Μέχρι πρόσφατα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας σύστηνε πως χρειαζόμαστε μάσκα αν είμαστε υγιείς και φροντίζουμε άτομο που έχει νοσήσει. Τελευταία η αμερικανική υπηρεσία Centers for Disease Control and Prevention (CDC), που είναι το κορυφαίο εθνικό ινστιτούτο δημόσιας υγείας των Η.Π.Α., συνιστά στους πολίτες να φορούν μη ιατρικές, υφασμάτινες μάσκες για να συμβάλλουν στην αποτροπή της επέκτασης της πανδημίας. Η CDC συμβουλεύει τη χρήση απλών υφασμάτινων καλυπτρών προσώπου, φτιαγμένες ακόμη και από το κομμάτι μιας αθλητικής μπλούζας με πολλαπλές στρώσεις του υφάσματος.
Οι χειρουργικές μάσκες είναι δυσεύρετες πλέον αλλά κι αυτές δεν έχουν σχεδιαστεί για να κατακρατούν ιικά σωματίδια, δεν προσαρμόζονται στενά γύρω από τη μύτη και τα μάγουλα και επιτρέπουν στον αέρα να διαπερνά από τις άκρες της, όταν εισπνέουμε και εκπνέουμε. Πολλοί είναι εκείνοι που φορούν τη μάσκα περισσότερες από μία φορές αν και ο ΠΟΥ επεσήμανε ότι υπάρχει κίνδυνος να μολυνθεί κανείς με την επαναχρησιμοποίηση της μάσκας και ότι δημιουργείται η ψευδής αίσθηση ασφάλειας που μπορεί να οδηγήσει σε αμέλεια της υγιεινής των χεριών και της αποστασιοποίησης.
Μόνο οι μάσκες υψηλής αναπνευστικής προστασίας τύπου Ν95 είναι σχεδιασμένες να προστατεύουν τον χρήστη δεσμεύοντας τα σωματίδια μέσα σε πολύπλοκες στοιβάδες από εξαιρετικά λεπτές ίνες πολυπροπυλενίου. Αυτού του τύπου οι μάσκες μπορούν να κατακρατήσουν τουλάχιστο το 95% των αερομεταφερόμενων σωματιδίων με διάμετρο <5μm. Βέβαια λόγω του πυκνού υλικού της είναι δύσκολο να φορεθεί για μεγάλη χρονική περίοδο. Επίσης χρειάζεται προσοχή ώστε να προσαρμοστεί σωστά για να μην διαφεύγει αέρας από τις άκρες του αναπνευστήρα.
Όσοι καταφεύγουν στη δημιουργία μιας αυτοσχέδιας μάσκας πρέπει να γνωρίζουν ότι διαφορετικά υφάσματα έχουν διαφορετικές προδιαγραφές. Έτσι μπορεί να χρησιμοποιεί κάποιος αθλητικές μπλούζες αλλά καθεμιά να έχει διαφορετική αποτελεσματικότητα ανάλογα με τον τύπο του υφάσματος, των ινών και τον αριθμό των νημάτων. Μέχρι τώρα χρησιμοποιούνται φουλάρια, μπλούζες, μαξιλαροθήκες, σεντόνια και φίλτρα του καφέ, τα οποία όμως βρέθηκε ότι δεν προσφέρουν επαρκή προστασία. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι αυτοσχέδιες μάσκες κατακρατούν μόνο το 10-60% των αερομεταφερόμενων σταγονιδίων ανάλογα με το υλικό και την πυκνότητά του και πρέπει να πλένονται αμέσως μετά τη χρήση. Κάποιες πρόσφατες έρευνες δείχνουν πως ίσως τα πολυστρωματικά φίλτρα αέρα οικιακής χρήσης τυλιγμένα με κάποιο ύφασμα προσφέρουν μεγαλύτερη προστασία από τον SARS-Cov-2.
Συνεπώς μια αυτοσχέδια μάσκα είναι η έσχατη λύση για την πρόληψη μετάδοσης των αερομεταφερόμενων σταγονιδίων από μολυσμένα άτομα αλλά σίγουρα είναι ένα μέτρο πρόληψης και είναι καλύτερο από το να αφήνουμε ακάλυπτο το πρόσωπό μας όταν είναι δύσκολο να τηρηθεί το μέτρο της αποστασιοποίησης.
Γράφει ο Νικόλαος Θωμαΐδης, Καθηγητής Αναλυτικής Χημείας του Ε.Κ.Π.Α.
