Αλλάζουν όλα για εισφορές, συντάξεις χηρείας, οφειλές

Επί τάπητος τίθενται εκ νέου βασικές διατάξεις του ασφαλιστικού νόμου Κατρούγκαλου – ενάμισι έτος μετά την εφαρμογή τους – κυρίως λόγω των «αστοχιών» που προκάλεσαν στο τελικό παραγόμενο οικονομικό αποτέλεσμα, αλλά και λόγω των ασφαλιστικών αδικιών που δημιουργούν σε μεγάλες κοινωνικές ομάδες. Οι αλλαγές επικεντρώνονται στο σύστημα των ασφαλιστικών εισφορών για ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολουμένους και επιστήμονες, ενώ επανασχεδιάζεται το καθεστώς συντάξεων θανάτου (χηρείας). Επίσης επισπεύδεται η διαδικασία απονομής των εκκρεμών συντάξεων, προωθείται ο μηχανισμός ενιαίας είσπραξης εισφορών και φόρων από την Εφορία και βρίσκεται προ των πυλών η έκδοση ρύθμισης – σε πολλές δόσεις – των καθυστερούμενων οφειλών από εισφορές για το σύνολο των υφιστάμενων οφειλετών.

Η κυβέρνηση είναι σοβαρά προβληματισμένη από τα πρακτικά αποτελέσματα της εφαρμογής του νόμου Κατρούγκαλου και προχωρεί στο σταδιακό «ξήλωμά» του, ξεκινώντας τις αλλαγές στις ασφαλιστικές εισφορές, θορυβημένη από τις επιπτώσεις που σήμανε η επιβολή υψηλών εισφορών σε ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολουμένους και επιστήμονες. Ωστόσο οποιαδήποτε ανατροπή επιχειρηθεί θα γίνει κατόπιν τεκμηριωμένης πρότασης, η οποία θα εμπεριέχει μέτρηση για τη διατήρηση της αναλογιστικής ισορροπίας του ασφαλιστικού συστήματος.

Η κυβέρνηση επείσθη για την ανάγκη επανασχεδιασμού των εισφορών όταν διαπίστωσε ότι η επιβάρυνση ορισμένων κατηγοριών αυτοαπασχολουμένων από τον συνδυασμό φόρων και εισφορών – που ξεπερνούσε το 60% του εισοδήματος – οδήγησε στη μείωση των δηλωθέντων εισοδημάτων του 2016 κατά 20%.

«Κάτι πρέπει να γίνει» λένε αξιωματούχοι του υπουργείου Οικονομικών, επικεντρώνοντας κυρίως στο ζήτημα των αυξημένων εισφορών.

«Το πρόβλημα είναι η υψηλή φορολογία και όχι οι εισφορές» απαντά στέλεχος του υπουργείου Εργασίας, ανοίγοντας ωστόσο και το θέμα αλλαγών στο σύστημα εισφορών των ελευθέρων επαγγελματιών στο σύνολό τους. «Αναζητούμε ένα άλλο μοντέλο υπολογισμού των εισφορών, που θα εξορθολογίζει την κατάσταση» δήλωσε μιλώντας στο «Βήμα της Κυριακής», παραθέτοντας ένα υπαρκτό παράδειγμα δυσλειτουργίας του συστήματος: Δεν είναι δυνατόν επαγγελματίας με εισόδημα 60.000 ευρώ να υποχρεώνεται να πληρώσει εισφορές 18.000 ευρώ, για να λάβει τελικώς μια σύνταξη ύψους 2.000-3.000 ευρώ.

Η κεντρική ιδέα πάνω στην οποία θα βασιστεί η ηγεσία του υπουργείου για τον σχεδιασμό του νέου συστήματος περιέχεται στα εξής: «Η τελική επιβάρυνση του ελεύθερου επαγγελματία ή του αυτοαπασχολουμένου, θα πρέπει να είναι τέτοια που να αφήνει ένα “αξιόλογο ποσοστό” για επανεπένδυση στη δουλειά του».

Σύμφωνα με πληροφορίες το υπουργείο σχεδιάζει τα εξής:

1 Νέο σύστημα εισφορών για ελεύθερους επαγγελματίες, χωρίς την τροποποίηση των ποσοστών κρατήσεων, τα οποία θα παραμείνουν ενιαία για όλους. Αρχικά θα καταγραφεί η κατάσταση ανά κλάδο, έτσι ώστε να προσδιοριστούν τα προβλήματα. Η αλλαγή πιθανότατα να επικεντρωθεί στο ασφαλιστέο εισόδημα, ώστε να προκύψουν μειώσεις στο τελικό ποσό. Οι αλλαγές θα εφαρμοστούν με ορίζοντα τον Ιανουάριο του 2019, οπότε υπάρχει χρόνος να μελετηθούν επαρκώς και να εγκριθούν από τους θεσμούς. Το υπουργείο Εργασίας θεωρεί ότι το πρόβλημα είναι λυμένο για το 2018, με την εφαρμογή της μείωσης κατά 15% των εισοδημάτων επί των οποίων θα υπολογίζονται οι εισφορές. Ταυτοχρόνως, υπογραμμίζει ότι στις χαμηλές κατηγορίες εισοδημάτων δεν υπάρχει πρόβλημα, καθώς οι σημερινές εισφορές είναι χαμηλότερες από αυτές που ίσχυαν παλαιότερα.

2 Επανασχεδιάζεται το καθεστώς των συντάξεων αιτίας θανάτου (χηρείας). Και η εφαρμογή των αλλαγών αυτών τοποθετείται στο 2019, καθώς ο υφιστάμενος νόμος (Κατρούγκαλου) προβλέπει ότι οι συντάξεις δίδονται ανεξαρτήτως ηλικίας, για τρία χρόνια από τον θάνατο του ασφαλισμένου ή του συνταξιούχου. Οπότε από την ισχύ του νόμου τρία έτη συμπληρώνονται στις 13.5.2019. Το υπουργείο εξετάζει το ενδεχόμενο να τεθούν εισοδηματικά κριτήρια για τη λήψη της σύνταξης από τον επιζώντα σύζυγο. Πέραν τούτου μελετώνται τα ποσοστά αναπλήρωσης της σύνταξης, καθώς τα τελικά ποσά που προκύπτουν είναι εξαιρετικά χαμηλά. Αντιθέτως, δεν υπάρχει πρόθεση αλλαγών στα ηλικιακά όρια που θέτει ο νόμος Κατρούγκαλου για να δικαιούται ο/η επιζών/ώσα τη σύνταξη.

3 Επισπεύδεται η διαδικασία απονομής των εκκρεμών συντάξεων και κατά παράγοντες του υπουργείου ενδέχεται να επιτευχθούν οι στόχοι για ολοκλήρωση 63.000 αιτήσεων ως το τέλος Οκτωβρίου ή εντός Νοεμβρίου. Ωστόσο παράγοντες του υπουργείου θεωρούν ότι ο αριθμός των εκκρεμοτήτων είναι κατά πολύ χαμηλότερος, καθώς οι αιτήσεις αφορούν και άλλες υποθέσεις πέραν της απονομής συντάξεων. Πάντως και κατά την πρόσφατη συνάντηση των τεχνικών κλιμακίων των θεσμών με την ηγεσία του υπουργείου δεν υπήρξαν αρνητικές παρατηρήσεις για την πορεία υλοποίησης της υποχρέωσης για την απονομή των εκκρεμών συντάξεων, ενώ στελέχη του υπουργείου επισημαίνουν ότι από τα πρώτα στοιχεία των συντάξεων που εκδίδονται με το νέο σύστημα προκύπτουν – για τις χαμηλές συντάξεις – θετικές διαφορές σε σχέση με το προηγούμενο καθεστώς.

4 Τίθεται εντός των επομένων εβδομάδων σε εφαρμογή η ρύθμιση – σε δόσεις – των οφειλών προς τα ασφαλιστικά ταμεία. Η υπουργική απόφαση θα είναι κοινή και θα αφορά και οφειλές στην Εφορία. Ωστόσο η ρύθμιση για τις εισφορές θα έχει ιδιαιτερότητες και θα αναφέρεται σε ευρύτερη γκάμα οφειλετών, γεγονός που μελετά αυτή την περίοδο το υπουργείο. Και αυτό γιατί οφειλέτες προς τα Ταμεία είναι και επιχειρήσεις και δραστηριότητες που έχουν διακόψει τη λειτουργία τους, αλλά θα συμπεριληφθούν στη ρύθμιση, σε αντίθεση με τον εξωδικαστικό συμβιβασμό που αφορά μόνο οφειλές υγιών επιχειρήσεων.

5 Τέλος, προωθείται ο σχεδιασμός της καθιέρωσης της ενιαίας είσπραξης εισφορών και φόρων μέσω της Εφορίας, κάτι που αποτελεί μνημονιακή υποχρέωση της χώρας μας. Σημειώνεται ότι ο ΕΦΚΑ θα διατηρήσει την υποχρέωση ανάρτησης των ειδοποιητηρίων οφειλής, η είσπραξη των οποίων θα γίνεται μέσω των τραπεζών και θα αποδίδεται από την Εφορία στο Ταμείο.