Του Ηλία Γιαννίρη – Ομιλία στην Βιβλιοπαρουσίαση- Ανθολογία Ικαρίων Ποιητών, Άγιος Κήρυκος, 31-7-2012
Η ποίηση δεν είναι ρεαλισμός, ακριβής περιγραφή της πραγματικότητας. Είναι η περιγραφή των ονείρων. Και αυτή είναι η αλήθεια του ποιητή.
Αυτά περίπου αναφέρει το εισαγωγικό σημείωμα της Ανθολογίας.
Έτσι είναι, Και άλλες μορφές τέχνης όπως η ζωγραφική ή ο κινηματογράφος δεν είναι ρεαλιστική και ακριβής αναπαράσταση της πραγματικότητας. Η τέχνη είναι τέχνη, σε όλες τις μορφές της.
«αληθινή δουλειά του ποιητού είναι να γράφει και να εξηγά τα όνειρά του… Όλη η τέχνη των στίχων και του ποιητού είναι
την αλήθεια να εκφράζει του ονείρου» (Χάνς Σάξ).
Ας μιλήσουμε για τα όνειρα, που είναι η πρώτη ύλη του ποιητή.
Το όνειρο σχηματίζεται από την πραγματικότητα, από τη ζωή και σχετίζεται με τη φαντασία, τον πλούτο που έχει ο καθένας και η καθεμία μέσα μας.
Δεν γράφει όλος ο κόσμος ποιήματα, δηλαδή την αλήθεια του ονείρου. Από όσους γράφουν υπάρχουν πολλές παραλλαγές ποιότητας και καλλιτεχνίας. Το ίδιο συμβαίνει όπως είναι φυσικό και με όσους Ικάριους γράφουν ποιήματα.
Εδώ έχουμε μια αλφαβητική παρουσίαση των Ικαρίων Ποιητών, που είναι και η συνήθης μορφή μιας Ανθολογίας ποίησης. Η επιμελήτρια της έκδοσης Ηρώ Τσαρνά – Κόχυλα έκανε μια καταπληκτική δουλειά. Κατέγραψε σχεδόν όλες τις εμφανίσεις που βρήκε δημοσιευμένες και δεν έκανε καμιά εξαίρεση, ακόμη κι αν επρόκειτο για πρωτόλεια ποιήματα, για «απλά στιχάκια παρά ποιήματα». Τις ετοίμασε με κοπιώδη συστηματική εργασία, και την ευχαριστούμε για αυτό. Έχουμε στα χέρια μας μια όσο το δυνατό πιο καλή καταγραφή των Ικαρίων ποιητών, και ανθολόγηση μερικών από τα ποιήματα τους.
Η Ικαρία καλοδέχτηκε αυτή την Ανθολογία. Να σας πω δυο περιστατικά:
1.«Είναι πλήρης;» με ρωτούν. «Θα την πάρω αν έχει και τον Πιτσίκο μέσα». «Αν έχει δημοσιευτεί έστω και ένα ποίημά του πρέπει να τον έχει» απαντώ, στηριγμένος στην εργώδη έρευνα της Ηρώς Τσαρνά-Κόχυλα. Ευτυχώς υπήρχε κάτι δικό του δημοσιευμένο και όλοι στο καφενείο του Καραβοστάμου χάρηκαν.
2. «Για να δω. Λες να έχει μέσα και τη γιαγιά μου;» λέει ένας φίλος που δεν θυμόταν αν είχε ποτέ δημοσιευτεί ποίημά της. «Νάτη», μου λέει με χαρά! Ευτυχώς είχε δημοσιευτεί ένα δικό της ποίημα κάπου που η Ηρώ βρήκε και ανθολόγησε. Ευτυχώς για το φίλο μου, αλλά ευτυχώς και για όλους μας, γιατί καμιά φωνή δεν πρέπει να πηγαίνει χαμένη στα σκοτάδια του παρελθόντος.
Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για να αποκαλυφθεί ένας κόσμος ποίησης που πριν ήταν σε όλους μας άγνωστος. Για όλους μας η Ανθολογία είναι ένα ακόμη βήμα για τη διαμόρφωση της συλλογικής Ικαριακής Συνείδησης. Το υπάρχον αλλά άγνωστο του Ικαριακού ψυχισμού και με αυτό το βιβλίο έρχεται στο φως και γίνεται συγκεκριμένο: «Αυτοί είμαστε», καθαρά και ξάστερα.
Πολλοί τόποι θα ζηλέψουν αυτή την Ανθολογία, θα ήθελαν να έχουν και αυτοί την ανθολογία του τόπου τους. Εμείς στην Ικαρία το κάναμε, και ευχαριστούμε όχι μόνο την Ηρώ Τσαρνά-Κόχυλα αλλά και την Εταιρεία Ικαριακών Μελετών που ανέλαβε και ολοκλήρωσε και αυτό τον εκδοτικό άθλο. Επίσης, ευχαριστούμε και τον κ. Κωνσταντίνο Τράκα που είχε την καλλιτεχνική επιμέλεια και μας χάρισε αυτό το εξαιρετικό εξώφυλλο.
Ακόμη δεν εκδόθηκε και μιλάμε για επανέκδοση;
Η επιμελήτρια της έκδοσης, φαίνεται ότι όταν είδε τον όγκο και τις ποιοτικές παραλλαγές των Ικαρίων Ποιητών, έμεινε και η ίδια έκπληκτη για αυτό τον άγνωστο κόσμο. Μάλιστα, ωρίμασε μέσα της η ανάγκη όχι απλά της αλφαβητικής παρουσίασης των ποιητών, όπως είναι σήμερα σε αυτό το βιβλίο, αλλά της μελλοντικής κατάταξης των ποιητών με άλλο τρόπο. Είτε θεματικά, είτε χρονολογικά, «κατά εποχές». Γράφει η Ηρώ στον πρόλογό της:
«Επειδή δεν έχουν ακόμη ξεκαθαριστεί οι τάσεις και οι γενιές, η ανθολόγηση έγινε με αλφαβητική σειρά. Σε προσεχή έκδοση θα ακολουθηθεί ίσως ένα από τα προαναφερθέντα κριτήρια ταξινόμησης.»
Σίγουρα αυτή η έκδοση περιέχει την πρώτη ύλη που ήδη πυροδοτεί σκέψεις, άρθρα και επιστημονικές πραγματείες για τη λογοτεχνική Ικαρία. Γι αυτό η Ανθολογία των Ικαρίων Ποιητών έχει διπλή αξία. Δεν είναι μόνο ότι γνωρίζουμε την Ικαριακή Ποίηση. Είναι και ότι παρέχει τη δυνατότητα να αξιολογηθεί και να βρει τη λογοτεχνική της θέση στην εθνική μας ποίηση. Στο μέλλον, μακάρι να έχουμε και άλλες ταξινομήσεις των Ικαρίων Ποιητών, να μιλάμε π.χ. για τη γενιά τάδε ή δείνα, όπως μιλάμε στην Ελλάδα για τη γενιά π.χ. του τριάντα. Μακάρι να έχουμε την ομαδοποίηση των Ικαρίων Ποιητών σε νατουραλιστές, ρομαντικούς, ρεαλιστές, υπερρεαλιστές, μοντέρνους, μεταμοντέρνους, ή ότι άλλο ρεύμα τέχνης υπάρχει. Το σίγουρο είναι ότι με αυτή την Ανθολογία έχουμε την πρώτη ύλη για μελλοντικές ποιοτικές εργασίες.
Είναι τέλειο το βιβλίο της Ανθολογίας; Όχι. Χρειάζεται βελτιώσεις στα περιεχόμενα ώστε οι Ποιητές να αναγράφονται με επώνυμο και όνομα και όχι άλλοτε με πρώτο το επώνυμο και μετά το όνομα και άλλοτε με πρώτο το όνομα και μετά το επώνυμο. Λείπει η πλήρης δημοσίευση της ρίβας του Ζύμαρη του ποιητή Κούβαρη Αναγνώστη ή Ασπρομούρη (Η Ηρώ βρήκε μόνο τους δυο πρώτους στίχους). Λείπουν μερικοί ακόμη Ικάριοι ποιητές που δεν έπιασαν οι κεραίες της Ηρούς. Λείπει και ο αρχαίος Ικάριος ποιητής Επαρχίδης. Με τέτοιες βελτιώσεις και συμπληρώσεις θα γίνει πληρέστερη και καλύτερη η Ανθολογία. Έχουμε όμως στα χέρια μας το 99,9% της εικόνας.
Πρόκειται για ένα βιβλίο που θα το χαρεί ο καθένας. Ένα βιβλίο από το οποίο θα μάθει ο καθένας ιστορικές ρίβες, νεότερες ρίβες, ποιητές του νησιού και Ικάριους ποιητές της διασποράς, Αθηναίους, Αμερικάνους, πρώτης, δεύτερης γενιάς κλπ.
Και εδώ μπαίνει ένα ακόμη ερώτημα: «Ποιος είναι Ικάριος;»
Απαντώ: μέσω του Ισοκράτη:
«Τοσούτον δ’ απολέλοιπεν η πόλις ημών περί το φρονείν και λέγειν τους άλλους ανθρώπους, ώσθ’ οι ταύτης μαθηταί των άλλων διδάσκαλοι γεγόνασι και το των Ελλήνων όνομα πεποίηκε μηκέτι του γένους, αλλά της διανοίας δοκείν είναι, και μάλλον Έλληνας καλείσθαι τους της παιδεύσεως της ημετέρας, ή τους της κοινής φύσεως μετέχοντας».1
Ας το μεταφέρουμε στην Ικαριακή πραγματικότητα.
«… το όνομα των Ικαρίων το έχει κάνει να φανερώνει όχι πλέον τη φυλή αλλά τη διάνοια, με αποτέλεσμα περισσότερο να αποκαλούνται Ικάριοι αυτοί που μετέχουν στη δική μας παιδεία παρά στην κοινή καταγωγή.»
Τίποτε περισσότερο και τίποτε λιγότερο όταν ανθολογούνται οι καθαρόαιμοι Ικάριοι Παριανός, Αιβαλιώτης, Φωκιανός, Παμφίλης, Κασώτη, ή ακόμη οι μανιάτικης καταγωγής Κουβαραίοι και Τσιμπίδηδες. Όταν ανθολογούνται ο Έρμος Αργαίος, ο Πέτρος Μανταίος, ο Νίκος Μουρσελάς, ο Αριστείδης Φουτρίδης ή και δεύτερης και τρίτης γενιάς Καριώτες.
Ελπίζω να μη σας κούρασα, αλλά είμαι ενθουσιασμένος. Θεωρώ αυτό το βιβλίο ένα κόσμημα για τις βιβλιοθήκες μας, που έχει διαχρονική αξία, και που μέσα στις σελίδες του αποτυπώνει έκδηλα πλέον, την ψυχή μας.
