Η Αργολίδα ήταν τόπος εγκατάστασης Μικρασιατών προσφύγων από την Κίο της Μ. Ασίας. Ποια ήταν τα πρώτα τους βήματα.
Τόπος εγκατάστασης Μικρασιατών προσφύγων ήταν και η Νέα Κίος (την Κίο της Μ. Ασίας, Gemlik τη λένε σήμερα οι Τούρκοι) όπως και τόσες άλλες περιοχές που το «Νέα» έρχεται να συμπληρώσει το όνομα του τόπου προέλευσης και να τον θυμίζει και στις επόμενες γενιές.
Σχεδόν πανομοιότυπες οι ιστορίες που εξελίχθηκαν στις «νέες» πατρίδες, όπου παρά τις δυσκολίες η εργατικότητα των προσφύγων, τους βοήθησε να ορθοποδήσουν. Στην περιοχή βασικό ρόλο έπαιξε η «Ναυπλιακή Εταιρία Κονσερβών Ο ΠΕΛΑΡΓΟΣ», στη Νέα Κίο με έδρα το Ναύπλιο της οποίας ιδρυτής ήταν το 1930 ο Κιώτης πρόσφυγας Γεράσιμος Καραμέλης. Ντομάτα και ντοματοπελτές ήταν τα προϊόντα του εργοστασίου, είχαν προηγηθεί και άλλα προϊόντα όπως μπάμιες, φασολάκια και αρακάς, αλλά γύρω από αυτό όπως σε όλες τις μεγάλες επιχειρήσεις, αναπτύχθηκαν παράλληλες δραστηριότητες σχετιζόμενες με αυτό, όπως για παράδειγμα η εισαγωγή λευκοσίδηρου για τις κονσέρβες.
Η Κίος που βρίσκονταν κοντά στην Κωνσταντινούπολη, πριν τον ξεριζωμό, ήταν μία ιδιαίτερα ανεπτυγμένη πόλη και οι πρόσφυγες έφεραν όλη την εμπειρία και την κουλτούρα τους στις περιοχές που εγκαταστάθηκαν.
Πηγή φωτο: Λασκαρίδειο Λαογραφικό Μουσείο της Νέας Κίου
Ο ΠΕΛΑΡΓΟΣ «τράβηξε» πολλά εργατικά χέρια, έδωσε μεροκάματα και με παράλληλες ενέργειες του Καραμέλη με την Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων φτιάχτηκαν σπίτια και ήρθαν στην περιοχή και Κιώτες που αρχικά είχαν εγκατασταθεί αλλού. Όπως σε πολλές άλλες περιοχές υπήρξαν γεωγραφικά χαρακτηριστικά που έκαναν τους πρόσφυγες να τα συνδέσουν με παραπλήσιες εικόνες από τις χαμένες τους πατρίδες και να επιλέξουν την εγκατάσταση γιατί τους τις θύμιζαν (πχ η Νέα Πέραμος, τα Νεα Παλάτια στον Ωρωπό, η Νέα Αρτάκη, κλπ)στη Νέα Κίο ο ποταμός Ερασίνος θύμιζε τον Ασκάνιο ποταμό της περιοχής της Κίου.
Ο ΠΕΛΑΡΓΟΣ χτίστηκε στο παλιό Ιπποφορβείο του βασιλιά Όθωνα και πριν αξιοποιηθεί σαν βιομηχανία κονσερβών είχε στεγάσει προσωρινά τους πρώτους πρόσφυγες.
Ο Καραμέλης είχε πλούσια δραστηριότητα και τροφοδότησε τον ελληνικό στρατό, τις αγροτικές φυλακές Τίρυνθας κλπ
Μπορεί το εργοστάσιο να μην λειτουργεί πια υπήρξαν όμως στις νεώτερες εποχές πολιτιστικές δράσεις που αναδεικνύουν το παρελθόν του.
Τον πρώτο καιρό της εγκατάστασης στη Νέα Κίο οι πρόσφυγες αποτέλεσαν το 96,68 % του πληθυσμού της καθώς από συνολικό πληθυσμό 1.084, το προσφυγικό στοιχείο ήταν 1.048, ενώ συνολικά στην Αργολίδα το 1928 οι πρόσφυγες ήταν 2.446, ποσοστό 3,6% του συνολικού πληθυσμού των 67.974 κατοίκων.
καταστατικό Αργοναύτη 1947 – πηγή ΓΑΚ Αργολίδας
τροποποίηση καταστατικού Αργοναύτη – 1969 πηγή: ΓΑΚ Αργολίδας
Ιδιαίτερα ανεπτυγμένη ήταν και η αθλητική κουλτούρα των προσφύγων που κυριολεκτικά επανεκκίνησαν τον αθλητισμό στην Ελλάδα, μετά από χρόνια πολέμων που είχαν ουσιαστικά αναστείλει τις δραστηριότητες αυτές και η μεταπολεμική περίοδος ξεκίναγε με την απώλεια στα πολεμικά μέτωπα αρκετών νέων που υπό άλλες συνθήκες θα στελέχωναν αυτές τις προσπάθειες.
Αιμοδότες λοιπόν του αθλητισμού οι πρόσφυγες, στη συγκεκριμένη περιοχή έφτιαξαν το 1933 τον Αθλητικό Όμιλο Αργοναύτη Νέας Κίου, με σήμα την Αργώ το καράβι της αργοναυτικής εκστρατείας. Η ομάδα συνεχίζει και σήμερα το δημιουργικό της ταξίδι.
Κάντε και τις συνδέσεις με το ευρύτερο περιβάλλον, δουλειά υπήρχε στον ΠΕΛΑΡΓΟ, η Νέα Κίος είχε μεγάλο αριθμό προσφύγων, το Ναύπλιο απείχε μόλις λίγα χιλιόμετρα και η σύνδεση με την οικονομική – εμπορική ζωή ενός μεγάλου αστικού κέντρου δεν ήταν άπιαστο όνειρο αλλά χειροπιαστή πραγματικότητα.
«Ψωμί και τριαντάφυλλα», λοιπόν, το πρώτο έβγαινε έστω και με δυσκολίες και έδινε τη δυνατότητα να αναζητηθούν και οι δραστηριότητες εκείνες που συμπληρώνουν και ομορφαίνουν τη ζωή, όπως ο αθλητισμός. Στην περιοχή λειτουργούν δραστήριοι σύλλογοι με συνεχή δράση και κρατάνε την ιστορική μνήμη ζωντανή.
Έρευνα: Νάσος Μπράτσος
Υ.Γ. ευχαριστούμε τα ΓΑΚ Αργολίδας και τη Μαρίνα Τσουλουχά
