Τα αποτελέσματα της 8ης Ενάλιας Αρχαιολογικής Έρευνας στους Φούρνους

588

 

Τον Σεπτέμβριο του 2023 ολοκληρώθηκε η όγδοη ερευνητική́ περίοδος της Ενάλιας Αρχαιολογικής Έρευνας στο Αρχιπέλαγος των Φούρνων, που διεξάγεται από́ το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας και την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟ. Η έρευνα, επικεντρώθηκε στην ανασκαφή ενός ναυαγίου της πρώιμης βυζαντινής περιόδου (5ος  – 6ος αιώνας μ.Χ.) που έχει εντοπιστεί στο ακρωτήριο Άσπρος Κάβος, σε μία από τις δυσπρόσιτες περιοχές των Φούρνων, σε έντονα επικλινή, αμμώδη βυθό και σε βάθος 43-49 μέτρων.

Το ναυάγιο αυτό ανασκάπτεται συστηματικά από το 2021 και έχει επιλεγεί προς εντατική διερεύνηση, λόγω του εξαιρετικά ενδιαφέροντος ετερογενούς φορτίου που φέρει. Μέχρι στιγμής έχουν καταγραφεί οκτώ διαφορετικοί τύποι αμφορέων, που προέρχονται από την Κριμαία, την Σινώπη και την Ηράκλεια του Πόντου, στην Μαύρη Θάλασσα, καθώς και από το Αιγαίο και ένα συμπληρωματικό φορτίο επιτραπέζιας κεραμικής, από την περιοχή της Φώκαιας της Μ. Ασίας.

Ενάλια αρχαιολογική έρευνα Φούρνων – Ομιλία Γ.Κουτσουφλάκη

Η έρευνα του 2023 επικεντρώθηκε στον περιφερειακό καθαρισμό της δυτικής, ρηχότερης πλευράς του ναυαγίου από τις αποθέσεις άμμου, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο των κατολισθήσεων στον χώρο του ναυαγίου, λόγω της έντονης κλίσης του βυθού. Κατά τη διάρκεια της έρευνας, η οποία αντιμετώπισε πολλαπλές δυσκολίες, λόγω αντίξοων καιρικών συνθηκών, στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκαν 170 ομαδικές καταδύσεις και απομακρύνθηκαν 15 περίπου κυβικά μέτρα επιχώσεων, αποκαλύπτοντας μία εκτενή διασπορά φορτίου στην ρηχή πλευρά του ναυαγίου, κυρίως από συστοιχίες πινακίων. Η διασπορά των ευρημάτων στο βυθό φαίνεται να υποδηλώνει μία μερική απώλεια φορτίου, πριν το πλοίο βυθιστεί και καταλήξει στην τελική θέση απόθεσης, στη ζώνη των 40-50 μέτρων.

Αποτελέσματα Ενάλιας Αρχαιολογικής Έρευνας στους Φούρνους 2021 – Ερευνήθηκε ναυάγιο της πρώιμης βυζαντινής περιόδου (480-520 μ.Χ.)

Η ανελκυσθείσα επιτραπέζια κεραμική υπήρξε ιδιαίτερα διαφωτιστική, ως προς την ακριβέστερη χρονολογική ένταξη του ναυαγίου, που μπορεί πλέον με ασφάλεια να χρονολογηθεί μεταξύ των ετών 480 και 520 μ.Χ., πιθανότατα επί των ετών του αυτοκράτορα Αναστασίου Α ́ (491 – 518 μ.Χ.), γνωστού από τις ιστοριογραφικές πηγές, κυρίως, για τις φορολογικές και νομισματικές του μεταρρυθμίσεις, που ενίσχυσαν τα ταμεία του κράτους και επέτρεψαν την επεκτατική πολιτική των αυτοκρατόρων του 6ου αιώνα.

 

Παράλληλα με την ανασκαφή στο ναυάγιο, πραγματοποιήθηκαν ανελκύσεις ευρημάτων από τρία ακόμα ναυάγια του αρχιπελάγους των Φούρνων, τα οποία προορίζονται για τη μουσειακή τους έκθεση στο υπό σύσταση Αρχαιολογικό Μουσείο των Φούρνων. Στα ευρήματα αυτά συμπεριλαμβάνονται ένας γιγάντιος στύπος άγκυρας αρχαϊκών χρόνων και αμφορείς από ναυάγια του 6ου αι. π.Χ. και 7ου και 8ου αι. μ.Χ.

Μία εξίσου σημαντική παράμετρος της έρευνας ήταν η εκπαίδευση εννέα προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στις μεθόδους και πρακτικές της ενάλιας αρχαιολογίας, αποκομίζοντας σημαντική εμπειρία για την επαγγελματική κατάρτιση και μετέπειτα εξέλιξή τους. Την γενική διεύθυνση της έρευνας είχε ο επίκουρος καθηγητής ενάλιας αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Γιώργος Κουτσουφλάκης και ο αρχαιολόγος της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων Διονύσιος Ευαγγελιστής. Την έρευνα πλαισίωσε προσωπικό 30 δυτών από διαφορετικές ειδικότητες (αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, συντηρητές αρχαιοτήτων, επαγγελματίες δύτες, φωτογράφοι, φοιτητές).

Η έρευνα υποστηρίχτηκε οικονομικά, υλικοτεχνικά και με ανθρώπινο δυναμικό από τον Δήμο Φούρνων/Κορσεών, την Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, το Καθίδρυμα «Κορσεαί» και τις εταιρείες Hellenic Seaways, Seiko Japan, Scubapro USA και Σκλαβενίτης Ικαρίας – Γ. Τσούνης. Θερμές Ευχαριστίες οφείλονται στο Δήμαρχο Φούρνων – Κορσεών Δημήτριο Καρύδη και στον Γενικό Γραμματέα Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής Μανώλη Κουτουλάκη.

 

culture.gov.gr