Θοδωρής Λιβάνιος : Ο Σερφιώτης ερευνητής, λαογράφος και μουσικός
Γεννήθηκα εδώ, στη Σέριφο, το 1951, είμαι γιος της Ευδοξίας και του Γιώργου Λιβάνιου, ενός φτωχού μεταλλωρύχου εργάτη. Πήγα στο Δημοτικό Σχολείο της Χώρας Σερίφου, στο Μέγα Λιβάδι και στο Λιβάδι, περπατώντας μιάμιση ώρα να πάω και μιάμιση ώρα να γυρίσω με τα πόδια, για να πάω στο σχολείο. Γυμνάσιο τότε η Σέριφος, δεν είχε. Έτσι, δεν ήταν δυνατόν να ξεσηκωθεί η οικογένειά μου να πάει στην Αθήνα, για να σπουδάσω. Παρέμεινα, λοιπόν, στη Σέριφο και έπιασα αμέσως δουλειά σε έναν αδελφό της μητέρας μου, τον Ηλία Σταματάκη, έναν ευφυέστατο άνθρωπο, που κατασκεύαζε από σαμάρια, σιδερένιες πόρτες, υδραυλικά, τζάμια, μέχρι μηχανές και οτιδήποτε άλλο μπορείς να φανταστείς.
Κατ’ αρχήν, είμαι ερασιτέχνης ερευνητής-λαογράφος, και έχω πραγματοποιήσει αμέτρητες ώρες ηχητικών και οπτικών καταγραφών, από ανθρώπους, που είχαν γεννηθεί στο τέλος του 1800, στις αρχές του 1900, αλλά και μεταγενέστερα. Άνθρωποι με αυθεντικά βιώματα και λαογραφικά στοιχεία, οι οποίοι δεν υπάρχουν πια στη ζωή. Με όλα αυτά τα πρωτογενή στοιχεία, δημιούργησα ένα μοναδικό αρχείο: Το «ΑΡΧΕΙΟ Θ.Γ.Λ.», που, όμως, δεν έτυχε ποτέ της προσοχής των εκάστοτε αρμοδίων. Συγγνώμη. Η ποικιλία των καταγραφών που έχω πραγματοποιήσει αφορά όχι μόνο λαογραφικές παραδόσεις, αλλά και ιστορικά γεγονότα. Πρόκειται για μια γενικότερη καταγραφή του λαϊκού μας πολιτισμού, όπως γάμους, γεννήσεις, βαφτίσια, θανάτου, πανηγύρια, Αποκριάς, Πάσχα, κούνιες, κάψιμο του Ιούδα, του κλήδονα, Χριστουγέννων, Φώτων, Πρωτοχρονιάς, Πρωτομαγιάς, Πρωτοσιτεμπριάς, αλλά και όλων σχεδόν των Αγίων της Σερίφου, με τους θρύλους και τις παραδόσεις τους! Έχω καταγράψει επίσης. Μύθους, θρύλους, παραδόσεις και διάφορα ιστορικά της Σερίφου γενικά, αλλά και ειδικά, όπως της Κατοχής, των μεταλλείων, της εργατιάς, και συγκεκριμένα: θέρους, αμπελιών, γεωργικών καλλιεργειών, ανεμόμυλων, φούρνων, καμινιών, ελαιοτριβείων, αργαλειών, αγωγιών, της τράτας και λοιπά. Ακόμη και ιστορίες, όπως στρατιωτικές, ιερέων, ψαλτάδων, δασκάλων, παιδικές, σχολικές, τσοπάνηδων, κυνηγών, ψαράδων, μελισσοκόμων, τυροκόμων, αμπελουργών, οικιστικών –πώς χτίζονταν τα σπίτια, δηλαδή, την εποχή εκείνη–, κάστρων, πύργων, θεομηνιών, σεισμών, θαλασσινών, ναυαγίων, πειρατών, γεωλογικών, αστεριών, θαλασσινών, αργαλειών υφαντικών και αργαλειών της θάλασσας, μαγειρικής, ενδυμασίας, μαντιλιών, χορών, μπάλων, τραγουδιών, μανέδων, ρίμες, καλάντων, αποκριάτικες, εκκλησιαστικές και λοιπά.
Ο Θοδωρής Λιβάνιος με τον γιό του Γιώργο
Επίσης έχω καταγράψει παραμύθια, παροιμίες, αινίγματα, παιδικά παιχνίδια, βεγγέρες με αράπηδες, με καλλικεράδες, με νεράιδες, με φαντάσματα, στοιχειά, δεισιδαιμονίες, προλήψεις, προκαταλήψεις, προγνωστικά καιρών, μαντικές, μάγια, ξόρκια, ευχές, κατάρες, γιατροσόφια, πρακτικής ιατρικής και ό,τι άλλο μπορεί κανείς να φανταστεί και δεν μου έρχονται τώρα δα στο μυαλό. Έχω καταγράψει στοιχεία για όλους τους μουσικούς καλλιτέχνες της Σερίφου, που έχουν φύγει από τη ζωή, καθώς επίσης και για τα όργανα, που έπαιζαν, όπως σουραύλι, τουμπί, βιολί, λαγούτο και λοιπά, αλλά και όλα τα παραδοσιακά τραγούδια παίζοντας, που παίζονται στη Σέριφο και όχι μόνο. Παράλληλα, έχω δημιουργήσει τη Μουσική Εγκυκλοπαίδεια της Σερίφου, την οποία εξακολουθώ να εμπλουτίζω με παλιά στοιχεία, που ανακαλύπτω μέσα από την συνεχιζόμενη έρευνα. Με όλα τα παραπάνω και όχι μόνο, όπως προείπα, έχω δημιουργήσει το μοναδικό: «ΑΡΧΕΙΟ Θ.Γ.Λ.».
Από παιδί μου άρεσε κάθε τι που είχε σχέση με τα παραδοσιακά ήθη και έθιμα. Τα παραδοσιακά τραγούδια και λοιπά. Τα παρακολουθούσα με ευλάβεια και πάθος και φυσικά τα συγκρατούσα στο μυαλό μου, έτσι, όταν μεγάλωσα, άρχισα σιγά-σιγά να εφαρμόζω στην πράξη κάθε τι που με είχε εντυπωσιάσει και είχε σχέση με τον λαϊκό μας πολιτισμό. Όταν ήμουν παιδί, είχα τις πρώτες μου συμμετοχές σε κοινωνικές εκδηλώσεις, με το να ντύνομαι μάσκαρος τις Απόκριες μαζί με άλλα παιδιά και να παριστάνουμε διάφορα σκετς σχετικά με τη ζωή στη Σέριφο. Από τότε πέρασε πάνω από μισός αιώνας και στην πολιτιστική μου δραστηριότητα, έχω πραγματοποιήσει πληθώρα εκδηλώσεων, τόσο στη Σέριφο, όσο και σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Παράλληλα, παίζοντας παραδοσιακά μουσικά όργανα, όπως λαγούτο, τουμπί και σουραύλι, αλλά και τραγουδώντας τα παραδοσιακά μας τραγούδια, έχω συμμετέχει σε πάρα πολλές κοινωνικές εκδηλώσεις, όπως γάμους, βαφτίσια, πανηγύρια, γιορτές, Απόκριες, θέατρα, παναιγαιακές συναντήσεις και λοιπά.
Απόσπασμα από μια συνέντευξη του Θεόδωρου Λιβάνιου στον Μιχάλη Χρυσολωρά της ιστοσελίδας istorima
