Τι είναι ένας Σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ)

189

Tι είναι ένας Σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ)

Η µεταφορά των απορριµµάτων είναι διαφορετική δραστηριότητα από τη αποκοµιδή τους και αποτελεί ξεχωριστό στάδιο ενός Συστήµατος ∆ιαχείρισης Απορριµµάτων (Σ.∆.Α.) µιας περιοχής. Έτσι ώστε να είναι προφανές ότι και τα αντίστοιχα οχήµατα που χρησιµοποιούνται στις διαδικασίες αυτές έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά.

Τα Απορριµµατοφόρα (Α/Φ) οχήµατα είναι σχεδιασµένα κυρίως για τη συλλογή, ενώ τα Οχήµατα Μεταφοράς-Μεταφόρτωσης (ΟΜ) κυρίως για τη µεταφορά.

Σταθµός Μεταφόρτωσης Απoρριμμάτων (Σ.Μ.Α.) είναι µια εγκατάσταση όπου τα απορρίµµατα, που συλλέγονται από τα Α/Φ, µεταφορτώνονται σε άλλα Οχήµατα Μεταφόρτωσης (ΟΜ) τα οποία είναι ειδικά διαµορφωµένα και σχεδιασµένα για µεταφορά. Από το ΣΜΑ, τα απόβλητα µεταφέρονται στο χώρο τελικής διάθεσης ή επεξεργασίας απόθεσης (π.χ. σε ΧΥΤΑ ή σε εγκατάσταση µηχανικής διαλογής,ανακύκλωσης, καύσης κλπ) ή σε µεγαλύτερο ΣΜΑ όταν στο σύστηµα διαχείρισης υπάρχουν τοπικοί και περιφερειακοί ΣΜΑ. Στους σταθµούς µεταφόρτωσης επιδιώκεται η συµπίεση των απορριµµάτων ώστε να µεγιστοποιείται το ωφέλιµο φορτίο των ΟΜ.

Ο Σ.Μ.Α. µπορεί να αποτελέσει ένα δραστικό µέσο για την µείωση του συνολικού κόστους µεταφοράς, όταν η Μονάδα Επεξεργασίας είναι αποµακρυσµένη(πάνω από 50χιλιόμετρα). Το οικονοµικό όφελος προκύπτει από τον περιορισµό του αριθµού των οδηγών, εργατών και των απορριµµατοφόρων που απαιτούνται για να µεταφέρουν τα απορρίµµατα στη Μονάδα Επεξεργασίας.

Οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης και µεταφόρτωσης ταξινοµούνται µε βάση τα εξής κριτήρια:

– ∆υναµικότητα Υποδοχής και Μεταφόρτωσης Αποβλήτων ΑΣΑ

– Εάν είναι «Σταθεροί» ή «Κινητοί» σταθµοί

– Σύστηµα µεταφόρτωσης µε ή χωρίς συµπίεση

– Μέθοδος Μεταφόρτωσης και Μεταφοράς

 

Δυναµικότητα υποδοχής και µεταφόρτωσης απορριµµάτων

Αναφορικά µε τη δυναµικότητα υποδοχής και µεταφόρτωσης απορριµµάτων γίνεται διαχωρισµός των µονάδων ανάλογα µε τα φορτία που είναι ικανές να διαχειριστούν τόσο κατά τη διάρκεια µιας ηµέρας, όσο και κατά την ώρα αιχµής αφίξεως των οχηµάτων.

Σύµφωνα µε τις γνωστές τεχνολογίες οι Σ.Μ.Α. ταξινοµούνται στις παρακάτω κατηγορίες:

– Από 2 – 50 tn/day (πολύ µικρής δυναµικότητας)

– Από 50 – 150 tn/day (µικρής δυναµικότητας)

– Από 150 – 500 tn/day (µέσης δυναµικότητας)

– Από 500 – 3000 tn/day (µεγάλης δυναµικότητας)

 

“Σταθεροί” η “Κινητοί” ΣΜΑ

Αναφορικά µε τον τύπο του σταθµού µεταφόρτωσης (σταθερός ή κινητός), η ταξινόµηση περιλαµβάνει τις εξής παραµέτρους:

Σταθερός καλείται εκείνος ο σταθµός µεταφόρτωσης, στον οποίο η συµπίεση των απορριµµάτων για τη µεταφόρτωση τους λαµβάνει χώρα σε πάγιες κτιριακές εγκαταστάσεις µε τη χρήση σταθερών συµπιεστών και µονάδων απόθεσης των απορριµµάτων.

Κινητός καλείται εκείνος ο σταθµός µεταφόρτωσης όπου η εκφόρτωση των απορριµµατοφόρων ή η συµπίεση τους γίνεται επί οχηµάτων, τα οποία εκτελούν την εργασία συµπίεσης κατά τη µετακίνηση τους σε διαφορετικά σηµεία.

Όταν η δυναµικότητα του σταθµού είναι µεγάλη ενδείκνυται η χρήση σταθερών συµπιεστών, διότι το κόστος του εξοπλισµού κινητού σταθµού µεταφόρτωσης (οχήµατα µε συµπιεστή) ανεβαίνει σε πολύ υψηλά επίπεδα, ανάλογα µε τις ποσότητες των απορριµµάτων που πρέπει να διαχειριστεί ο ΣΜΑ.

Τέλος, στους κινητούς σταθµούς µεταφόρτωσης τα απορρίµµατα είναι σε µεγάλο βαθµό εκτεθειµένα, γεγονός που τους καθιστά αντιαισθητικούς για αστικές περιοχές και ενοχλητικούς για τους κατοίκους (οσµές, σκόνες κλπ). Για την απόκρυψη των απορριµµάτων ακόµη και σε κινητούς σταθµούς απαιτείται η κατασκευή πάγιων εγκαταστάσεων και έργων υποδοµής, γεγονός που σε µεγάλης δυναµικότητας µονάδες τους καθιστά αντιοικονοµικούς.

Σύστηµα Μεταφόρτωσης χωρίς Συµπίεση

∆ιακρίνονται οι εξής µέθοδοι: – Μεταφόρτωση απευθείας σε container. – Μεταφόρτωση απευθείας σε trailer. – Μεταφόρτωση µε χρήση φορτωτή. Οι τεχνολογίες αυτές χαρακτηρίζονται ως µέθοδοι απευθείας απόρριψης και διακρίνονται στις παρακάτω περιπτώσεις:

 

Μεταφόρτωση Απευθείας σε Container: Απλή τεχνολογία η οποία αποτελείται από ράµπα σε υψηλότερο επίπεδο από όπου τα απορριµµατοφόρα αδειάζουν τα απορρίµµατα σε ανοικτό container. Όταν το container πληρωθεί αντικαθίσταται από άλλο άδειο και αυτό µεταφέρεται µε τράκτορα στη Μονάδα Επεξεργασίας.

 

Μεταφόρτωση Απευθείας σε Trailer: Απλή τεχνολογία όµοια µε την προηγούµενη µόνο που το container αντικαθίσταται από trailer. Για την εκφόρτωση του trailer έχουν αναπτυχθεί διάφορες τεχνολογίες όπως του ενεργού πυθµένα το οποίο είναι ικανοποιητικό για µικρούς και µεσαίους σταθµούς µεταφόρτωσης, όπου στην περίπτωση αυτή περιστρεφόµενες µπάρες τοποθετηµένες στον πυθµένα του µετακινούν τα απορρίµµατα και τα εκφορτώνουν σε 3-5 λεπτά.

 

Χρήση Φορτωτή: Χρησιµοποιείται κυρίως σε εγκαταστάσεις µε δυναµικότητα άνω των 500 τόνων ανά ηµέρα. Τα απορριµµατοφόρα εκφορτώνουν τα απορρίµµατα σε συγκεκριµένη περιοχή από όπου ο φορτωτής τα σπρώχνει προς το trailer.

 

Σταθµοί Μεταφόρτωσης µε Πάγιες Κτιριακές Εγκαταστάσεις (µε Σταθερό Συµπιεστή)

 Στην περίπτωση αυτή, η συµπίεση των απορριµµάτων µπορεί να φτάσει από 1:2,5 µέχρι 1:4 ανάλογα µε τις πρέσες και το σύστηµα µεταφόρτωσης που χρησιµοποιείται. Το ειδικό βάρος των συµπιεσµένων µπορεί να ανέρχεται έως και 800 Kg/m3. Τα απορρίµµατα αδειάζουν το περιεχόµενο τους σε χοάνη τροφοδοσίας της πρέσας ή σε σιλό αποθήκευσης. Τα απορρίµµατα συµπιέζονται µε τη βοήθεια της πρέσας µέσα στα containers. Η µεταφορά των containers στη Μονάδα Επεξεργασίας γίνεται µε ρυµουλκά οχήµατα. Υπάρχει επίσης σύστηµα, όπου τα απορρίµµατα συµπιέζονται στην πρέσα σε µεγάλο βαθµό σε µπάλες, που µπορούν αυτόµατα να δένονται µε σύρµα. Οι µπάλες, που βγαίνουν από την πρέσα φορτώνονται µε τη βοήθεια ανυψωτικού µηχανήµατος στα αυτοκίνητα µεταφοράς.

 

Κινητό Σύστηµα Μεταφόρτωσης (µε Συµπίεση) Στην περίπτωση αυτή επιτυγχάνεται µικρότερη συµπίεση της τάξης των 500-700 Kg/m3 . Τα απορριµµατοφόρα αδειάζουν κατευθείαν µέσα στα απορριµµατοκιβώτια (containers), τα οποία διαθέτουν εσωτερικά πρέσα κατά µήκος και πάνω από τα containers της οποίας η πλάκα συµπίεσης ανεβοκατεβαίνει µέσα σε αυτά. Οι κινητοί ΣΜΑ µε συµπίεση δεν απαιτούν κτιριακή ή ηλεκτροµηχανολογική εγκατάσταση µε µοναδική εξαίρεση τη διαµόρφωση µιας µικρής ράµπας δύο επιπέδων.

 

Απαιτούµενος Εξοπλισµός για τα Έργα Μεταφόρτωσης 

Βάσει του µεγέθους κατάλληλα κρίνονται τόσο:

(Ι) τα αυτοσυµπιεζόµενα απορριµµατοκιβώτια (waste press containers roll on/off), τα οποία φορτώνονται σε όχηµα µέσω του συστήµατος γάντζου

(Hook Lift), όσο και

(ΙΙ) τα ηµιρυµουλκούµενα container (οχηµατοσυρµοί), τα οποία συνδέονται σε τράκτορα για τη µεταφορά τους.

 

Το νοµοθετικό πλαίσιο για τις τεχνικές προδιαγραφές µεταφόρτωσης στερεών απόβλητων αποτελεί η Κ.Υ.Α. αριθ. oικ. 114218/97, ΦΕΚ1016/Β/97 ”Κατάρτιση πλαισίου Προδιαγραφών & γενικών προγραµµάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων”.

Σύµφωνα µε την κείµενη νοµοθεσία (εδάφιο i, άρθρου 2, της Κ.Υ.Α 50910/2727/03) ως “µεταφόρτωση” νοούνται «οι εργασίες µετακίνησης των αποβλήτων» από τα µέσα συλλογής σε άλλα µέσα µεταφοράς. Στην έννοια αυτή περιλαµβάνεται ο κινητός ή ο µόνιµος ΣΜΑ.

Ως «µόνιµος» (σταθερός) θεωρείται ο σταθµός µεταφόρτωσης, όπου όλες οι απαραίτητες διαδικασίες για την κατάλληλη «συσκευασία» των Σ.Α. συντελούνται στον χώρο των κτιριοδοµικών εγκαταστάσεων του ΣΜΑ προκειµένου τα Σ.Α. να µεταφερθούν σε χώρο τελικής διάθεσης, από ειδικά για τον σκοπό αυτό οχήµατα.

Ως «κινητός σταθµός µεταφόρτωσης» θεωρείται, συνήθως, οιοσδήποτε τύπος φορτηγού οχήµατος ή συνδυασµού οχηµάτων, που φέρει τον κατάλληλο εξοπλισµό και υπερκατασκευή για την «συσκευασία» των ΑΣΑ, χωρίς την µεσολάβηση πάγιων εγκαταστάσεων συµπίεσης.

Η «συσκευασία» των απορριµµάτων στους κινητούς σταθµούς, γίνεται (συνήθως) σε container που αποτελούν σταθερό ή µεταθετό τµήµα της υπερκατασκευής των οχηµάτων µεταφοράς τους, µε δύο τρόπους, είτε:

 (ί) σε ένα «µόνιµο» χώρο, κατάλληλα διαµορφωµένο και εξοπλισµένο, για την απ’ ευθείας εκφόρτωση των Σ.Α. σε ανοικτής οροφής container, τα οποία µπορεί να είναι απλής κατασκευής ή και να φέρουν υδραυλικό σύστηµα για την συµπίεση των Σ.Α. στο στάδιο πλήρωσης τους και εξώθησης για την εκφόρτωση τους (αυτοσυµπιεστές).

 

(ii) απ’ ευθείας σε κλειστά container, κατά την διάρκεια της συλλογής των ΣΑ, που αποτελούν µεταθετή υπερκατασκευή των ειδικών για τον λόγο αυτό οχηµάτων συλλογής. Στον «µόνιµο» χώρο συντελείται, απλώς, η µεταφόρτωση των ήδη συσκευασµένων Σ.Α., χωρίς την απαίτηση άλλης υποδοµής, πλην του χώρου απόθεσης και µεταφόρτωσης των containers σε οχήµατα ανάλογα µε αυτά που χρησιµοποιούνται και στις υπόλοιπες περιπτώσεις των σταθµών.

Οι βασικές απαιτήσεις των απλών ΣΜΑ (µικρής και µεσαίας δυναµικότητας) σε υποδοµή, σύµφωνα µε τη Κ.Υ.Α. αριθ. οικ.114218/1997, είναι οι ακόλουθες:

(i) διαµόρφωση του οικοπέδου σε δύο ανισόσταθµα επίπεδα, µε οδό πρόσβασης των οχηµάτων συλλογής (Α/Φ) στο άνω, για εκφόρτωση και µε επιφάνειες επαρκείς για τους αναγκαίους ελιγµούς των οχηµάτων, σε αµφότερα τα επίπεδα.

(ii) διαµόρφωση των θέσεων πλήρωσης των containers, µε τοιχίο ύψους ανάλογου των χρησιµοποιουµένων, κατά περίπτωση µέσων µεταφοράς, και πλατφόρµας σχεδιασµού κατάλληλου για (α) την ασφαλή εκφόρτωση – οδήγηση των οχηµάτων στις αντίστοιχες θέσεις και (β) την ελαχιστοποίηση των διασπορών κατά τις εκφορτώσεις.

(iii) φυλάκιο ή κτίριο προσωπικού, καθώς και δίκτυα υποδοµής νερού, ρεύµατος, τηλεφώνου, αποχέτευσης λυµάτων, ανάλογα µε τις ανάγκες που επιβάλουν οι παράµετροι λειτουργίας και η απόσταση της θέσης του χώρου, από τον οικιστικό ιστό ή έδρα φορέα.

(iv) προστατευτική περίφραξη του χώρου.

 

Λοιπά Έργα Υποδοµής & Εξοπλισµός

Κατασκευή προστατευτικής περίφραξης, κατάλληλων διαστάσεων & χαρακτηριστικών. Εποµένως, θα αποτρέπεται η ανεξέλεγκτη είσοδος ατόµων και αδέσποτων ζώων, που θα µπορούσαν να δηµιουργήσουν προβλήµατα στους παρευρισκόµενους στο χώρο του Σ.Μ.Α. αλλά και στη λειτουργία της εγκατάστασης. ∆ηµιουργία περιµετρικής προκάλυψης του χώρου µεταφόρτωσης µε πυκνή υψηλή δενδροφύτευση (π.χ. λεύκες, πεύκα και ενδιάµεσοι θάµνοι), η οποία θα λειτουργεί όχι µόνο για τη βελτίωση της αισθητικής του χώρου, αλλά και ως φυσικός ανεµοφράκτης. ∆ηµιουργία αντιπυρικής ζώνης στην περίµετρο του γηπέδου ελάχιστου πλάτους 8 µέτρων. ∆ηµιουργία τάφρου συλλογής οµβρίων (η τάφρος κατασκευάζεται περιµετρικά του ανώτερου υψοµετρικά επιπέδου). Κατασκευή δεξαµενής νερού, την οποία και θα χρησιµοποιεί ο Σ.Μ.Α. για την κάλυψη των αναγκών σε ύδρευση, άρδευση και πυρόσβεση. Επαρκής σηµατοδότηση µέσα στο χώρο του Σ.Μ.Α..

Ο Σ.Μ.Α. θα συνδεθεί µε τα απαραίτητα δίκτυα κοινής ωφέλειας (ηλεκτροδότηση, υδροδότηση). Η αποχέτευση του χώρου θα είναι εσωτερική και θα καταλήγει στη δεξαµενή ακαθάρτων του σταθµού. Εναλλακτικά οι ανάγκες πόσιµου νερού µπορούν να καλυφθούν µε ψύκτες και φιάλες των 20lt.

Για την αντιµετώπιση εκτάκτων περιστατικών όπως η πυρκαγιά, εντός του χώρου θα πρέπει να εγκατασταθούν πυροσβεστικές φωλιές. Συγκεκριµένα προβλέπονται οι απαιτούµενες φωλιές, µία πλησίον του οικίσκου ελέγχου και µία κοντά στα σηµεία φόρτωσης των container. Επιπλέον θα πρέπει να υπάρχουν πυροσβεστήρες αφρού εντός του οικίσκου ελέγχου και απαγορευτικά σήµατα σε εµφανή σηµεία του χώρου. Για τη λειτουργία του χώρου θα πρέπει να είναι διαθέσιµα βοηθητικά οχήµατα, κυρίως σε πολύ µεγάλους ΣΜΑ χωρίς αυτά να είναι πάντα απαραίτητα, όπως: -> Μηχανικό σάρωθρο καθαρισµού των υπαίθριων και λοιπών χώρων. Το σάρωθρο αυτό δεν χρειάζεται να υπάρχει µόνιµα στο χώρο, µπορεί όµως να οδηγείται εκεί µία φορά την εβδοµάδα και -> Βυτιοφόρο όχηµα για την εκκένωση της σηπτικής ∆εξαµενής και διάθεση των λυµάτων σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυµάτων.

Πλεονεκτήματα

Οικονομικά. Συντομεύεται δραστικά το πλήρες δρομολόγιο κάθε απορριμματοφόρου με αποτέλεσμα καλύτερη αξιοποίηση του προσωπικού συλλογής, μείωση των νεκρών χρόνων για τη διαδρομή προς την εγκατάσταση επεξεργασίας/διάθεσης, οικονομία στα καύσιμα, στη συντήρηση και τις επισκευές, αύξηση του χρόνου ζωής του δημοτικού εξοπλισμού καθαριότητας.

Περιβαλλοντικά. Βελτίωση της καθαριότητας των εξυπηρετούμενων δήμων με την εξοικονόμηση και αξιοποίηση του προσωπικού. Δραστική μείωση των περιβαλλοντικών οχλήσεων (οσμές, σκόνη, διαρροή υγρών, διασπορά ελαφρών αντικειμένων) από τα πολλαπλά δρομολόγια των απορριμματοφόρων των δήμων στο δίκτυο που περιβάλλει και οδηγεί στο ΧΥΤΑ. Μείωση των αερίων ρύπων στην κυκλοφορία από τη μείωση των δρομολογίων των απορριμματοφόρων.

Κυκλοφοριακά. Ένας σταθμός μεταφόρτωσης για 600 τόνους θα καταργήσει 130 δρομολόγια απορριμματοφόρων και θα προσθέσει 32-34 νέα δρομολόγια με containers δηλαδή θα έχουμε συνολική μείωση 25-30% των εκτελουμένων δρομολογίων και μάλιστα με ομαλή διασπορά. Μειώνεται ο κυκλοφοριακός φόρτος με ευεργετικά αποτελέσματα στο κυκλοφοριακό πρόβλημα των πόλεων ιδιαίτερα τις ώρες αιχμής.

Το παρακάτω απόσπασμα είναι από διπλωματική εργασία της κ. Ξαντινίδου φοιτήτριας μεταπτυχιακού προγράμματος στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο “Στόχος και αναγκαιότητα των ΣΜΑ” 2015

Περιβαλλοντικές επιπτώσεις

Παρακάτω παρατίθενται οι επιπτώσεις που μπορεί να προκληθούν τόσο κατά την κατασκευή όσο και κατά τη λειτουργία των ΣΜΑ και ο τρόπος αντιμετώπισης κάθε μιας.

Κυκλοφοριακή συμφόρηση

Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η κυκλοφοριακή κίνηση είναι ένα μείζον θέμα το οποίο προκαλείται στο χώρο εκτός του σταθμού και είναι ιδιαίτερα έντονο σε αστικές ή ημιαστικές περιοχές. Παρόλο που μειώνεται η κίνηση των απορριμματοφόρων με τη λειτουργία του σταθμού, η περιοχή γύρω από αυτόν επιβαρύνεται με τη συγκέντρωση πολλών οχημάτων σε ένα σημείο.

Αντιμετώπιση

Στη φάση της χωροθέτησης του ΣΜΑ, δηλαδή στην επιλογή της θέσης του, πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη σημασία σε αυτό το πρόβλημα. Εάν οι πιθανές θέσεις αξιολογηθούν σωστά, η κυκλοφοριακή συμφόρηση μπορεί να ελαχιστοποιηθεί. Ο κατάλληλος προσδιορισμός των δρομολογίων που θα πραγματοποιούν τα οχήματα συλλογής και μεταφοράς μπορεί να
επιβαρύνει με το λιγότερο δυνατό τρόπο την κίνηση σε ώρες αιχμής. Ακόμη, το πρόβλημα της  κυκλοφοριακής συμφόρησης που προκαλείται από την γραμμή αναμονής των απορριμματοφόρων σε δημόσιους δρόμους, λύνεται με την ύπαρξη ειδικού χώρου αναμονής των οχημάτων στο χώρο της εγκατάστασης. Επιπροσθέτως, στην πρόληψη της κίνησης,
συμβάλλουν και οι ειδικές λωρίδες εισόδου και εξόδου των οχημάτων.

Θόρυβος

Προκαλείται κατά το στάδιο κατασκευής του ΣΜΑ λόγω της λειτουργίας των μηχανημάτων κατασκευής, η επίπτωση του οποίου δεν αναμένεται να είναι σημαντική ούτε να προκαλέσει αύξηση της υπάρχουσας στάθμης θορύβου καθόσον θα έχει προσωρινό χαρακτήρα και το οικόπεδο είναι εκτός οικισμού. Όσον αφορά τις πηγές ηχορύπανσης κατά τη λειτουργία του ΣΜΑ, αυτές είναι τα βαριά οχήματα και ο βαρέως τύπου εξοπλισμός του σταθμού. Ο εξοπλισμός απαρτίζεται από πρέσες για την συμπίεση των απορριμμάτων και μηχανισμούς τεμαχισμού και μεταφόρτωσης τους. Η ηχορύπανση προκαλείται από τους ηλεκτροκινητήρες των μηχανημάτων όσο και κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας των απορριμμάτων τα οποία τεμαχίζονται ή λόγω του ότι χτυπούν μεταξύ τους τυχόν συμπαγή ή μεταλλικά υλικά.

Αντιμετώπιση

Αρχικά, η θέση εγκατάστασης του σταθμού επιλέγεται να είναι σε ικανή απόσταση από κατοικημένες περιοχές ώστε να μειώνεται η ενόχληση των κατοίκων τόσο κατά την κατασκευή όσο και κατά τη λειτουργία του σταθμού. Ακόμη, η επιλογή κατάλληλου εξοπλισμού στη φάση του σχεδιασμού έχει καταλυτικό χαρακτήρα στη μείωση του θορύβου κατά τη λειτουργία του σταθμού. Επίσης, στη φάση του σχεδιασμού είναι σκόπιμο να ορίζεται μεγάλη η απόσταση των πηγών του θορύβου από τα όρια της εγκατάστασης, καθώς και η χρήση φυσικών ή τεχνητών ηχοπετασμάτων. Τέλος, τα κτίρια των σταθμών πρέπει να είναι ηχομονωμένα και κυρίως αυτά στα οποία γίνονται οι κύριες εργασίες της μονάδας.

Αισθητική όχληση

Είναι φανερό ότι η ύπαρξη ενός Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων σε μια κατοικημένη περιοχή μπορεί να ενοχλήσει αισθητικά τους πολίτες.

Αντιμετώπιση

Αντιμετωπίζεται με την επιλογή κατάλληλης θέσης, την μέγιστη δυνατή φυσική και τεχνητή, αν απαιτηθεί απόκρυψη της εγκατάστασης, με περιμετρική φυτοκάλυψη.

Αέρια ρύπανση

Η κυριότερη επίπτωση κατά τη φάση κατασκευής του ΣΜΑ είναι η έκλυση καυσαερίων των οχημάτων και μηχανημάτων κατασκευής του έργου, η σκόνη κ.α.. Στη φάση της λειτουργίας του σταθμού, πηγές αέριας ρύπανσης είναι τα οχήματα μεταφοράς, τα οποία παράγουν καυσαέρια από τους κινητήρες τους, αλλά και από τα ίδια τα απορρίμματα καθώς παράγουν σκόνη κατά τη φόρτωση και εκφόρτωση τους.

Αντιμετώπιση

Προκειμένου να αντιμετωπιστεί η αέρια ρύπανση στη φάση της κατασκευής, η εταιρεία που έχει αναλάβει την κατασκευή του έργου, οφείλει να διενεργεί τακτική διαβροχή των περιοχών εκσκαφών και επιχωματώσεων καθώς και των αποθηκευμένων αδρανών υλικών. Στη φάση λειτουργίας, η κύρια πηγή σκόνης είναι τα απορρίμματα, για το λόγο αυτό εγκαθίστανται συστήματα ψεκασμού των απορριμμάτων, ώστε να συγκρατείται η σκόνη και τα αιωρούμενα σωματίδια. Ακόμη, στην εγκατάσταση λειτουργεί κατάλληλο σύστημα φιλτραρίσματος του αέρα. Οι εκπομπές των οχημάτων περιορίζονται με τη χρήση κινητήρων ντήζελ νέας γενιάς, χαμηλών εκπομπών, όπως και με την κατάλληλη συντήρησή τους. Ιδανικά, θα μπορούσαν να επιλεγούν κινητήρες που χρησιμοποιούν εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Τέλος, περιοριστικά δρα και η μείωση των δρομολογίων σε κοινόχρηστους χώρους αλλά και η ασφαλτόστρωση
των δρόμων εντός της εγκατάστασης.

Οσμές

Τα ΑΣΑ μπορούν να γίνουν εστίες ανάπτυξης οσμών, ιδίως σε καιρικές συνθήκες υγρασίας ή και υψηλής θερμοκρασίας. Η έκλυση οσμών στον περιβάλλοντα χώρο είναι περιορισμένης έκτασης δεδομένου ότι δεν θα γίνεται προσωρινή αποθήκευση και ότι δεν προβλέπεται παραμονή των απορριμμάτων στο χώρο υποδοχής, αλλά αντίθετα η συμπίεση τους στα κλειστά container.

Αντιμετώπιση

Το κυριότερο μέτρο αντιμετώπισης των οσμών είναι η απομάκρυνση της πηγής των οσμών από τα όρια της εγκατάστασης. Σημαντικό επίσης είναι να διατηρούνται οι απαραίτητες συνθήκες υγιεινής στο σταθμό, που επιτυγχάνονται με την ύπαρξη δαπέδων από συμπαγείς επιφάνειες, με κλίση προς τους σωλήνες αποχέτευσης, χωρίς γωνίες και χαραμάδες, όπου μπορεί να εγκλωβιστούν υπολείμματα απορριμμάτων. Στο τέλος κάθε βάρδιας – ημέρας,
πρέπει να πλένονται όλες οι επιφάνειες που έρχονται σε επαφή με τα απορρίμματα αλλά και να απολυμαίνονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Οι αγωγοί αποχέτευσης που διοχετεύονται τα στραγγίσματα των απορριμμάτων πρέπει να απολυμαίνονται με διαλύματα κατά των βακτηριδίων και των οσμών. Τέλος, είναι σημαντική και η ύπαρξη μηχανικών συστημάτων ουδετεροποίησης των οσμών.

Υγρά απόβλητα

Λόγω της λειτουργίας ενός ΣΜΑ μπορεί να προκληθεί μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα, μέσω των διασταλλαζόντων νερών της βροχής και των νερών από την πλύση των εξοπλισμών και της εγκατάστασης, τα οποία φτάνουν στο αποχετευτικό σύστημα του σταθμού. Σε περίπτωση που στη σύνθεση των υδάτων αυτών εμπεριέχονται και απορρίμματα, τότε αυτά χαρακτηρίζονται μολυσμένα.

Αντιμετώπιση

Συνιστάται η συλλογή των σωρών από οικοδομικά υλικά ώστε αυτά να μην παρασύρονται σε περίπτωση βροχόπτωση, καθώς και ειδική μέριμνα για ειδικά απόβλητα όπως λάδια, καύσιμα κ.α. σύμφωνα με τις ισχύουσες προδιαγραφές διαχείρισής τους, στη φάση κατασκευής. Στη φάση της λειτουργίας είναι σκόπιμη η συλλογή του ιζήματος και η κατάλληλη επεξεργασία και προώθηση του στον υπόνομο. Ο ΣΜΑ πρέπει να συμμορφώνεται με τις αρχές της τοπικής κοινωνίας όπου είναι εγκατεστημένος, και αφορούν τις εγκαταστάσεις αποχέτευσης. Γενικά, οι χώροι που βρίσκονται τα απορρίμματα πρέπει να είναι πλήρως ή και μερικώς στεγασμένοι, ώστε τα νερά της αποχέτευσης να διατηρούνται σε χαμηλά επίπεδα μόλυνσης. Τέλος, υπάρχουν εγκαταστάσεις επεξεργασίας των νερών της αποχέτευσης όπου πραγματοποιούνται διαδικασίες διαχωρισμού των στερεών σωματιδίων και των ελαίων.

Στερεά απόβλητα

Στη φάση της κατασκευής η επίπτωση αφορά κυρίως τα στερεά απόβλητα τα οποία παράγονται από το προσωπικό και τα τυχόν πλεονάσματα εκσκαφών. Κατά τη λειτουργία του ΣΜΑ, είναι πιθανόν να διαφύγουν κομμάτια απορριμμάτων τόσο κατά τη μεταφορά όσο και κατά τη μεταφόρτωση, με αποτέλεσμα να ρυπαίνουν την περιοχή εγκατάστασης του ΣΜΑ,
εσωτερικά αλλά και περιμετρικά.

Αντιμετώπιση

Μια δραστική ενέργεια που πρέπει να πραγματοποιηθεί είναι οι επεξεργασίες των απορριμμάτων να λαμβάνουν χώρα σε κλειστούς χώρους. Οι τυχόν ριπές ανέμων πρέπει να «χτυπούν» τον κύριο χώρος της επεξεργασία των απορριμμάτων, στις κλειστές του επιφάνειες.
Για τον περιορισμό των επιπτώσεων του ανέμου χρησιμοποιούνται πετάσματα περιμετρικά του σταθμού, τα οποία περιορίζουν και την ηχορύπανση όπως προαναφέρθηκε. Ακόμη, η ελαχιστοποίηση της ρύπανσης γίνεται με τη χρήση απορριμματοφόρων και κιβωτίων κλειστού τύπου, μέσω απαγόρευσης ή επιπλέον χρέωσης σε εξοπλισμούς ανοιχτού τύπου. Στο στάδιο της μεταφόρτωσης πρέπει να καλύπτονται τα κενά ανάμεσα στη χοάνη και στο κιβώτιο. Τέλος,
πρέπει να πραγματοποιούνται συχνές επιθεωρήσεις του χώρου του σταθμού για τη συλλογή απορριμμάτων που πιθανόν να έχουν διαφύγει ή αυτών που έχουν πεταχτεί παράνομα.

Προσέλευση ξενιστών

Οι ξενιστές είναι οι οργανισμοί οι οποίοι είναι πιθανοί φορείς μεταδοτικών ασθενειών. Στους ΣΜΑ, ξενιστές μπορεί να είναι τρωκτικά, έντομα και πουλιά όπως οι γλάροι.

Αντιμετώπιση

Σε περίπτωση ΣΜΑ κλειστού τύπου, δεν πρέπει να υπάρχουν χαραμάδες και «ανοίγματα» στα κτίρια αλλά και στα κιβώτια, ώστε να αποτραπεί η είσοδος τρωκτικών, σε συνδυασμό με συστηματικό πρόγραμμα απολύμανσης, απεντόμωσης και μυοκτονίας. Για την απομάκρυνση των πουλιών τοποθετούνται καλώδια και περιορίζονται οι οριζόντιες επιφάνειες στο ελάχιστο.
Γενικά, θα πρέπει οι χώροι να διατηρούνται καθαροί, με την απομάκρυνση των απορριμμάτων στο τέλος κάθε βάρδιας, την καθαριότητα του δαπέδου εκφόρτωσης και την απολύμανση όλων των χώρων ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Κοινωνικές αντιδράσεις

Η εγκατάσταση ενός Σταθμού Μεταφόρτωσης συχνά δημιουργεί αντιδράσεις από τους πολίτες που διαμένουν κοντά στην περιοχή εγκατάστασης. Οι αντιδράσεις αυτές οφείλονται κυρίως στην απουσία ενημέρωσής τους από τους αρμόδιους φορείς και η ατυχής σύγχυση των ΣΜΑ με άλλες μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων.
Στην Ελλάδα, τα απορρίμματα έχουν συνδεθεί με ιδιαίτερα προβληματικές καταστάσεις όπως είναι οι Χώροι Ανεξέλεγκτης Διάθεσης και οι χώροι τελικής διάθεσης που δεν πληρούν τις απαραίτητες προδιαγραφές ασφαλείας και αντιρύπανσης. Για το λόγο αυτό, οι αντιδράσεις των πολιτών είναι ως ένα βαθμό δικαιολογημένες. Χαρακτηριστικά, με βάση μια καταγραφή των ΧΑΔΑ που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια διπλωματικής εργασίας (Ιωνάς, 2006),
καταγράφηκαν 80 ΧΑΔΑ στον Νομό Θεσσαλονίκης, με ποσοστό με βάση τον πληθυσμό κάθε δήμου, 1.78 ΧΑΔΑ ανά δήμο. Παρόλα αυτά, ο έλεγχος της λειτουργίας ενός ΣΜΑ είναι ευκολότερος σε σχέση με τον έλεγχο εγκαταστάσεων τελικής διάθεσης και επεξεργασίας. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, με την τήρηση των κατάλληλων μέτρων, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των ΣΜΑ μπορούν να περιοριστούν στο ελάχιστο. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο ΣΜΑ που βρίσκεται στην Ανατολική Θεσσαλονίκη, ο οποίος είναι εγκατεστημένος κοντά σε κατοικημένη περιοχή.
Κατά τη διάρκεια κατασκευής του, υπήρξαν μια σειρά από αντιδράσεις και μάλιστα χρειάστηκε απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για την πιστοποίηση της νομιμότητας του έργου, ώστε αυτό να υλοποιηθεί. Το γεγονός ότι ο ΣΜΑ είναι εγκατεστημένος πλησίον κατοικημένης περιοχής, δεν επηρεάζει τους πολίτες αφού τηρούνται οι προδιαγραφές λειτουργίας και ελαχιστοποιούνται τυχόν οχλήσεις. Προέκυψαν φυσικά και αντιδράσεις από κατοίκους, λόγω
του θορύβου κατά την λειτουργία του, αλλά το θέμα διευθετήθηκε με την εγκατάσταση ηχοπετάσματος στο σημείο ενόχλησης.
Η ανατροπή του αρνητικού κλίματος των πολιτών ενάντια στην κατασκευή ενός ΣΜΑ, μελετάται αρχικά στο στάδιο σχεδιασμού της μονάδας. Σημαντική είναι η συμμετοχή του κοινωνικού συνόλου στη φάση αυτή, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι αντιδράσεις, να ενημερωθούν κατάλληλα οι πολίτες και να έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν ενεργά στη λήψη αποφάσεων. Η επιθυμητή συμμετοχή του κοινωνικού συνόλου στη λήψη αποφάσεων γίνεται μέσω της τοπικής αυτοδιοίκησης, όπου εγκρίνονται οι μελλοντικές ενέργειες μέσα από δημοτικά και νομαρχιακά συμβούλια. Οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι είναι αυτοί που συμμετέχουν ενεργά στις διαδικασίες και μεταφέρουν τις τυχόν ανησυχίες του κοινού, θέτοντας τις ερωτήσεις και τις ενστάσεις τους.
Συχνά, οργανώνονται λαϊκές συνελεύσεις με τη συμμετοχή όλων των πολιτών όπου γίνεται η ενημέρωση τους από εξειδικευμένους επιστήμονες για όλες τις πιθανές επιπτώσεις του έργου στο περιβάλλον και για την εφαρμογή των προληπτικών μέτρων για την ελαχιστοποίηση αυτών των επιπτώσεων. Μέσα από αυτές τις συνελεύσεις δημιουργούνται επιτροπές οι οποίες συμμετέχουν ενεργά στη λήψη αποφάσεων, έχοντας το δικαίωμα άρνησης της αδειοδότησης
της εγκατάστασης του σταθμού εάν αμφισβητείται η αντικειμενικότητα του. Επομένως, το κοινωνικό σύνολο αντιπροσωπεύεται από μια ομάδα ανθρώπων οι οποίοι έχουν άποψη για το έργο, ενημερώνονται για όλα τα τεχνικά θέματα και ζητήματα που προκύπτουν.
Σημαντικό λοιπόν, στη φάση σχεδιασμού του ΣΜΑ, να προωθείται η θετική εικόνα του έργου στο κοινωνικό σύνολο. Για την προώθηση αυτή δημιουργείται μια ομάδα δημοσίων σχέσεων, αξιόπιστη και αντικειμενική, η οποία θα αναπτύξει μια σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα στους πολίτες και στη διοίκηση του ΣΜΑ.
Η πρόληψη των ανησυχιών που αφορούν τους πολίτες είναι πολύ σημαντική γιατί έτσι ελαχιστοποιούνται οι αντιδράσεις και η δημιουργία του έργου δεν καθυστερεί. Η ενημέρωση όμως έχει και άλλο χαρακτήρα καθώς δημιουργεί περιβαλλοντική συνείδηση στο κοινωνικό σύνολο, το οποίο αναγνωρίζει την σημασία και άλλων προγραμμάτων όπως η ανακύκλωση και ο διαχωρισμός των επικίνδυνων αποβλήτων. Η ομάδα δημοσίων σχέσεων δημιουργεί
δράσεις όπως:
 Οργάνωση ενημερωτικών συναντήσεων και διαλόγου με το κοινό
 Αναφορές και διαφημίσεις σε τοπικά και εθνικά μέσα ενημέρωσης
 Ενημέρωση των πολιτών μέσω αλληλογραφίας
 Δημιουργία ιστοσελίδας για τη λειτουργία του ΣΜΑ
 Παρουσιάσεις σε σχολεία, επαγγελματικούς, θρησκευτικούς ή και πολιτιστικούς
συλλόγους

Μια τέτοια καμπάνια έχει οργανωθεί για την ενημέρωση του κοινού για την εγκατάσταση του ΣΜΑ στην Ευκαρπία Θεσσαλονίκης. Στα πλαίσια αυτής της καμπάνιας διανεμήθηκαν διακόσιες χιλιάδες φυλλάδια, αλλά μπορεί κανείς να διαβάσει το φυλλάδιο ελεύθερα στο διαδίκτυο. Στην περίπτωση βέβαια αυτή, οι αντιδράσεις των πολιτών ήταν και είναι ακόμη τεταμένες και έχουν πραγματοποιηθεί πλήθος κινητοποιήσεων για την μη εγκατάσταση της μονάδας. Οι κάτοικοι εύλογα ζητούν απαντήσεις, τις οποίες μπορούν να λάβουν και μέσω της ιστοσελίδας του ΣΜΑ όπου υπάρχει πλήθος ερωτήσεων και απαντήσεων πάνω στα κρίσιμα ερωτήματα των πολιτών.

Πηγές: https://e-galatsi.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=2562&catid=104&Itemid=700

https://ikee.lib.auth.gr/record/280644/files/GRI-2015-15641.pdf