ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΦΠΑ ΣΤΑ ΝΗΣΙΑ. ΕΝΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΛΥΨΕΙ ΠΟΛΛΑΠΛΕΣ ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ
Εχω τοποθετηθεί δημόσια και ξεκάθαρα για το θέμα σε ανάλογες περιστάσεις στο παρελθόν, αφού το θέμα της μείωσης του ειδικού καθεστώτος του ΦΠΑ στα νησιά βρίσκεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων από τη πλευρά των πιστωτών της χώρας ήδη από το 2012, όταν ήμουν ΓΓ Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής.
Η θέση μου είναι ξεκάθαρη:
- Είμαι γενικά αρνητικός σε υψηλούς συντελεστές ΦΠΑ γιατί υποκρύπτουν αρνητική προοδευτικότητα στο φορολογικό σύστημα. Για να υπάρχει κοινωνική δικαιοσύνη θα πρέπει το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων του να το αντλεί από τη φορολογία εισοδημάτων και περιουσίας. Δυστυχώς το χρόνιο πρόβλημα που υπάρχει στον φορολογικό μηχανισμό οδηγεί όλες τις κυβερνήσεις στις εύκολες λύσεις του ΦΠΑ και των άλλων έμμεσων φόρων.
- Είμαι αρνητικός σε υψηλούς συντελεστές άμεσης φορολογίας γιατί αντί να αυξάνουν τα έσοδα, αυξάνουν τη φοροκλοπή των χρημάτωνπου πληρώνουμε εμείς οι καταναλωτές για το ΦΠΑ και τη φοροδιαφυγή, αφού δεν δηλώνονται αντίστοιχα έσοδα των επιχειρήσεων. Δυστυχώς αυτό το κλίμα έχει εμπεδωθεί εδώ και χρόνια όπως διαπιστώνεται από τα χαμηλά έσοδα του κράτους διαχρονικά και κανείς (συμπεριλαμβανομένων και των φορέων των επιχειρήσεων και των επαγγελματιών, αλλά και των κομμάτων που διαμαρτύρονται σήμερα) δεν είπε και κυρίως δεν έκανε κάτι για να σταματήσει η κατάσταση αυτή. Και τον λογαριασμό τον πληρώνουμε διαχρονικά οι ίδιοι, οι μισθωτοί του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα και οι συνταξιούχοι όπως δείχνουν τα στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών.
- Είμαι αρνητικός στην κατάργηση του ειδικού καθεστώτος μειωμένου ΦΠΑ που αποτελεί μερική αντιστάθμιση του αυξημένου λειτουργικού κόστους των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών των νησιών όπως έχω τονίσει σε όλα τα διεθνή φόρα που έχω βρεθεί συνεργαζόμενος με την Επιτροπή Νησιών της CRPMαπό το 1989 και έχω γράψει στη μελέτη για τα ευρωπαϊκά νησιά (EUROISLANDS) που εκπονήθηκε κάτω από την επιστημονική μου επίβλεψη τη περίοδο 2008-2011(βλ. Ευρωπαϊκά Νησιά και Πολιτική Συνοχής σ.228).
Παρά το γεγονός ότι είμαι αντίθετος με την αύξηση του ΦΠΑ γενικά και ειδικά στα νησιά, αρνούμαι πλήρως να συμπαραταχθώ με το κύμα καταστροφολογίας που έχει εξαπλωθεί στη χώρα και ιδιαίτερα στα νησιά για δύο κυρίως λόγους:
- Ο πρώτος έχει να κάνει ειδικά με τον τομέα του τουρισμού και ειδικά του τουρισμού των νησιών για τον οποίον «χύνονται άφθονα κροκοδείλια δάκρυα» ειδικά στη Περιφέρεια μας. Από τα πρώτα στοιχεία που υπάρχουν για τον τουρισμό το φετινό Πάσχα σε Σαντορίνη, Μύκονο και Πάρο υπήρξε κοσμοσυρροή. Όλως τυχαίως τα νησιά αυτά είναι μεταξύ των 6 νησιών στα οποία έχει καταργηθεί ο μειωμένος ΦΠΑ από το 2015. Καμία καταστροφή δεν υπήρξε, ούτε υπήρξε μετακίνηση τουριστών από τα «ακριβά» νησιά στα «φτηνά».Επομένως η κατάσταση που επικρατεί στον τουρισμό των νησιών δεν οφείλεταιστο επίπεδο του ΦΠΑ, αλλά στο προϊόν που παράγουν και πωλούν οι διάφοροι προορισμοί. Ειδικά σε ότι αφορά στη Σαντορίνη είναι «χωρίς» αεροδρόμιο (δηλαδή με ανεπαρκείς κτηριακές εγκαταστάσεις), «χωρίς» λιμάνι (δηλαδή με υποτυπώδες λιμάνι για να υποδεχτεί έναν τόσο μεγάλο αριθμό επιβατών ακτοπλοΐας και κρουαζιέρας, «χωρίς» νερό(η λειτουργία αφαλατώσεων και υδροφόρων καλύπτει τις ανάγκες) και άλλα προβλήματα, έχει σε μια «καλή» μέρα τόσους τουρίστες όσους όλο το Β. Αιγαίο σε ένα χρόνο. Και βέβαια με διπλάσιες τιμές. Μην ψάχνετε να φορτώσετε τα προβλήματα σε ανύπαρκτες αιτίες. Η αποτυχία του Β. Αιγαίου να αναπτύξει τουρισμό όσα χρόνια είχε χαμηλό ΦΠΑ είναι ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατεί σε ότι αφορά τον τουριστικό σχεδιασμό. Η Σαντορίνη, που βρίσκεται στη κορυφή των παγκόσμιων προορισμών, κάνει και σήμερα σοβαρές προσπάθειες για να βελτιώσει την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών (πχ. 2013 – Ετος γαστρονομίας) και να διαφοροποιήσει το τουριστικό της προϊόν με ανάπτυξη του αρχαιολογικού και του περιπατητικού-φυσιολατρικού τουρισμού. Εμείς; Η Σαντορίνη έχει 15 επισκέψιμες μονάδες παραγωγής κρασιού με γευσιγνωσία έχοντας και σαν εργαλείο το AegeanCuisine. Εμείς; Η Σαντορίνη τυποποιεί και προωθεί παραγωγές ΠΟΠ (ντοματάκι, φάβα) και μέσα από τον τουρισμό. Εμείς τι κάνουμε με πολλαπλάσιες δυνατότητες στον πρωτογενή τομέα; Ακόμη και το η προσπάθεια για τοπικό πρωϊνό έχει «βουλιάξει». Χρειαζόμαστε μια τουριστική πολιτική που δεν έχουμε με δική μας ευθύνη.
- Ο δεύτερος έχει να κάνει με το γεγονός που υπαινίχθηκα προηγούμενα: οι συντελεστές του ΦΠΑ αποτελούν μία μόλις παράμετρο μιας νησιωτικής πολιτικής που οφείλει να είναι πολυεπίπεδη και πολυτομεακή. Πολυεπίπεδη αφού αφορά μέτρα και δράσεις που πρέπει να υλοποιήσουν ΕΕ, Κυβέρνηση και αυτοδιοίκηση. Πολυτομεακή γιατί αφορά πολλές διαφορετικές πολιτικές: αγροτική-ανάπτυξης υπαίθρου, μεταφορών, ενέργειας, κρατικών ενισχύσεων, παροχήςυπηρεσιών δημοσίου συμφέροντος, λειτουργίας της αυτοδιοίκησης, ενός σχεδιασμού με διαφορετικό περιεχόμενογια την αξιοποίησης των συγκριτικών πλεονεκτημάτων των νησιώνπου αποτελούν τα εργαλεία για τη βελτίωση της ελκυστικότητας των νησιών και για παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών ποιότητας, για πράσινα νησιά και για νησιά ίσων ευκαιριών. Και τέτοια πολιτική δεν έχουμε δει μέχρι σήμερα παρά το γεγονός ότι οι νομοθετικές βάσεις για την αξιοποίηση του άρθρου 101 του Συντάγματος έχουν μπει ήδη από το 2013.
Δυστυχώς καμία πρωτοβουλία δεν έχει ξεκινήσει προς αυτή τη κατεύθυνση από τους άμεσα ενδιαφερόμενους από τα όργανα τους όπως είναι η ΕΝΠΕ, η ΚΕΔΕ, ο ΕΟΑΕΝ, το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο κλπ για την επεξεργασία μιας ολοκληρωμένης πολιτικής παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις μας. Αντίθετα περισσεύουν τα ταξίδια, οι κινήσεις δημοσίων σχέσεων και πρόσκαιρου εντυπωσιασμού μέσω Δελτίων Τύπου που ξεχνιούνται την επόμενη μέρα και οι γενικόλογεςδηλώσεις που ακούγονται «ευχάριστα» χωρίς όμως να αντιστοιχούνται σε δράσεις. Αυτό που λείπει είναι η συστηματική δουλειά, ο μακροχρόνιος σχεδιασμός που να πατά πάνω σε πραγματικά δεδομένα.
Μιλώντας για δεδομένα, οι αυτοδιοικητικοί και επιχειρηματικοί φορείς της Περιφέρειας θα έπρεπε να γνωρίζουν ότι το 34% του ΑΕΠ της Περιφέρειας Β. Αιγαίου παράγεται από τον ευρύτερο δημόσιο τομέα,17% οφείλεται στον τομέα εκμετάλλευσης σπιτιών και καταστημάτων (πραγματικά και τεκμαρτά ενοίκια από ιδιόχρηση), 10% από το εμπόριο και μόλις 5% από τον πρωτογενή τομέα, 4% από τη μεταποίηση και 7% από τον κλάδο ξενοδοχείων-εστιατορίων. Με τα στοιχεία αυτά γίνεται αντιληπτό ότι η οικονομία των νησιών στηρίζεται στη κατανάλωση που τροφοδοτεί ο δημόσιος τομέας και όχι από τα έσοδα του ιδιωτικού τομέαπου δεν μπόρεσε να γίνει μέχρι σήμερα ανταγωνιστικός. Με βάση αυτά και άλλα δεδομένα (όπως για παράδειγμα τα στοιχεία του ΦΠΑ) θα έπρεπε να προχωρά πρώτα η ανάλυση, μετά ο σχεδιασμός με βάση τα υπάρχοντα εργαλεία (εθνικές και ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις για αναβάθμιση υποδομών, παραγωγικού, ανθρώπινου και φυσικού κεφαλαίου), και στη συνέχεια τα αιτήματα για αλλαγές στις εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές ώστε να λάβουν υπόψη τη νησιωτικότητα. Χρειαζόμαστε και νέες επενδύσεις αλλά στη συζήτηση για τον νέο αναπτυξιακό νόμο είμαστε απόντες. Εμείς προτάσεις έχουμε και τις καταθέτουμε.
κα Περιφερειάρχη,
- Δεν αρκεί να πηγαίνετε στα διάφορα διεθνή φόρα όπως πριν μερικές ημέρες στο Ντουμπρόβνικ και να λέτε ότι το Β. Αιγαίο χρειάζεται μέτρα στήριξης για να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις του μεταναστευτικού, αλλά ταυτόχρονα να απουσιάζετε πλήρως από τη συζήτηση για τον αναπτυξιακό νόμο, να μην είστε η πρώτη που πετυχαίνει χρηματοδοτήσεις από το πακέτο Γιούγκερ αφού όλοι γνωρίζουν ότι το προσφυγικό έχει επιβαρύνει ιδιαίτερα τα νησιά μας, να φτιάχνεται γραφείο στις Βρυξέλλες που δεν ξέρει κανείς τι κάνει, να μην προχωράτε δράσεις όπως το Κέντρο Φιλοξενίας των ασυνόδευτων ανηλίκων και την αναστήλωση των θερμοπηγών στη Θερμή που εσείς πομπωδώς ανακοινώσατε ως μεγάλες επιτυχίες σας.
- Δεν μπορείτε να αναφέρεστε δεξιά και αριστερά για ανάπτυξη των ειδικών μορφών τουρισμού για τουρισμός 365 ημερών όπως κάνατε προχτές στην Ευρωπαϊκή Διακοινοβουλευτική Διάσκεψη και να μην έχετε κάνει απολύτως τίποτα για την ανάπτυξη του τουρισμού ευεξίας, του του θαλάσσιου τουρισμού, του συνεδριακού τουρισμού, του φυσιολατρικού τουρισμού, του των νησιών αξιοποιώντας συγκριτικά πλεονεκτήματα και υπαρκτές υποδομές.
- Δεν μπορείτε να ανακοινώνετε τη δημιουργία επιτροπής του ΠΣ για την διαχείριση της προσφυγικής κρίσης και των συνεπειών της –γεγονός που θα επέτρεπε να συζητήσουμε επιτέλους το αναπτυξιακό θέμα των νησιών- και 3 μήνες μετά να μην έχει γίνει απολύτως τίποτα.
Κυρία Περιφερειάρχη, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Που είναι το ολοκληρωμένο σχέδιο σας 16 μήνες μετά την ανάληψη της Περιφέρειας; Φαίνεται να αγνοείτε ότι η ευθύνη της χάραξης και της υλοποίησης της αναπτυξιακής στρατηγικής είναι δική μας αρμοδιότητα και ευθύνη.
Η αύξηση του ΦΠΑ στη χώρα είναι πράγματι μια αρνητική εξέλιξη για μόνιμους κατοίκους και τουρισμό και η κατάργηση του ειδικού καθεστώτος των νησιών επίσης. Δεν είναι όμως η καταστροφή όπως ισχυρίζεστε. Καταστροφή αποτελεί η συνέχιση της πολιτικής των προκατόχων σας να προχωράτε έτσι χωρίς σχέδιο, χωρίς στόχους. Γιατί και με μηδενικό ΦΠΑ τα πράγματα δεν θα ήταν καλύτερα.
Το ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ και εγώ προσωπικά είμαστε εδώ για να καυτηριάσουμε τα λάθη και να συμβάλουμε σε λύσεις με τις προτάσεις μας.
Γιάννης Σπιλάνης
Περιφερειακός Σύμβουλος με τον συνδυασμό ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ
