδιωτικού τομέα οδηγούν αρκετούς από τους εργοδότες να διαμορφώνουν πιο ευχάριστους εργασιακούς χώρους. Ένας κήπος για μικρά διαλείμματα χαλάρωσης, ένα τραπέζι πινγκ πονγκ, ένα γήπεδο μπάσκετ είναι μερικές από τις πρακτικές που εφαρμόζονται προς αυτή την κατεύθυνση. Το παραπάνω, βεβαίως, σημαίνει συχνά ότι οι εργαζόμενοι καλούνται να εργασθούν πέραν του οκταώρου εις βάρος, βεβαίως, του ελεύθερου χρόνου και της προσωπικής ζωής.
Διφορούμενη σημασία έχει και η εφαρμογή ευέλικτου ωραρίου που ολοένα και περισσότερες εταιρείες υιοθετούν. Στο πλαίσιο της έρευνας, οι εργαζόμενοι στη συντριπτική πλειονότητά τους αντιμετώπισαν θετικά τη δυνατότητα πραγματοποίησης μέρους της εργασίας εξ αποστάσεως. Δεν είναι λίγοι, ωστόσο, εκείνοι που επισημαίνουν ότι η εργασία από το σπίτι μπορεί να οδηγήσει στην πραγματικότητα στο να θεωρεί ο εργοδότης ότι ο εργαζόμενος είναι διαθέσιμος καθ’ όλη τη διάρκεια του 24ωρου.
Καθοριστικό ρόλο στην καθημερινότητα των εργαζομένων διαδραματίζει η δυνατότητα που έχουν ή όχι να καταγγείλουν ανάρμοστες συμπεριφορές, φαινόμενα διαφθοράς κ.ά. Σε αρκετές από τις μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται μέσω θυγατρικών τους και στην Ελλάδα λειτουργούν ακόμη και σχετικές ηλεκτρονικές πλατφόρμες για την υποβολή καταγγελιών, μέσω των οποίων μπορεί να προστατευθεί η ανωνυμία.
Ιδιωτική ασφάλιση
Μία από τις συνηθέστερες πρακτικές που εφαρμόζουν οι εταιρείες που συμμετείχαν στον διαγωνισμό είναι η παροχή, μέσω ιδιωτικής ασφάλισης, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης για τμήμα και συχνότερα για το σύνολο των εργαζομένων τους. Μεταξύ των συχνότερων πρακτικών είναι και η εταιρική τράπεζα αίματος.
Διατακτικές σίτισης
Στις συχνότερες παροχές περιλαμβάνονται οι διατακτικές σίτισης (κουπόνια για σούπερ μάρκετ και εστιατόρια) προς τους εργαζομένους. Ειδικά, στους χαμηλόμισθους οι διατακτικές σίτισης θεωρείται ότι ουσιαστικά αντικαθιστούν μέρος του μισθού τους. Μάλιστα, μέχρι του ποσού των 132 ευρώ μηνιαίως (6 ευρώ την ημέρα) δεν φορολογούνται.
Χορός και τραγούδι
Ταξίδια ως επιβράβευση για την αφοσίωση στην εταιρεία ή για την επίτευξη του στόχου πωλήσεων, εισιτήρια για ποδοσφαιρικούς αγώνες αλλά και για συναυλίες, είναι μερικοί από τους τρόπους με τους οποίους οι εταιρείες ανταμείβουν και ευχαριστούν τους εργαζομένους για τις υπηρεσίες τους. Ταυτόχρονα επιτυγχάνεται η σύσφιγξη σχέσεων.
Αναδημοσίευση από : http://www.kathimerini.gr
