Νικόδημος Λιανός
Ο παγκοσμίου φήμης Dr. Εμμανουήλ Κατσάνης , Ναξιώτης γιατρός στο Banner – University Medical Center Tucson ανακάλυψε και χρησιμοποιεί μια νέα μέθοδο κατά της Λευχαιμίας, σύμφωνα με την οποία βελτιώνονται τα ποσοστά επιβίωσης σε αφροαμερικανούς ασθενείς. Ο Dr. Εμμανουήλ Κατσάνης έχει καταγωγή από το Φιλώτι και οι γονείς του είναι ο Γιώργος και η Μαρία Κατσάνη.
Κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων ετών, ο Dr. Μανώλης Κατσάνης, που εργάζεται στο Banner – University Medical Center Tucson, έχει εφαρμόσει µία µέθοδο θεραπείας, που µόλις πρόσφατα έγινε αποδεκτή στις Ηνωµένες Πολιτείες Αµερικής, και η οποία µειώνει το χάσµα ανάμεσα στους λευκούς και µη ασθενείς. Ονοµάζεται «haploidentical µεταµόσχευση, ή για συντοµία «haplo» ( από την ελληνική λέξη “απλό”). Αυτή η µέθοδος κάνει εφικτή τη µεταµόσχευση µε δότη που είναι ηµισυµβατός σε σχέση µε τα ανθρώπινα λευκοκυτταρικά αντιγόνα ( HLA ) αντί για πλήρως συµβατό δότη. Όποια µέθοδος µεταµόσχευσης και αν χρησιμοποιηθεί είναι σηµαντικό να αναζητηθεί ένας δότης µε ανθρώπινα λευκοκυτταρικά αντιγόνα παρόµοια µε αυτά του ασθενή. Τα συµβατά αντιγόνα ξεγελούν τον οργανισµό που καλωσορίζει τα βοηθητικά ξένα κύτταρα και δεν επιτίθενται σ αυτόν.
Ας δούμε τι αναφέρει το άρθρο που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στην εφημερίδα Arisona Dαily star και μιλάει για τον γιατρό που βρήκε τον τρόπο να θεραπεύσει την λευχαιμία… Και βέβαια να ευχαριστήσουμε την κα Χάιδω Μουστάκη που προχώρησε στην ανάρτηση της είδησης στην προσωπική της ιστοσελίδα στα socialmedia αναδεικνύοντας την δύναμη ενός ακόμη Ναξιώτη που διαπρέπει στο εξωτερικό
«Εάν κάποιος διαγνωστεί µε λευχαιµία (καρκίνος του αίµατος) και είναι αφροαμερικανός τότε θα έχει λιγότερες πιθανότητες να βρει έναν συµβατό δότη µυελού των οστών για να τον βοηθήσει να απαλλαγεί από αυτή την ασθένεια. Οπως αναφέρει ο Dr Κατσάνης: “Η halpo είναι σχετικά νέα µέθοδος και είναι εντυπωσιακή για µας, γιατί έχουνε ενδείξεις ότι θα προσφέρει βοήθεια στη κοινωνία µας που αποτελείται από πολλές µειονότητες διότι έχει πραγµατικά αυξήσει την επιβίωση τους”.
Ο Dr. Μανώλης Κατσάνης είναι επίσης Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνας στο τµήµα της Παιδιατρικής, Παθολογοανατοµίας, Παθολογίας και της Ανοσιοβιολογίας στο Louise Thomas Chair στην Παιδιατρική Αντικαρκινική ´Ερευνά και Διευθυντής Κλινικής του τµήµατος Παιδιατρικής Αιµατολογίας Ογκολογίας. Ανέλαβε τη θέση διευθυντή στο University Medical Center στο Πρόγραµµα Μεταµόσχευσης Αίµατος και Μυελού των Οστών το 2012. Εκτός από την εισαγωγή και εφαρµογή της haplo στη Τούσον ο Dr.Κατσάνης έχει αρχίσει µια κλινική µελέτη βασισμένη στην έρευνα των ποντικιών, που δημοσιεύτηκε το 2016 ,για να δοκιµάσει µια πιο αποτελεσματική και ασφαλή χημειοθεραπεία.
Επί του παρόντος οι γιατροί χρησιμοποιούν ένα φάρµακο που λέγεται cyclophosphamide, αλλά το φάρµακο αυτό ενώ λειτουργεί πολύ καλά στο να εµποδίζει τα βλαστοκύτταρα του δότη από το να επιτίθενται στον οργανισµό του δέκτη, ωστόσο εµποδίζει τα κύτταρα του δότη από το να επιτεθούν και στη λευχαιμία. Το φάρµακο που ο Δρ.Κατσάνης δοκιµάζει και που ονοµάζεται Bendamustine, δεν παρουσιάζει αυτές τις υπερβολικές αντιδράσεις και επιδράσεις στα ποντίκια και προσδοκά να αποδείξει ότι το ίδιο θα συµβεί και στους ανθρώπους.
Εύρεση δότη
Ιδανικά ένας ασθενής θα µπορούσε να είχε έναν τέλεια συµβατό δότη από τα βιολογικά του αδέλφια. Όταν όµως αυτό δεν είναι εφικτό, οι γιατροί αναζητούν συµβατότητα εκτός οικογενείας. Εάν ούτε αυτό καταστεί δυνατό, τότε χρησιµοποιούν βλαστοκύτταρα από δότη µε ένα- αντιγόνο ασυµβατό για να πετύχουν µία σχεδόν τέλεια συµβατότητα.
Οι ασθενείς είναι πιο πιθανό να βρούν συµβατότητα ανάµεσα σε οµάδες ανθρώπων της δικής τους φυλής ή εθνικότητας διότι τα αντιγόνα κληρονοµούνται. Οι µειονότητες δυσκολεύονται να βρουν συµβατότητα, για ποικίλους λόγους όπως είναι η έλλειψη εθελοντών εγγεγραμμένων στο Εθνικό Πρόγραµµα Δοτών Μυελού των Οστών (NMDP). Και καθώς η λίστα των δοτών τελικά καθρεφτίζει τον πληθυσµό της Αµερικής, στην περίπτωση κατά την οποία υπάρχει ένα αντιγόνο ασύµβατο, είναι σηµαντικό για τις µειονότητες να έχουν υπερεκπροσώπηση καθώς υπάρχει µεγαλύτερη παραλλαγή αντιγόνων εντός του πληθυσµού των µειονοτήτων απ αυτόν των λευκών, σύµφωνα µε το NMDP, πράγµα που έχει προκληθεί από τη γενετική ανάµειξη οφειλόµενη στη µετανάστευση και στον αποικισμό (Μονίμων διαμένων μεταναστών).
Κι εδώ έρχεται η βοήθεια από τη «haplo», η οποία µπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν εναλλακτική µέθοδος. Τα πλεονεκτήµατα της είναι ότι µπορεί να προσφέρει περισσότερες επιλογές στις µειονότητες, στην περίπτωση που πρέπει να καταφύγουν σε µία µεταµόσχευση και όταν δεν µπορούν να βρουν γρήγορα έναν µη συγγενή δότη. Επειδή οι άνθρωποι, κληρονοµούν από κάθε γονέα τους µόνο ένα σύνολο από ανθρώπινα αντιγόνα λευκοκυττάρων πάντα θα είναι µισή η συμβατότητα. Επίσης, υπάρχει πάντα 50% πιθανότητα να είναι ηµισυµβατός ένας αδελφός/ή, ένα 25% πιθανότητα να υπάρξει τέλεια συµβατότητα και ένα 25% πιθανότητα να έχουν κληρονοµήσει τα αδέλφια αντίθετα αντιγόνα. Υπάρχουν όµως πολλά, λιγότερο σηµαντικά ανθρώπινα λευκοκυτταρικά αντιγόνα τα οποία δεν εξετάζονται και οι ασθενείς είναι πιο πιθανό να µοιραστούν αυτά µε µέλη της οικογένειας τους παρά από δότες µη συγγενείς.
“Αυτό είναι ένα ακόµα πλεονέκτημα του haplo “, λέει ο Dr.Κατσάνης.
Η 17 χρονη ασθενής του Maiyah είναι αθλήτρια και γυµναζόταν από µικρή. Κάποια στιγµή η µητέρα της διαπίστωσε ότι οι αδένες στο λαιµό της κόρης της ήταν λίγο πρησμένες! Μετά από εξετάσεις αίµατος, τον Ιούλιο του 2016 βγήκε το πόρισµα ότι η Maiyah έπασχε από Χρόνια Μυελογενή Λευχαιµία η οποία επιτίθεται συνήθως µόνο σε µεγαλύτερους ανθρώπους. Μετά από λίγες µέρες άρχισε τη χηµειοθεραπεία µε χάπια. ´Οµως εξ αιτίας µιας µετάλλαξης ,όλα τα είδη των χηµειοθεραπειών που έπαιρνε από το στόµα, για µήνες, δεν είχαν αποτέλεσµα! Όλη αυτή η διαδικασία ήταν σκληρή διότι δεν είχε ακόµα παρουσιάσει κανένα σύµπτωµα της ασθένειας. Το Δεκέµβριο του 2016 όµως συνειδητοποίησε η οικογένεια ότι η µόνη ελπίδα θεραπείας ήταν η µεταµόσχευση µυελού των οστών κι έτσι άρχισαν να αναζητούν δότη. Πρώτα έψαξαν ανάµεσα στα µέλη της οικογένειας. Όµως ο 19χρονος αδελφός της δεν ήταν καθόλου συµβατός και ετσι αναζήτησαν έναν µη συγγενή δότη. Επειδή όµως η οικογένεια της Maiyah ήταν µαύροι και η πιθανότητα να βρουν συµβατό δότη ήταν περιορισµένες, την Άνοιξη του 2017 απέτυχε η προσπάθεια εύρεσης δοτών µεταξύ συγγενών και φίλων της οικογένειας.
Οι Αριθµοί
Οι λευκοί ασθενείς έχουν 80% πιθανότητα να βρουν συµβατούς δότες ενώ οι Αφροαμερικανοί έχουν 40%. Επίσης οι λευκοί έχουν δραµατικά αυξηµένες πιθανότητες εύρεσης δοτών µε ένα-αντιγόνο συµβατό κατά 96%. Οι Ισπανόφωνοι, οι αυτόχθονες Αµερικάνοι και οι Ασιάτες έχουν 40% πιθανότητα εύρεσης συµβατού δότη και 80% πιθανότητα ή και λιγότερο για ένα-αντιγόνο ασυµβατό. Οι αφροαμερικανοί ασθενείς έχουν τις χειρότερες προοπτικές. Αυτοί έχουν πιθανότητα 20% για τέλειο δότη και 76% πιθανότητα να βρουν µία ασυµβατότητα από µη συγγενή, σύµφωνα µε την εφημερίδα New England Journal of Medicine 2014.
Μετά από την άκαρπη αναζήτηση , η οικογένεια µαζί µε τον Dr.Κατσάνη αποφάσισαν να προχωρήσουν στην haplo µεταµόσχευση µε δότη τον πατέρα της Maiyah που ήταν ηµισυµβατός.
Η haplo µέθοδος είναι ακόµα νέα και µελετάται και οι πιο συντηρητικοί γιατροί είναι λιγότερο πιθανό να την εφαρµόσουν. Παρά ταύτα ο Dr.Κατσάνης πιστεύει ότι σε δέκα χρόνια η haplo θα χρησιµοποιείται πιο συχνά απ ότι η αναζήτηση µη συγγενών δοτών. ” Τα αποτελέσµατα της haplo είναι πλέον παρόµοια µε συγγενείς και µη συγγενείς συµβατούς δότες” , είπε ο Dr.Κατσάνης. Αυτός και συνάδελφοι του στο Banner UMC πιστεύουν ότι η haplo είναι προτιµότερη επιλογή από τις µεταµοσχεύσεις ενός- αντιγόνου µη συµβατού, πράγµα που βασίζεται πάνω στα µέχρι τώρα αποτελέσµατα τους. “ Αυτές οι µεταµοσχεύσεις είναι ένα θαύµα σε σχέση µε αυτά που έχουµε καταφέρει να κάνουµε τα τελευταία δέκα χρόνια και µακάρι να υπήρχε σαν επιλογή σε παλαιότερους ασθενείς µας, οι οποίοι δυστυχώς δεν επέζησαν” , είπε ο Dr.Κατσάνης.
Η κατάσταση της Maiyah ,την περίοδο της µεταµόσχευσης ήταν πολύ κακή καθώς ήταν πολύ άρρωστη εξ αιτίας υψηλών δόσεων χηµειοθεραπείας που της χορηγήθηκαν. Έµεινε στο νοσοκοµείο επτά εβδοµάδες για τη µεταµόσχευση. Τον Ιούλιο 2017 όµως ήρθε η πολυπόθητη ανακούφιση της οικογένειας όταν ο Dr.Κατσάνης τους ανακοίνωσε ότι ο οργανισµός της κόρης τους είχε δεχτεί τα βλαστοκύτταρα. Μετά για ένα διάστηµα φορούσε µάσκα για να προστατευθεί απ τα µικρόβια και παρακολουθούσε τα µαθήµατά της online µέχρι που δυνάµωσε το ανοσοποιητικό της σύστηµα και πήγε ξανά στο σχολείο της. Η υγεία της έχει οµαλοποιηθεί και είναι σε ύφεση η νόσος χωρίς να υπάρχει καµµία ένδειξη της. Ο Dr.Κατσάνης εξέτασε προσεκτικά τον κατάλογο µε την φαρµακευτική αγωγή της Maiyah και της ειπε ότι είναι καιρός να διακόψει ένα από τα πολλά χάπια που έπαιρνε και εκείνη ενθουσιασµένη άνοιξε το κουτάκι µε τα χάπια της και πέταξε αυτά που δεν χρειαζόταν πια !!!!
