Οι επικούρειες απολαύσεις της Ικαρίας και των Φούρνων

Ο ήλιος σβήνει στην θαλασσινή αγκαλιά του Να

Η Νίκη Μηταρέα ταξιδεύει και δοκιμάζει τον ανθό της τοπικής παραγωγής

Στην άκρη του Αιγαίου πελάγους η Ικαρία ένα ιδιαίτερο νησί σε καλεί να ανακαλύψεις την μοναδικότητα της. Το μυστικό των αιωνόβιων κατοίκων της, τους χαλαρούς ρυθμούς ζωής, τις φυσικές ομορφιές, τις εξωτικές παραλίες, τις ιαματικές πηγές, τις αυθεντικές γεύσεις και το ντόπιο κρασί που συνοδεύονται από την φιλοξενία των κατοίκων της. Για να μπεις στο μεδούλι της ιστορίας του νησιού πρέπει να το ψάξεις. Επικούρεια φιλοσοφία , φιλοσοφία που διαπνέει τους Ικαριώτες. Το νησί κατοικείται από τα προϊστορικά χρόνια και συνδέεται κυρίως με την λατρεία του Διόνυσου και το κρασί. Το Διονυσιακό υπάρχει ακόμη και σήμερα στην αντίληψη και στον τρόπο ζωής των κατοίκων. Η Ικαρία έχει παράδοση στην παραγωγή ενός δυνατού κόκκινου κρασιού, γνωστού ως «Πράμνειος Οίνος» ή «φαρμακίτης» όπως αναφέρεται στον Όμηρο. Νησί άγριο με καταπράσινες πλαγιές, απότομους βράχους που το οδήγησε στην απομόνωση. Τα περισσότερα χωριά και οι οικισμοί είναι ορεινά, με σπίτια χαμηλά «σπιτοκάθισμα» φραγμένα από την μεριά της θάλασσας για να κρύβονται από τους πειρατές. «Σπίτι όσο να χωρείς και τόπο όσο να θωρείς». Η απομόνωση οδήγησε τους κατοίκους να μιλούν της ίδια γλώσσα, αρχαία ελληνικά και σήμερα το γλωσσικό ιδίωμα είναι ιδιαίτερο. Ζούσαν με τα λιγοστά, έμαθαν να είναι αυτάρκεις. Τα χρόνια κύλησαν δύσκολα για τους κατοίκους της Ικαρίας που το 1912, εξαιτίας των Βαλκανικών πολέμων δεν συνενώθηκε με την Ελλάδα και για 5 μήνες παρέμεινε ανεξάρτητο κράτος με το όνομα “Ελευθέρα Πολιτεία Ικαρίας” με δικό της νόμισμα, γραμματόσημο, ύμνο και μια μπλε σημαία με λευκό σταυρό στην μέση.

“Στην κουζίνα της Ικαρίας δεν υπήρχε τηγάνι, μόνο το πήλινο δοχείο που έμπαινε πάνω στην πυροστιά, ήταν κοίλο για να ζεσταίνεται ομοιόμορφα σε χαμηλή θερμοκρασία. Έτσι, το φαγητό κρατούσε όλη την θρεπτική του αξία. Στοιχείο που χαρίζει την μακροζωία για την οποία φημίζονται οι Ικαριώτες. “

Από τα ορεινά μονοπάτια ατενίζεις την μεγαλοσύνη του Ικάριου πελάγους που ο μύθος του θρυλικού Ίκαρου έδωσε και το όνομα στο νησί. Ο βηματισμός μέσα από τα πλατάνια, τις κουμαριές, τους σκίνους και τα μεθυστικά αρώματα από θρούμπι και θυμάρι αναβιώνει την αγάπη για την ζωή. Η μαγευτική φύση θα σε αποπλανήσει, τα νερά του ποταμού κυλούν ήρεμα σχηματίζοντας μικρές λιμνούλες που καταλήγουν σε καταρράκτη εκεί θα συναντήσεις τους παραδοσιακούς νερόμυλους των Σπανέδων . Όλη αυτή την ομορφιά θα την ανακαλύψεις με την βοήθεια του Λευτέρη Τρικιριώτη, βοτανοσυλλέκτη, δεινό ξεναγό βοτανικών περιπάτων και άνθρωπο με περιβαλλοντική συνείδηση. Ο Λευτέρης είναι πρόθυμος να σε μυήσει στην γοητεία της ικαριώτικης γης και των αγροτουριστικών δραστηριοτήτων. «Οι ντόπιοι έχουν οικειότητα με τα βότανα. Απορρόφησα την τοπική γνώση και άρχισα την προσωπική έρευνα», εξηγεί και προσθέτει «Στόχος μου είναι να αναδείξω την ιδιαιτερότητα κάποιων βοτάνων του νησιού όπως θρούμπι, θυμάρι, ρίγανη όπου η αποτύπωση από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών έδειξε ότι έχουν υψηλά αιθέρια έλαια ώστε να μπορέσουν να πάρουν χαρακτηρισμό προϊόντος με γεωγραφική ένδειξη. Το κρίταμο που καλλιεργώ θέλω να αποκτήσει αναγνωρισιμότητα όπως η κάπαρη και να έχει ευρεία μαγειρική χρήση στην Μεσογειακή κουζίνα».

Στους νερόμυλους των Σπανέδων.

Άγριο κρίταμο Ικαρίας δια χειρός Λευτέρη Τρικιριώτη.

Με τα αρώματα του θυμαριού να σε τυλίγουν ηδονικά, τα αγριολούλουδα και τα κόκκινα αγριοκέρασα να σου γνέφουν παιχνιδιάρικα στην δημοσιά τα βήματα σου θα σε φέρουν στο ορεινό χωριό Χριστός Ραχών. Είναι γοητευτικό. Όμορφα παραδοσιακά σπίτια με κήπους που μοσχοβολούν οι τριανταφυλλιές, πέτρινα σοκάκια και μια ζηλευτή πλατεία που στα καφενεία της οι κάτοικοι πίνουν ήρεμα τον καφέ τους. “Το Ικαριώτικο ραχάτι” ή ραχατιλίκι που σηματοδοτεί τους αργούς ρυθμούς με τους οποίους κυλά η ζωή. Είναι το φημισμένο χωριό που τα μαγαζιά του ανοίγουν μετά την δύση του ηλίου. Στο φούρνο θα μπεις και θα αγοράσεις μόνος σου το ψωμί αφήνοντας τα χρήματα φεύγοντας. Υπάρχει εμπιστοσύνη μεταξύ των κατοίκων. Κάνουν πολλές και διαφορετικές δουλειές προσπαθώντας να καλύψουν τις ανάγκες τους και για αυτό έχει προκύψει το συνήθειο του νυχτερινού ωραρίου στα διάφορα εμπορικά μαγαζιά. Στην πλατεία με τον αιωνόβιο πλάτανο βρίσκεται ο Γυναικείος Συνεταιρισμός Ραχών (22750-41076) με τις επτά γυναίκες που συμμετέχουν εθελοντικά φτιάχνοντας νόστιμες πίτες, γλυκά του κουταλιού, ταψιού και ψυγείου, λικέρ, τουρσιά. «Συντηρούμε την παράδοση και τις οικογένειες μας. Όνειρο μας είναι να πάρουμε πιστοποίηση για εξαγωγές των προϊόντων μας» λέει η πρόεδρος Γκαμπριέλα Φιλίππα.

Εξαιρετικά χειροποίητα προϊόντα του Γυναικείου Συνεταιρισμού Ραχών.

Η βόλτα συνεχίζεται στον Προφήτη Ηλία Ραχών και στο επισκέψιμο οινοποιείο Αφιανές (22750-40008) που ακολουθεί την παράδοση φτιάχνοντας τα πιθαρίσια κρασιά αλλά και κρασιά από τις ντόπιες ποικιλίες το ερυθρό Φωκιανό και το λευκό Μπεγλέρι. Εκεί κοντά στο δάσος η ταβέρνα Αργιος (22750-41564) με την 600 χρονών βελανιδιά και τον αυτοδίδακτο μάγειρα Γιώργο Καρούτσο που θα χορτάσει την πείνα σου με χοιρινά παιδάκια και ντόπιες νοστιμιές.

Το επισκέψιμο οινοποιείο Αφιανές στον Προφήτη Ηλία Ραχών που ακολουθεί την παράδοση φτιάχνοντας τα πιθαρίσια κρασιά.

Γεμιστά κολοκύθια στο μεζεδοπωλείο Αργιος στο δάσος του Προφήτη Ηλία Ραχών.

Η οροσειρά του Αθέρα στην καρδιά του νησιού το χωρίζει από την πρωτεύουσα και επίνειο του τον Άγιο Κήρυκο στη νοτιοανατολική ακτή και το δεύτερο φυσικό λιμάνι Εύδηλο στη βόρεια ακτή. Σε απόσταση 8χλμ από τον Εύδηλο στην περιοχή Πηγή βρίσκεται η αγροτουριστική μονάδα του Γιώργου και της Ελένης Καρίμαλη (22750-31945) Τα ανακαινισμένα πέτρινα σπίτια με ιστορία 500 χρόνων σέβονται και τιμούν το παρελθόν τους μέσα σε ένα βιολογικό αγρόκτημα που η ομορφιά του σε στέλνει στον παράδεισο. Αρωματικά φυτά που αποπλανούν με τις ευωδιές τους και σμίγουν με αυτά από τα διάφορα άνθη του κήπου και τα φρουτόδεντρα. Το βλέμμα στρέφεται στον αμπελώνα και στο δάσος ενώ η θέα στο απέραντο μπλε του Βόρειου Αιγαίου κόβει την ανάσα. Μαγεία. Οι χτύποι της καρδιάς γίνονται έντονοι και η χαρά ανυπολόγιστη όταν η Ελένη, δεινή μαγείρισσα, με τρατάρει δικό της χειροποίητο ψωμί που μόλις έβγαλε από τον ξυλόφουρνο μαζί με φρέσκο τοπικό τυρί «καθούρα» φτιαγμένο από το γάλα της κατσίκας της. «Η Ικαριώτικη κουζίνα είναι φυτοφαγική. Οι Ικαριώτες έχουν τον χειμωνιάτικο κήπο και τον καλοκαιρινό» εξηγεί η Ελένη και προσθέτει «Στην κουζίνα της Ικαρίας δεν υπήρχε τηγάνι, μόνο το πήλινο δοχείο που έμπαινε πάνω στην πυροστιά, ήταν κοίλο για να ζεσταίνεται ομοιόμορφα σε χαμηλή θερμοκρασία. Έτσι, το φαγητό κρατούσε όλη την θρεπτική του αξία. Στοιχείο που χαρίζει την μακροζωία για την οποία φημίζονται οι Ικαριώτες». Η Ελένη Καρίμαλη αναλαμβάνει να διδάξει στους ξένους επισκέπτες πώς να συλλέγουν τα αμπελόφυλλα και να φτιάχνουν ντολμάδες, τα βύσσινα για το γλυκό και τα χειροποίητα ζυμαρικά μάτσι που ανοίγει με την ματσόβεργα. Μαγειρεύει το τοπικό φαγητό σουφικό έχοντας μαζέψει από τον λαχανόκηπο της κολοκύθια, μελιτζάνες, πατάτες, πιπεριές, βλίτα. Ο Γιώργος Καρίμαλης συνεχίζει την οικογενειακή παράδοση στο αμπέλι και στο οινοποιείο παράγοντας κρασί από τις τοπικές ποικιλίες. Κάτω από την κληματαριά τσουγκρίζουμε τα ποτήρια ενώ τα ρουθούνια μας γαργαλάει η μυρωδιά από το κατσικάκι που μαγειρεύεται με κρασί και πετιμέζι.

Στο αγρόκτημα Καρίμαλη η Νίκη Μηταρέα με ξένες επισκέπτριες που μαθαίνουν να καθαρίζουν τα βύσσινα για το γλυκό.

Στο τουριστικό και πολύ όμορφο χωριό Αρμενιστής θα γλυκαθείς στο εργαστήριο ζαχαροπλαστικής «Οι συνταγές της γιαγιάς» (22750-71150) με αυθεντικά χειροποίητα τοπικά γλυκά και παγωτά από φρέσκο κατσικίσιο γάλα που φτιάχνει ο Λεωνίδας Κιουλανής. Δίπλα στο εστιατόριο Mary Mary (22750-71595) θα δοκιμάσεις τα ντόπια φαγητά από τα χέρια του σεφ Νίκου Πολίτη όπως ταμπουρά με κολοκύθι, φασολάκια, καλαμπόκι, πατάτα σε σάλτσα ντομάτας και χειροποίητο τραχανά μαγειρεμένο με λιαστή ντομάτα και κοτόπουλο. Συγκλονιστικά τα πιταράκια Ικαρίας με άγρια χόρτα και κοπανιστή που ευωδιάζουν μάραθο και εξαιρετικό το τοπικό τυρί που συνδυάζεται με σιρόπι κυκεώνα από κόκκινο κρασί, μέλι και βότανα. Η διαδρομή μέχρι την πόλη Να, δυτικά του Αρμενιστή, είναι πανέμορφη. Σε αυτή την αρχαία πόλη, κατά την μυθολογία, κατοικούσαν οι Ναϊάδες και υπήρχε ένα από τα πιο φημισμένα Ιερά, αφιερωμένο στην Ταυροπόλο Αρτέμιδα. Το ατενίζεις από ψηλά με την παραλία μια απάνεμη αγκαλιά που το νερά του Αιγαίου φλογίζονται όταν σβήνει ο ήλιος στην θάλασσα. Την εκπληκτική αυτή θέα μπορείς να απολαύσεις από την ταβέρνα «Αρτεμις» (22750-71485) που η εξαιρετικά φιλόξενη σεφ και ιδιοκτήτρια Αφροδίτη Μελή θα σου σερβίρει ότι φρέσκο έχει μαγειρέψει από τον μπαξέ της. Γλείφεις και τα δάχτυλα σου όταν δοκιμάσεις την κολοκυθόπιτα με φύλλο φτιαγμένο από τα χεράκια της. Κι αν η παρέα έχει κέφι θα χορέψεις με τους ντόπιους το χορό, τον ικαριώτικο. Τον τιμούν στα πανηγύρια του νησιού συνοδεία βιολιού. Σε μικρή απόσταση από το λιμάνι τον Άγιο Κήρυκο βρίσκονται τα Θέρμα με τις φημισμένες ιαματικές πηγές του Απόλλωνα και της Αρτέμιδας. Ένας ανεκτίμητος φυσικός πλούτος αφού οι πηγές θεωρούνται από τις πλέον ραδιενεργές του κόσμου. Στην θερμή πηγή Σπήλαιο με την γοητεία περασμένων δεκαετιών θα «βαπτιστείς» στα νερά και θα χαλαρώσεις στο φυσικό χαμάμ.

Κατσικάκι στη γάστρα με αρακά, καρότο και κρεμμύδι στο εστιατόριο Mary Mary.

Η θέα στον κόλπο του Να από το εστιατόριο Άρτεμις.

Το Καραβόσταμο είναι η πιο απάνεμη θαλασσινή αγκαλιά. Στην παραλία του Άρη ποταμού υπάρχει μια λουβάδα (λίμνη), εκεί ανακαινίστηκε ο παλιός νερόμυλος που σύντομα θα αλέθει αλεύρι. Στον Άγιο Κήρυκο μια γεύση από την ιστορία του νησιού θα πάρεις στο Αρχαιολογικό Μουσείο, με αρχαία ευρήματα, αγγεία, λίθινα και χάλκινα εργαλεία, αμφορείς ενώ λειτουργεί και λαογραφικό μουσείο. Μια περιήγηση στην ζωντανή πόλη επιβάλλεται καθώς και μια επίσκεψη στον ξυλόφουρνο «Η αρτοπανήγυρις» (22750-22708) που διατηρεί ατόφια την παράδοση, χάρις στον Νικόλα που επέστρεψε από την Αμερική και ανέλαβε τον παραδοσιακό φούρνο. Ψήνει καθημερινά στα ξύλα, ψωμιά, πίτες και γλυκά. Νοστιμότατο το πατατόψωμο που το ζυμάρι αγκαλιάζει τις πατάτες αρωματισμένες με δεντρολίβανο. Το μεγαλείο της απλότητας σε κάθε μπουκιά.

“Οι Φούρνοι, μια αγκαλιά, σε υποδέχονται με την γοητεία μιας άλλης εποχής. Φιλόξενοι κάτοικοι που ζουν σε ήρεμους ρυθμούς μακριά από το άγχος και την τρέλα της πόλης. Όλα απλά, αληθινά.”

Από το λιμάνι του Άγιου Κήρυκου θα επιβιβαστείς στο μινιόν φέριμποτ η «Παναγία Θεοτόκος» που θα σε ταξιδέψει μέχρι τους Φούρνους, αφού κάνει στάση στο μικρό λιμανάκι της Θύμαινας με τα λιγοστά σπίτια και την εκκλησιά που στεφανώνουν τα άγρια βράχια. Οι Φούρνοι, μια αγκαλιά, σε υποδέχονται με την γοητεία μιας άλλης εποχής. Φιλόξενοι κάτοικοι που ζουν σε ήρεμους ρυθμούς μακριά από το άγχος και την τρέλα της πόλης. Όλα απλά, αληθινά. Το πετρόχτιστο αρχοντικό της κυρά Κοκόνας από το 1905 πάνω στο λιμάνι ιδανικό, κάτω από την δροσιά που προσφέρουν τα τεράστια αλμυρίκια, να πιεις καφέ και να γευτείς τα γλυκά της Πάτρας Μαρκάκη. Τα γλυκά κουταλιού είναι σε αφθονία «το νησί έχει εσπεριδοειδή και ακολουθώ τις συνταγές της γιαγιάς μου» λέει η κυρία Πάτρα και εξηγεί την μαγειρική φιλοσοφία του τόπου της, «το ψάρι είναι βασική τροφή που το συνοδεύουμε με όσπρια ή λαδερά τις χλωρομαγεργιές όπως λέμε, επίσης το άγριο κατσίκι είναι άφθονο και εξαιρετικά νόστιμο που το μαγειρεύουμε καπαμά με αυγολέμονο, κοκκινιστό ή γεμιστό με συκωτάκια και ρύζι και το ψήνουμε στον φούρνο σκεπασμένο με φρέσκα ρίγανη». Άρωμα της μικρής πόλης θα πάρεις βολτάροντας στο πλακόστρωτο σοκάκι που ξεκινά από το λιμάνι και καταλήγει στην κεντρική πλατεία με τα γέρικα πλατάνια και την ρωμαϊκή μαρμάρινη σαρκοφάγο. Στο παραδοσιακό καφενείο «Η δροσιά» θα ξαποστάσεις πίνοντας ντόπια πορτοκαλάδα «Λαγού» που συσκευάζει η τρίτη γενιά της οικογένειας Παδιά πριν συνεχίσεις για το γουστόζικο παραδοσιακό παντοπωλείο «Μελάνθη» (2275051037) που ξεχειλίζει από τους θησαυρούς των ντόπιων προϊόντων. Ο φιλόξενος και χαμογελαστός Μάνος Μίτικας θα σε τρατάρει ντόπιο μέλι και εκπληκτική φρέσκια μυζήθρα με βελούδινη γεύση φτιαγμένη από τα χέρια του Αυγούστου Αμοργιανού. Στο ζεστό σπίτι του Αυγούστου θα μάθουμε να φτιάχνουμε τα παραδοσιακά «κατιμέρια» από τα χέρια της γυναίκας του Μαρίας. Πρόκειται για τηγανητό φύλλο ζύμης που σερβίρεται με ντόπιο τυρί της άρμης. Νοστιμότατο έδεσμα. Ο Αυγούστος είναι τέταρτης γενιάς κτηνοτρόφος και τα ζώα του είναι ελευθέρας βοσκής. Καθόλου τυχαίο που η μυζήθρα του είναι ένα γευστικό ποίημα. Είναι η φύση του νησιού ανέγγιχτη, αμόλυντο περιβάλλον. Ρουφάς άπληστα τις μυρωδιές του θυμαριού που συνταιριάζονται με την αύρα της θάλασσας. Οι μελισσότοποι αφθονούν και « πολλοί νέοι ασχολούνται με την μελισσοκομία» λέει ο Μανώλης Μαούνης μελισσοκόμος τρίτης γενιάς που με ξεναγεί στα μελίσσια του εξηγώντας τα μυστικά της τέχνης του μαζί με τους μελισσοκόμους τα αδέλφια Ντίνο και Μιχάλη Γλαρό.

Οι μελισσοκόμοι Μανώλης Μαούνης και τα αδέλφια Ντίνος και Μιχάλης Γλαρός.

Το λιμάνι με τις ψαρόβαρκες και την αμμουδερή παραλία θυμίζει σκηνικό θεάτρου με φόντο στον ορίζοντα το σύμπλεγμα των είκοσι νησιών, των Κοράσιων. Βόλτα με το «Σπυριδούλα» του καπετάν Λευτέρη στους μαγικούς κολπίσκους και στα φιόρδ που δημιουργούνται από τις βραχονησίδες Αλατονήσι, Μικρός και Μεγάλος Ανθρωποφάς, Θυμαινάκι, Άγιος Μηνάς, Πετροκάραβο κ.α. Γαλάζια νερά, φυσικοί ορμίσκοι για αραξοβόλι σκαφών και όμορφες μοναχικές παραλίες. Σύγχρονοι πειρατές. Ανέγγιχτες παραλίες. Τύχη καλή έχει προικίσει τα νησιά με φυσικές ομορφιές, δύσκολο να αντισταθείς στο κάλεσμα τους.