Φωτογραφία που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα και εικονίζει τις εγκαταστάσεις του πρώην Αεροδρομίου Αθηνών στο Ελληνικό, 29 Ιουλίου 2004. Βελτιωμένη προσφορά, ύψους 915 εκατ. ευρώ, κατέθεσε για το Ελληνικό η Lamda Development, ενώ, παράλληλα, δεσμεύτηκε να αναλάβει εξ ολοκλήρου το κόστος, ύψους 1,25 δισ. ευρώ, το οποίο απαιτείται για την υλοποίηση των αναγκαίων υποδομών και του Ενιαίου Μητροπολιτικού Πάρκου.
Της Ελένης Πορτάλιου*
Η εργασία που συνέταξε ο ειδικός πραγματογνώμων κ. Γεώργιος Θ. Αναματερός κατ’ εντολήν του Γραφείου Εισαγγελέως Οικονομικού Εγκλήματος εκθέτει μείζονα ζητήματα που αφορούν στη Συμφωνία μεταξύ ΤΑΙΠΕΔ και Lamda Development Α.Ε. για την πώληση του Δημόσιου Ακινήτου Ελληνικού – πρώην Αεροδρόμιο και Παράκτιο Μέτωπο.
Το δημόσιο ακίνητο του Ελληνικού σήμερα
Το ακίνητο έχει έκταση 6.205.677 τ.μ. (197.602 τ.μ. πρώην αεροδρόμιο, 758.202 τ.μ. παράκτιο μέτωπο). Στην έκταση περιλαμβάνονται σήμερα κηρυγμένοι αρχαιολογικοί χώροι, κτίρια εμβαδού 494.310 τ.μ., μεταξύ αυτών δημόσιες υπηρεσίες, σημαντικές Ολυμπιακές εγκαταστάσεις, εγκαταστάσεις του Εθνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών, το Αθλητικό Κέντρο Αγίου Κοσμά, το Μητροπολιτικό Κοινωνικό Ιατρείο Ελληνικού, το Ολυμπιακό Κέντρο Ιστιοπλοΐας (μαρίνα υψηλών προδιαγραφών με υποδομές και κτίρια, αν και σήμερα αναξιοποίητη).
Πρόκειται για ένα δημόσιο ακίνητο τεράστιας ιστορικής, περιβαλλοντικής, οικολογικής και κατ’ επέκταση οικονομικής αξίας, που μπορεί να αιμοδοτήσει πολυδιάστατα τους δήμους του παράκτιου μετώπου, από Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας έως Λαύριο (και ευρύτερα την Αττική), αποτελώντας ένα πόλο ενίσχυσης και επέκτασης του φυσιολατρικού/πολιτισμικού τουρισμού, που θα δώσει ζωή στις συναφείς δραστηριότητες, οι οποίες σήμερα δοκιμάζονται από την κρίση και θα ενεργοποιήσει το πλήθος αδιάθετων ακινήτων τα οποία παραμένουν ανενεργά.
Μια νέα εσωστρεφής πόλη 27.000 κατοίκων και δόμησης 3 – 3,6 εκατ. τ.μ. εμφυτεύεται στην περιοχή
Το Σχέδιο Foster&Partners αφορά σε υψηλά και πολύ υψηλά εισοδήματα και περιλαμβάνει κατοικία και συμπληρωματικές χρήσεις εξυπηρέτησης, τουριστικά καταλύματα, καζίνο και συνοδές χρήσεις, κτίρια γραφείων, λιανικό εμπόριο και τεράστια πολυκαταστήματα, κτίρια υγείας-πρόνοιας, εκπαίδευσης, πολιτισμού, αθλητισμού. Εγκλείει αυτούς που θα κατοικήσουν εκεί, παρέχοντας όλες τις δυνατές εξυπηρετήσεις μέσα σ’ αυτή τη νέα πόλη και, ταυτόχρονα, στα σημεία που γειτνιάζει με ενεργές οικονομικά παρακείμενες περιοχές, λειτουργεί ανταγωνιστικά, δημιουργώντας νέες εκτεταμένες ζώνες γραφειακών χώρων, πολυκαταστημάτων κ.λπ.
Αυτού του είδους οι «επενδύσεις» -το ίδιο το σχέδιο Foster αναφέρεται σε παρεμφερή σχέδια σε περιοχές του Λονδίνου, της Βιέννης, της Τιμισοάρα, της Μαδρίτης, της Λεμεσού κ.λπ.- εγκαθίστανται σε διάφορα μέρη της γης που διαθέτουν κάποια προγενέστερη ιστορική, φυσική ή άλλη αξία, στην οποία προστίθεται και η υπογραφή ενός διάσημου αρχιτέκτονα. Εκτοπίζουν προγενέστερες χρήσεις και δυνατότητες επωφελούς για ευρύτερα κοινωνικά στρώματα «ανάπτυξης», παραγράφουν τη χωρική και την κοινωνική μνήμη του τόπου και αποδίδονται σε ανώτατα κοινωνικά στρώματα ως νησίδες πολυτελούς και εσωστρεφούς διαβίωσης, πλήρως αποσυνδεδεμένες από την τοπική κοινωνία. Δεν είναι τυχαίο ότι το σχέδιο Foster αποκαλείται «Αθηναϊκή Ριβιέρα», η οποία όμως δεν είναι μια περίκλειστη πόλη όπως η ελληνική εκδοχή της.
Εν ολίγοις, στο κορεσμένο οικολογικά Λεκανοπέδιο όπου η προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή είναι απαγορευτική, σύμφωνα με τις Συμφωνίες του Παρισιού, σε νέα δόμηση και στην καρδιά των παράκτιων δήμων, όπου υπάρχει ήδη τεράστια φούσκα ακινήτων, θα δημιουργηθεί μια νέα εσώκλειστη πόλη, πολλαπλά βλαπτική για την Αττική και τους κατοίκους της.
Πολύ απλά, η «επένδυση» της Lamda Development θα καταστρέψει οικονομικά και θα τραυματίσει οικολογικά την ευρύτερη περιοχή του παράκτιου μετώπου. Πρόκειται, με άλλα λόγια, για τη μνημονιακή στρατηγική καταστροφής όχι μόνο της εργατικής αλλά και της μικροαστικής και μεσαίας αστικής τάξης. Οι κάτοικοι της εσώκλειστης πόλης θα εξυπηρετούνται από τις συνοδές χρήσεις της οικιστικής για όλες τις ανάγκες τους, επομένως δεν θα αιμοδοτούν οικονομικά τις περιβάλλουσες περιοχές. Αντιθέτως, η νέα πόλη θα προσελκύσει για ορισμένες, προσιτές οικονομικά λειτουργίες, καταναλωτές από τους κατοίκους των πέριξ δήμων και τους επισκέπτες του παράκτιου μετώπου. Κτίρια γραφείων, mall και λοιπά καταστήματα στον άξονα της Βουλιαγμένης θα οδηγήσουν σε οριστικό μαρασμό τα σημερινά ιδιωτικά ακίνητα.
Αντίθετα με το σχέδιο Foster, το Δημόσιο Ακίνητο Ελληνικού έχει ανεκτίμητη αξία και μπορεί να λειτουργήσει αναζωογονητικά για το σύνολο των παράλιων δήμων της νότιας Αθήνας ενδυναμώνοντας προϋπάρχουσες λειτουργίες και εξασφαλίζοντας εργασία σε μικρές, μεσαίες επιχειρήσεις και πλήθος εργαζομένων (δες πρόταση Πορτάλιου – Ελληνικό : ένα εναλλακτικό σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης της παράκτιας ζώνης, οικολογικής και πολιτισμικής αναβάθμισης της Αττικής).
Αν παρ’ ελπίδα εφαρμοζόταν πλήρως το σχέδιο Foster το Δημόσιο Ακίνητο του Ελληνικού θ’ αποτελούσε ένα τεράστιο εργοτάξιο για δεκαετίες, δημιουργώντας μόνιμη επιβάρυνση τόσο στις λειτουργίες της πόλης όσο και στην καθημερινή διαβίωση των κατοίκων των παρακείμενων περιοχών.
Το χρονικό μιας προαναγγελθείσας επιλογής
Είναι εν μέρει γνωστά αλλά επιβεβαιώνονται τεκμηριωμένα από την πραγματογνωμοσύνη τα επιμέρους βήματα: ο Ν2338/1995, σύμφωνα με τον οποίο το Ελληνικό προορίζεται κυρίως για Μητροπολιτικό Πάρκο, το αναπτυξιακό σχέδιο Πολλάλη, η προκήρυξη Διεθνούς Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού, η εμπλοκή του ΤΑΙΠΕΔ και τα αρχικά σχέδια εκποίησης του ακινήτου, ο Ν4062/2012 ο οποίος ανατρέπει σημεία του ίδιου του νόμου με τον οποίο συστήθηκε το ΤΑΙΠΕΔ, η κατάληξη του διαγωνισμού σε παρωδία ανταγωνισμού με μόνη συμμετέχουσα τη LamdaDevelopment, στη συνέχεια η συνεχής προσπάθεια επιβολής του σχεδίου Foster με υπερβάσεις όσον αφορά τα μεγέθη, τους όρους δόμησης και τις χρήσεις γης, με αγνόηση της κήρυξης τμήματος της περιοχής ως αρχαιολογικού χώρου, κ.λπ., κ.λπ.
Η «επενδύτρια» εταιρεία Lamda Development έχει να ξεπεράσει πολλά θεσμικά και άλλα εμπόδια στα οποία θ’ αναφερθούμε επιγραμματικά. Προσδοκά, όμως, ότι με τις μεθόδους του ελέω κράτους δικαίου και εθνικής κυριαρχίας ΤΑΙΠΕΔ, τα συμφέροντα της θα καταλύσουν την όποια ελληνική νομοθεσία.
Χρειάζεται να γίνει κατανοητό ότι η LamdaDevelopment έχει καταφέρει(;) να διασφαλίσει τα συμφέροντά της σε κάθε περίπτωση. Έχει σκανδαλωδώς και παρανόμως κατοχυρώσει την κατοχή του δικαιώματος επιφανείας για 99 έτη και το 30% εξ αδιαιρέτου της πλήρους κυριότητας. Δηλαδή, έχει στην ουσία ιδιοποιηθεί το Δημόσιο Ακίνητο. Μπορεί, αν κρίνει συμφέρον, να προχωρήσει σε τμηματική εφαρμογή του σχεδίου της προκρίνοντας τις πλέον προσοδοφόρες χρήσεις και πιέζοντας να ρυθμιστούν νομικές «εκκρεμότητες», μπορεί να μην ολοκληρώσει ποτέ το τεράστιο εργοτάξιο, μπορεί να επικαλεστεί αναβλητικές αιρέσεις και να αποχωρήσει, μπορεί να προσδοκά σε επ’ ωφέλεια της νέες ρυθμίσεις σε βάθος χρόνου κ.λπ., κ.λπ.
Αυτά βεβαίως μπορούν και συμβαίνουν εφόσον οι ενέργειες του ΤΑΙΠΕΔ παραμένουν στο σκοτάδι, οι παραβάσεις της νομιμότητας αποσιωπούνται, η LamdaDevelopment προσδιορίζει το τίμημα με δικά της στοιχεία, γενικά εφ’ όσον δεν παρεμβαίνουν κοινωνικοί και θεσμικοί φορείς για ν’ αμφισβητήσουν την υφαρπαγή της δημόσιας περιουσίας στο Ελληνικό.
Έναντι πινακίου φακής
Το τίμημα που θα καταβάλει η LamdaDevelopment με συντελεστή προεξόφλησης 14,5(!) είναι 600.000.000 ευρώ, ενώ, σύμφωνα με την αναλυτική αποτίμηση του πραγματογνώμονα, η πραγματική αξία είναι 2,5 φορές υψηλότερη, δηλαδή 1,5 δισ.ευρώ. Από αυτό το ποσόν πρέπει να αφαιρεθεί το κόστος μετεγκατάστασης των δημόσιων υπηρεσιών που υπολογίζεται (υποτιμημένα) σε 135.000.000 ευρώ, το κόστος υπογειοποίησης της Ποσειδώνος, που εξ όσων γνωρίζουμε θα καλυφθεί από το δημόσιο, η αξία (αν μπορεί να υπάρξει οικονομική αποτίμηση!) των μνημείων και διατηρητέων κτιρίων, η αξία της υψηλών προδιαγραφών μαρίνας και των Ολυμπιακών Εγκαταστάσεων. Εν ολίγοις, αν όλα τα παραπάνω αφαιρεθούν θα πρόκειται για ένα τίμημα περίπου 400.000.000 ευρώ.
Υποτίθεται ότι αυτή η εκποίηση γίνεται για να μειωθεί το δημόσιο χρέος της χώρας – αθέμιτο, παράνομο και επονείδιστο, σύμφωνα με την Επιτροπή Αλήθειας για το Δημόσιο Χρέος, της Βουλής. Το φερόμενο ως δημόσιο χρέος ανέρχεται σήμερα σε πάνω από 320 δισ. ευρώ. Δεν πρόκειται επομένως περί του δημόσιου χρέους. Πρόκειται ακριβώς γι’ αυτό που η Πρωτοβουλία Πολιτών για την Κατάργηση του ΤΑΙΠΕΔ έχει σε όλους τους τόνους εξηγήσει: το φερόμενο ως δημόσιο χρέος αποτελεί τη βασιλική οδό για την υφαρπαγή της δημόσιας περιουσίας, επομένως για την κατάργηση της κυριαρχίας του κράτους.
Η αχίλλειος πτέρνα της εκποίησης ίσως βρίσκεται στις λεπτομέρειες
⦁ Η Lamda Development έχει επιβάλλει στη Συμφωνία τις λεγόμενες αναβλητικές αιρέσεις, δηλαδή την εκπλήρωση από το Ελληνικό Κράτος και το Ελληνικό Κοινοβούλιο μιας σειράς όρων ώστε να προχωρήσει την «επένδυση», εντέλλοντας το δημόσιο και τη Βουλή στο όνομα των συμφερόντων της, ανεξαρτήτως του αν οι νομοθετικές ρυθμίσεις δεν συνάδουν με το Σύνταγμα και τους νόμους της χώρας. Θεωρεί δεδομένο ότι αυτά θα γίνουν. Είναι, όμως, έτσι; Θα υπερισχύσουν του δικαίου και των νόμων τα συμφέροντα του μεγαλοεπιχειρηματία ο οποίος -να θυμίσουμε- οφείλει στο δημόσιο 2 δισ. από την ανακεφαλαιοποίηση της Eurobank.
⦁ Το Ελληνικό αποτελεί ένα υφιστάμενο και εν δυνάμει πολύ ευρύτερο του σημερινού αρχαιολογικό χώρο καθώς η εκποιούμενη έκταση ανήκε στο παρελθόν στους δήμους Αλιμούντος (Αλίμου), Ευωνύμου (Ελληνικού-Αργυρούπολης), Αιξωνής (Γλυφάδας). Για πρώτη φορά παραχωρείται ένας κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος σε ιδιώτη, μέσω της αγοράς Δημοσίου Ακινήτου στο οποίο αυτός βρίσκεται. Έχει ανασκαφεί μόλις ένα μικρό τμήμα των αρχαίων δήμων, πολλά ανασκαφικά ευρήματα έχουν μεταφερθεί εκτός και άλλα στεγάζονται σε αποθήκες και εργαστήρια ανασκαφικών ευρημάτων εντός του χώρου. Απ’ αυτή την άποψη το εναλλακτικό σχέδιο για το Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού εμπεριέχει τη συνέχεια του ανασκαφικού έργου και τη δημιουργία ενός Αρχαιολογικού Πάρκου μέσα στο Μητροπολιτικό. Τι θα γίνει με τις αρχαιότητες που θα έρθουν στο φως στη διάρκεια της κατασκευής και της γενικής ανασκαφής του χώρου; Μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι δεν θα υπάρξουν σοβαρές καταστροφές σ’ ένα εργοτάξιο που θα επικρατεί ο νόμος και η τάξη ενός επιχειρηματία κράτους εν κράτει;
⦁ Η εφαρμογή του σχεδίου Foster, ώστε να μη διαφέρει ουσιωδώς από το κατατεθειμένο – όπως διατυπώνεται σε μία των αναβλητικών αιρέσεων – προσκρούει σε πολλές «εκκρεμότητες». Η πρώτη και βασική αφορά στην ανυπαρξία Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την οποία εκκρεμεί και σχετική προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Εξίσου σημαντική «εκκρεμότητα» είναι η πιθανή υπερβολική μόλυνση του εδάφους και του υπόγειου ορίζοντα από την κηροζίνη του Αεροδρομίου, που σημαίνει ότι το Μητροπολιτικό Πάρκο των 2.000.000 τ.μ. δεν θα πραγματοποιηθεί. Επίσης μια σειρά χρήσεις και όροι δόμησης του σχεδίου Foster (π.χ. οι 5 ουρανοξύστες και πιθανόν και οι άλλοι 2) μπορούν να πραγματοποιηθούν μόνο με αλλαγή της πολεοδομικής νομοθεσίας. Ομοίως έχει τεθεί από τη Lamda Development αλλαγή της φορολογικής νομοθεσίας ώστε αυτή να είναι συμβατή με τα συμφέροντά της. Θα συμβεί αυτό;
Συνέχιση του αγώνα
Το κοινωνικό κίνημα για τη σωτηρία του Ελληνικού, οι κοινωνικοί, πολιτικοί και θεσμικοί φορείς, που σέβονται τη νομιμότητα και συνειδητοποιούν τι θα συμβεί αν τελικά το Δημόσιο Ακίνητο του Ελληνικού δοθεί στη Lamda Development, έχουμε κάθε λόγο να συνεχίσουμε τον αγώνα για να μην πραγματοποιηθούν τα σχέδια του ΤΑΙΠΕΔ.
Αντίθετα, πρέπει ν’ αγωνιστούμε για να εφαρμοστεί ένα εναλλακτικό σχέδιο που θα αποδώσει κοινωνική, οικολογική και οικονομική αξία για το σύνολο των κατοίκων της Αττικής και θα συμβάλλει στην παραγωγική ανασυγκρότηση των παράκτιων δήμων από ΣΕΦ έως Λαύριο.
* Η Ελένη Πορτάλιου είναι ομότιμη καθηγήτρια στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, μέλος της Πρωτοβουλίας Πολιτών για την Κατάργηση του ΤΑΙΠΕΔ
Αναδημοσίευση από :www.dikaiologitika.gr
