Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nutrients με τίτλο «Το πικρό είναι καλύτερο» – Τα άγρια χόρτα στη Γαλάζια Ζώνη της Ικαρίας” στην οποία συμμετείχαν ο ΕΛΓΟ-Δήμητρα καθώς και Πανεπιστήμια της Ιταλίας, της Τσεχίας, της Γεωργίας, του Ιράκ, της Εσθονίας και του Πακιστάν είχε στόχο να αναλύσει τα πικρά άγρια χόρτα Ικαρίας και πόσο συμβάλουν στην καλή υγεία των κατοίκων του νησιού η διατροφική κληρονομιά των οποίων, έχει γίνει ολοένα και πιο δημοφιλής την τελευταία δεκαετία.
Η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε 11 χωριά της κεντρικής Ικαρίας μεταξύ των οποίων Εύδηλος, Γιαλισκάρι, Άγιος Πολύκαρπος, Καραβόσταμο, Κάμπος, Ράχες, Καστανιές, Κεραμέ, και Κοσίκια.
Μέσα από 31 συνεντεύξεις, καταγράφηκαν συνολικά 56 άγρια πράσινα φυτά μαζί με τις μαγειρικές τους χρήσεις, τις γλωσσικές ετικέτες και τις τοπικές γεύσεις τους. Μερικά από αυτά είναι Μολόχα, Καυκαλίθρες, Τσουκνίδες, βλήτα, Κρίταμο, Σταμναγκάθι, Ραδίκια, οβριές, Μάραθο, Κολιτσίδα, Λουμπίνα, Γλιστρίδα, Βρούβες, Αγριασίκια, σκόλιμπρος και Στριφούλια. Τα περισσότερα από τα χόρτα που συγκεντρώθηκαν περιγράφηκαν ως πικρά.
Πολλές από τις βασικές τροφές της Μεσογειακής διατροφής χαρακτηρίζονται από πικρία ή είναι πικάντικα, ή και τα δύο, και μελέτες σε μοριακό επίπεδο έχουν αποδείξει μια σύνδεση μεταξύ των ενώσεων με αυτές τις αισθητηριακές ιδιότητες και ορισμένων από τις ευεργετικές επιδράσεις τους στην υγεία. Το ελαιόλαδο, για παράδειγμα, περιέχει αρκετές φαινολικές ενώσεις υπεύθυνες όχι μόνο για την πικρία και την πικάντικη γεύση του, αλλά και για πολλές θετικές επιδράσεις στην υγεία. Η ελαιοκανθάλη, μια από τις πιο αντιπροσωπευτικές βιοφαινόλες του ελαιολάδου, η οποία είναι πικρή και προκαλεί μια περίεργη πικάντικη αίσθηση σχεδόν αποκλειστικά στο λαιμό, έχει αποδειχθεί ότι έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες.
Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα (μεταξύ άλλων) πως η διατροφική κληρονομιά της κεντρικής Ικαρίας με βάση τα άγρια χόρτα περιλαμβάνει πενήντα έξι βοτανικά είδη, από τα οποία εντοπίστηκαν πενήντα πέντε. Οι συμμετέχοντες στη μελέτη Ικαριώτες από 40 έως 84 ετών έδειξαν μία προτίμηση κυρίως στα πικρά/πικάντικα άγρια χόρτα, και στη μελέτη αναφέρεται το αποτέλεσμα ως «το πικρό είναι καλύτερο». Η πικρή γεύση φαίνεται ότι έπαιξε έναν επιπλέον κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση της γνώσης των άγριων χόρτων.
Μερικά από τα καταγεγραμμένα χόρτα ήταν διαθέσιμα σε τοπικές αγορές αγροτών της Ικαρίας και στις τοποθεσίες μελέτης και βρίσκονται στο μενού σχεδόν κάθε ταβέρνας, όπου το καλοκαίρι πολλοί τουρίστες απολαμβάνουν σπιτικά ελληνικά πιάτα Μεσογειακής Διατροφής.
Τα περισσότερα από τα καταγεγραμμένα είδη καταναλώνονταν συχνά την άνοιξη, είτε βρασμένα και καρυκευμένα με ελαιόλαδο και λεμόνι είτε ως γέμιση σε αλμυρές πίτες. Αν και οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες στη μελέτη συμφώνησαν ότι οι νέοι δεν γνωρίζουν πολλά για τα χόρτα, οι ερευνητές παρατήρησαν νεαρούς Ικαριώτες αγρότες να προσπαθουν να θέσουν ξανά στο επίκεντρο τη βιώσιμη τοπική διατροφή, τη βιολογική γεωργία και τα άγρια χόρτα. Αυτό μπορεί επίσης να οφείλεται στο κοινωνικο-πολιτιστικό πλαίσιο της Ικαρίας, η οποία, από ένα από τα φτωχότερα νησιά της Ελλάδας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έχει μετατραπεί όλο και περισσότερο, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, σε σημαντικό κόμβο για πολλούς νέους στην Ελλάδα και νότια Ευρώπη, που θέλουν να επανασυνδεθούν με τη φύση μέσω κοινωνικών έργων και να απορρίψουν τον μαζικό τουρισμό και τον καπιταλιστικό καταναλωτισμό.
Η κοινωνικότητα και τα έθιμα διανομής του φαγητού που συνδέονται με τα Πανηγύρια δημιουργούν την εμβληματική ικαριακή διαγενεακή ευθυμία. Η ικαριώτικη κοινωνική ευημερία που αποκτάται μέσω αυτής της βαθιάς κουλτούρας της συντροφικότητας είναι πιθανώς επίσης ένας από τους παράγοντες που καθιστούν την Ικαριακή διατροφή τόσο πολύτιμη, όπως συζητείται σε άλλα έργα και μια πολύτιμη κληρονομιά για την ίδια. Επίσης όπως τονίζεται στη μελέτη, στην ικαριώτικη κοινωνία οι προσωπικές σχέσεις έχουν γενικά μεγάλη αξία. Σύμφωνα με τον Zouras, μια 89χρονη γυναίκα περιέγραψε τη σχέση της με τους γείτονες με αυτόν τον τρόπο:
«Λένε εδώ «ο γείτονάς σου είναι ο αδερφός σου», αλλά μερικές φορές ο γείτονάς σου είναι πιο σημαντικός γιατί υπάρχει κάποιος να απευθυνθείς σε περίπτωση ανάγκης…».
Η τρέχουσα έρευνα μπορεί να παρέχει μια βάση που θα μπορούσε να συμβάλει στην καλύτερη κατανόηση των δεσμών μεταξύ του τμήματος των άγριων φυτών της Μεσογειακής διατροφής, της αντίληψης γεύσης και της υγείας στη Μεσόγειο. Συνιστάται ανεπιφύλακτα μελλοντικές μελέτες διατροφής να αφορούν ιδιότητες που προάγουν την υγεία που σχετίζονται με την κατανάλωση άγριων πράσινων φυτών.
Τελικά, η ενθάρρυνση περισσότερων ερευνών και αποδείξεων ότι το «πικρό είναι καλύτερο», τόσο σε πολιτιστικό όσο και σε μοριακό επίπεδο, θα μπορούσε να εμπνεύσει και να ενισχύσει προγράμματα που στοχεύουν στην προώθηση της ευαισθητοποίησης του κοινού σχετικά με τη σημασία της κληρονομιάς των πικρών τροφίμων για τη βελτίωση της υγείας και της ευημερίας.
Για να διαβάσετε ολόκληρη τη μελέτη πατήστε ΕΔΩ.
Πηγή: cibum.gr
