Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Προληπτική Απομάκρυνση Πολιτών σε Πλημμύρες: Τι αλλάζει για τους Δήμους και τις Περιφέρειες
Νέο πλαίσιο σχεδιασμού και ευθύνης για την προστασία του πληθυσμού
Η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας εξέδωσε νέες κατευθυντήριες οδηγίες που ρυθμίζουν λεπτομερώς τον τρόπο με τον οποίο οι αρμόδιες αρχές — κυρίως οι δήμοι και οι περιφέρειες — πρέπει να προετοιμάζονται, να αποφασίζουν και να υλοποιούν οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση πολιτών σε περίπτωση εξελισσόμενης ή επικείμενης πλημμύρας.
Το πλαίσιο αυτό συνδέεται άμεσα με τις απαιτήσεις του άρθρου 23 παρ. 4 του Ν. 4662/2020, που επιβάλλει την εκπόνηση ειδικών σχεδίων για την προστασία του πληθυσμού, λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής και τοπικού κινδύνου.
Γιατί απαιτούνται οι νέες οδηγίες
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα των τελευταίων ετών, σε συνδυασμό με την κλιματική κρίση, έχουν καταστήσει τις πλημμύρες έναν από τους κυριότερους κινδύνους για την ανθρώπινη ζωή. Η εμπειρία από τις καταστροφές στη Θεσσαλία, στην Εύβοια, στην Αττική και σε άλλες περιοχές έδειξε την ανάγκη:
- Για σαφή διαδικασία λήψης απόφασης σχετικά με απομάκρυνση πολιτών.
- Για έγκαιρη προειδοποίηση με πολλαπλά μέσα.
- Για οργανωμένα σημεία συγκέντρωσης και ασφαλείς διαδρομές.
- Για ροή πληροφοριών μεταξύ ΟΤΑ, ΕΛ.ΑΣ., Πυροσβεστικού Σώματος, ΕΚΑΒ και τοπικών φορέων.
Οι νέες οδηγίες επιχειρούν να καλύψουν όλα τα παραπάνω.
Τα βασικά σημεία των κατευθυντήριων οδηγιών
1. Σαφής διαδικασία ενεργοποίησης της προληπτικής απομάκρυνσης
Η απόφαση για οργανωμένη απομάκρυνση μπορεί να ληφθεί όταν:
- υπάρχει άμεση απειλή ανθρώπινης ζωής από εξελισσόμενη πλημμύρα,
- υπάρχει αξιόπιστη πρόβλεψη ότι ένα φαινόμενο θα πλήξει συγκεκριμένη περιοχή,
- επισημανθούν ενδείξεις ότι τα υδραυλικά έργα ή τα αντιπλημμυρικά συστήματα δεν επαρκούν.
Την τελική ευθύνη της απόφασης φέρει ο Δήμαρχος, ενώ σε μεγαλύτερη γεωγραφική κλίμακα μπορεί να ληφθεί από τον Περιφερειάρχη.
2. Χρήση του 112 – Αποστολή Εκτάκτων Προειδοποιήσεων
Το σύστημα 112 αποτελεί πλέον κεντρικό εργαλείο για την άμεση ενημέρωση των πολιτών.
Οι οδηγίες προσδιορίζουν:
- Σε ποιες περιπτώσεις αποστέλλεται μήνυμα.
- Πώς πρέπει να διατυπώνεται.
- Ποια είναι τα βήματα για την επιβεβαίωση λήψης και εκτέλεσης της εντολής.
Η αποστολή μηνυμάτων μπορεί να συνδυάζεται με:
- μεγαφώνους,
- τοπικά μέσα ενημέρωσης,
- κοινωνικά δίκτυα των δήμων,
- ενημέρωση πόρτα-πόρτα σε απομακρυσμένες κοινότητες.
3. Καθορισμός σημείων συγκέντρωσης και ασφαλών διαδρομών
Κάθε δήμος υποχρεούται να χαρτογραφήσει:
- Επικίνδυνες ζώνες (παρόχθιες περιοχές, περιοχές με ιστορικό πλημμυρών).
- Ασφαλή σημεία καταφυγής (σχολεία, δημόσια κτίρια, αθλητικά κέντρα).
- Διαδρομές διαφυγής, με εναλλακτικές οδούς σε περίπτωση αποκλεισμού.
Οι χώροι αυτοί πρέπει να διαθέτουν:
- πρόσβαση για ΑμεΑ,
- φωτισμό,
- βασικές παροχές υγιεινής,
- δυνατότητα φιλοξενίας έως ότου γίνει ασφαλής η επιστροφή.
4. Διαχείριση ευάλωτων ομάδων
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται σε:
- ηλικιωμένους,
- άτομα με αναπηρία,
- ανθρώπους που δεν έχουν ιδιωτικό μέσο μετακίνησης,
- πολίτες εξαρτημένους από φαρμακευτική υποστήριξη.
Οι δήμοι πρέπει να διαθέτουν επικαιροποιημένες λίστες με στοιχεία επικοινωνίας και ανάγκες υποστήριξης, ώστε η μεταφορά να γίνει με στοχευμένο και ασφαλή τρόπο.
5. Διαλειτουργικότητα όλων των εμπλεκόμενων φορέων
Οι οδηγίες προβλέπουν πλήρη συνεργασία:
- με την Πυροσβεστική,
- με την Αστυνομία,
- με τις Διευθύνσεις Τεχνικών Έργων,
- με κοινωνικές υπηρεσίες,
- με εθελοντικές οργανώσεις πιστοποιημένες από τη ΓΓΠΠ.
Ο δήμος οφείλει να ορίζει έναν “Συντονιστή Επιχείρησης Απομάκρυνσης”, ο οποίος αναλαμβάνει τον πλήρη έλεγχο της διαδικασίας στο πεδίο.
Ειδικά Σχέδια Δήμων & Περιφερειών σύμφωνα με το άρθρο 23 παρ. 4 Ν. 4662/2020
Το άρθρο 23 του Ν. 4662/2020 υποχρεώνει κάθε δήμο και περιφέρεια να διαθέτει ειδικά σχέδια δράσης για κάθε κίνδυνο.
Με βάση τις νέες οδηγίες, τα ειδικά σχέδια για τις πλημμύρες πρέπει να περιλαμβάνουν:
1. Ανάλυση κινδύνου
- ιστορικά στοιχεία πλημμυρών,
- χαρτογράφηση ρεμάτων, φυσικών αποδεκτών και πιθανών υπερχειλίσεων,
- αξιολόγηση υδραυλικών έργων.
2. Λειτουργικό Σχέδιο Απομάκρυνσης
- ποιος αποφασίζει,
- ποιος εκτελεί,
- ποια μέσα επιστρατεύονται (οχήματα, λεωφορεία, ειδικά οχήματα).
3. Πρωτόκολλο Επικοινωνίας με πολίτες
- 112,
- τοπικά μέσα,
- δημοτικές πλατφόρμες ενημέρωσης,
- κοινωνικά δίκτυα.
4. Προσωπικό και ρόλοι
- επιχειρησιακή ομάδα,
- εθελοντές,
- χειριστές μηχανημάτων έργων.
5. Εκπαίδευση και ασκήσεις
Οι δήμοι οφείλουν να κάνουν τουλάχιστον μία άσκηση ετοιμότητας ετησίως.
Πώς επηρεάζονται οι ΟΤΑ – Τι αλλάζει στην πράξη
Οι νέες οδηγίες δεν αποτελούν απλή σύσταση αλλά υποχρεωτικό πλαίσιο.
Αυτό σημαίνει ότι οι δήμοι και οι περιφέρειες:
- πρέπει να επικαιροποιήσουν άμεσα τα ειδικά σχέδιά τους,
- πρέπει να ενσωματώσουν νέες διαδικασίες για πλημμυρικά φαινόμενα,
- θα ελέγχονται από τη ΓΓΠΠ για την εφαρμογή των προβλεπομένων,
- θα φέρουν σαφή επιχειρησιακή ευθύνη για την έγκαιρη προστασία των πολιτών.
Οι κατευθυντήριες οδηγίες για την οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση πολιτών αποτελούν ένα σημαντικό βήμα προς μια πιο ώριμη και οργανωμένη πολιτική προστασία στη χώρα μας.
Για πρώτη φορά τίθενται ενιαίοι κανόνες, με σαφείς αρμοδιότητες, διαδικασίες και υποχρεώσεις, που δίνουν στους δήμους τα εργαλεία ώστε να προστατεύσουν εγκαίρως τους πολίτες τους από τις συνέπειες ενός πλημμυρικού φαινομένου.
Δείτε εδώ τις Οδηγίες αναλυτικά
Πηγή: myota.gr
