του Νάσου Μπράτσου
Η είδηση για το θάνατο του Γιάννη Παπαδημητρίου στα 108 του χρόνια, στις 25/12/2019 ήταν η αφορμή για να σκαλίσουμε το ηχητικό μας αρχείο, καθώς 19 χρόνια πριν στα πλαίσια ραδιοφωνικών μας καθηκόντων της εποχής, είχαμε την τύχη να ηχογραφήσουμε ομιλία του. Ήταν εκδήλωση για τα 80 χρόνια από την ίδρυση του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου, που είχε γίνει στις 25 Μαΐου 2000 στο Αμφιθέατρο «ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ» του Σταδίου Ειρήνης & Φιλίας και είχε οργανωθεί από τα Σωματεία των Εργαζομένων ΗΣΑΠ και τον Σύλλογο Συνταξιούχων ΗΣΑΠ. Ήταν μια εκδήλωση «Τιμής και Μνήμης» αφιερωμένη στους χιλιάδες ανθρώπους που εργάστηκαν στη εταιρία και ανάλωσαν τις δυνάμεις τους στην εξυπηρέτηση του επιβατικού κοινού του λεκανοπεδίου. Ήταν αφιερωμένη επίσης σε όλους αυτούς που στάθηκαν μπροστάρηδες στους αγώνες των εργαζομένων από την ίδρυση της συνδικαλιστικής οργάνωσης το 1920.
η εκδήλωση του 2000-Πηγή φωτο https://www.stasy-union.gr
Το Γιάννη Παπαδημητρίου τον προσφώνησαν με τα εξής λόγια, πριν ανέβει στο βήμα: «Γεννήθηκε το 1912 στο Ψηλό Χωριό Δωρίδας, εργάστηκε στους ηλεκτρικούς σιδηροδρόμους από το 1936 έως το 1948,στην ταραγμένη αυτή περίοδο διατέλεσε για πολλά χρόνια πρόεδρος του ενιαίου τότε σωματείου εργαζομένων και συνταξιούχων ΕΗΣ και αγωνίστηκε για την επίλυση εργατικών και συνδικαλιστικών προβλημάτων και την εθνική απελευθέρωση.
Το 1948 απολύθηκε από την υπηρεσία, λόγω των διώξεων και της καταδίκης του σε θάνατο, από έκτακτο στρατοδικείο. Αποφυλακίστηκε το 1954 ύστερα από αναθεώρηση της δίκης του. Σπούδασε εργαζόμενος, νομικά και εργάστηκε σαν δικηγόρος.
Το 1956 εκλέχτηκε με τη Δημοκρατική Ένωση του Γεωργίου Παπανδρέου και εν συνεχεία εκλέχτηκε άλλες τέσσερις φορές βουλευτής με το κόμμα της ΕΔΑ. Ως βουλευτής πρωτοστάτησε στην ανάδειξη και επίλυση εργατικών προβλημάτων και ιδιαίτερα στην καθιέρωση της διαδοχικής ασφάλισης, που έδωσε συντάξεις σε χιλιάδες ασφαλισμένους. Κατά τη δικτατορία των συνταγματαρχών κρατήθηκε εξόριστος στη Γυάρο, στη Λέρο και στη Σαμοθράκη.
Το 1987 αποκαταστάθηκε στους ΗΣΑΠ και συνταξιοδοτήθηκε. Για τους εθνικούς και δημοκρατικούς αγώνες του απονεμήθηκε σχετικό παράσημο από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας».
Ακολουθεί ο χαιρετισμός του Γιάννη Παπαδημητρίου στη συγκεκριμένη εκδήλωση:
«Θέλω να ευχαριστήσω τις διοικήσεις των εργαζομένων και των συνταξιούχων για την απόφασή τους να απονείμουν τιμητική διάκριση σε μένα για την προσφορά μου ως προέδρου σε μία ταραγμένη εποχή του ενιαίου συνδικάτου που υπήρχε τότε, εργαζομένων και συνταξιούχων. Ο λαός λέει ότι καλύτερα να είσαι δεκανέας και στην εξουσία, παρά στρατηγός και σε αποστρατεία, με την έννοια ότι όταν φεύγεις από την εξουσία, δηλαδή από τις υπηρεσίες που προσέφερες κάποτε, σε ξεχνούν.
Όμως αυτό δεν συμβαίνει με τις ενώσεις εργαζομένων και συνταξιούχων στους ΗΣΑΠ, με θυμήθηκαν στα βαθιά γεράματά μου, είμαι τώρα 88 χρονών (χειροκρότημα από τους παρευρισκομένους). Μη χειροκροτάτε για τα γεράματά μου, γιατί εγώ δε δέχομαι ότι είμαι γέρος. Γέρος είναι κάθε άνθρωπος που τα γεράματά του τα τοποθετεί 10 χρόνια πέρα από την ηλικία που βρίσκεται. Εγώ είμαι στα 88, τα γεράματά μου θα αρχίσουν στα 98 και βλέπουμε.
Δέχομαι την τιμητική διάκριση με την έννοια ότι αυτή αντανακλάται και στους συνεργάτες μου εκείνης της εποχής. Πολλοί έδωσαν ακόμα και τη ζωή τους, επίσης και σε ακόμα παλαιότερους, όπως ο Θόδωρος Μάκος, ένας πρόεδρος που υπήρξε, πιο παλιός από μένα και ο οποίος τελικά, δέσμιος της δικτατορίας του Μεταξά, πέθανε στην Ακροναυπλία. Με αυτή την έννοια δέχομαι την τιμητική διάκριση. Θα ήθελα να έλεγα μερικά ιστορικά στοιχεία, για να καταλάβετε κάτω από ποιες συνθήκες δουλεύαμε.
Στους ηλεκτρικούς σιδηροδρόμους, εγώ εμφανίστηκα μαζί με τα τραμ του Περάματος, το 1936 και σε όλη αυτή την ταραγμένη περίοδο, δικτατορία, πόλεμος, κατοχή, εμφύλιος, ήμουν ο πρόεδρος των εργαζομένων για πολλά χρόνια.
Μαζί με τους συνεργάτες μου κάναμε ό,τι μπορούσαμε για να εξυπηρετήσουμε το προσωπικό, αλλά και για να παίρνουμε μέρος στους εθνικούς μας αγώνες, όχι μόνο για την επιβίωση, αλλά γενικότερα για την απελευθέρωση της πατρίδας μας.
Στις 12 Δεκεμβρίου 1941 ήμασταν οι πρώτοι που ξεκινήσαμε τους αγώνες, το εργοστάσιο των ΗΣΑΠ στασίασε και οι εργάτες συγκεντρώθηκαν στις εγκαταστάσεις του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου. Εμείς ως διοίκηση θελήσαμε να τους ενισχύσουμε και σταματήσαμε όλη την κίνηση. Με εντολή των Γερμανών η ασφάλεια συνέλαβε εμένα ως πρόεδρο, το γραμματέα το Βαγγέλη Καπράνο και τον ταμία Γιώργο Πανόπουλο και μας έκλεισαν στην ασφάλεια. Τη νύχτα κάποιος χωροφύλακας βρήκε μία λαχανίδα και μας έφερε και φάγαμε.
Τέτοια ήταν η κατάσταση δεν υπήρχε τίποτα στην αγορά. Όμως έτσι ξεκίνησε μία μεγάλη προσπάθεια στους ηλεκτρικούς σιδηροδρόμους, που καθιέρωσε τα συσσίτια και τις διανομές τροφίμων στις οικογένειες. Και γι αυτό γλίτωσε το προσωπικό από την πείνα, η οποία θέριζε εκείνη την εποχή και βρίσκαμε τα πτώματα στους δρόμους.
Ένα άλλο παράδειγμα, για να δείτε πόσο εμείς κινδυνεύαμε εκείνη την εποχή και πόσο σκληρά εργαζόμαστε. Μία απεργία μεγάλη στους ηλεκτρικούς σιδηροδρόμους, έφερε σαν αποτέλεσμα να συλλάβουν οι Γερμανοί το γραμματέα, τον Καπράνο, το Ρήγο και το Δαβέκο του εργοστασίου και τους έκλεισαν στην κομμαντατούρ. Φανταστείτε τη θέση τη δική μου ως προέδρου, οι συνεργάτες μου στην κομμαντατούρ να κινδυνεύουν από το στρατοδικείο και εγώ ελεύθερος.
Χωρίς δισταγμό ανέβηκα τις σκάλες της κομμαντατούρ και τους λέω «εγώ είμαι ο πρόεδρος, η απεργία ήταν αυθόρμητη λόγω της πείνας, οι άνθρωποι αυτοί δεν φταίνε σε τίποτα, πρέπει να τους αφήσετε».
Αποτέλεσμα ήταν να με κλείσουν σε ένα μπουντρούμι χωρίς φως, χωρίς αέρα και όλη τη νύχτα με ανέκριναν, αλλά η τύχη ήταν μαζί μας. Η διερμηνέας, μία Γερμανίδα που προϋπήρχε στην Ελλάδα, μας γνώριζε και ήταν συνδεδεμένη με κάποιο δικό μας, είναι μακαρίτης τώρα. Εγώ έλεγα, ο Γερμανός ρωτούσε, εγώ απαντούσα, η διερμηνέας όμως έλεγε αυτά που με συνέφεραν και κατάφερε αυτά που έλεγε ότι έλεγα, να συμφωνούν με τις καταθέσεις των άλλων.
Την άλλη μέρα στο στρατοδικείο, μεσολάβησαν και άλλοι παράγοντες, Έλληνες και Γερμανοί και η απόφαση ήταν απαλλακτική, γιατί φοβήθηκαν ότι το προσωπικό θα τα παρατούσε και θα σκορπούσε στις γειτονιές σε μία πιθανή καταδίκη μας και ήθελαν το σιδηρόδρομο να λειτουργεί.
Αυτό θα πει ενότητα, είχαμε γίνει μία γροθιά, ο ένας μίλαγε και οι άλλοι εκτελούσαν. Ενωμένοι περάσαμε αυτή την περίοδο και φυσικά ήρθε ο εμφύλιος πόλεμος με αίμα, θύματα, καταστροφές. Τόσες, όσες δεν είχαν δημιουργήσει ούτε οι Γερμανοί. Στο διάστημα της γερμανικής κατοχή είχαμε και εκτελέσεις, με πρώτο τον Τάσο Μάστορα, είχαμε μεταγωγές σε στρατόπεδα στη Γερμανία με αρκετούς συναδέλφους, είχαμε και διώξεις και φυλακίσεις.
Αλλά όσα τρομερά περάσαμε στον εμφύλιο πόλεμο δεν περιγράφονται, αίματα, διχόνοιες, κατατρεγμοί, όμως σήμερα βρισκόμαστε σε μία άλλη εποχή και δεν θέλω να σας κουράσω περισσότερο, παρά να ευχηθώ στους συναδέλφους, εργαζόμενους και συνταξιούχους, να διατηρήσουν την ενότητά τους, διότι με την ενότητα και τα προβλήματα θα λύνουν και το συνδικαλιστικό κίνημα θα προχωράει προς τα εμπρός. Με αυτές τις παραινέσεις, σας ευχαριστώ που με ακούσατε».
Παραθέτουμε την είδηση του θανάτου του, όπως την έδωσε στη δημοσιότητα το ΑΠΕ-ΜΠΕ στις 25/12/2019: «Έφυγε σήμερα από τη ζωή σε ηλικία 108 ετών «ο παλαίμαχος συνδικαλιστής – ιστορικός πρόεδρος του Σωματείου εργαζομένων στους ηλεκτρικούς σιδηροδρόμους τα χρόνια της ναζιστικής κατοχής και εκ των ιδρυτών του Δημοκρατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος (ΔΣΚ) – πρώην βουλευτής της ΕΔΑ (1956-1967) Γιάννης Παπαδημητρίου».
Ο Γιάννης Παπαδημητρίου γεννήθηκε το 1912 στο Ψηλό Χωριό της ορεινής Φωκίδας. Σπούδασε Νομικά στην Αθήνα ενώ εργαζόταν στους ηλεκτρικούς σιδηροδρόμους. Εντάχθηκε από νεαρή ηλικία στο ΚΚΕ και διετέλεσε μέλος της Κεντρικής του Επιτροπής. Εκλεγόταν βουλευτής της ΕΔΑ, χωρίς διακοπή, από το 1956 έως το 1967.
Ανέπτυξε πλούσια αντιστασιακή δράση κατά την περίοδο της ναζιστικής κατοχής, καταδικάστηκε δύο φορές σε θάνατο μετά την Κατοχή, τελικά παρέμεινε στις φυλακές για μια οκταετία. Το 1967 συνελήφθη από τη χούντα και κρατήθηκε εκτοπισμένος έως το 1971 σε Γυάρο, Λέρο, Ωρωπό, Σαμοθράκη και Μπογιάτι.
Σύμφωνα με ανακοίνωση των παιδιών του, Κατερίνας Τσάβαλου-Παπαδημητρίου και Δημήτρη Παπαδημητρίου, «η κηδεία του και ο επίσημος αποχαιρετισμός του θα γίνουν την Παρασκευή 27 Δεκεμβρίου στις 16:00 στην εκκλησία Αγ. Γεωργίου Καρύτση στην Αθήνα».
Παράκληση της οικογένειας είναι αντί στεφάνων να ενισχυθεί, απ΄όσους το επιθυμούν, το έργο της ΜΚΟ Ηλιαχτίδα Νέας Σμύρνης και οι Γιατροί του Κόσμου».
Φωτο από το Μουσείο Ηλεκτρικών Σιδηροδρόμων ΣΑΠ ΕΗΣ ΗΣΑΠ
Αναδημοσίευση από : https://www.ert.gr
