Πάνος Γρηγορίου, Καθηγητής Διεθνών και Ευρωπαϊκών Θεσμών
Πανεπιστημίου Αιγαίου
Επικεφαλής Europe Direct Βορείου Αιγαίου
“Η πολιτική συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το μέλλον της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και ο ρόλος των περιφερειών”
Το 2019, που μας αφήνει σε λίγες ημέρες, χαρακτηρίσθηκε ως κομβικό σημείο για τον επαναπροσδιορισμό της πολιτικής συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και αυτό, επειδή το 2019 ήταν έτος ευρωεκλογών, δηλαδή εκλογής της νέας σύνθεσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ταυτόχρονα, είναι το έτος που πέρασε η σκυτάλη από την επιτροπή Juncker στην επιτροπή Von der Leyen. Κατά συνέπεια, τίθενται νέες στοχεύσεις για την επόμενη πενταετία, που θεωρούνται καθοριστικής σημασίας για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Οι ευρωπαϊκές περιφέρειες όχι απλώς παραμένουν στο κέντρο του ενδιαφέροντος της πορείας σύγκλισης της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς την κοινωνική και οικονομική ολοκλήρωση, αλλά θεωρούνται πλέον οι σημαντικότεροι συντελεστές της υλοποίησης των στόχων της ισότητας και της ευημερίας των Ευρωπαίων πολιτών. Επομένως, το ανθρωποκεντρικό σύστημα λειτουργίας, που έχει επιλέξει η Ένωση εδώ και μια δεκαετία περίπου, εξαρτάται κυρίως από την εμπλοκή των περιφερειών.
Η μείωση των μεταξύ των περιφερειακών ανισοτήτων θεωρείται ότι θα αυξήσει συνολικά την διεθνή ανταγωνιστικότητα της Ένωσης. Στην περίπτωση των ελληνικών περιφερειών μόνον η Περιφέρεια της Αττικής αξιολογείται ότι παρουσιάζει σύγκλιση στην θετική κατεύθυνση των παραπάνω ενωσιακών στόχων. Η υπόλοιπη Ελλάδα κατατάσσεται σαφώς στον περιφερειακό εκείνο ιστό που αποκλίνει αρνητικά.
Στο διάστημα 2000-2008, τα ποσοστά απασχόλησης είχαν αυξηθεί εν γένει, ενώ τα ποσοστά ανεργίας είχαν μειωθεί στο σύνολο σχεδόν των ευρωπαϊκών περιφερειών, ωστόσο η χρηματοοικονομική κρίση, που ακολούθησε, αναχαίτισε αυτή την πρόοδο.
Η φτώχεια και η στέρηση έχουν μια ισχυρή περιφερειακή διάσταση, καθώς επικεντρώνονται στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές. Και η Περιφέρεια του Βορείου Αιγαίου είναι μία από εκείνες τις ευρωπαϊκές περιφέρειες που το γνωρίζουν καλά.
Οι επενδύσεις στην υποδομή των μεταφορών εξασφάλισαν επαρκή υποδομή για την Ένωση των 15 (δηλαδή για εκείνη την σύνθεση των Ευρωπαίων εταίρων μέχρι το 2004), αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις ακόμη και στην Ένωση των 12 εταίρων (δηλαδή σε εκείνη την σύνθεση της Ένωσης μέχρι το 1995). Και αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, εάν αναλογισθούμε ότι η Συνθήκη του Maastricht είχε προσδιορίσει ένα τελικό στάδιο για την συνοχή των χωρών του σκληρού πυρήνα, δίνοντας μια τελευταία διαρθρωτική ευκαιρία στις τέσσερις αποκλίνουσες χώρες, δηλαδή Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία και Ελλάδα, να επωφεληθούν από τα διαρθρωτικά χρηματοοικονομικά μέσα που προσφέρονταν (ιδίως το νεοσύστατο Ταμείο Συνοχής) για να εξαλείψουν τις όποιες διαφοροποιήσεις.
Κατά συνέπεια, απαιτούνται περισσότερες επενδύσεις ώστε να επιτευχθεί συμμόρφωση -ιδιαίτερα νομοθετική- προς την κατεύθυνση της συνοχής, με τη νομοθεσία πάντως να δίνει προβάδισμα στην σύνδεση των επενδυτικών δράσεων με την αποτελεσματική περιβαλλοντική προστασία.
Αυτή λοιπόν η νέα επενδυτική αντίληψη, που εστιάζει στην συνοχή, σέβεται τον άνθρωπο, και ως χαρακτηριστικό δείγμα αυτού του σεβασμού προβάλλεται η λεγόμενη πράσινη ανάπτυξη.
Αυτή η νέα αντίληψη πρέπει να κυριαρχήσει και στις προτεραιότητες της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Χρειάζεται μια νέα προσέγγιση των στόχων της περιφέρειας μας προς την ενωσιακή συνοχή, απευθείας μέσω Βρυξελλών. Αποκέντρωση λοιπόν στα καινοτόμα μέσα και στις επενδυτικές λύσεις. Η έρευνα είναι ένα από τα μέσα αυτά. Η ύπαρξη του Πανεπιστημίου Αιγαίου προσφέρει στην Περιφέρεια τον ιδανικό εταίρο για την αξιοποίηση αυτού του μέσου. Φυσικά, όχι θεωρητικά αλλά κυρίως πρακτικά.
Μια προγραμματική συμφωνία στην κατεύθυνση αυτή θα ήταν η ιδανική λύση. Ανάπτυξη π.χ. των λεγόμενων συμμαχιών γνώσης, όπου αναγνωρίζεται ουσιαστική θέση εταίρου και στις επιχειρήσεις. Και φυσικά, μια τέτοια πρωτοβουλία να συνοδεύεται και από εξωστρέφεια. Στην έρευνα να συμμετέχουν δίκτυα ευρωπαϊκών -αλλά και από άλλες ηπείρους- πανεπιστημίων, με συμμάχους επιχειρήσεις διεθνούς προέλευσης.
Νομίζουμε ότι είναι μονόδρομος για την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου η κοινή -συνάμα ανταγωνιστική θεμιτά- πορεία με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές περιφέρειες, που λαμβάνει υπόψη τις διαρθρωτικές απαιτήσεις για την συνοχή, που εισηγείται η Ατζέντα των έξι βασικών στρατηγικών αξόνων της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Το 2020 είναι η πρώτη χρονιά. Ο απολογισμός το 2024 μπορεί να είναι θετικός και αισιόδοξος.
Αναδημοσίευση από : https://www.emprosnet.gr
