Ομιλίες Αγλαΐας Κυρίτση, Μαρίας Νικολάρα και Αλέξανδρου Σταθακιού
κατά τη συνεδρίαση του Π.Σ. την Πέμπτη 2 Απριλίου 2015,
για την έγκριση του Επιχειρησιακού Σχεδίου
για την Κοινωνική Ενσωμάτωση των Ρομά
στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου
Τοποθέτηση Αγλαΐας Κυρίτση
Δεν νομίζω ότι θα είχε αντίρρηση κανείς αναφορικά με ένα σοβαρό σχέδιο για την κοινωνική ενσωμάτωση των Ρομά στην Περιφέρεια του Βορείου Αιγαίου.
Είναι γνωστά τα προβλήματα αυτής της κατηγορίας των συμπολιτών μας, προβλήματα που με την εκδήλωση, εξάπλωση και παγίωση της οικονομικής κρίσης διευρύνθηκαν και έχουν πάρει ήδη εκρηκτικές διαστάσεις, με αποτέλεσμα τόσο την εξαθλίωση των ιδίων των Ρομά και κυρίως των παιδιών και των γυναικών, όσο και τις επιπτώσεις που έχουν αυτά στις τοπικές κοινωνίες.
Δυστυχώς στις σημερινές συνθήκες, όπου η φτώχια και ο αποκλεισμός αυξάνουν την παραβατικότητα αλλά και επιτρέπουν περισσότερο την εκδήλωση φαινομένων βαριάς εγκληματικότητας, φαινόμενο βέβαια που δεν αφορά αποκλειστικά στους Ρομά και ιδίως στους απλούς πολίτες που βιώνουν μια απελπιστική κατάσταση που ορίζεται ως μέρος της γενικότερης ανθρωπιστικής κρίσης αλλά κάποια τμήματα αυτών σε συνέργεια με τους υπόλοιπους εγκληματικούς θύλακες (ναρκωτικά, πορνεία, όπλα κλπ) , δημιουργείται έφορο έδαφος για να αναπτύσσεται ο ρατσισμός και να προκαλούνται κοινωνικοί αυτοματισμοί απαράδεχτοι για μια χώρα –ευρωπαϊκή- όπως θέλει να λέγεται και μάλιστα στο σύγχρονο κόσμο.
Όμως δεν μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια σε πραγματικά κοινωνικά προβλήματα ή να τα αντιμετωπίζουμε «θεωρητικά».
Ετσι τοποθετούμαστε θετικά κατ’ αρχήν σε αυτό το φιλόδοξο επιχειρησιακό σχέδιο και οφείλουμε να αναγνωρίσουμε στην Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης της Περιφέρειάς μας, σοβαρότητα και «οραματική» δουλειά πάνω σ’ αυτό το κρίσιμο θέμα, που ξεπερνά κατά πολύ την απλή «διαχείριση».
Υπό αυτό το πρίσμα θα θέλαμε να κάνουμε τις εξής επισημάνσεις, που για μας θα αποτελέσουν και τη «λυδία λίθο» της επιτυχούς εφαρμογής αυτού του φιλόδοξου προγράμματος.
1.- Όπως είναι γνωστό προβλήματα στέγασης, αλλά και ανάγκη ανάπτυξης υποστηρικτικού πλέγματος κοινωνικής παρέμβασης στους τομείς της απασχόλησης, εκπαίδευσης, υγείας και κοινωνικής φροντίδας, αντιμετωπίζουν πλέον και άλλες ευπαθείς ομάδες από τους συμπολίτες μας. Παράλληλα το συγκεκριμένο πρόγραμμα φαίνεται να καλύπτεται επαρκώς χρηματοδοτικά από ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους.
Προτείνω λοιπόν να γίνει προσπάθεια από την Περιφέρειά μας, ώστε μέρος αυτών των πόρων να καλύψουν παράλληλα και μέρος από τις έκτακτες και επείγουσες ανάγκες στοχευμένων τμημάτων αυτών των ευπαθών ομάδων.
Γι αυτό το σκοπό βέβαια χρειάζεται ειδική παρέμβαση στους αρμόδιους ευρωπαϊκούς θεσμούς, πράγμα που είναι εφικτό και όπως γνωρίζουμε έχει ήδη συντελεστεί σε άλλες περιφέρειες.
Μια τέτοια διεύρυνση των ωφελουμένων από το πρόγραμμα, θα μείωνε αρνητικές αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών και θα αφαιρούσε έδαφος από τον καλλιεργούμενο κοινωνικό αυτοματισμό, όπου «οι φτωχοί στρέφονται κατά των απελπισμένων».
2.- Είναι φανερό πως η υλοποίηση του παραπάνω επιχειρησιακού σχεδίου απαιτεί πλήρη κινητοποίηση των δομών της περιφέρειας και του αντίστοιχου υπαλληλικού προσωπικού. Το περιφερειακό συμβούλιο αναμένει από την Διοίκηση της Περιφέρειας να ενημερώνεται τακτικά για τις πρωτοβουλίες και την πρόοδο των έργων. Γιατί για μας είναι σημαντικό να μην μείνει στα χαρτιά.
2.-Επειδή οι πόροι που θα διατεθούν είναι μεγάλοι, απαιτείται η μεγαλύτερη δυνατή διαφάνεια της χρήσης τους. Απαιτούμε λοιπόν από τη Διοίκηση πλήρη ενημέρωση και πρόσβαση στα στοιχεία που θα αποδεικνύουν τη χρηστή κατανομή τους, όχι μόνο αναφορικά με την τυπική τους «νομιμότητα» αλλά και στην κατεύθυνση της εξοικονόμησης πόρων.
3.-Επίσης για μας είναι ιδιαίτερα σημαντικό να κινητοποιηθεί η κοινωνία και να αγκαλιάσει αυτό το έργο. Ετσι θεωρούμε πως ο «κοινωνικός έλεγχος» τόσο της πορείας των έργων αλλά και της χρηστής απορρόφησης των χρηματοδοτήσεων, αποτελεί τον «κόμβο» ώστε πραγματικά οι κοινωνία, μέσω των φορέων της να γνωρίζει τα πάντα, να εμπιστευτεί τις δομές της περιφέρειας αλλά και το πολιτικό προσωπικό που τις υλοποιεί.
Ετσι προτείνουμε να δημιουργηθεί κατόπιν προσκλήσεως μία «επιτροπή κοινωνικού ελέγχου» στην οποία θα συμμετέχουν οι τοπικοί φορείς, οι Διευθύνσεις των Σχολείων αλλά και των συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων, οι Δήμοι, οι φορείς των Παραγωγικών τάξεων αλλά και της ΑΔΕΔΥ και του Εργατικού Κέντρου κλπ. Θεωρούμε ότι αξίζει τον κόπο να συζητήσουμε εκτενέστερα πάνω σ’ αυτό το θέμα.
4.-Γνωρίζουμε καλά τα στερεότυπα που υπάρχουν στις τοπικές κοινωνίες για τους Ρομά. Επίσης γνωρίζουμε και τις ιδιαιτερότητες των ιδίων. Πρόκειται προφανώς για μια δύσκολη συμβίωση. Ετσι στο πλαίσιο υλοποίησης αυτού του προγράμματος, δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στην ανάπτυξη του κοινωνικού διαλόγου και της συναίνεσης της κοινωνίας .
Επομένως πρέπει να συζητήσουμε για συγκεκριμένες δράσεις και συνέργειες , εκδηλώσεις ενημέρωσης, συμμετοχή των ιδίων των Ρομά στις διαδικασίες και κυρίως να δραστηριοποιήσουμε και να εντάξουμε σ’ αυτές το δυναμικό των τοπικών κοινωνιών, δασκάλους, καθηγητές, κοινωνικούς ψυχολόγους κλπ, ώστε να αντιληφθεί η κοινωνία τις δράσεις αυτές ως συμφέρουσες για την κοινωνία συνολικά. Έναν ιδιαίτερο στόχο θα πρέπει να αποτελεί η απευθείας συνομιλία και επαφή με τις γυναίκες και τους απλούς Ρομά και όχι μόνο με τους εκπροσώπους τους που είναι γνωστό ότι χειραγωγούν για δικό τους συμφέρον τους συμπολίτες τους.
5.- Αγαπητοί συνάδελφοι καταλαβαίνετε ότι η αγωνία μας αφορά :
α) να μην μείνει το φιλόδοξο σχέδιο στα χαρτιά
β) να επωφεληθούν τα μέγιστα οι πληττόμενες κοινωνικές ομάδες που αφορά
γ) να αποφευχθούν φαινόμενα πελατειακού κράτους με αναθέσεις που θα ωφελούν συγκεκριμένους επαγγελματίες και εταιρείες που θα εμπλακούν στην υλοποίηση των έργων
δ)να δοθεί μια αναπτυξιακή ανάσα που θα ωφελήσει όσο το δυνατόν περισσότερους επαγγελματίες και ανέργους
ε) να νιώσουν οι ίδιοι οι Ρομά ότι αυτό το πρόγραμμα αφορά στους ίδιους και τις οικογένειές τους και όχι «φάρες» και «κλίκες»
Καταλαβαίνουμε ότι το έργο είναι δύσκολο, αλλά χρέος δικό μας είναι να αποδείξουμε ότι δεν είναι ναρκοθετημένο εξ αρχής
Κατόπιν των παραπάνω, ερωτάται η Διοίκηση:
- Σε ποιες ενέργειες σκέφτεται να προβεί όσον αφορά στο κεφάλαιο «διαύγεια» και « κοινωνικός έλεγχος»
- Ποιος είναι ο προγραμματισμός της για το επόμενο εξάμηνο σχετικά με την υλοποίηση των παραπάνω
- Πώς θα ενημερώνεται το Συμβούλιο για την πρόοδο των εργασιών
- Σε ποιες ενέργειες θα προβεί άμεσα προκειμένου το πρόγραμμα να «κοινωνικοποιηθεί»
- Τι εκδηλώσεις σκέφτεται να διοργανώσει
- Με ποιους φορείς στοχεύει να συνεργαστεί
Ερωτήματα που θεωρούμε εύλογα και απαντήσεις απαραίτητες για να πάρει σάρκα και οστά το σημαντικό αυτό έργο.
Τοποθέτηση Μαρίας Νικολάρα
Το επιχειρησιακό πρόγραμμα έρχεται σαν αναγκαιότητα, όπως αναδεικνύεται και από την εισήγηση, είναι όμως πολύ σημαντικό να υλοποιηθεί. Έχουμε μπροστά μας μια πολύ καλή δουλειά και αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι να συζητήσουμε ανταλλάσοντας σκέψεις και εμπειρίες προσπαθώντας να συμβάλουμε για τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα. Φυσικά η διαβούλευση με τους Δήμους που θα κληθούν λόγω αρμοδιότητας να το υλοποιήσουν , τις κοινότητες των Ρομά και τις τοπικές κοινωνίες είναι καθοριστικής σημασίας.
Στόχος είναι η ένταξη στον κοινωνικό ιστό αυτής της ομάδας των συμπολιτών μας και στην άρση των αιτιών που προκαλούν τον κοινωνικό αποκλεισμό. Φυσικά καθημερινή έννοια μας πρέπει να είναι η άρση του κοινωνικού αποκλεισμού όλων των ομάδων πληθυσμού.
Η υιοθέτηση των βασικών αρχών του προγράμματος- συμμετοχικότητα, ολιστική προσέγγιση, σεβασμός στις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες και χρονοδιάγραμμα- είναι ανάγκη να τηρηθούν για να υπάρξει αποτέλεσμα.
ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΕΓΑΣΗ
Οι κατοικίες με ενοικίαση και επιδότηση ενοικίου που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες όλων των οικογενειών, είναι ένα μέτρο θετικό κατά τη γνώμη μου και λύνει προβλήματα βασικών αναγκών. Ταυτόχρονα επιτρέπει να μένουν όχι κατ ανάγκη στον ίδιο καταυλισμό Ρομά διαφορετικών ομάδων. Στις περιπτώσεις που αυτό δεν είναι εφικτό ή δυνατό θα πρέπει να αναζητηθούν χώροι εγκατάστασης πολύ κοντά στον οικιστικό ιστό πόλεων ή χωριών που έχουν σχολεία και μονάδες υγείας και ταυτόχρονη υποστήριξη της μεταφοράς τους.
ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ- ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΡΣΗΣ ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΥ ΕΝΗΛΙΚΩΝ
Η συμμετοχή των ανηλίκων στην εκπαίδευση δεν είναι μόνο ο τρόπος για την καταπολέμηση του αναλφαβητισμού αλλά και ο τρόπος ένταξης στην κοινωνία και η διαμόρφωση άλλων όρων για την ίδια τους τη ζωή. Γι αυτό και ξεκινώντας από τους παιδικούς σταθμούς,-τους υπάρχοντες και όχι αποκλειστικά για τσιγγανόπουλα προς αποφυγή γκετοποίησης- δίνοντας ως κίνητρο μέσω του προγράμματος την καταβολή των τροφείων, θα έχουμε κάνει ένα πρώτο βήμα, προς αυτή την κατεύθυνση και θα δώσει τη δυνατότητα απασχόλησης και στις μητέρες τους.Το ίδιο και για τα νηπιαγωγεία με υποχρεωτική φοίτηση και παροχή κινήτρων (μεταφορά, τροφή)
Η δημιουργία τμημάτων υποδοχής στα Δημ.Σχολεία για τις περιπτώσεις των μαθητών Ρομά που δεν έχουν έρθει άλλη φορά σε επαφή με σχολικό περιβάλλον.Η παροχή κινήτρων για τη ΜΗ διακοπή της φοίτησης στο Δημοτικό και το Γυμνάσιο( κολατσιό, επιδότηση για αγορά σχολικών ειδών και βιβλίων υπό τον όρο της παρακολούθησης της αδιάλλειπτης φοίτησης) Έχω την αίσθηση πως μετά από την ολοκλήρωση αυτής της φοίτησης θα υπάρξουν παιδιά και οικογένειες που θα μπορέσουν να προχωρήσουν με δικιά τους θέληση στο Λύκειο ή τη μεταΒθμια εκπαίδευση και με τη στήριξη της πολιτείας. Αυτό μπορεί να λειτουργήσει και σαν παράδειγμα για άλλους
Ταυτόχρονα θα πρέπει να εκπονηθούν προγράμματα εξάλειψης αναλφαβητισμού για τους ενήλικες.
ΘΕΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ- ΥΓΙΕΙΝΗΣ- ΠΡΟΛΗΨΗΣ
Κατ αρχήν η απρόσκοπτη πρόσβαση σε όλες τις μονάδες υγείας. Ταυτόχρονα προγράμματα ενημέρωσης, εμβολιασμών , πρόληψης. Η δημιουργία Ιατροκοινωνικού Κέντρου ήΚέντρων ανά νησί και η λειτουργία κινητών μονάδων υγείας θα συμβάλλουν ιδιαίτερα, τόσο σε θέματα πρωτοβάθμιας φροντίδας όσο και σε θέματα κοινωνικής φροντίδας- πρόνοιας,ακόμα και σε αυτούς που είναι ενταγμένοι στον κοινωνικό ιστό ΚΑΙ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟ ΠΡΟΣΕΞΟΥΜΕ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ, γιατί μέσω αυτής της προσέγγισης θα αρχίσει να δημιουργείται σιγά σιγά και ένα κλίμα εμπιστοσύνης. Έχω μάλιστα την αίσθηση ότι το ποσό που προτείνετε είναι μικρό. Ένα πολύ σημαντικό επίσης κατά τη γνώμη μου εργαλείο, που έχουμε σε όλα τα νησιά, είναι ΤΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ και πρέπει να τα αξιοποιήσουμε για τον τομέα της ψυχικής υγείας και των εξαρτήσεων.
Πιστεύω ότι μέσα από τις κινητές μονάδες υγείας και τα κέντρα πρόληψης, θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε και στον ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΔΙΑΛΟΓΟ με τις κοινότητες των ΡΟΜΑ αλλά και με τις τοπικές κοινωνίες . Ένας τομέας δύσκολος και ιδιαίτερα απαιτητικός με την αναγκαιότητα εξειδικευμένου προσωπικού, όπως είναι οι πιστοποιημένη απ την ΕΕ διαμεσολαβητές και την εποπτεία των Δ/νσεων κοινωνικής πρόνοιας που χρειάζονται ενίσχυση.
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Πολύ σημαντική η καταγραφή των ανέργων ΡΟΜΑ στα μητρώα ανέργων. Προγράμματα κατάρτισης ιδιαίτερα για νέους και νέες, με έμφαση σε στοχευμένη εκπαίδευση στα αγροτοκτηνοτροφικά θέματα( π.χ.αμπέλια, ελιές- κλάδεμα), εμπορίου, συνεταιριστικών δράσεων και σε λοιπά θέματα που είναι στα ενδιαφέροντά τους. Επιδότηση θέσεων εργασίας ιδιαίτερα μετά από την κατάρτιση.
Χορήγηση αδειών εμπορίου ΓΕΝΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ για τους πλανόδιους εμπορους.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ
Ιδιαίτερα καλά προετοιμασμένες και με στόχευση σε όλο τον πληθυσμό (ΡΟΜΑ και ΜΗ), που μπορούν να πραγματοποιηθούν σε συνεργασία με τους πολιτιστικούς φορείς των νησιών μας και να αναδεικνύουν τα ιδιαίτερα πολιτιστικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά των Ρομά.
Στοχευμένες δράσεις αυτού του τύπου και στα σχολεία και συνέργειες με την ευαισθητοποίηση των δασκάλων- καθηγητών και των συλλόγων γονέων.
ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ δεν αρκεί μόνο ένα επιχειρησιακό πρόγραμμα για τους ΡΟΜΑ για να μπορέσει να εξαλείψει το φαινόμενο του κοινωνικού αποκλεισμού και της πραγματικής ένταξής τους στον κοινωνικό ιστό. Θα πρέπει ταυτόχρονα σε κάθε επιχειρησιακό πρόγραμμα (π.χ πολιτισμός, αθλητισμός, έξυπνη εξειδίκευση κλπ) να λαμβάνεται υπόψη και αυτό το θέμα και να υπάρχουν σχετικές πρόνοιες. Απαιτείται επίσης στενή συνεργασία με τους συμπράττοντες φορείς, την κοινωνία και τις συλλογικότητες για να υπάρξουν αποτελέσματα.
Τοποθέτηση Αλέξανδρου Σταθακιού
Συμπληρωματικά σε όσα ήδη ακούστηκαν από τους προηγούμενους ομιλητές όλων των παρατάξεων θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι ένα ουσιαστικό μέρος του προγράμματος είναι η αγωγή της τοπικής κοινότητας να δεχτεί όλες τις δράσεις ένταξης, γι’ αυτό και οι κοινωνικές παρεμβάσεις του προγράμματος πρέπει να στοχεύσουν και στην ευρύτερη κοινότητα και όχι μόνο στους Ρομά. Στην ευρύτερη κοινότητα πρέπει να εξηγηθεί ότι με την ευκαιρία της ύπαρξης αυτών των ομολογουμένων λίγων περιθωριοποιημένων ατόμων μπορεί να έρθουν χρήματα αρκετά από την Ε.Ε. όχι μόνο για αυτούς (τους Ρομά), αλλά με ευκαιρία αυτούς για υποδομές και δομές που θα αφορούν την ευρύτερη κοινότητα.
Σημαντικό σημείο στην όλη εξέλιξη του προγράμματος να υπάρξουν σύνδεσμοι με τις ομάδες των Ρομά, μέσα από αυτές τις ομάδες, οι οποίοι θα είναι παρόντες στην κάθε φάση σχεδιασμού και υλοποίησης του προγράμματος ανά περιοχή.
Δεύτερο σημαντικό σημείο, επειδή αναγκαστικά θα υπάρξει εμπλοκή πολλών φορέων στην υλοποίηση να συσταθούν ομάδες εργασίας- παρακολούθησης του έργου ανά Π.Ε. στις οποίες εκτός των άμεσων συμμετεχόντων π.χ. εκπρόσωποι των Δήμων, οι περιφερειακές παρατάξεις να μπορούν να προτείνουν εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών με σχετική εμπειρία στο θέμα, αλλά και άλλους ανθρώπους όχι κατ΄ανάγκην περιφερειακούς συμβούλους.
