Η μεγάλη αξία της πολυπόθητης ελευθερίας σε σχέση με τις σημερινές συγκυρίες.
_________________________
Πάντα αναφερόμαστε διαχρονικά στην μεγάλη αξία της ελευθερίας, μα ακόμα περισσότερο όταν δεν είμαστε πλέον ελεύθεροι . Όταν έχουμε απωλέσει αυτό το πολύτιμο και αναντικατάστατο κοινωνικό αγαθό. Η μεγάλη συζήτηση είναι για το αν είμαστε ελεύθεροι για…… ή ελεύθεροι από… και που αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την έκδοση πολλών δοκιμίων και βιβλίων επί του θέματος, έχει να κάνει με την έννοια του φιλελευθερισμού από τη μια και δημοκρατία
από την άλλη.
Μερικά παραδείγματα.
Γιατί πρέπει να πληρώνω τους φόρους από την στιγμή που εγώ δεν είμαι σύμφωνος με αυτή την απόφαση?
Γιατί πρέπει να κάνω πράγματα που με δημοκρατικές διαδικασίες έχουν θεσπισθεί από την πλειοψηφία, οταν εγώ πιστεύω σε μια αναρχική δομή σαν αυτήν της αυτοδιακυβέρνησης και αυτοδιάθεσης με όλη την ιδεολογική έννοια της λέξεως αναρχία ?
Είναι σωστό σε μια πανδημία , ένα άτομο να μπορεί από μόνο του να αποφασίζει για το αν θα κάνει το εμβόλιο ή όχι ;
Για πολλούς, απολύτως όχι. Γιατί η επιθυμία της ελευθερίας του ενός ατόμου συγκρούεται με την ελευθερία στην ανοσία των πολλών.
Η ελευθερία μου δεν συνάδει με τον κίνδυνο που διατρέχει ολόκληρο το κοινωνικό σύνολο . Η ελευθερία είναι το ζητούμενο. Πρέπει πρώτα να δούμε να κατανοήσουμε και να καθορίσουμε τον όρο της έννοιας ελευθερία .
Υπάρχει η απόλυτη ελευθερία? Η ελευθερία είναι πάντα σε στενή σχέση με κάποιο πράγμα. Ο άνθρωπος σαν οντότητα γεννιέται μέσα σε μια οικογενειακή και κοινωνική δομή. Η ιδέα της απόλυτης ελευθερίας δεν είναι κατανοητή.
Αν πάμε να δούμε τι κόσμος περνάει από τα ιατρεία της Γενικής Ιατρικής και κέντρα ψυχοσωματικής, θα δούμε ότι τα άτομα έχουν χάσει την ελευθερία τους. Άγχος, κοινωνικές φοβίες, εσωτερικές διαταραχές με έμμονες ιδέες, φόβοι για ασθένειες, για τον θάνατο, πανικός ,κ.τ.λ . Δυσφορίες, και πολλά άλλα.
Άτομα που αναγκάζονται να αποφεύγουν πράγματα . Ζούνε μισή ζωή και με τρόμο όταν βγαίνουν από τη ζώνη που μπορούν να ελέγχουν . Μερικοί μας λένε ότι είμαστε ελεύθεροι μόνο όταν είμαστε μικρά παιδιά. Άλλοι , ότι δεν είναι έτσι γιατί είμαστε εξαρτημένοι στα πάντα από τους γονείς μας. Μπορούμε να είμαστε με το χρόνο ελεύθεροι με την βοήθεια της θέλησης και της αυτογνωσίας.
Ζούμε σε μια εποχή και σε μια κοινωνία με πάρα πολλούς νόμους μικρούς και μεγάλους. Το κράτος και η γραφειοκρατία μας πνίγουνε. Πολλά πράγματα πρέπει να ξέρουμε και είμαστε σαν αναλφάβητοι δεύτερης γενιάς . Για να κάνεις τις δουλειές της καθημερινής διαβίωσης χρειαζόμαστε φροντιστήριο με τα κινητά, τους κωδικούς, τα κομπιούτερ σε καθημερινή βάση.
Που είναι η ελευθερία μας?. Θα μου πείτε. Μα και πρώτα για να κάνει κάποιος μια αίτηση σε κρατικές υπηρεσίες ,τη δουλειά την έκανε ο γραφέας στη γωνιά του δρόμου επί πληρωμή. Τώρα ο δικηγόρος και ο φοροτεχνικός.
Και στις εκλογικές διαδικασίες δεν υπάρχει διαφορά. Με διάφορα σλόγκαν και στο όνομα της ελευθερίας, τα συστήματα ωθούν και πιέζουν τον ψηφοφόρο προς τα διάφορα στρατόπεδα , απεικονίζοντας θέματα που αναπαραγάγουν άγχος και φοβικά σύνδρομα σε λεπτά και ευαίσθητα ζητούμενα της καθημερινότητας μας.
Η ελευθερία εδώ γίνεται ψευδαίσθηση. Είσαι ελεύθερος μα όμως παράγεις θυμό και ο κάθε ένας είναι `ταμπουρομένος` στο δικό του κάστρο χωρίς ίχνος διαλόγου .
Η πάλη στην πολιτική σε αυτή την περίπτωση, δεν διεξάγεται μέσα από μια κριτική δημοκρατική διαδικασία για το πρόβλημα που απασχολεί. Χάνεται ο στόχος και έτσι ο ένας αντιπαλεύει τον άλλο χωρίς κριτήριο .
Το άτομο έχει την αίσθηση ότι είναι ελεύθερο στην εκλογή του, όμως στην πραγματικότητα είναι όλο και περισσότερο φυλακισμένο στο σύστημα του λεγόμενου “πολιτικά ορθού“. Μα όμως, είναι σημαντικό πράγμα να μπορούμε να ψηφίζουμε απαλλαγμένοι από παρωπίδες παντός τύπου. Αυτό προυποθέτει σοβαρή διεργασία και αντίληψη . Μεγάλου βαθμού προσωπικής ελευθερίας.
Δεν είμαστε ελεύθεροι ούτε στο καμπινέ . Το τηλέφωνο μας ακολουθεί πάντα. Δίνομε το δικαίωμα να μας στέλνουν και να στέλνουμε μηνύματα όλες τις ώρες.
Ο διαχωρισμός της ιδιωτικής με τη κοινωνική ζωή δεν υπάρχει πλέον με τις καινούργιες τεχνολογίες. Τα κινητά μας οι κάρτες μας με τους διάφορους κωδικούς και πάσγουορδ, και πάει λέοντας.
Όπως έλεγε ο συγγραφέας Πασκάλ Σεμπρί ( Pascal Schembri ), “Η ελευθερία δεν είναι προιόν αυτού του πλανήτη.“
Πολλοί λένε το γνωστό που έχουμε ακούσει πολλές φορές : Η ελευθερία μου, τελειώνει εκεί που αρχίζει η ελευθερία των άλλων. Ακόμα άλλοι λένε :H ελευθερία ενός ατόμου αρχίζει εκεί που αρχίζει των άλλων. Το “πολιτικά σωστό “, είναι ένας όρος που με τον καιρό έχει μετατραπεί σε μεγάλο εχθρό της ελευθερίας. Δύσκολο ένας πολίτης να είναι έξω από τον προκαθορισμένο φράκτη. Σε αντίθετη περίπτωση, υπάρχει ορατός κίνδυνος εξοστρακισμού και λογοκρισίας .
Έτσι, με το φόβο ότι είσαι σε διαφορετική συχνότητα του λεγόμενου ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΣΩΣΤΟΥ, παραλύεις και δεν προχωράς. Δεν έχει πρόοδο και νεοτερισμό ένας κόσμος δεμένος και αδρανής . Και η έννοια της ελευθερία με υπευθυνότητα ,είναι υπό συζήτηση . Υπάρχει ο κίνδυνος να υπογράφεις εκ των προτέρων ένα συμβόλαιο με τον υπόλοιπο κόσμο του πολιτικά ορθού που ορίζει την υπευθυνότητα , και σου γυρνάει πίσω μπούμερανγκ .
Βλέπουμε τι συμβαίνει με το σχολείο. Ο δάσκαλος δεν είναι από φόβο αυστηρός και δεν μιλάει σαν δάσκαλος στον μαθητή όταν είναι σε λάθος δρόμο. Αυτό γίνεται κάτω από την πίεση του γονέα ο οποίος γονιός έχει πάντα την εντύπωση ότι το παιδί του έχει δίκιο και ο δάσκαλος άδικο.
Πρώτα είχαμε τους “γονείς ελικόπτερο“. Δηλαδή έλεγχαν την κατάσταση από ψηλά και επενέβαιναν όταν υπήρχε σοβαρός λόγος με τη διδασκαλία.
Σήμερα, ο φόβος μας κάνει να προσπαθούμε εκ των προτέρων να καθαρίζουμε το δρόμο προληπτικά από τα εμπόδια που τυχών και συναντήσει το παιδί.
Αυτό όμως αφαιρεί από τον μαθητή τη δυσκολία και την αναποδιά στην εξέλιξη του, με αποτέλεσμα στην μετέπειτα ζωή του να μην μπορεί να διαχειρίζεται και να αντιμετωπίζει σωστά μια αποτυχία, ένα χωρισμό ,και πολλά άλλα αρνητικά συναισθήματα . Αυτός είναι ο κλασικός γονέας “χορτοκόπτης στο γρασσίδι του κήπου“ . για να μην πέσει και κτυπήσει ο κανακάρης ή η μικρή πριγκίπισσα η ότι άλλο διαφορετικό από πλευράς γενετικής διάκρισης.
Οι καθηγητές πολλές φορές είναι μόνοι τους και δεν μιλάνε γιατί έχουν φόβο. Δεν είναι ελεύθεροι. Το σχολείο με αυτό τον τρόπο δεν βγάζει σωστούς ανθρώπους με επίγνωση και θάρρος της γνώμης. Βγάζει υποκείμενα με μπουλισμό και ασέβεια ιδίως προς τους αδύναμους και υποταγή στους δυνατούς. Σεξισμό και ομοφοβία . Χούλιγκανκς, και καμία εκτίμηση για τη ζωήτην ίδια.
Ο φόβος, μας παραλύει εντελώς. Ζούμε μέσα σε κλειστά δωμάτια και δεν μπορούμε να δούμε το φως. Ο φόβος σκοτώνει την ελευθερία και δεν μας δίνει περιθώρια αν δεν σπάσουμε τα δεσμά μας. Η ελευθερία θέλει κουράγιο, αρετή και πάνω από όλα τόλμη .
Σε εκδήλωση του συνδικαλιστικού κινήματος στην Ελβετία στη Ζυρίχη ένα πανό έγραφε. “Ειρήνη, ελευθερία, αλληλεγγύη“ . Σε μια άλλη πλατεία και σε άλλη πόλη , στη θέση ελευθερία έγραφε αξιοπρέπεια. Η αντικατάσταση δεν είναι τυχαία.
Ο πολίτης για την άρχουσα τάξη δεν πρέπει να μιλάει πολύ για την ελευθερία. Πολύ μεγάλη ελευθερία είναι επιβλαβή για το σύστημα γιατί δεν έχει απόλυτο έλεγχο στη ζωή του κάθε πολίτη. Ύστερα από την οικονομική κρίση, την μετά πανδημία εποχή και τον πόλεμο στην Ουκρανία, πολλά άτομα βλέπουν διαβόλους παντού στο σημείο που να μην ζούνε ήρεμα τη ζωή τους.
Καθημερινά τα κυριαρχεί ο φόβος του ολέθρου και δεν εμπιστεύονται ούτε τον εαυτό τους τον ίδιο. Η κατάσταση γεννά τον φόβο του φόβου με ψυχο-αναγκαστικά σύνδρομα να κυριαρχούνε .
Αυτό το φαινόμενο σίγουρα έχει να κάνει κατά κύριο λόγο στο βομβαρδισμό που δεχόμαστε από κάθε είδος πληροφορίας που δεν μπορούμε να ελέγξουμε σωστά. Μας ζητάνε να έχουμε άποψη για όλα και δεν είμαστε έτοιμοι . Ειδικοί επιστήμονες συμβουλεύουνε να πάμε σε αυτό που λένε “ επιλεκτική άγνοια “. Το ανθρώπινο σώμα και ο νους είναι μηχανές αργής κίνησης και χρειάζεται διεργασία για να δώσουν μια απάντηση με σοβαρότητα . Δεν είναι δυνατόν να προγραμματίζεται σε ταχύτατους ρυθμούς όπως μας επιβάλλουν τα ιντερνέτ και τα κοινωνικά δίκτυα οριζόντιας ενημέρωσης, και που δεν έχουμε το χρόνο να εμβαθύνουμε.
Η μεγάλη παραίτηση . ( the great resignation )
_______________________________________
Πολλοί νέοι περισσότερο, ειδικά στην αμέσως πανδημία εποχή, άφησαν τις εργασίες τους, ενώ άλλοι ξεκίνησαν να δουλεύουν λιγότερες ώρες τη εβδομάδα. Εδώ μιλάμε για την ελευθερία του ατόμου να έχει στη ζωή του και άλλα ενδιαφέροντα και αξίες, πέρα από τις ώρες που περνάει στη θέση εργασίας του και ύστερα στο σπίτι.
Πρέπει να πούμε ότι σήμερα η ελευθερία είναι ένας σημαντικός Αξιακός κώδικας που δεν περιλαμβάνει μόνο την εργασία αλλά και τα χόμπι, το μεράκι, τον ελεύθερο χρόνο , τις σχέσεις με τους άλλους, την οικογένεια.
Να βρεθεί η σωστή και χρυσή τομή ισορροπίας είναι το ζητούμενο σήμερα. Η εργασία δεν είναι αυτοσκοπός στη ζωή μας περισσότερο σήμερα από ποτέ.
Τεχνική νοημοσύνη και τα αποτέλεσμα της γεννάνε φόβο.
_______________________________________________
Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν , ότι η τεχνική νοημοσύνη θα μας στερήσει πολλές
ελευθερίες. Αντικειμενικά παράγει φόβο. Aς αναλογισθούμε το γεγονός που σε περίπου δέκα χρόνια θα μπορούμε να διαβάζουμε τον γονίδιο μας. DNA. Αυτό θα μας μετατρέψει σε απελπισμένους που θα προσπαθούν να αποτρέψουν την αρρώστια που είναι καταγεγραμμένη στα κύτταρα τους, χωρίς να χαρούνε τη ζωή τους.
Είναι γεγονός ότι η εξέλιξη της επιστήμης τον τελευταίο αιώνα, μας έδωσε κοινωνικά και υλικά αγαθά αλλά και την ψευδαίσθηση της ελευθερίας. Εάν συνεχίζουμε να έχουμε στο μυαλό μας μόνο αυτό το εργαλείο για την ευτυχία μας, η
ελευθερία δεν θα έχει σπίτι σε αυτόν εδώ τον πλανήτη. Περισσότερα ακόμα τώρα που ο κόσμος αντιμετωπίζει το παγκόσμιο φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής, με τα αποτελέσματα μπροστά στα μάτια μας.
Μας μένει να αγωνιζόμαστε σε ότι μπορεί το καλύτερο ο κάθε πολίτης, και να μην περιμένουμενα κάνουμε δουλειές με αναθέσεις παντός είδους. Ο ενεργός πολίτης είναι δύναμη αλλά
συγχρόνως αυτοδιάθεση, και δρόμος για τη πολυπόθητη Ελευθερία. Όλοι μαζί με βήμα σταθερό σε στέρεα εδάφη, για να πάμε λίγο πιο πέρα, μακριά από την “μαχητική αδράνεια“ που πολλοί μας θέλουν για την ησυχία τους .
Η χειραγώγηση της ελεύθερης έκφρασης του λόγου.
Τα τελευταία 30/40 χρόνια στην Αμερική, ξεκίνησε ένα κίνημα που είχε τίς ρίζες του σε μεγάλα Πανεπιστήμια, στον πολιτικό διάλογο, μέσα στην ίδια την οικογένεια.
Ο λόγος για τον όρο του“ Πολιτικά ορθού“, ( politically correct ) και που στην αρχή δεν έδειχνε σε όλη του την έκταση και βάθος, την χειραγώγηση της ελεύθερης έκφρασης ( Freedom of Speech) κατοχυρωμένης από τη πρώτη τροπολογία του συντάγματος με μεγάλη απήχηση στη κοινωνία γενικά σε όλες της τις δομές .
Το 1995, ένα δικαστήριο αποφάσισε να κηρύξει αντισυνταγματικό τον γλωσσικό κώδικα που έχε θεσπίσει το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, σχολή νομικής. Δεν σταμάτησε όμως εκεί αλλά έδωσε συγχρόνως και οδηγίες“ καλής και αρμόζουσας συμπεριφοράς.“.
Αυτή η κατάσταση ουσιαστικής παρέμβασης στην ελευθερία του λόγου είχε σαν αποτέλεσμα
το 2009, σχεδόν τα δύο τρίτα των αμερικανικών κολλεγίων είχαν υιοθετήσει συμπεριφορές του λεγόμενου `πολιτικά σωστού`, εκ των άνω.
Όχι μόνο αυτό. Πολλές και διάφορες επιτροπές είχαν το δικαίωμα εποπτείας και της ανώνυμης καταγγελίας για παράβαση της εγκυκλίου ενάντια στην ελεύθερη έκφραση της γλώσσας ιδίως ιστορικών δεδομένων . ΠΧ : Oι σκλάβοι έφθασαν στην Αμερική με ελεύθερη βούληση και όχι μεταφερόμενοι όπως ξέρουμε από τις ιστορικές πηγές.
Όλο αυτό απεικονίζει ένα επικίνδυνο φαινόμενο που το βλέπουμε τώρα και στην Ευρώπη σε αυτό που ονομάζεται ΔΙΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ ( Cancel cultur ) .
Σαν συμπέρασμα που μπορούμε να εξάγουμε από όλα αυτά, είναι ο φόβος στο να είμαστε ελεύθεροι. Πραγματικά ελεύθεροι χωρίς περιορισμούς. Υπάρχει η τέλεια έννοια της ελεύθερης βούλησης και γνώμης? Δύσκολη απάντηση αυτή την εποχή που ζούμε σήμερα.
Τέλη 1700 ο εμπειρικός Γάλλος στοχαστής κατά την περίοδο του διαφωτισμού Ντενί Ντιντερό, δήλωνε ότι “ελευθερία σημαίνει το τέλος του ιερέα και του βασιλιά “.
Εμείς σήμερα , είμαστε πολύ μακριά από την ιδέα αυτού του `αιρετικού φιλόσοφου` γιατί στις μέρες μας, και ο βασιλιάς και ο ιερέας σε διάφορες εκδοχές τους, θα μας συνοδεύουνε διαρκώς και θα είναι μέρος του βίου μας. Θα είναι ο μεγάλος αδελφός .
Η τεχνητή νοημοσύνη, και εδώ είναι το θετικό, δεν θα μπορέσει όμως να αντικαταστήσει σε καμιά περίπτωση τον ανθρώπινο νου.
Θα είναι πάντα ένα βήμα πίσω και σε τέτοια απόσταση ασφαλείας, που θα έχουμε πάντα το προβάδισμα για να αποτρέψουμε τον κίνδυνο που μας απειλεί. Αρκεί να το θέλουμε και να πιστέψουμε στον άνθρωπο, σε ένα νέο παγκόσμιο ουμανισμό.
Οι λέξεις ,όσο και να είναι επικίνδυνες , από μόνες τους δεν είναι πρόβλημα. Αρκεί να τίςχρησιμοποιούμε σωστά και όχι να τις διαγράφουμε.
Σταύρος Ραντάς
Γιατρός Γενικής ιατρικής και παθολογίας.
Λουγκάνο/ Ελβετία.
Ακτιβιστής του παγκόσμιου κινήματος Slow Food
