Τα λιόζουμα (κατσίγαρος) των ελαιοτριβείων είναι χρήσιμο υγρό λίπασμα (υδρολίπανση εδαφών) για ελαιώνες- δενδροκαλλιέργειες και όχι απόβλητο για τα ρέματα
- Λύση για την αδειοδότηση των ελαιοτριβείων ειδικά των νησιωτικών περιοχών, τα οποία οδηγούνταν σε κλείσιμο
- Μικρότερο το κόστος παραγωγής για τους ελαιοπαραγωγούς
- Τέλος στις πολιτικές χρόνιων μεροληπτικών «παρεκκλίσεων» της Περιφέρειας και στις εισαγγελικές παρεμβάσεις και συλλήψεις
- Σημαντική η συμβολή του Οικολογικού Ανέμου Β. Αιγαίου
Με την τροποποίηση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) που αφορά μέτρα εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων των ελαιοτριβείων (ΦΕΚ 3924/Β/7-12-2016) αντιμετωπίζεται ένα χρόνιο νομοθετικό πρόβλημα που οδηγούσε σε οικονομική ασφυξία και σε κλείσιμο ειδικά τα μικρότερα ελαιοτριβεία των νησιών όλου του Αιγαίου.
Η ΚΥΑ, την οποία υπογράφουν οι Αναπληρωτές Υπουργοί, Οικονομίας και Ανάπτυξης Αλέξης Χαρίτσης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σωκράτης Φάμελλος και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Γιάννης Τσιρώνης, περιλαμβάνει αλλαγές ειδικά για τα ελαιουργεία.
Σημαντικό όφελος από την εφαρμογή της ΚΥΑ θα έχουν πολλές περιοχές της χώρας με σημαντική ελαιουργική παραγωγή όπως οι νομοί Μεσσηνίας, Ηρακλείου, Λακωνίας, Λέσβου, Χανίων, Ηλείας, Φθιώτιδας, Ευβοίας, Μαγνησίας, Αιτωλοακαρνανίας, Κέρκυρας, Αχαΐας, Σάμου, Δωδεκανήσου, Χαλκιδικής αλλά και όλα τα μικρά νησιά όπου υπάρχει ένα ή λίγα ελαιουργεία.
Με τη συγκεκριμένη απόφαση, δίνονται νέες δυνατότητες απλοποιημένης αδειοδότησης περιβαλλοντικών όρων και λειτουργίας. Έτσι, με την υπαγωγή τους στην απλοποιημένη διαδικασία των Πρότυπων Περιβαλλοντικών Δεσμεύσεων (ΠΠΔ), οι ελαιουργοί, εκτός από να αποθηκεύουν τα απόβλητα των ελαιουργείων τους σε εδαφοδεξαμενές εξάτμισης, θα μπορούν εναλλακτικά:
α) να διαθέτουν τα υγρά παραπροϊόντα των ελαιουργείων τους ως υδρολίπανση των ελαιώνων και άλλων δενδρωδών καλλιεργειών, σε κατάλληλα εδάφη, μέχρι 8 κυβικά μέτρα ανά στρέμμα ετησίως, που αποτελεί μια καλή περιβαλλοντική πρακτική η οποία εφαρμόζεται εδώ και 15 χρόνια σε χώρες όπως η Ιταλία, η Πορτογαλία κ.ά.
β) να μεταφέρουν τα παραπροϊόντα των ελαιουργείων τους, ανά περιοχή ενδιαφέροντος, σε κεντρικούς βιομηχανικούς φορείς επεξεργασίας αποβλήτων, δημιουργώντας τελικά παραγόμενα προϊόντα υψηλής ζήτησης, με μεγάλη προστιθέμενη αξία Αυτό αφορά όχι μόνο τον κατσίγαρο αλλά και τον πυρήνα, που μπορούν να οδηγηθούν, εκτός από τα πυρηνελαιουργεία, και σε άλλες μονάδες (π.χ. κομποστοποίηση, πέλλετς κλπ)
Επιπλέον, το Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης θα προχωρήσει στο επόμενο διάστημα στην έκδοση προσκλήσεων μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα, Καινοτομία» (ΕΠΑνΕΚ) του νέου ΕΣΠΑ, στις οποίες θα μπορούν να υποβληθούν, μεταξύ άλλων, προτάσεις για επενδυτικά σχέδια που θα αφορούν τη διαχείριση των αποβλήτων ελαιοτριβείων.
Οι συναρμόδιοι υπουργοί δήλωσαν μεταξύ άλλων:
Ο Αναπληρωτής Υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης, Αλέξης Χαρίτσης:
«… Η υπογραφή της εν λόγω ΚΥΑ αποτελεί καθοριστικό βήμα ώστε να υπάρξει μια βιώσιμη λύση… Παράλληλα, προωθεί τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και της κυκλικής οικονομίας με περαιτέρω χρήση των υποπροϊόντων της παραγωγικής διαδικασίας του αγροδιατροφικού τομέα.».
Ο Αναπληρωτής Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σωκράτης Φάμελλος:
«… Η επαναχρησιμοποίηση των ωφέλιμων αποβλήτων των ελαιοτριβείων ως λιπάσματος και εδαφοβελτιωτικού δίνει διέξοδο σε χρόνια προβλήματα της ελαιοπαραγωγής και των καλλιεργητών, με τρόπο φθηνό και περιβαλλοντικά ορθό. … Είναι μια σύγχρονη επιλογή βασισμένη στη γνώση και στην εξέλιξη της επιστήμης, που στηρίζεται στην ορθή καλλιεργητική πρακτική. Επιπλέον, υποστηρίζει την ανταγωνιστικότητα ενός ελληνικού εξαγώγιμου προϊόντος με ταυτότητα, βελτιώνοντας την ποιότητά του, αλλά και το εισόδημα αγροτών και ελαιουργείων, ιδιαίτερα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των νησιωτικών περιοχών».
Ο Αναπληρωτής Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Γιάννης Τσιρώνης:
«Σύμφωνα με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας, μετατρέπουμε ένα υποπροϊόν της ελαιουργίας, το οποίο μέχρι σήμερα θεωρούταν επικίνδυνο απόβλητο, σε πολύτιμο λίπασμα. … [Σ]ε όλη την σφαίρα της οικονομίας, αυτά τα οποία σήμερα αποκαλούνται απόβλητα μπορούν να μετατραπούν σε πολύτιμα συστατικά για την υπόλοιπη παραγωγική διαδικασία.».
[Λεπτομέρειες στο ΔΤ της κυβέρνησης http://www.minagric.gr/index.php/el/the-ministry-2/grafeiotypou/deltiatypou/4034-dt081216c ]
Ο Βασίλης Μπάλλας, περιφερειακός σύμβουλος της παράταξης «Οικολογικός Άνεμος στο Βόρειο Αιγαίο» δήλωσε:
«Είμαστε ιδιαίτερα ικανοποιημένοι γιατί οι ελαιοπαραγωγοί μπορούν τώρα να ζητούν επιπλέον το διαθέσιμο υγρό λίπασμα για τους ελαιώνες τους μειώνοντας το κόστος αγοράς λιπασμάτων, αλλά και τα ίδια τα λιοτρίβια να έχουν τη δυνατότητα αδειοδότησης χωρίς ιδιαίτερα κοστοβόρες περιβαλλοντικές επενδύσεις. Η διασφάλιση της λειτουργίας ιδιαίτερα των μικρών νησιώτικων ελαιοτριβείων, εκτός από τα προφανή οφέλη για την τοπική οικονομία, σταματάει την ομηρία τους, αίρει τις πολιτικές χρόνιων μεροληπτικών «παρεκκλίσεων» της Περιφέρειας και δίνει τέλος στις εισαγγελικές παρεμβάσεις και συλλήψεις του παρελθόντος.»
Οικολογικός Άνεμος στο Βόρειο Αιγαίο
Για τους συντάκτες:
Α. Σύντομο ιστορικό:
Το 2012 εκδόθηκε η ΚΥΑ 15/4187/266/2012 για τον καθορισμό πρότυπων περιβαλλοντικών δεσμεύσεων (ΠΠΔ) κατά κλάδο δραστηριότητας στην Άδεια Εγκατάστασης-Λειτουργίας για τις δραστηριότητες του Ν 3982/2011 που κατατάσσονται στην Β κατηγορία του Άρθρου 1 του Ν 4014/2011. Με αυτή τη νομοθεσία όλα τα ελαιοτριβεία ήταν υποχρεωμένα να δημιουργήσουν εδαφοδεξαμενές εξάτμισης για τα υγρά απόβλητα προκειμένου να πάρουν άδεια λειτουργίας. Μεγάλο πρόβλημα κόστους αλλά και καταλληλότητας χώρων αντιμετώπιζαν ειδικά τα μικρά ελαιοτριβεία των νησιών. Ο Οικολογικός Άνεμος Β. Αιγαίου είχε επισημάνει αυτό το πρόβλημα και εργάστηκε για περιβαλλοντικά αποδεκτές λύσεις, σε συνεργασία με τα ελαιοτριβεία των νησιών της Περιφέρειας, αντιδρώντας όμως στην απόρριψη των λιόζουμων σε ρέματα και ποτάμια. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις εξής παρεμβάσεις:
- 13/12/2011 Ελαιοτριβεία: Με δύο μέτρα και δύο σταθμά βαδίζει η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου https://oikoanemos.wordpress.com/2011/12/13/%ce%b5%ce%bb%ce%b1%ce%b9%ce%bf%cf%84%cf%81%ce%b9%ce%b2%ce%b5%ce%af%ce%b1-%ce%bc%ce%b5-%ce%b4%cf%8d%ce%bf-%ce%bc%ce%ad%cf%84%cf%81%ce%b1-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%ce%b4%cf%8d%ce%bf-%cf%83%cf%84%ce%b1%ce%b8/].
- 11/11/2014 Τοποθέτηση στη συνεδρίαση για την κατά παρέκκλιση της νομοθεσίας παροχή άδειας λειτουργίας των Ελαιοτριβείων της Λέσβου
Το 2014 συστάθηκε διυπουργική ομάδα εργασίας ειδικά για το θεσμικό πλαίσιο αδειοδότησης και λειτουργίας των ελαιουργείων. Το 2015 και 2016 η ομάδα εργασίας επανενεργοποιήθηκε, στην οποία συμμετείχε ενεργά και ο Οικολογικός Άνεμος με τον πρώην περιφερειακό σύμβουλο Ηλία Γιαννίρη. Η ομάδα εργασίας εξέτασε τα ερευνητικά δεδομένα, τη νομοθεσία άλλων κρατών-μελών και την κατάσταση των ελαιουργείων της χώρας και εισηγήθηκε τροποποιήσεις στην υπάρχουσα ΚΥΑ του 2012 ειδικά για τα ελαιουργεία. Έτσι οδηγηθήκαμε στην έκδοση της εν λόγω ΚΥΑ (ΦΕΚ 3924/Β/7-12-2016).
Β. Πρακτικές πληροφορίες:
- Τα περισσότερα ελαιοτριβεία, ιδίως τα μικρά, είναι τριφασικά, δηλαδή παράγουν λάδι, πυρήνα και λιόζουμα – κατσίγαρο. Τα διφασικά ελαιοτριβεία παράγουν λάδι και πυρήνα, που όμως έχει μεγάλο ποσοστό υγρασίας. Επομένως το πρόβλημα των υγρών παραπροϊόντων εντοπίζεται στα τριφασικά ελαιοτριβεία.
- Η συντριπτική πλειοψηφία των τριφασικών ελαιοτριβείων ήδη διαθέτουν στεγανές δεξαμενές για τον κατσίγαρο, όπου απαιτείται η παραμονή του για καθίζηση πάνω από 3 ώρες. Επομένως, μετά από την καθίζηση, ο κατσίγαρος μπορεί να μεταφέρεται σε άλλες δεξαμενές, ή να μεταφορτώνεται σε βυτία για μεταφορά στα κατάλληλα εδάφη, ή να διοχετεύεται με σωληνώσεις στα εδάφη που θα υδρολιπαίνονται.
- Το κάθε ελαιοτριβείο θα πρέπει να γνωστοποιεί με τεχνική έκθεση τις υπηρεσίες για το σχέδιο υδρολίπανσης, και κατάλληλες δειγματοληπτικές μετρήσεις εδάφους πριν και μετά την υδρολίπανση. Η απαιτούμενη τεχνική έκθεση δεν είναι κοστοβόρα και εξαρτάται από τον όγκο του κατσίγαρου.
- Η απόρριψη του κατσίγαρου στα ρέματα και στα ποτάμια δημιουργεί ευτροφισμό, λόγω της υψηλότατης περιεκτικότητας σε φαινόλες, που δεσμεύουν το οξυγόνο στο νερό και σκοτώνουν τους υγρόβιους ζωντανούς οργανισμούς.
- Η απόρριψη του κατσίγαρου σε κατάλληλα εδάφη, και σε κατάλληλη δοσολογία, δεν έχει αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Αντίθετα, ο κατσίγαρος αποτελεί υγρό λίπασμα για ελαιώνες και άλλες δενδρώδεις καλλιέργειες, μειώνοντας τα κόστη για στερεό λίπασμα.
- Ο κατσίγαρος δεν περιέχει βαρέα μέταλλα.
- Οι ελαιοπαραγωγοί έχουν κάθε λόγο να ζητούν από τον ελαιοτριβέα, μετά την ελαιοκόμηση, την υδρολίπανση των ελαιώνων τους. Δημιουργείται έτσι ζήτηση για τον κατσίγαρο, που διαφορετικά θα απορρίπτονταν ως απόβλητο στα ρέματα. Επίσης, μπορούν και άλλες δενδρώδεις καλλιέργειες να υδρολιπαίνονται, αυξάνοντας τις δυνατότητες διάθεσης του κατσίγαρου.
