Η ακτινογραφία των ξενοδοχείων της Ελλάδας

Όπως καταγράφει η ετήσια έρευνα του Ινστιτούτου, το ελληνικό ξενοδοχείο, εν μέσω  κρίσης, αποτελεί σταθερή πηγή απασχόλησης  και παρά το γεγονός ότι μειώθηκαν τα έσοδα του τουρισμού πέρυσι, το ποσοστό απασχόλησης ανέβηκε κατά 3,9% το 2016 σε σχέση με το 2015. Συγχρόνως  το ποσοστό των απασχολούμενων γυναικών στα ξενοδοχεία προσεγγίζει το 57% στο σύνολο του εργαζομένων, γεγονός που καταδεικνύει ότι ο τουρισμός δημιουργεί θέσεις εργασίας σε κοινωνικές ομάδες μειωμένης απασχόλησης.

Το ξενοδοχειακό δυναμικό

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ) που ήταν διαθέσιμα μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου 2016, η χώρα μας διαθέτει 9.730 ξενοδοχειακές μονάδες (ξενοδοχεία τύπου Επιπλωμένων Διαμερισμάτων, ξενοδοχεία Κλασικού Τύπου, Παραδοσιακά ξενοδοχεία), συνολικής δυναμικότητας 788.553 κλινών.

Ωστόσο, στις δύσκολες εποχές, με την παρατεταμένη κρίση, το 2016 το ξενοδοχειακό δυναμικό αυξήθηκε κατά 0,6% σε δωμάτια. Κατά την περίοδο 2000-2016, οι ξενοδοχειακές μονάδες αυξήθηκαν κατά 22,6%, ενώ σε δωμάτια η αύξηση αυτή ανέρχεται σε 31,7%. Το μέσο μέγεθος των ξενοδοχείων σε επίπεδο χώρας για την περίοδο αυτή παρέμεινε σχετικά σταθερό και κυμαίνεται από 40 έως 42 δωμάτια, δηλαδή θεωρείται «μικρό» ξενοδοχείο.

Επίσης, από τη σύγκριση της κατανομής των ξενοδοχείων με βάση την κατηγορία τους, προκύπτει ότι το ξενοδοχειακό δυναμικό της χώρας έχει αναβαθμιστεί θεαματικά, καθώς τα ξενοδοχεία 5 αστέρων έχουν σχεδόν τετραπλασιαστεί και παράλληλα αύξησαν το μερίδιό τους στο συνολικό ξενοδοχειακό δυναμικό από 1% το 2000 σε 4,6% το 2016. Τα ξενοδοχεία 4 αστέρων αυξήθηκαν το ίδιο διάστημα κατά 50%, ενώ κατέχουν το 14,5% του συνολικού ξενοδοχειακού δυναμικού της χώρας μας. Συνολικά, οι 4 και 5 αστέρων ξενοδοχειακές μονάδες αποτελούν το 42,3% του συνόλου της συνολικής δυναμικότητας των μονάδων της χώρας. Οσον αφορά στα ξενοδοχεία 3 αστέρων, έχουν αύξηση κατά 37% το διάστημα 2000 – 2016 και παράλληλα αποτελούν το 25,4% του δυναμικού των ξενοδοχείων στα τέλη του 2016. Αντιθέτως, την περίοδο αυτή, τα ξενοδοχεία 2 και 1 αστεριού μειώθηκαν κατά 18% και 30%, αντίστοιχα, και ταυτόχρονα μειώθηκε και το μερίδιό τους στο συνολικό ξενοδοχειακό δυναμικό της χώρας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στο τέλος του 2016 έχουμε κατανομή δυναμικού ξενοδοχείων: «Οικογενειακό» 1-20 δωμάτια, 42,5%, «Μικρό» 21-50 δωμάτια 37,5%, «Μεσαίο» 51-100 δωμάτια 12,2%, «Μεγάλο» πάνω από101 δωμάτια 7,8%, γεγονός που καταδεικνύει ότι σχεδόν τα μισά ξενοδοχεία είναι οικογενειακές επιχειρήσεις. Η αίσθηση είναι ότι το 80% του δυναμικού είναι μικρές επιχειρήσεις, ενώ αυξάνουν συνεχώς τα οικογενειακά ξενοδοχεία 5 αστέρων, κάτι που σημαίνει ότι στην περιφέρεια της Ελλάδας στοχεύουν πολύ στον ποιοτικό τουρισμό.

Ένα ακόμη χαρακτηριστικό, είναι ότι παρά την μεγάλη προσπάθεια διεύρυνσης της τουριστικής περιόδου τα τελευταία χρόνια, αυτή έρχεται με δειλά βήματα. Ενδεικτικό είναι ότι στο τέλος το 2016, συνεχή λειτουργία καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους εμφανίζει το 46,1% των ξενοδοχείων της χώρας, έναντι 44% περίπου το 2009, ενώ εποχιακά λειτουργεί το 53,9% περίπου έναντι 56% το 2009. Σταθερά και διαχρονικά τα ξενοδοχεία 3 αστέρων έχουν τα υψηλότερα ποσοστά συνεχούς λειτουργίας.

Για τις τουριστικές διανυκτερεύσεις, το 2016 καταγράφεται για μια ακόμη χρονιά υψηλή εποχικότητα στη τουριστική ζήτηση, αποτελώντας  για μια ακόμη χρονιά κυρίαρχο δομικό πρόβλημα και μόνιμη παθογένεια στον κλάδο τόσο του τουρισμού όσο και των ξενοδοχείων.

Πως κατανέμονται τα ξενοδοχεία από Περιφέρεια της χώρας

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της μελέτης του ΙΤΕΠ, η περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου βρίσκεται στην πρώτη θέση στις υποδομές φιλοξενίας σε ξενοδοχεία, διαθέτοντας 2.068 μονάδες και 99.700 δωμάτια. Σημειώνεται ότι το Νότιο Αιγαίο είναι πρώτο τόσο σε 5 αστέρων ξενοδοχεία, τα οποία ανέρχονται σε 144 όσο και σε αριθμό εργαζομένων που άγγιξαν τους 35.915 το 2016. Η Κρήτη έχει 1.568 ξενοδοχεία (171.516 κλίνες), η Κεντρική Μακεδονία 1.195 (89.788), τα Ιόνια νησιά 930 (92.350), η Πελοπόννησος 660 (37.614), η Αττική μόλις 649 (59.022), η Θεσσαλία 568 (29.101), η Στερεά Ελλάδα 525 (28.905), η Ήπειρος 411 (16.831), το Βόρειο Αιγαίο 382 (21.944), η Ανατολική Μακεδονία Θράκη 379 (21.324), η Δυτική Ελλάδα 269 (18.821) και η Δυτική Μακεδονία 126 ξενοδοχεία (6.090 κλίνες).

Οι Περιφέρειες του Νοτίου Αιγαίου (24,5%) και της Κρήτης (22,1%) παραμένουν οι δύο πρώτες περιοχές της χώρας ως προς τη συγκέντρωση του ξενοδοχειακού δυναμικού με βάση τα δωμάτια. Ακολουθούν οι Περιφέρειες των Ιονίων Νήσων (11,8%) και της Κεντρικής Μακεδονίας (11%).

Τα μεγαλύτερα ξενοδοχεία βρίσκονται στην Κρήτη με μέσο μέγεθος 57,3 δωμάτια και στα Ιόνια Νησιά με 51,5 δωμάτια. Ακολουθούν τα ξενοδοχεία της Αττικής (48,8 δωμάτια) και του Νοτίου Αιγαίου (48,2 δωμάτια). Αν όμως εξετάσουμε τις επιμέρους περιοχές του Νοτίου Αιγαίου, τότε τα ξενοδοχεία στα Δωδεκάνησα έχουν το μεγαλύτερο μέσο μέγεθος με 71,8 δωμάτια. Στις υπόλοιπες περιοχές της χώρας τα ξενοδοχεία έχουν μέγεθος μικρότερο από το μέσο όρο. Τα μικρότερα σε μέγεθος ξενοδοχεία βρίσκονται στην Ήπειρο (20,6 δωμάτια) και τη Δυτική Μακεδονία (23,1 δωμάτια), περιφέρειες οι οποίες υστερούν γενικά τουριστικά.

Η εικόνα, όμως, διαφοροποιείται σε σχέση με την κατηγορία του ξενοδοχείου. Τα μεγαλύτερα ξενοδοχεία 5 αστέρων βρίσκονται στην Αττική και στην Κρήτη με μέσο μέγεθος περίπου 194 δωμάτια. Ακολουθούν τα ξενοδοχεία της Κεντρικής Μακεδονίας (177 δωμάτια) και των Ιονίων Νησιών (170 δωμάτια).

Επίσης, το 2016 σε σχέση με το 2009, παρατηρείται σαφής αναβάθμιση στα ξενοδοχεία 5 αστέρων σε όλες τις περιφέρειες της χώρας. Στην Ήπειρο αυξήθηκαν κατά 175% (ωστόσο υπάρχει μικρός απόλυτος αριθμός μονάδων), στην Πελοπόννησο κατά 120%, στο Νότιο Αιγαίο κατά 115%, στα Δωδεκάνησα κατά 81% και στις Κυκλάδες κατά 157%.

Με βάση τα στοιχεία της έρευνας πεδίου του ΙΤΕΠ για το 2016, προκύπτει ότι περίπου το 95% των ξενοδοχείων πέτυχαν πληρότητες μέχρι 90% τον Μάιο του 2016 και μόνο το 5% των ξενοδοχείων πέτυχε πληρότητες από 91%-100%. Αντίθετα, τον Αύγουστο το ποσοστό των ξενοδοχείων που πέτυχαν πληρότητες από 91%-100% ανέρχεται σε 43% περίπου.

Καταλήγοντας, από την ανάλυση προέκυψε ότι το 12% περίπου των ξενοδοχείων που απάντησαν στην έρευνα του 2016 ανήκε σε κάποιας μορφής διεθνή ξενοδοχειακή αλυσίδα ή ελληνικό όμιλο.

Η εποχικότητα της τουριστικής κίνησης στην Ελλάδα

Αποτελεί ένα από τα πιο εμφανή χαρακτηριστικά του ελληνικού τουρισμού. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. κατά το 2010, το 70,4% των συνολικών διανυκτερεύσεων (ημεδαπών και αλλοδαπών) σε καταλύματα ξενοδοχειακού τύπου πραγματοποιήθηκε κατά το διάστημα Ιουνίου – Σεπτεμβρίου. Το ποσοστό αυτό εμφάνισε αυξητική τάση μέχρι το 2013, οπότε διαμορφώθηκε στο 72,6%, για να παρουσιάσει μια κάμψη από το 2014 και μετά και να διαμορφωθεί στο 70,7% το 2015. Μάλιστα, σε πρόσφατη μελέτη του ΙΤΕΠ, προέκυψε ότι η εποχικότητα του τουρισμού στην Ελλάδα είναι πιο έντονη σε σχέση με ανταγωνίστριες χώρες. Κι όσον αφορά στη διάκριση, οι ημεδαποί έχουν τη μεγαλύτερη εποχικότητα, κάτι που σημαίνει ότι οι Έλληνες συρρικνώνουν χρονικά τις διακοπές τους, το καλοκαίρι.

Κι επειδή αναφέρθηκα στην προσπάθεια διεύρυνσης της τουριστικής περιόδου, από τις μηνιαίες αφίξεις διαπιστώνουμε ότι παρά την ετήσια αύξηση του ελληνικού τουρισμού, η αύξηση αυτή επικεντρώνεται στους κατ’ εξοχήν εποχικούς μήνες (Ιούνιο – Σεπτέμβριο). Κατά συνέπεια έχουμε πολλά περιθώρια να αναπτύξουμε τον τουρισμό μας τους λοιπούς μήνες (Οκτώβριο – Μάιο), αρκεί να αναπτύξουμε τις λεγόμενες «θεματικές» ενότητες τουρισμού, που δεν αφορούν το μοντέλο «ήλιος – θάλασσα».

Απασχόληση

Στην Ελλάδα, από τα τελευταία στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. για την απασχόληση προκύπτει ότι από το 2008 μέχρι το 2016, επλήγησαν σημαντικά σχεδόν όλοι οι τομείς της ελληνικής οικονομίας. Συνολικά, την περίοδο αυτή χάθηκαν περίπου 934 χιλ. θέσεις εργασίας στην Ελλάδα (μείωση της απασχόλησης κατά 20,3%).

Ένας από τους λίγους κλάδους της ελληνικής οικονομίας που επέδειξε σημαντική ανθεκτικότητα ήταν ο τουριστικός κλάδος. Κατά την 8ετία 2008-2016 ήταν ο μόνος παραγωγικός κλάδος, στον οποίο η απασχόληση αυξήθηκε κατά 5,9%, που αντιστοιχεί σε 19.000 εργαζόμενους.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που προκύπτουν από την έρευνα πεδίου του ΙΤΕΠ στα ελληνικά ξενοδοχεία, τον Μάιο του 2016 εργάζονταν 97.988 άτομα και τον Αύγουστο 144.390, περισσότερα από το 2015.

«Πρωταθλητής» στην αύξηση της απασχόλησης είναι η περιφέρεια Ιονίων Νήσων με ποσοστό 15,5% σε σύγκριση με το 2015, ενώ «πρωταθλήτρια» στην απασχόληση γυναικών είναι η Κεντρική Ελλάδα με ποσοστό 67,7%. Υπογραμμίζεται ότι η μεγαλύτερη μείωση στην απασχόληση παρατηρήθηκε με ποσοστό 10% στα νησιά του Βορείου Αιγαίου. Όμως, η εικόνα το 2017 εκεί πιθανότατα θα βελτιωθεί.

Πάντως, για ακόμα μια χρονιά συνεχίστηκε η τάση συγκέντρωσης της τουριστικής απασχόλησης στη νησιωτική χώρα (61% της συνολικής απασχόλησης στα ξενοδοχεία).

Κι όσον αφορά στην απασχόληση ανά μονάδα, από την έρευνα του ΙΤΕΠ για το 2016, προκύπτει ότι περίπου το 21% των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων τον Μάιο και το 12% τον Αύγουστο απασχολούσε μόνο ένα άτομο που κατά πάσα πιθανότητα είναι ο ιδιοκτήτης της επιχείρησης. Σωρευτικά, το 49% των ελληνικών ξενοδοχείων τον Μάιο 2016 και το 40,4% τον Αύγουστο 2016, απασχολούν μέχρι πέντε εργαζομένους. Μόνο το 6%-7% των ελληνικών ξενοδοχείων απασχολούν πάνω από εκατό (100) εργαζομένους κατά τους δύο υπό εξέταση μήνες του 2016.

Ο Γιώργος Τσακίρης, σχολιάζοντας τα συμπεράσματα της μελέτης, ανέφερε ότι η ποιότητα ων ελληνικών ξενοδοχείων αποτελεί το ανάχωμα στο διεθνή ανταγωνισμό και στον εγχώριο αθέμιτο ανταγωνισμό. «Παρακαταθήκη για τη διασφάλιση της ποιότητας στις νόμιμα λειτουργούσες επιχειρήσεις φιλοξενίας της χώρας αποτελεί η διαδικασία πιστοποίησης της κατάταξης των καταλυμάτων από το Ξ.Ε.Ε.», επισήμανε ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου.

Πινακίδες σε πιστοποιημένα καταλύματα

Παράλληλα με τη μελέτη του ΙΤΕΠ, το Ξ.Ε.Ε. παρουσίασε και τις πινακίδες με το νέο σήμα πιστοποίησης της κατάταξης των καταλυμάτων  σε κατηγορίες αστεριών και κλειδιών. Οι νέες πινακίδες  θα δίνονται στα πιστοποιημένα καταλύματα, σε φυσική και ηλεκτρονική μορφή.

Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης της μελέτης, παραδόθηκαν συμβολικά από το Ξ.Ε.Ε. στα έξι καταλύματα που πρώτα από όλα έλαβαν με την ενεργοποίηση της νέας διαδικασίας κατάταξης, το πιστοποιητικό κατάταξης. Συγκεκριμένα, παραδόθηκαν από τον πρόεδρο του Ξ.Ε.Ε., 3 πινακίδες με «αστέρια» σε ισάριθμους ιδιοκτήτες ξενοδοχείων και 3 πινακίδες με «κλειδιά» σε ιδιοκτήτες επιχειρήσεων ενοικιαζομένων δωματίων-διαμερισμάτων.

Τα «αστέρια» δόθηκαν σε: Central – Λουτράκι (3 αστέρια), Ιλιον – Λουτράκι (3 αστέρια) και Ανεσις – Καλάβρυτα (3 αστέρια).

Τα «κλειδιά» δόθηκαν σε: Karavaki – Αγία Άννα Εύβοια (2 κλειδιά), Diamante – Ξυλόκαστρο (3 κλειδιά) και Κυβέλη – Ναύπλιο (2 κλειδιά).