Αφιέρωμα της Athens Voice και του Άρη Κατσούδα στους Φούρνους Κορσεών και τον Κουρσάρο
Αποστολές για αγώνες στη Σάμο με μια ντουζίνα παίκτες, φαντάροι που εν μία νυκτί γίνονται ποδοσφαιριστές για να βοηθήσουν την ομάδα και γυναίκες που κάνουν πέρα τα στερεότυπα και παίζουν μπάλα μαζί με τους άνδρες. Αυτή την εικόνα θα αντικρίσει κανείς αν επισκεφτεί τους ακριτικούς Φούρνους. Ένα νησί με μεγάλη ιστορία και, κυρίως, φιλόξενους ανθρώπους που αγαπούν το ποδόσφαιρο, ακόμη κι αν πρέπει, να βάλουν χρήματα από την τσέπη τους για να παίξουν.
Δέκα το βράδυ. Η βοή του πλοίου μάς τρυπάει τα αυτιά. Εγώ και άλλοι 50 ακόμη επιβάτες είμαστε έτοιμοι να κατεβούμε, μετά από το οκτάωρο ταξίδι. Στο λιμάνι ο Κωνσταντίνος Γλαρός με περιμένει με το μηχανάκι του. Είναι ο πρόεδρος της ιστορικής ποδοσφαιρικής ομάδας των ακριτικών Φούρνων, του Κουρσάρου.
«Ήρθατε και είδαμε λίγο κόσμο» λέει γελώντας, όσο περπατάμε μέχρι να φτάσουμε στο δωμάτιο που θα περνούσα τις επόμενες πέντε μέρες. Δωμάτιο, υπό μία έννοια, καθώς τελικά επρόκειτο για ένα ολόκληρο σπίτι, το οποίο, ελέω της έλλειψης τουριστικής ζήτησης, ήταν όλο δικό μου. Χαλάλι του κι ας μην είχε wi-fi.
«Αν θες να πάρεις κάτι από το ψιλικατζίδικο να πας τώρα γιατί σε λίγο κλείνει» μου λέει πριν φύγει. Πράγματι είχε δίκιο. Οι ρυθμοί εδώ φαίνεται να είναι πολύ διαφορετικοί συγκριτικά μ’ εκείνους των υπόλοιπων νησιών του Αιγαίου. Οι Φούρνοι Κορσεών, μπορεί να είναι ένα μικρό και ακριτικό σύμπλεγμα νησιών, ωστόσο έχουν μεγάλη ιστορία. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας και παλιότερα, αποτελούσαν ορμητήριο για τους πειρατές του Αιγαίου, τους Κουρσάρους, οι οποίοι, ακριβώς επειδή το νησί ήταν ακατοίκητο, έπιαναν στεριά εκεί. Σήμερα θα ακούσεις πολλούς θρύλους για τους κρυμμένους θησαυρούς που έθαβαν οι πειρατές στα χώματα του νησιού, μαζί με τις ιστορίες για ντόπιους αγρότες που τους βρήκαν τυχαία και έγιναν σε μια νύχτα πάμπλουτοι.
Στο νησί πλέον ζουν κάτι παραπάνω από 1.000 άτομα, ενώ το καλοκαίρι ο πληθυσμός αυξάνεται αρκετά, καθώς πολλοί ξένοι τουρίστες, κυρίως από την Ιταλία, επιλέγουν τους Φούρνους για διακοπές, εξαιτίας αυτής, ακριβώς, της ηρεμίας που δύσκολα τη βρίσκει κανείς σήμερα στα ελληνικά νησιά.
Όλοι τους είναι ιδιαίτερα φιλήσυχοι άνθρωποι. Δεν θα ξεχάσω ποτέ πως σε δύο μαγαζιά που προσπάθησα να πληρώσω με χαρτονόμισμα των 20 ευρω, με προέτρεψαν να περάσω κάποια άλλη στιγμή, επειδή δεν είχαν να μου δώσουν ρέστα. Ο αθλητισμός αποτελεί ένα αποκούμπι γι’ αυτούς. Εξάλλου δεν μπορείς να κάνεις και πολλά πράγματα, ειδικά τον χειμώνα. Το καμάρι του νησιού; Ο Κουρσάρος.
Η ομάδα ξεκίνησε επίσημα τους αγώνες το 1998, ωστόσο, ήδη από το 1980 μια παρέα νέων στο καφενείο του Θεοφίλη έριξαν την ιδέα για τη δημιουργία της. «Δεν είχαμε καν εμφανίσεις. Παίζαμε με μερικά λευκά φανελάκια στο χώμα» θυμάται ο Κωνσταντίνος Γλαρός.
Παρά τις δυσκολίες εκείνων των χρόνων, σήμερα η κατάσταση φαίνεται να είναι πολύ χειρότερη. Κι ο λόγος, η ερήμωση του νησιού από τα νέα παιδιά που φεύγουν για να σπουδάσουν και να συνεχίσουν τη ζωή τους στη «Μεγάλη Αθήνα», όπως λέει χαρακτηριστικά. «Δεν είναι πως μεταναστεύει μόνο ο 18αρης. Σπουδάζοντας εκείνος, φεύγουν μαζί του οι γονείς και τα μικρότερα παιδιά της οικογένειας. Κανείς τους δεν γυρίζει να ζήσει ξανά μόνιμα πίσω.
«Παλιά, όταν πηγαίναμε στη Σάμο στα εκτός έδρας παιχνίδια, είχαμε 18 παιδιά και αφήναμε μερικούς εκτός αποστολής γιατί δεν θα μπορούσαμε να τους πάρουμε στο καΐκι». Τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας αυτής της αιμορραγίας, η ομάδα με το ζόρι μαζεύει ενδεκάδα για να κατεβαίνει στους αγώνες.
Δεν έχουν λείψει, μάλιστα, και οι φορές που έχουν πάει ταξίδι στην Ικαρία για ματς με μόλις 8 παίκτες. Για να τα βγάλουν πέρα, μάλιστα, έχουν αρχίσει να σκέφτονται πιο έξυπνα. «Στο νησί υπάρχει φυλάκιο με φαντάρους που έρχονται από κάθε γωνιά της Ελλάδας. Ε, αν δούμε κανέναν που θέλει να παίξει ποδόσφαιρο, του φτιάχνουμε δελτίο. Μπορεί μετά να μην τον ξαναδούμε. Όλα αυτά για να βγει η χρονιά» εξηγεί ο κ. Γλαρός.
Ένας από τους πρόθυμους να βοηθήσουν είναι και ο Νέρι Καστίγιο, ο διάσημος ποδοσφαιριστής που διέπρεψε με τη φανέλα του Ολυμπιακού. Την καριέρα του την σταμάτησε μικρός και σήμερα, στα 35, έρχεται κάθε χρόνο στους Φούρνους για να κάνει τις διακοπές του, καθώς εκεί έχει βρει τον παράδεισο για αυτόν, την γυναίκα και την κόρη του. «Έρχεται το καλοκαίρι και μένει μήνες. Κάνει ακόμη και Πάσχα εδώ. Φεύγει μόνο όταν ξεκινούν τα σχολεία. Μου ‘χει πει να φανταστείς να του βγάλουμε δελτίο» προσθέτει γελώντας ο πρόεδρος.
Στους Φούρνους λειτουργεί εδώ μια εικοσαετία περίπου γυμνάσιο και λύκειο. Τα πράγματα σήμερα είναι πολύ καλύτερα, καθώς παλιότερα οι έφηβοι Φουρνιώτες με το που τελειώναν το δημοτικό, μετανάστευαν μόνιμα στην Ικαρία, νοίκιαζαν σπίτι, και έμεναν εκεί μαζί με τους γονείς τους μέχρι το τέλος της σχολικής περιόδου.
Αντ’ αυτού σήμερα πολλά παιδιά καταφέρνουν, από το νησί, να περάσουν απευθείας σε σχολές καπεταναίων και μηχανικών σε πλοία. Κάθε φορά, μάλιστα, που κάποιο έπιανε λιμάνι στους Φούρνους, αυτές τις 5 μέρες, άκουγα μανάδες να λένε με περηφάνια πως στο πλοίο δουλεύει ο γιος τους.
Ο Κωνσταντίνος Γλαρός ο νεότερος, ο 14χρονος εγγονός του προέδρου, έχει κι αυτός όνειρο να γίνει καπετάνιος. Του αρέσει πάρα πολύ η θάλασσα και γνωρίζει ότι δεν μπορεί να κάνει καριέρα στο ποδόσφαιρο, ειδικά από τη στιγμή που ζει στους Φούρνους.
Μπορεί να είναι πολύ μικρός σε ηλικία, ωστόσο, αγωνίζεται κανονικά στην ομάδα και την ακολουθεί σ’ όλα τα εκτός έδρας παιχνίδια σε Σάμο και Ικαρία. «Στους αγώνες επιτρέπεται να παίξουν μέχρι και με 7 παίκτες. Τι να κάνουμε, πηγαίνουμε, τρώμε 3-4 γκολ, οι αντίπαλοι σταματούν να αγωνίζονται δυνατά και τελειώνει έτσι ο αγώνας».
Πολλές φορές έχουν σκεφτεί να μην κατέβουν σε ματς, ωστόσο, η αφαίρεση βαθμών και το χρηματικό πρόστιμο που πρόκειται να καταβάλλουν, τους κάνει να το ξανασκεφτούν. «Καλύτερα να χάσουμε δηλαδή, παρά να πληρώσουμε όλα αυτά».
Ο Κουρσάρος εδώ και χρόνια αγωνίζεται στο Β’ Τοπικό της Σάμου. Πέρυσι τελείωσε το πρωτάθλημα με μόνο μία νίκη και μία ισοπαλία. Επειδή, δυστυχώς, δεν μπόρεσε να λάβει μέρος σε δύο αγώνες, ελέω της έλλειψης ποδοσφαιριστών, η ομάδα τιμωρήθηκε με -6, και έτσι τερμάτισε στην τελευταία θέση με -2.
Στο Β’ Τοπικό της περιοχής παίρνουν μέρος συνολικά μόλις 6 ομάδες. Και ενώ θα πίστευε κανείς πως οι 10 αγώνες που ο κάθε σύλλογος καλείται να δώσει τη χρονιά, θα διοργανώνονταν σε σύντομο χρονικό διάστημα, αυτοί μπορεί να χρειαστούν ακόμη και 6 μήνες για να ολοκληρωθούν. Αιτία, τα συνεχή απαγορευτικά τα οποία αναβάλλουν τους αγώνες ακόμη κι για ολόκληρους μήνες. Άλλωστε, το Ικαρία Πέλαγος φημίζεται για τα μποφόρια του. «Ανά ενάμιση μήνα δίνουμε και έναν αγώνα» λέει γελώντας.
Τα καιρικά φαινόμενα δεν είναι η πιο δύσκολη συνθήκη που καλούνται να αντιμετωπίσουν μέσα στη χρονιά. «96 ευρώ για τα εκτός έδρας και 236 για τα εντός». Αυτά είναι τα χρήματα που καλείται να πληρώσει ο Κουρσάρος για κάθε αγώνα που δίνει. Μου προξενεί εντύπωση πως θυμάται με ακρίβεια τα ποσά. «Εδώ και χρόνια η Γ.Γ.Α. και ο δήμος έχουν σταματήσει να επιχορηγούν την ομάδα. Καμιά φορά, οι ποδοσφαιριστές μας βάζουν χρήματα από την τσέπη τους χρήματα για φάνε ένα τόστ ή να πιουν έναν καφέ».
Υπήρχαν χρόνια, όμως, που ο Κουρσάρος γνώρισε τις δόξες του. Συμμετοχές και διακρίσεις στο Α’ Τοπικό ακόμη και κατάκτηση πρωταθλήματος για την παιδική ομάδα του νησιού, που είχε δημιουργηθεί για ένα φεγγάρι, με νίκη μέσα στο Βαθύ της Σάμου. «Ήταν ένας θρίαμβος. Εμείς είχαμε να διαλέξουμε από 1.000 άτομα και στη Σάμο από 30.000».
Δυστυχώς η παιδική ομάδα δεν άντεξε πολύ, ελέω της «αιμορραγίας». «Βλέπεις αυτά τα παιδιά; Όλα τους είναι Φουρνιωτάκια, δεν ζουν, όμως, εδώ». Σάββατο βράδυ και βρισκόμαστε σε μια από τις ταβέρνες του νησιού, η οποία έχει αρχίσει να ασφυκτιά από κόσμο, καθώς απόψε έχει μεγάλο πανηγύρι, αφιερωμένο στο θυμαρίσιο μέλι, ένα από τα πιο διάσημα προιόντα της περιοχής.
Για μια περίοδο, μάλιστα, υπήρξε και γυναικεία ομάδα που έδωσε δυο φιλικά με εκείνη της Ικαρίας. «Δεν φτάνουν στο σχολείο τα αγόρια και μπαίνουν και τα κορίτσια για να παίξουν. Μια φορά είχαμε σκεφτεί κιόλας να βάλουμε γυναίκα σε αγώνα για να συμπληρώσουμε ενδεκάδα» λέει γελώντας.
Ο κ. Γλαρός ήταν ο ξεναγός μου στο νησί, καθώς με το μηχανάκι του γυρίσαμε ένα πολύ μεγάλο μέρος του. Το γήπεδο του Κουρσάρου είναι χτισμένο σ’ ένα σημείο με καταπληκτική θέα από το οποίο μπορείς να δεις πανοραμικά όλο το πέλαγος. Την ημέρα της προπόνησης στο γήπεδο, στο εκκλησάκι που βρίσκεται ακριβώς δίπλα, έχει μαζευτεί κόσμος. Γιορτάζει ο προφήτης Ηλίας και έχουν συγκεντρωθεί πολλοί ντόπιοι για τη λειτουργία. Ακριβώς από κάτω, οι ποδοσφαιριστές του Κουρσάρου έχουν αρχίσει την προθέρμανση.
Το γήπεδο φτιάχτηκε με χλοοτάπητα το 2012 και είναι το πιο μικρό σε διαστάσεις στο πρωτάθλημα. Ενώ το γρασίδι είναι εξαιρετικής ποιότητας, εξαιτίας της αχρηστίας των τελευταίων μηνών, έχουν αρχίσει να φυτρώνουν χορτάρια σε πολλά σημεία του. «Έχω πει στον δήμο να ‘ρθει και να τα καθαρίσει» μου λέει ο κ. Γλαρός, ο οποίος τρέχει με το μηχανάκι να φέρει κόσμο για την προπόνηση. Πολύ φιλότιμος άνθρωπος. 5 μέρες, δεν μ’ άφησε να πληρώσω στην ταβέρνα ούτε ένα βράδυ.
Από ‘κει μπορείς να δεις τη χώρα, η οποία είναι πολύ μικρή, καθώς μέσα σε 20 λεπτά την έχεις περπατήσει όλη, τα δεκάδες εκκλησάκια και τη Θύμαινα απέναντι, ένα ακόμη πιο μικρό νησί στο οποίο ζουν μόλις 30-40 άτομα μόνιμα. Για να το επισκεφτείς μπορεί να πάρει κανείς ένα μικρό καΐκι που κάνει μια φορά τη μέρα το δρομολόγιο.
Οι μετακινήσεις, πάντως, στους Φούρνους, ειδικά αν δεν έχεις αυτοκίνητο, είναι πολύ δύσκολες καθώς όλα κι άλλα λειτουργούν δυο ταξί στο νησί. Τα φυσικά τοπία του νησιού, όμως, είναι πανέμορφα. Παντού κολπίσκοι και θάλασσες, που μοιάζουν με φιόρδ.
Αυτή η ιδιαίτερη μορφολογία του είναι διάσημη καθώς στην αρχαιότητα πολλά ξύλινα καράβια ναυαγούσαν στην περιοχή. Τα απομεινάρια τους είχαν μείνει στην αφάνεια, μέχρι πριν από 4 χρόνια, όταν επιστήμονες από την Αμερική ανακάλυψαν πως στον βυθό πέριξ του νησιού υπάρχει ένας «παράδεισος» αρχαίων ναυαγίων προς εξερεύνηση. «Ούτε εμείς οι ντόπιοι δεν τα ξέραμε όλα αυτά» εξηγεί ο ίδιος.
Η φήμη, βέβαια, για τα ισχυρά ρεύματα υπήρχε για χρόνια, καθώς τις δύο νότιες βραχονησίδες των Φούρνων τις είχαν ονομάσει «Ανθρωποφάγους», ακριβώς επειδή πολλά καράβια έπεφταν πάνω τους επειδή δεν έβλεπαν πως υπήρχε στεριά.
Μετά το τέλος της προπόνησης μπαίνουμε στα αποδυτήρια της ομάδας. Εκεί ο Ιωάννης Γεωργάκης, παίκτης της ομάδας και για χρόνια αστυνόμος στην περιοχή, μου δείχνει όλα τα κάδρα με τις παλιές φωτογραφίες του Κουρσάρου. Ο ίδιος όχι μόνο τις τράβηξε αλλά ανέλαβε και την εκτύπωση. Όπως λένε μεταξύ τους, ο καθένας βοηθάει όπως μπορεί. Αυτός με τις φωτογραφίες, ο γυμναστής του σχολείου με το να μαθαίνει τα παιδιά μπάντμιντον, και ο καθηγητής μουσικής ο οποίος το ‘90 έγραψε τον ύμνο της ομάδας.
Πολλά από τα παιδιά της ομάδας πρόκειται να βοηθήσουν το βράδυ στη γιορτή του μελιού που θα γίνει στην κεντρική πλατεία του νησιού. Λουκουμάδες με μέλι, λευκό τυρί και κατσίκι ψητό, το μενού. Ο χορός, ώρες μετά, δεν έλεγε να τελειώσει. Αυτοί οι άνθρωποι ξέρουν να διασκεδάζουν.
Την επόμενη μέρα φτάνει το πλοίο για Πειραιά. Το ταξίδι στους Φούρνους τελειώνει. Στο γήπεδο πρόκειται να συγκεντρωθούν ξανά πάλι αρχές του Σεπτέμβρη με την έναρξη του πρωταθλήματος. Όλοι τους θέλουν να ελπίζουν πως η ομάδα δεν θα σταματήσει να υπάρχει. «Για μας είναι πολύ σημαντικό ο Κουρσάρος να αγωνίζεται στο πρωτάθλημα της Σάμου» μου λέει πριν χαιρετηθούμε. «Όχι για να κερδίζουμε, αλλά για να παίζουμε».
Φωτογραφίες άρθρου Άκης Κατσούδας
