Το ελληνικό θέατρο, αποπαίδι στους χειρισμούς της σημερινής κατάστασης από την πολιτεία, ορθώνει το ανάστημα των 27 αιώνων ύπαρξής του και, με ποικίλους τρόπους, κάνει εμφανή την αναγκαιότητα της παρουσίας του.
Τροφή για σκέψη, για αποτίμηση μιας πνιγηρής πραγματικότητας, για υποβολή προτάσεων και ιδεών, αποτελεί η έκδοση του καλαίσθητου ημερολογίου του Ταμείου Αλληλοβοήθειας Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών με θέματα «Ελληνικό Θέατρο και Επανάσταση 1821» και «Οι Πρωθιέρειες των Ολυμπιακών Αγώνων».
Το 300 και πλέον σελίδων ημερολόγιο – λεύκωμα είναι αποτέλεσμα μεγάλης έρευνας της περιόδου της ελληνικής Επανάστασης καθώς και της ιστορίας των τελετών Αφής της Ολυμπιακής Φλόγας από ηθοποιούς ή χορογράφους. Είναι εμπλουτισμένο με γκραβούρες της εποχής καθώς και πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Εμπεριέχονται γενέθλια και ημερομηνίες θανάτων ηθοποιών που φτάνουν τις έξι χιλιάδες και διατίθεται στην προσιτή τιμή των 10 ευρώ (πληροφορίες στο τηλ. 210-3815879).
Οι βαθιές μας ρίζες
Η αρχαία τραγωδία, το σατυρικό δράμα, η πολιτική κωμωδία, το κωμειδύλλιο και οι σύγχρονες μορφές του νεοελληνικού θεάτρου βρίσκονται στην ίδια γραμμή από τον 6ο π.Χ. αιώνα. Τεθλασμένη, αφού οι καλές στιγμές εναλλάσσονταν με τις κακές, η ευμάρεια με την ανέχεια ακόμα και την πείνα, η ενθουσιώδης υποδοχή με την αδιαφορία (στη βυζαντινή περίοδο το ενδιαφέρον περνάει από το θέατρο, που μένει στάσιμο, στο θέαμα που προσφέρει ο Ιππόδρομος), η καθολική αναγνώριση με την κοινωνική απόρριψη και την αποδοκιμασία.
Οι αρχαίοι μας συγγραφείς έχουν καταξιωθεί στην παγκόσμια συνείδηση.
Ο Αισχύλος (525 – 456 π.Χ.), ο πρώτος δημιουργός και αναμορφωτής της τραγωδίας, επηρέασε πολλούς νεότερους, ανάμεσα στους οποίους και ο Βίκτωρ Ουγκώ.
Ο Σοφοκλής (495 – 406 π.Χ.), παίρνοντας τη σκυτάλη, εισαγάγει τον τρίτο υποκριτή προσδίδοντας στην τραγωδία μεγαλύτερη πλοκή και ενδιαφέρον σαν θεατρικό θέαμα.
Ο Ευριπίδης (485 – 407 π.Χ.), σε αντίθεση με τις ηρωικές μορφές του Αισχύλου ή τις ιδανικές μορφές του Σοφοκλή προβάλλει, με γλώσσα απλή και κατανοητή, τα προβλήματα της εποχής του, στα οποία κεντρικό ρόλο έχει ο άνθρωπος. Επινοεί τον «από μηχανής θεό» που δίνει τη λύση στη δύσκολη στιγμή της δράσης του έργου.
Με το οξύ πνεύμα του Αριστοφάνη (450 – 380 π.Χ.) η πολιτική κωμωδία γνωρίζει δύναμη και λάμψη. Τα χρόνια 330 – 260 π.Χ. εμφανίζεται η «Νέα Αττική Κωμωδία», με κύριο εκπρόσωπο τον Μένανδρο (342 – 291 π.Χ.), από τον οποίο θα επηρεαστούν αργότερα οι Ρωμαίοι κωμωδιογράφοι. Καινούργιο στοιχείο, η ψυχολογία και οι ερωτικές σκηνές.
Τον 16ο αιώνα αναπτύσσεται το Κρητικό Θέατρο με κύρους εκπρόσωπους τον Βιτζέντζο Κορνάρο και τον Γεώργιο Χορτάτζη.
Τα χρόνια μετά την Επανάσταση του 1821 σηματοδοτούνται από το Νεοελληνικό Θέατρο. Κωμειδύλλιο και το ειδυλλιακό δράμα, έργα ηθογραφικά, γεμάτα ρομαντισμό και πολύ ανθρώπινα. Τον 20ό αιώνα θα δώσει ώθηση στο ελληνικό θέατρο ο Γρηγόριος Ξενόπουλος (1897 – 1951).
(Αφή Ολυμπιακής Φλόγας από την Πρωθιέρεια Μαρία Μοσχολιού που έφυγε από τη ζωή πριν από πέντε εβδομάδες)
Ο πρώτος ηθοποιός
Σε αντίθεση με τους μεγάλους συγγραφείς, που τα ονόματά τους έμειναν στην αθανασία, σχετικά λίγα γνωρίζουμε για τους ηθοποιούς.
Ο ποιητής Θέσπις από τον Δήμο Ικαρίας (σημερινό Διόνυσο) είναι πιθανότατα ο πρώτος ηθοποιός. Παρουσίασε για πρώτη φορά τραγωδία στα Μεγάλα Διονύσια κατά την 61η Ολυμπιάδα, μεταξύ 536-532 π.Χ.
Η διαχρονική εικόνα που έχουμε για τους ηθοποιούς είναι του κακοπληρωμένου και ταλαιπωρημένου ανθρώπου, ο οποίος υπηρετεί με θυσίες την Τέχνη. Στιγματισμένος από τον κοινωνικό περίγυρο (μέχρι και πριν από όχι και πολλά χρόνια, το να γίνει η κόρη θεατρίνα αποτελούσε όνειδος για την οικογένεια), παρεξηγημένος, με λιγοστούς θριάμβους και πολλές αποτυχίες, αγωνίζεται να επιβιώσει.
Τα θεατρικά μπουλούκια, απόγονοι του περιπλανώμενου διονυσιακού θιάσου, θα γνωρίσουν μεγάλη άνθηση το πρώτο μισό του 19ου αιώνα, θα ξεδιψάσουν το θεατρικό κοινό της επαρχίας (αν και, σε ορισμένες περιπτώσεις, με χαμηλής ποιότητας παραστάσεις) και θα καταφέρουν να ζήσουν οι ηθοποιοί τις οικογένειές τους με λίγα χρήματα και πολλά τρόφιμα, τα οποία λάμβαναν αντί εισιτηρίου.
Το 1982 η υπουργός Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη εμπνεύστηκε και υλοποίησε τη λειτουργία των Δημοτικών Περιφερειακών Θεάτρων με σκοπό την πολιτισμική ανάπτυξη της περιφέρειας. Στα ΔΗΠΕΘΕ θα βρουν δουλειά πολλοί καλλιτέχνες και θα αναδειχθούν προικισμένα θεατρικά ταλέντα.
Τα προβλήματα, πάντως, έρχονται από μακριά: Η «Στέγη του Ηθοποιού», η οποία έγινε πραγματικότητα κυρίως χάρη στις αποτελεσματικές προσπάθειες της Άννας Φόνσου, πρωτοκουβεντιάστηκε το 1930. Από τότε είχε δημιουργηθεί η ανάγκη για παροχή στέγης σε ηλικιωμένους ή πάσχοντες που δεν μπορούσαν να δουλέψουν. Οι ηθοποιοί δεν είχαν ακόμη δικό τους Ταμείο Ασφάλισης και η υποτυπώδης σύνταξη προερχόταν από το Σωματείο των Ηθοποιών.
(Μάνος Κατράκης, Νικήτας Τσακίρογλου και Αλίκη Βουγιουκλάκη σε παράσταση με αναφορές στην Επανάσταση του 1821)
Διώξεις αριστερών
Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1940 τα προβλήματα δεν είναι μόνο οικονομικά. Αριστεροί ηθοποιοί, μεταξύ των οποίων ο Μάνος Κατράκης, ο Ζαβαλάς Καρούσος και η Αλέκα Παΐζη, θα υποστούν διώξεις, θα φυλακιστούν, θα εξοριστούν και τα θέατρά τους θα λεηλατηθούν από επιθέσεις ακροδεξιών και μοναρχικών (κατά την αστυνομία δεν επρόκειτο για επιθέσεις, αλλά για συμπλοκές μεταξύ εθνικοφρόνων και αριστερών εκδρομέων!). Δεν είναι λίγες, πάντως, οι περιπτώσεις όπου δεξιοί ηθοποιοί έσπευσαν να προφυλάξουν αριστερούς συναδέλφους τους.
Στην περίοδο της Απελευθέρωσης αριστεροί ηθοποιοί συσπειρώνονται και φτιάχνουν το «Θέατρο του Λαού». Εργοστάσια που είχαν προσωρινά εργατική διεύθυνση στέλνουν υφάσματα και ξυλεία. Η πρώτη παράσταση δόθηκε στις 24 Νοεμβρίου 1944.
Πολύ σημαντικός ήταν ο θίασος των Ενωµένων Καλλιτεχνών, ο αποκαλούμενος και «Εθνικό θέατρο του ΕΑΜ». Κατά τη θερινή περίοδο του 1945 έρχεται πρώτος ανάμεσα στα θέατρα πρόζας και συγκεντρώνει 79.062 θεατές από τους 209.199, δηλαδή το 37% του συνόλου των θεατών! Η έναρξη του Εμφυλίου, η λευκή τρομοκρατία και κάποια οικονομικά προβλήματα τον οδηγούν σε διάλυση. Οι θεατρικές προσπάθειες που θα υπάρξουν μετεμφυλιακά από την πλευρά της Αριστεράς, θα έχουν ως σημείο αναφοράς τους Ενωµένους Καλλιτέχνες!
Πρωτοβουλία Γεωργούλη για τον Πολιτισμό
Η κακή οικονομική κατάσταση των ηθοποιών, η υψηλή ανεργία και η αθέτηση συμφωνιών από πλευράς της εργοδοσίας επιδεινώνονται τη δεκαετία της οικονομική κρίσης φθάνουν σε τραγικό σημείο κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ελληνικό: Το 2018, τα 1.100 βρετανικά θέατρα είχαν έσοδα από τα εισιτήρια 1,40 δισεκατομμύριο ευρώ και 34 εκατομμύρια θεατές, δηλαδή περισσότερους απ’ όσους όλοι οι ποδοσφαιρικοί αγώνες του βρετανικού πρωταθλήματος. Σήμερα οι άνεργοι στην βιομηχανία των τεχνών υπολογίζονται σε περισσότερους από 400 χιλιάδες και η ζημία πλησιάζει τα 100 εκατομμύρια ευρώ.
(Ο Αλέξης Γεωργούλης και άλλοι 103 ευρωβουλευτές καλούν τις κυβερνήσεις να στηρίξουν τον Πολιτισμό)
Η πρωτοβουλία για την πολιτιστική ανάκαμψη της Ευρώπης, μετά το χτύπημα που επέφερε η πανδημία COVID-19 στους Δημιουργικούς και Πολιτιστικούς Τομείς το 2020, την οποία ανέπτυξε ο ηθοποιός και ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία Αλέξης Γεωργούλης και την συνυπογράφουν άλλοι 103 ευρωβουλευτές, από 6 πολιτικές ομάδες, αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας. Οι ευρωβουλευτές καλούν τις κυβερνήσεις να αναλάβουν την ευθύνη της στήριξης του πολιτισμού τόσο στις χώρες τους όσο και πανευρωπαϊκά. Τις προτρέπουν να λάβουν οικονομικά μέτρα (δέσμευση του 2% του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, μείωση συντελεστή ΦΠΑ, φορολογικά κίνητρα και εργαλεία για την πολιτιστική παραγωγή), να βελτιώσουν το σύστημα κοινωνικής προστασίας και τις συνθήκες εργασίας για τους εργαζόμενους, καθώς και να προστατέψουν το πολιτιστικό οικοσύστημα μέσα από πολιτικές που ανταποκρίνονται στις προκλήσεις της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης.
Τί το θέλουμε το θέατρο;
Οι λαλίστατοι υπουργοί μας, σε μέσα φιλικά προσκείμενα στην κυβέρνηση, επιλέγουν
συζητήσεις για το πόσοι πιστοί χωράνε στις εκκλησιές μας, για τη λειτουργία κομμωτηρίων και για το ανοιγοκλείσιμο καταστημάτων. Καμία αναφορά για το άνοιγμα των θεάτρων. Η πολιτική ηγεσία δείχνει να αδιαφορεί εντελώς για αυτές τις σημαντικές πολιτιστικές δράσεις. Σαν να αναρωτιέται: Τί το θέλουμε το θέατρο;
Ο Αιμίλιος Βεάκης (1884-1951) έγραφε: «Η Ζωή κυλά ακατάσχετη, άρρυθμη, άναρχη. Ανακατεμένα, αδικαιολόγητα, αυθαίρετα, ρίχνονται μπρος στ΄ άπραγα μάτια του ανθρώπου τα οράματα της Ζωής, το Καλό και το Κακό, τ΄ Ωραίο και τ΄ Άσκημο. Η σύγχυσή τους κι η γοργή διαδοχή τους σαστίζουν τον ανθρώπινο νου και φέρνουν στον άνθρωπο την ταραχή που φτιάχνει τη δυστυχία του.
Η Τέχνη, με τ΄ ακατανίκητα όπλα της, το Πνεύμα, τη Φόρμα και το Ρυθμό, υποτάζει σε μίαν ιδανική πειθαρχία την ακαταστασία των Πραγμάτων και χαρίζει στον άνθρωπο την αισθητική συγκίνηση, δίνοντάς του έτσι την ισορροπημένη γαλήνη που φτιάχνει την ευτυχία του».
Και πιο κάτω: «Το Πάθος, που είναι η εντατικότερη εκδήλωση της Ζωής, με την ποικίλη κι ορμητική έντασή του, χωρίς την ευεργετική επίδραση της Τέχνης, γίνεται τρομερή δίνη που πότε μας σέρνει στο πέλαγο –χαρά- και πότε ας βροντοχτυπάει στα βράχια –πόνος». Για να καταλήξει: «Η Τέχνη είναι η λύτρωση της Ζωής». (Ν. Χατζηευαγγέλου, «Η Φιλοσοφία της Ζωής» εκδόσεις ΕΣΟΠΤΡΟΝ, 2003).
H γλυκιά αγωνία σε θεριεύει
Ένα καινούργιο και πολλά υποσχόμενο πρόσωπο, η ηθοποιός Μοσχούλα Ατσιδαύτη, με ιδιαίτερα αισθητή παρουσία στα έργα «Κουζίνα» του Γιώργου Νανούρη και «Αρουραίοι» του Αλέξανδρου Κοέν, γράφει σε κείμενο με τίτλο «Ηθοποιός εν καιρώ πανδημίας (διότι πριν ήταν όλα ρόδινα)»:
Όταν κάποιος επιλέξει να ασχοληθεί με την υποκριτική και το ανακοινώσει στους οικείους του, έχει να απαντήσει σε ερωτήματα του τύπου: Τώρα αυτό είναι επάγγελμα; Όταν δεν έχεις δουλειά τι θα τρως; Μήπως να βρεις μια κανονική δουλειά και αυτό να το έχεις σαν χόμπι;
Όταν φοιτάς στη δραματική σχολή, οι καθηγητές σου ξεκαθαρίζουν εξαρχής: Είναι ένα δύσκολο επάγγελμα. Να χαρείτε αυτά τα αθώα χρόνια της σχολής γιατί μετά από δω… Από αυτή την τάξη στατιστικά θα τα καταφέρει στο χώρο το πολύ ένας. Μελετήστε άλλες επιλογές του επαγγέλματος, πέρα από το θέατρο. Αν κάνεις μια λάθος επιλογή μπορεί να «καείς».
Κι όμως εσύ δεν ακούς τίποτα. Ή μάλλον τα ακούς και τα προσπερνάς. Γιατί εσύ το θέλεις. Γιατί εσύ το θες πάρα πολύ. Και αφού το θες, θα τα καταφέρεις.
(Μοσχούλα Ατσιδαύτη: Αυτό «το τίποτα» με θυμώνει)
Και τρέχεις. Και διαβάζεις. Και πας σε οντισιόν. Και δεν τους κάνεις φυσιογνωμικά. Και δεν ήταν η μέρα σου. Και άκουσες κάτι που σε πλήγωσε. Και τους άρεσες. Και σε επέλεξαν. Και ξεκίνησαν οι πρόβες και όλα ήταν όπως τα ονειρευόσουν. Και ξεκίνησαν οι πρόβες και θες να ανοίξεις την πόρτα και να τρέξεις μακριά. Και οι παραστάσεις ξεκινάνε. Και στο τέλος κάθε παράστασης νιώθεις μαγικά, ή νιώθεις ότι θες να ανοίξει η γη να σε καταπιεί. Αλλά αυτή η καθημερινή γλυκιά αγωνία σε θρέφει και σε θεριεύει.
Και κάποια στιγμή οι παραστάσεις ολοκληρώνονται. Και το τηλέφωνο δεν χτυπάει. Και οι μέρες περνάνε. Και γίνονται μήνες. Και πας στο μεζεδοπωλείο ενός φίλου να δουλέψεις. Και μπορεί ηλικιακά να μην το αντέχεις. Και ενώ πρέπει να προστατεύεις το σώμα σου, γιατί αυτό είναι το εργαλείο σου, η μέση σου να διαλύεται. Και παραιτείσαι. Και συνεχίζεις να περιμένεις, διαβάζοντας ή παρακολουθώντας σεμινάρια.
Και εξακολουθείς να το θες με το ίδιο πάθος, μέχρι που μια μέρα έρχεται κάτι άγνωστο και στο παγώνει. Σου παγώνει τις πρόβες, τις παραστάσεις ή -ακόμα χειρότερα- τα σχέδια.
Η τελευταία παράσταση που είδα ήταν λίγες μέρες πριν τη δεύτερη καραντίνα. Πήρα ένα λεωφορείο από την Αχαρνών, το οποίο ήταν ασφυκτικά γεμάτο. Αδύνατη μέχρι και μια ανάσα ανακούφισης. Μπήκα στο θέατρο των εβδομήντα θέσεων. Μας τοποθέτησαν προσεκτικά μέσα, εμάς τους δεκαεφτά ατρόμητους θεατές (μας μέτρησα). Οι μάσκες δεν βγήκαν από κανέναν μας καθόλη τη διάρκεια της παράστασης. Τους απολαύσαμε, τους χειροκροτήσαμε και αποχωρήσαμε, τηρώντας ευλαβικά τις αποστάσεις.
Αυτό το διάστημα, «δουλεύω» μονολόγους. Αλλά πώς να δοκιμαστείς χωρίς κοινό; Έτσι όποτε μπαίνω σε λεωφορεία ή μετρό μου έρχεται να πω δυνατά το μονόλογό μου, να υποκλιθώ και να κατέβω στην επόμενη στάση. Την ίδια επιθυμία αισθάνομαι συχνά και μέσα στο σούπερ μάρκετ, μπροστά από τη μαναβική ή στον πάγκο με τα τυριά.
Αυτή η δουλειά έχει άγχος και αβεβαιότητα και ίσως και πείνα. Αυτό το ξέραμε εξαρχής. Αλλά αυτό «το τίποτα» με θυμώνει. Δεν ξέρω αν θα δούλευα αυτό το διάστημα σε περίπτωση που λειτουργούσαν όλα φυσιολογικά, αλλά ξέρω ότι θα είχα λόγο να ονειρεύομαι, να μην φιμώνομαι, να προσπαθώ, να ελπίζω.
(Ο Θανάσης Σάλτας στην παράσταση «Ιστορίες Tango»)
Καλλιτεχνικά κίνητρα στην εκπαίδευση
Δύο πολλοί καλοί γνώστες του χώρου, οι συγγραφείς, σκηνοθέτες και θεατρικοί παραγωγοί Ιωάννα Μαστοράκη και Θανάσης Σάλτας, των οποίων η επιτυχημένη παράσταση «Στη Σμύρνη κάποτε» διακόπηκε λόγω της πανδημίας και αναμένεται να συνεχιστεί μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων, υπεισέρχονται στην ουσία της θεατρικής Τέχνης και προτείνουν ρεαλιστικές λύσεις:
Στη χώρα μας, την Ελλάδα, και πιο συγκεκριμένα στην αρχαία πόλη των Αθηνών γεννήθηκε το θέατρο ως κάτι ιερό, και ως ιερό οφείλουμε σήμερα τόσο ως πολίτες της χώρας μας αλλά και ως πολίτες του κόσμου να το διαφυλάξουμε.
Ο ηθοποιός, ποιεί ήθος και δρα ψυχή τε και σώματι, αποκτά επωνυμία, προσωπική ταυτότητα, και αφήνεται ελεύθερος να δράσει επί σκηνής κατά την προσωπική του βούληση παρασυρμένος από τα ένστικτα, τα πάθη του και τις ιδέες του, φωτίζοντας ακόμα και τα πιο σκοτεινά τοπία της ανθρώπινης ψυχής.
Στο αρχαίο δράμα ο Χορός αντιπροσωπεύει τη φωνή του λαού, εκφράζει τη γνώμη των πολλών ανώνυμων, διαφωνεί ή συμφωνεί, επιδοκιμάζει ή αποδοκιμάζει, οπωσδήποτε διαλέγεται και συχνά συγκρούεται με τους επώνυμους χαρακτήρες του έργου.
Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι το θέατρο ως δραματική πράξη, λειτουργεί σε κοινωνικό επίπεδο ως μέσο που ενδυναμώνει την αξία της δημοκρατίας, της ελευθερογνωμίας και της ελεύθερης βούλησης, ενώ σε βαθύτερο, προσωπικό επίπεδο λειτουργεί ως λυτρωτικό καθαρτήριο μέσο της ανθρώπινης ψυχής. Ως εκ τούτου το θέατρο ως ψυχική και κοινωνική ανάγκη δεν δύναται να εκλείπει από την χώρα που γέννησε τις αξίες της δημοκρατίας και της ισονομίας, διότι το θέατρο από μόνο του αποτελεί μια θεμελιώδη αξία της πολιτιστικής κληρονομιάς ολόκληρης της ανθρωπότητας.
Σε περιόδους όμως, έντονης επιδημιολογικής κρίσης, όπου οι ειδικοί κρίνουν ότι για λόγους υγείας οι χώροι του θεάτρου παραμένουν κλειστοί, το θέατρο θα πρέπει να συνεχίζει να υπάρχει ως ζωντανή τέχνη και εκεί έγκειται το χρέος της πολιτείας με ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο να στηρίζει άμεσα, χωρίς χρονικές καθυστερήσεις, έμπρακτα και ισότιμα, όλους τους θεατρικούς παραγωγούς, ηθοποιούς, μουσικούς, χορευτές αλλά και τους τεχνικούς που συμβάλλουν στην δημιουργία μιας παράστασης, παρέχοντας τους ουσιαστικά κίνητρα ανάδειξης της καλλιτεχνικής δημιουργίας τους, όπως οικονομική στήριξη, τεχνολογική υποστήριξη, παραχώρηση ασφαλών υγειονομικών χώρων για διοργάνωση θεατρικών φεστιβάλ , με δυνατότητα εναλλακτικών μορφών θέασης των παραστάσεων στους θεατές, όπως online, live streaming, ζωντανό ραδιοφωνικό θέατρο, ή επαγγελματική κινηματογράφηση για αναμετάδοση θεατρικών έργων στην τηλεόραση.
(Η Ιωάννα Μαστοράκη στην παράσταση «Το περιβόλι της Χαράς και της Λύπης»)
Επίσης, θα πρέπει να δίνονται παρόμοια ισχυρά οικονομικά και καλλιτεχνικά κίνητρα κινητοποίησης και στην δημόσια και ιδιωτική εκπαίδευση (πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια, τριτοβάθμια) αλλά παράλληλα και στις θεατρικές, μουσικές, χορευτικές, κινηματογραφικές και λοιπές καλλιτεχνικές σχολές , ώστε να συνεχίσουν να παράγουν το σημαντικό εκπαιδευτικό τους έργο ώστε να αναδεικνύουν και να μεταλαμπαδεύουν το όραμα και την αξία των τεχνών τόσο στους μαθητευόμενους τους όσο και στο σύνολο της κοινωνίας.
Καταλήγοντας θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι το θέατρο εν τη γενέσει του, αποτελεί παραστατική τέχνη που εκτελείται ζωντανά επί σκηνής και η συναισθηματική ζύμωση , το ψυχικό δούναι και λαβείν μεταξύ ηθοποιών και θεατών αποτελεί την βαθύτερη ουσία του. Για τον λόγο αυτό οι εναλλακτικές μορφές θέασης, αποτελούν μόνο συνεπικουρικά κανάλια θεατρικής έκφρασης και δεν δύναται να υποκαθιστούν τη μαγεία της ζωντανής επί σκηνής θεατρικής παράστασης παρουσία των θεατών. Ας ευχηθούμε ότι σύντομα θα επανέλθουμε υγιείς και δυνατοί δια ζώσης επί σκηνής.
Ραδιοτηλεοπτικό θέατρο
Ο μεγάλος μας θεατράνθρωπος Στέφανος Ληναίος, σε κείμενο με τίτλο «Το εγκλωβισμένο θέατρο» που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών (ART – 14.12.2020), περιγράφει με ακρίβεια τη σημερινή κατάσταση και ρίχνει μια ενδιαφέρουσα ιδέα:
Εγκλωβισμένος είναι ολόκληρος ο Πολιτισμός βέβαια και όχι μόνο το Θέατρο. Εμείς θα πούμε λίγα λόγια μόνο για το θέατρο. Ένα χώρο που τον ξέρουμε πολύ καλά
Τα θέατρα είναι 10 μήνες κλειστά, απομονωμένα, ετοιμοθάνατα. Κάποιες υποσχέσεις κρατικής ενίσχυσης παραμένουν υποσχέσεις. Κάποια κανάλια με τα σήριαλ, αφορούν λίγους ηθοποιούς και αυτοί αν, πόσο και πότε πληρώνονται, δεν ξέρουμε.
Ο μοναδικός εισπρακτικός φορέας τους, ο Διόνυσος, είναι η μόνη πηγή κάποιων μικροποσών από μεταδόσεις παλαιών έργων τους. Κι αυτό με χρόνιες ταλαιπωρίες ακόμη και δικαστικές περιπέτειες της διοίκησης, για να πεισθούν κάποια πλούσια κανάλια να δώσουν τα νόμιμα δικαιώματα.
(Η Έλλη Φωτίου και ο Στέφανος Ληναίου από τη μεγάλη τους επιτυχία «Καληνύχτα Μαργαρίτα»)
Έχουμε προτείνει πολλές λύσεις, αφού το κράτος έχει ξεχάσει, εδώ και πολύ καιρό, τον Πολιτισμό. Μπορούν όμως να τον «θυμηθούν» τα Κρατικά και Δημοτικά Ραδιοτηλεοπτικά κανάλια. Και να ξαναστήσουν το Ραδιοτηλεοπτικό θέατρο, Δευτέρα, Τετάρτη και Κυριακή, όπως γινόταν στα δύσκολα χρόνια 1947-1957.
Κι ακόμη, αναμεταδόσεις αμέτρητων θεατρικών έργων που βρίσκονται στα αρχεία τους. Θεατρικές εκπομπές, αναγνώσεις διηγημάτων, απαγγελίες, λαογραφικά κείμενα. Προσφέροντας, ταυτόχρονο όχι μόνο μια ανάσα ζωής στους ανθρώπους του Θεάτρου αλλά και ουσιαστικό Πολιτισμό που τείνει να εξαφανισθεί. Στη θέση κάποιων εκπομπών που μάλλον δεν έχουν καμιά σχέση με τον Πολιτισμό.
Είναι μια κάποια λύση. Πριν οι άνθρωποι πεθάνουν από τον κορονοϊό ή από την πείνα…
Με ζωντανές διαδικτυακές μεταδόσεις από θεατρικές σκηνές, με ραδιοτηλεοπτικό θέατρο, με την προσδοκώμενη έναρξη παραστάσεων δια ζώσης, με τις φωνές υποστήριξης να πυκνώνουν και, κυρίως, με την αγάπη του κοινού, το ελληνικό θέατρο θα σταθεί και πάλι στα πόδια του. Η κρατική αδιαφορία δεν είναι ικανή να ανακόψει πορεία 27 αιώνων.
Επιμέλεια: Κοσμάς Κέφαλος
kosmaskefalos@gmail.com
