«Πλαστικοποίηση» του πλανήτη: Στην Κρήτη το 2018 σε κάθε κιλό άμμου βρέθηκαν 215 μικροπλαστικά

«Το 2050 θα είναι περισσότερα τα πλαστικά από ό,τι τα ψάρια στους ωκεανούς»

(António Guterres Γενικός   Γραμματέας του ΟΗΕ )

Γράφει o Δρ. Βαγγέλης Α. Μπούρμπος,

Γεωπόνος Ερευνητής, Φυτοπαθολόγος, Οικοτοξικολόγος

Εισαγωγή

Στο άρθρο αυτό θα καταβληθεί προσπάθεια να παρατεθούν βασικά στοιχεία που δείχνουν πως ο πλανήτης μας, oμονάκριβος,  «πνίγεται» στην κυριολεξία από τα πλαστικά. Στο μέλλον θα ακολουθήσουν δύο ακόμα άρθρα σχετικά με τον κίνδυνο που εγκυμονούν τα  συμβατικά πλαστικά   στον άνθρωπο και έμβιο κόσμο αφενός και με την ολοκληρωμένη διαχείρισή τους αφετέρου. Πιστεύεται πως  η αναλυτική αυτή αρθρογραφία κατάλληλα αξιοποιημένη θα βοηθήσει στην  ανάληψη προσπαθειών για την  αντιμετώπιση του προβλήματος των πλαστικών.

Η ευρεία χρησιμοποίηση των συμβατικών πλαστικών, η  πλαστικομανία των καταναλωτών, το δοξακυνηγητό των επιστημόνων και η μη σωστή διαχείριση των βιομηχανικών, εμπορικών και οικιακών πλαστικών αποβλήτων σε συνδυασμό  με τον ωχαδερφισμό της πολιτείας και της οικολογικής απαιδευσίας των πολιτών οδήγησαν στην πλαστική  ρύπανση του περιβάλλοντος και επιτάχυναν την εμφάνιση των δυσμενών δευτερευουσών επιδράσεων στο οικοσύστημα, στην υγεία του ανθρώπου και των μακροοργανισμών. Κι ενώ  τα συμβατικά πλαστικά έχουν μετατραπεί σε «ωρολογιακή βόμβα» με κοντινό χρόνο  έκρηξης, ο  Homocatanaloticus βαυκαλίζεται  αυτάρεσκα στην «αιώρα»   της νέας προσωνυμίας του  Homoplasticus. Πράγματι η μακροπλαστική και η μικροπλαστική ρύπανση αποτελεί μεγάλο πονοκέφαλο  για όλους τους διεθνείς οργανισμούς και τα κράτη. Κι ο λόγος είναι  πως τα συμβατικά πλαστικά δεν υπόκεινται στο φυσικό νόμο της βιοδιάσπασης. Μένουν αναλλοίωτα  για πολλά χρόνια  και αιώνες με όλες τις συνέπειες για το περιβάλλον. Το πλαστικό νήμα της πετονιάς  για παράδειγμα μπορεί να παραμείνει ανέπαφο  μέχρι και 600 χρόνια. Ένα πλαστικό μπουκάλι ολιγόχρονης χρήσης για  την παρασκευή του  οποίου ξοδεύτηκε πολύ ενέργεια μπορεί να σηματοδοτεί την παρουσία του για  450 χρόνια. Το πλαστικό ποτήρι θα ρυπαίνει για 50 χρόνια. Η πλαστική σακούλα  τέλος  μπορεί να κυματίζει στη θέση που απορρίφτηκε για 16-20  χρόνια.

Ποτέ δεν θα το περίμεναν οι εφευρέτες του πρώτου θερμοπλαστικού το 1856 Αλέξανδρος Παρκς  (Alexander Parkes) και του συνθετικού νάιλον το 1935 Ουάλλας Κάραδερς (Wallace Carothers) πως στις μέρες μας η παραγωγή των πλαστικών θα αύξανε κατά 400 φορές. Το 2017 για παράδειγμα  η παγκόσμια παραγωγή πλαστικών έφτασε  στους 348  εκατ. τόνους. Η Ευρώπη τη χρονιά αυτή ήταν η μεγαλύτερη παραγωγός  με 18,5% δηλαδή 64,4 εκατ. τόνους. Κάθε άτομο στον πλανήτη  σήκωνε στην πλάτη του πάνω από 42,2 κιλά και κάθε Ευρωπαίος πάνω από 80 κιλά. Υπολογιζόμενη από μια άλλη πλευρά η παγκόσμια παραγωγή πλαστικών  δείχνει πως  το 2017 κάθε ένα δευτερόλεπτο παράγονταν 11,035 τόνοι πλαστικών!!!Σύμφωνα με σχετική μελέτη του πανεπιστημίου του Αγίου Σεβαστιανού της Καλιφόρνιας, αν η αυξητική  τάση  παραγωγής των πλαστικών δεν διαταραχθεί, το 2050 θα  παραχθούν συνολικά 28,7 δισεκατ. τόνοι. Από την ποσότητα αυτή  τα 13,2 δισεκατ. τόνοι θα καταλήξουν ως απόβλητα στο περιβάλλον ή στους ωκεανούς. Την τελευταία δεκαετία η παραγωγή πλαστικών είναι μεγαλύτερη από εκείνη του τελευταίου αιώνα. Πολύ χαρακτηριστικό  και όχι μακριά από την πραγματικότητα είναιτο μήνυμα του  Γενικού  Γραμματέα του ΟΗΕ António Guterres με την ευκαιρία της ημέρας περιβάλλοντος το 2018 που ήταν αφιερωμένη στην αντιμετώπιση της ρύπανσης από πλαστικά.«…Να υπερνικήσουμε τη ρύπανση που έχει σχέση μετα πλαστικά… Αν συνεχιστεί η τρέχουσα τάση, το 2050 θα είναι περισσότερο πλαστικό από  ό,τι τα ψάρια στους ωκεανούς…».Προς την ίδια κατεύθυνση βρίσκεται και η άποψη του Ιδρύματος  Ellen MacArthur, πως « Αν δεν γίνει κάτι τα προσεχή τριάντα χρόνια οι ωκεανοί θα περιέχουν περισσότερα πλαστικά από τα ψάρια». Και δεν απέχει πολύ και  η διαπίστωση πως όλα τα φυσικά οικοσυστήματα του πλανήτη «πλαστικοποιούνται».

Για να αποκτήσουν την επιθυμητή για την αγορά μορφή και χρήση τους   τα πλαστικά αναμιγνύονται με άλλα υλικά , όπως τα πρόσθετα, τα πληρωτικά, τα ενισχυτικά και άλλα.  Στα πρόσθετα   για παράδειγμα περιλαμβάνονται οι πλαστικοποιητές που δεν συνδέονται χημικά με το πλαστικό ,αλλά ελαττώνουν τις δυνάμεις Van der waals, οι σταθεροποιητές για την παρεμπόδιση της διάσπασης και  για την επιμήκυνση της ζωής του πλαστικού, τα μικρομοριακά παχύρευστα υγρά, τα  προστατευτικά  στην υπεριώδη ακτινοβολία,  τα αντιστατικά αντιδραστήρια, τα επιβραδυντικά της καύσης, τα αφροποιητικά αντιδραστήρια,  τα λιπαντικά , οι χρωστικές και  πολλά άλλα. Περισσότερες από 100000   χημικές ουσίες   χρησιμοποιούνται στην παραγωγή πλαστικών. Λιγότερο από το 20% αυτών των  ουσιών έχουν ελεγχθεί για ενδεχόμενη τοξική επίδραση μόνο στα παιδιά.

Η ρύπανση της θάλασσας με πλαστικά

Μακροπλαστική ρύπανση

Ως μακροπλαστική ρύπανση εννοείται η ελεύθερη απόθεση στο περιβάλλον ή στους Χώρους  Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ)  πλαστικών διαμέτρου πάνω από 5 χιλιοστά. Είναι γνωστή και ως    οπτική ή αισθητική ρύπανση.Τα πλαστικά εξαιτίας της αντοχής τους σε ενδεχόμενη διάσπαση αποτελούν μόνιμη ρυπογόνο εικόνα. Γίνονται κατά συνέπεια σοβαρό περιβαλλοντικό και κοινωνικό πρόβλημα. Χωρίς βέβαια να παραβλεφθεί και η οικονομική διάσταση του, αφού τα απορρίμματα των μακροπλαστικών ιδιαίτερα εκείνα της μιας χρήσης αχρηστεύουν ένα μεγάλο χρηματικό ποσό που ξοδεύτηκε για την παραγωγή τους. Υπολογίζεται μάλιστα πως για την παραγωγή ενός γραμμαρίου συμβατικού πλαστικού ξοδεύεται 1 γραμμάριο πετρέλαιο. Ακόμα πως  η είσοδος  των ελεύθερα αποθεμένων πλαστικών στην αέναη κυκλική οικονομία θα εισφέρει από κάθε τόνο 888 ευρώ.

Να μερικά στοιχεία που «τρομάζουν» και τον πιο οικολογικά μη ευαίσθητο πολίτη.

• Τα πλαστικά απόβλητα φτάνουν στο 10% του συνόλου των στερεών σκουπιδιών.
• Η ποσότητα των πλαστικών που απορρίπτονται κάθε χρόνο είναι αρκετή για να κάνει 4 φορές το γύρο του πλανήτη. Η ποσότητα αυτή αν υπήρχε τρόπος να απομακρυνθεί θα χρειαζόταν ένα απορριμματοφόρο κάθε δευτερόλεπτο. Και αν δεν ληφθεί κανένα μέτρο ενάντια σε αυτή την πλαστικομανία, τότε το 2030 θα χρειαστούν 2 και το 2050  τέσσερα απορριμματοφόρα  το δευτερόλεπτο.
• Ένα εκατομμύριο πλαστικά μπουκάλια αγοράζονται σε όλο τον κόσμο κάθε λεπτό και ο αριθμός αναμένεται μέχρι το 2021 να αυξηθεί κατά 20%.
• Σε παγκόσμιο επίπεδο χρησιμοποιούνται κάθε χρόνο 500 δισεκατ. πλαστικές σακούλες.
• Εκτιμάται πως κάθε χρόνο καταλήγουν στους ωκεανούς και στις θάλασσες 4,8 -12,7 εκατομμύρια τόνοι. Δηλαδή 152,2- 402,7 κιλά το δευτερόλεπτο. Μάλιστα το 70% των πλαστικών αυτών κατακρημνίζεται στο βυθό και το 30% παραμένει στην επιφάνεια. Τα θαλάσσια ρεύματα  παρασύρουν τα πλαστικά σε συγκεκριμένη θέση, όπου με τον καιρό προβλέπεται να   σχηματιστεί η «έβδομη» ήπειρος».
• Το 43% όλων των θαλάσσιων απορριμμάτων που ρυπαίνουν τους ωκεανούς αποτελείται από μόλις 10 είδη πλαστικών αντικειμένων μιας χρήσης.
• 70 χιλιάδες τόνοι πλαστικού επιπλέουν στους ωκεανούς. Η ποσότητα αυτή θα μπορούσε να γεμίσει 38500 απορριμματοφόρα. Κι όλα αυτά , όταν είναι γνωστός ο ρυθμιστικός ρόλος των ωκεανών και των θαλασσών για το κλίμα του πλανήτη. Οι ωκεανοί και οι θάλασσες παράγουν το 50% περίπου του ατμοσφαιρικού οξυγόνου  και απορροφούν το 33,3 % των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα από τις ανθρώπινες δραστηριότητες.
• Κάθε χρόνο καταναλώνονται 1 τρισεκατομμύριο πλαστικές σακούλες παγκοσμίως και καταλήγουν στη θάλασσα.
• Σε κάθε   τετραγωνικό   χιλιόμετρο   στη  Μεσόγειο   μετριούνται   2000   πλαστικές σακούλες και μπουκάλια.
• Στη Μεσόγειο σε κάθε 100 μέτρα παραλίας συλλέγονται 110 καπάκια ποτηριών, 91 πλαστικά μπουκάλια και 131 καλαμάκια.
• Στην ίδια θάλασσα τα πλαστικά αποτελούν το 95% των σκουπιδιών, που εντοπίζονται τόσο στον βυθό της θάλασσας, όσο και στις ακτές. Οι τουρίστες ευθύνονται για την ετήσια αύξηση κατά 40% των απορριμμάτων που καταλήγουν στη Μεσόγειο. Όχι βέβαια από ελλιπή περιβαλλοντική αγωγή, αλλά γιατί δεν υπάρχει η υποδομή εναπόθεσης των πλαστικών.
• Κάθε χρόνο, 150.000-500.000 τόνοι μακροπλαστικών εισέρχονται στις ευρωπαϊκές θάλασσες. Η πλειονότητα των πλαστικών αυτών καταλήγουν στη Μεσόγειο. Ο μεγαλύτερος «πλαστικός ρυπαντής» στη Μεσόγειο είναι η Τουρκία, από την οποία υπολογίζεται ότι καταλήγουν κάθε μέρα στη θάλασσα 144 τόνοι πλαστικών. Ακολουθεί η Ισπανία με 126, η Ιταλία με 90, η Αίγυπτος με 77, η Γαλλία με 66, η Αλγερία με 47,το Ισραήλ με 39 και η Ελλάδα με 39.
• Γύρωστα 31 κιλά πλαστικών απορριμμάτων συσκευασίας ανά άτομο παράγονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση ετησίως. Αυτό αντιστοιχεί σε 15,8 εκατομμύρια τόνους πλαστικών απορριμμάτων συσκευασίας.
• Σε πείραμα που έγινε πρόσφατα και διάρκεσε 2 χρόνια με 100.000 ψηφιακά πλαστικά απορρίμματα που ρίχτηκαν στα Δαρδανέλια , διαπιστώθηκε πως περνούν  με τα θαλάσσια ρεύματα από το στενό μεταξύ Πελοποννήσου και Κρήτης και καταλήγουν στο Ιόνιο και στην Αδριατική. Βρέθηκε επίσης μία μεγάλη συσσώρευση απορριμμάτων στο βόρειο Αιγαίο. Πρόκειται ως γνωστό για θαλάσσια περιοχή με υψηλή αλιευτική δραστηριότητα. Αυτό σημαίνει  πως υπάρχει μεγαλύτερη η πιθανότητα, να βρεθούν δείγματα ψαριών, που αλιεύονται στην περιοχή αυτή  με ποσότητα πλαστικού.
• Στις ελληνικές ακτές το πιο κοινό υλικό ρύπανσης είναι το πλαστικό με ποσοστά από 43 έως 51% και ακολουθούν το χαρτί με 13 έως 18% και το αλουμίνιο με 7 έως 12%.

Η παραλία στο Κίτρος Πιερίας

• Έρευνα στην Κρήτη και σε άλλα 8 νησιά στη Μεσόγειο έδειξε πως στην υψηλή περίοδο του τουρισμού στη μεγαλόνησο υπάρχει αύξηση κατά 117% της ρύπανσης  στις παράκτιες ζώνες. Το 84% προέρχεται από πλαστικά.
• Σε ετήσια βάση, στη χώρα μας, καταναλώνονται τουλάχιστον 666 εκατ. πλαστικά μπουκάλια νερού, 300  εκατ. πλαστικά ποτήρια καφέ, 900 εκατ. καλαμάκια, και 37 εκατ. πλαστικά ταπεράκια φαγητού ή γλυκού.
• Στην Ελλάδα το 2017 διατέθηκαν περίπου 1,8 δισεκ. τεμάχια λεπτές πλαστικές σακούλες (πάχους 15-50 μικρών) έναντι 350 εκατ. τεμαχίων το 2017, καταγράφοντας μείωση 80,3%. Το  2015 η Ελλάδα με 363 σακούλες ανά άτομο καταλάμβανε την πρώτη θέση στην ΕΕ στην οποία ο μέσος όρος είναι 175. Τελικά το 2018  η μείωση ανά κάτοικο έφτασε στις  115-120  σακούλες. Η διάθεση των χοντρών πλαστικών σακουλών γνωστών και ως  «επαναχρησιμοποιούμενων τσαντών» ενδεκαπλασιάστηκε το 2018 σε σύγκριση με το 2017.Όχι βέβαια  οι υφασμάτινες.  Πράγματι το 2018 διατέθηκαν 11,55 εκατομμύρια τεμάχια επαναχρησιμοποιούμενων  τσαντών έναντι μόλις 0,95 εκατ. τεμάχια το 2017.Σε κάθε νοικοκυριό αναλογούν 2,8 επαναχρησιμοποιούμενες τσάντες έναντι 0,2 το 2017.  Στη Δανία  σε κάθε άτομο αναλογούν 75 επαναχρησιμοποιούμενες  σακούλες και στην ΕΕ  Ακόμα και αν περιοριστεί κατά 65% ο η χρήση της  πλαστικής σακούλας σε όλα τα καταστήματα, θα πάμε σε ένα νούμερο της τάξης των 135 πλαστικών σακουλών ανά κάτοικο, δηλαδή πολύ μακριά από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο για το 2019 των 90 του κανονισμού 2015/720.Δείτε τώρα τι μπορεί να κάνει το εμπορικό ελληνικό δαιμόνιο. Στις χοντρές πλαστικές σακούλες πάχους πάνω από 50 μικρά δεν μπαίνει περιβαλλοντικό τέλος. Τα καταστήματα χρεώνουν τις χοντρές σακούλες  πάχους λίγου μεγαλύτερου των 50 μικρών φθηνότερα από τις λεπτές, οπότε δεν πληρώνουν περιβαλλοντικό τέλος. Όλες  οι μεγάλες οικολογικές οργανώσεις ζητούν την επιβολή περιβαλλοντικού τέλους και στις σακούλες με πάχος μέχρι τα  75 μικρά. Έτσι  το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ)προβλέπει πως «Το 2019 θα ελαχιστοποιηθεί το τέλος που εισπράττεται, χωρίς να ελαχιστοποιηθεί ανάλογα η χρήση πλαστικής σακούλας. Μάλιστα η ποσότητα πλαστικού για τη χρήση πλαστικής σακούλας μπορεί να αυξηθεί. Αυτό θα είναι άλλη μια παγκόσμια πρωτοτυπία της χώρας μας».

Μικροπλαστική ρύπανση

Η μικροπλαστική ρύπανση είναι αόρατη, αλλά πολύ ύπουλη. Τα μικροπλαστικά, σύμφωνα με την Εθνική Ωκεανική και Ατμοσφαιρική Υπηρεσία των ΗΠΑ (U.S. National Oceanic and Atmospheric Administration -NOAA), είναι μικρά θραύσματα ή μικροΐνες  ή μικροσφαιρίδια με διάμετρο μικρότερη των 5 mm(χιλιοστόμετρων}. Δεν διαλύονται στο έδαφος και στο νερό και απελευθερώνουν τα πρόσθετα ταχύτερα. Τα μικροπλαστικά ταξινομούνται  σε δύο κατηγορίες: στα πρωτογενή και δευτερογενή.

Τα πρωτογενή μικροπλαστικά έχουν  το μέγεθος των 5 mm ή λιγότερο πριν εισέλθουν στο περιβάλλον. Για παράδειγμα οι πλαστικές μικροΐνες και τα πλαστικά μικροσφαιρίδια ανήκουν στην κατηγορία αυτή. Τα μικροπλαστικά αυτά κατασκευάζονται σκόπιμα για τη δημιουργία προϊόντων, που επιθυμεί η αγορά. Χρησιμοποιούνται συνήθως σε καθαριστικά προσώπου και καλλυντικά ή σε σπρέι. Σε ορισμένες περιπτώσεις αναφέρθηκε η χρήση τους στην ιατρική ως φορείς φαρμάκων.

Τα δευτερογενή μικροπλαστικά  δημιουργούνται από τον θρυμματισμό  (fragmentation) μεγαλύτερων πλαστικών προϊόντων, αφού εισέλθουν στο περιβάλλον.Βρέθηκε πως  τα δευτερογενή μικροπλαστικά μπορούν να θρυμματιστούν   στους ωκεανούς σε σωματίδια με διάμετρο μικρότερη από 1,6 μικρά.Και οι δύο κατηγορίες μικροπλαστικών έχουν το κοινό χαρακτηριστικό της μακροχρόνιας ρύπανσης και της υψηλής συγκέντρωσης στο φυσικό  περιβάλλον  και ιδιαίτερα στα υδρόβια και θαλάσσια οικοσυστήματα.

Τα μικροπλαστικά είναι  πανταχού παρόντα. Πράγματι ανιχνεύονται στους ωκεανούς και  στις θάλασσες,στα οικοσυστήματα των γλυκών νερών, στην πεδόσφαιρα και στην ατμόσφαιρα. Οι πηγές τους είναι αμέτρητες.Οι κυριότερες από αυτές εστιάζονται στα καλλυντικά, στα ενδύματα  και στις βιομηχανικές  διεργασίες.

• Σήμερα, υπάρχουν στις θάλασσες της υδρόγειου περισσότερα μικροπλαστικά από ό, τι τα αστέρια σε ολόκληρο το γαλαξία.
• Μια μελέτη του 2015 υπολόγισε ότι υπήρχαν 93 – 236 χιλιάδες τόνοι μικροπλαστικών στους ωκεανούς και στις θάλασσες του πλανήτη. Πρόσθετες έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι τα μικροπλαστικά αντιπροσωπεύουν το 92% των πλαστικών υπολειμμάτων στην επιφάνεια του ωκεανού. Τα μικροπλαστικά που συλλέχτηκαν από τους ωκεανούς μόνο  στις ΗΠΑ, στη Γαλλία, στη Χιλή, στην Αυστραλία και στη Νέα Ζηλανδία ανέρχονται τουλάχιστον  στους 5,25 τόνους.
• Άλλη μελέτη του 2019 της ΕΕ δείχνει πως δεν υπάρχει μέρος του περιβάλλοντος που να μην περιέχει μικροπλαστικά. Στο θαλάσσιο περιβάλλον τα μικροπλαστικά αποτελούν μεγάλο πρόβλημα κι αυτό γιατί είναι αποδεδειγμένη η παρουσία, το αναλλοίωτο και η κατάποση τους από θαλάσσιους οργανισμούς.
• Στον Αρκτικό Ωκεανό δείγματα πάγου από 5 περιοχές περιείχαν πάνω από 12000 μικροπλαστικά ανά λίτρο πάγου. Τα μικροπλαστικά αυτά  ανήκαν σε  17 διαφορετικά είδη πλαστικών.
• Εκτιμάται ότι το 2% έως 5% όλων των μικροπλαστικών καταλήγουν στις θάλασσες, όπου καταναλώνονται από τα ψάρια και τους άλλους θαλάσσιους οργανισμούς. Στη συνέχεια με την τροφική αλυσίδα επιστρέφουν στους ανθρώπους.
• Κάθε χρόνο 70000-130000 τόνοι μικροπλαστικών εισέρχονται στις ευρωπαϊκές θάλασσες. Το μεγαλύτερο μέρος καταλήγει στη Μεσόγειο.
• Στην Κρήτη το 2018 σε κάθε κιλό άμμου βρέθηκαν 215 μικροπλαστικά.
• Τα μικροπλαστικά εντοπίζονται ολοένα και περισσότερο στο υδατικό περιβάλλον του πλανήτη. Η πρώτη μελέτη για τα μικροπλαστικά στα οικοσυστήματα γλυκών νερών  δημοσιεύθηκε το 2011 και έδειξε κατά μέσο όρο 37,8 μικροπλαστικά ανά τετραγωνικό μέτρο δειγμάτων ιζημάτων της λίμνης Huron. Επιπρόσθετα, μελέτες έχουν βρει ότι τα μικροπλαστικά  είναι παρόντα  σε όλες τις Μεγάλες Λίμνες στις ΗΠΑ με μέση συγκέντρωση 43000 μικροπλαστικά στο τετραγωνικό χιλιόμετρο. Σε άλλη έρευνα στις ΗΠΑ στα νερά 29 παραπόταμων των Μεγάλων Λιμνών έδειξε πως το 98% περιείχαν μικροπλαστικά  διαμέτρου 0,355 – 4,75 mm.Η υψηλότερη συγκέντρωση μικροπλαστικών που ανακαλύφθηκε ποτέ σε ένα μελετημένο οικοσύστημα γλυκού νερού καταγράφηκε στον ποταμό Ρήνο με  4000 μικροπλαστικά στο λίτρο νερού . Μικροπλαστικά βρέθηκαν επίσης στις λίμνες και στα ποτάμια της Αγγλίας. Μάλιστα στον ποταμό  Tame μετρήθηκαν περισσότερα από 1000 μικροπλαστικά ανά λίτρο. Ο ποταμός Τάμεσης στο Λονδίνο βρέθηκε να έχει περίπου 80 μικροπλαστικά ανά λίτρο, όπως και ο ποταμός Cegin στη Βόρεια Ουαλία. Ο ποταμός Blackwater στο Έσσεξ είχε 15,ο Ullswater 30 και η δεξαμενή Llyn Cefni στο Anglesey 40. Στα υπόγεια νερά των ΗΠΑ,στις εκβολές ποταμών στην Ισπανία ,στον ποταμό Yangtze στην Κίνα και  στη Σιγκαπούρη, διαπιστώθηκε πως τα μικροπλαστικά  μπορούν να φιλοξενήσουν επιβλαβή μικρόβια. Ορισμένα με μέγεθος μικρότερο από 5 χιλιοστά, μικροπλαστικά  βρέθηκαν επίσης σε υπόγειους ασβεστόλιθους στο Ιλινόις  των  ΗΠΑ σε ποσότητα   15 ανά λίτρο. Αυτός ο τύπος πηγής υπόγειωννερών παρέχει περίπου το ένα τέταρτο του πόσιμου νερού στον κόσμο.
• Μικροπλαστικά έχουν ανιχνευθεί στη λυματολάσπη βιολογικών καθαρισμών πρώτου και δεύτερου βαθμού. Εκτιμάται ότι  απελευθερώνεται εκ νέου  1 μικροπλαστικό ανά λίτρο στο περιβάλλον  ακόμα και στην περίπτωση  που η απόδοση απομάκρυνσης  αγγίζει το 99,9%.
• Το 3-7% των μικροπλαστικών στην ατμόσφαιρα οφείλονται  στη φθορά των ελαστικών των οχημάτων. Στους ωκεανούς το ποσοστό αυτό φτάνει  στο 5-10%. Μόνο στη Δανία υπολογίζεται ότι  κάθε χρόνο εκπέμπονται από τα ελαστικά των οχημάτων λόγω φθοράς στο περιβάλλον 6100 και 15400 τόνοι μικροπλαστικών .
• Οι βιομηχανίες πλαστικών χρησιμοποιούν ως πρώτη ύλη μικροπλαστικά. Μια τυχαία διαρροή μπορεί να ρυπάνει σε μεγάλο βαθμό τα διάφορα οικοσυστήματα. Ανάλογη είναι και η ρύπανση από ελεύθερη εναπόθεση των υπόλοιπων μη χρησιμοποιούμενων πλαστικών. Σε ένα λιμάνι της Σουηδίας,  όπου δίπλα του λειτουργούσε βιομηχανία πλαστικών  βρέθηκαν 102000 μικροπλαστικά  στο κυβικό μέτρο   νερού.
• Η ψυχαγωγική και επαγγελματική αλιεία ,τα θαλάσσια σκάφη και οι ναυτιλιακές επιχειρήσεις είναι αξιόλογη πηγή απελευθέρωσης μικροπλαστικών στη θάλασσα. Στις ΗΠΑ το 67% των μικροπλαστικών προέρχονται από τις πηγές αυτές. Το ποσοστό αυτό στην Ινδονησία φτάνει στο 55%.
• Ύστερα από έρευνα βρέθηκε πως το 93% των πλαστικών μπουκαλιών από 10 διάφορες εταιρίες απελευθέρωνε στο περιεχόμενο νερό 325 μικροπλαστικά στο λίτρο. Τα μπουκάλια μάλιστα δύο εταιριών περιείχαν 930 και 807 μικροπλαστικά  ανά λίτρο . Σε σύγκριση με το νερό βρύσης στα μπουκάλια η συγκέντρωση των μικροπλαστικών ήταν δύο φορές μεγαλύτερη.
• Ένα σημαντικό μέρος των μικροπλαστικών αναμένεται να καταλήξει στο έδαφος του πλανήτη εξαιτίας της αποτυχίας των εγκαταστάσεων επεξεργασίας νερού να απομακρύνουν πλήρως όλες τις μικροπλαστικές ίνες.
• Αερομεταφερόμενα μικροπλαστικά έχουν ανιχνευθεί στην ατμόσφαιρα, καθώς και σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους.
• Μια άλλη μελέτη εξέτασε τα μικροπλαστικά στη σκόνη του δρόμου της Τεχεράνης. Βρήκε 2649 μικροπλαστικά  μέσα σε 10 δείγματα σκόνης του δρόμου. Στα δείγματα αυτά  η  συγκέντρωση  των μικροπλαστικών ήταν  83 – 605 (+/- 10) ανά 30 g σκόνης του δρόμου.
• Ο καθένας από εμάς ελευθερώνει καθημερινά στο περιβάλλον κατά μέσο όρο 2,4 μικρογραμμάρια(mg) μικροπλαστικών.

Μικροπλαστικά

• Η διαδικασία πλύσης συνθετικών ρούχων προκαλεί την απώλεια κατά μέσο όρο πάνω από 100 μικροπλαστικές ίνες ανά λίτρο νερού. Ένα μόνο ρούχο κατασκευασμένο από συνθετικές ίνες απελευθερώνει σε κάθε πλύση περίπου 1900 μικροπλαστικές ίνες στο αποχετευτικό σύστημα, οι οποίες συνήθως καταλήγουν στη θάλασσα. Στα συνθετικά ενδύματα (fleece) η απελευθέρωση είναι κατά 170% μεγαλύτερη. Στον εσωτερικό χώρο   των κατοικιών οι μικροπλαστικές ίνες  από ενδύματα  φτάνουν στο 33% του συνόλου των μικροΐνών . Οι μικροπλαστικές αυτές  ίνες στον ίδιο  χώρο υπολογίζονται  στις 1-60  στο κυβικό μέτρο. Ο ρυθμός μάλιστα απόθεσής τους είναι 586-11130 ανά ημέρα και  κυβικό  μέτρο. Με άλλα λόγια  συσσωρεύονται 190-670 μικροπλαστικές ίνες στο χιλιοστόγραμμο (mg) σκόνης. Η  συσσώρευση αυτή είναι πολύ ανησυχητική γιατί μπορεί να βλάψει την υγεία των παιδιών και των ηλικιωμένων.

Επίλογος

Στις μέρες μας  η  γη είναι ασφυκτικά «ζωσμένη» από τα μακρο και μικροπλαστικά. Δεν υπάρχει σπιθαμή της στην ατμόσφαιρα, στην υδρόσφαιρα και στην πεδόσφαιρα χωρίς αυτά. Τα ερωτήματα που περιμένουν απάντηση ορθώνονται αμείλικτα. Ποιοι είναι οι κίνδυνοι από την πλαστική ρύπανση; Τι μέλλει γενέσθαι; Στα δύο άρθρα που θα ακολουθήσουν θα επιχειρηθεί να δοθούν οι απαντήσεις. Από εκεί και πέρα  ας είναι οδηγός τα τελευταία λόγια στο μήνυμα του γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ António Guterres για τη μέρα περιβάλλοντος το 2018:

«Μαζί μπορούμε να ανοίξουμε το δρόμο για έναν καθαρότερο και πιο πράσινο κόσμο».