Η γεωθερμία, σύμμαχος των καλλιεργητών της Βορείου Ελλάδος

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΙΔΟΥ

Δεν χωράει αμφιβολία πως η ανάπτυξη και αξιοποίηση ανανεώσιμων εναλλακτικών μορφών ενέργειας με χαμηλότερο κόστος και μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα αποτελούν τη σύγχρονη πρόκληση για τον ελληνικό πρωτογενή τομέα, είτε της φυτικής ή ζωικής παραγωγής είτε της ιχθυοπαραγωγής.

Εναρμονισμένη με το συγκεκριμένο σκεπτικό, η ένταξη της γεωθερμίας στην παραγωγική αυτή διαδικασία μοιάζει πιο επιβεβλημένη από ποτέ. Με το κόστος κατανάλωσης της ενέργειας να είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων αλλά και τη διαμόρφωση του εισοδήματος των παραγωγών, ειδικά εξαιτίας της αντιμετώπισης ενδεχόμενων διακυμάνσεων, όπως συνέβη τα τελευταία χρόνια, η μείωση του κόστους αυτού αποτελεί ένα διαρκές ζητούμενο. Ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπως η παραγωγή θερμοκηπιακών κηπευτικών εκτός εποχής, όπου το κόστος ενέργειας αντιστοιχεί σε σημαντικό ποσοστό του συνολικού κόστους παραγωγής, επομένως έχει καθοριστική σημασία στην ανάπτυξη και επιβίωση τέτοιων καλλιεργειών ανταγωνιστικά, σε τοπικό και διεθνές επίπεδο.

Αφουγκραζόμενα τις υφιστάμενες ανάγκες, τα υπουργεία Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ) και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ανέλαβαν πρωτοβουλία: σύμφωνα με τον κ. Μόσχο Κορασίδη, γεωπόνο, γραμματέα Τομέα Ανάπτυξης της Υπαίθρου του ΠΑΣΟΚ, πρώην γεν. γραμματέα ΥΠΑΑΤ, «η δυσκαμψία στην ενοικίαση δημόσιων εκτάσεων που είναι πάνω ή κοντά στα γεωθερμικά πεδία, για την εγκατάσταση των επενδύσεων, επιλύθηκε από το 2013 με συστηματική δράση των δύο υπουργείων. Τότε ξεκίνησε η συστηματική αξιοποίηση του υψηλής ποιότητας γεωθερμικού πεδίου του Νέστου από σοβαρούς επενδυτές, όπως τα Πλαστικά Καβάλας και η ΕΛΑΣΤΡΟΝ στον Ερασμο Ξάνθης, 200 περίπου στρεμμάτων θερμοκηπίων. Το εκτεταμένο αυτό πεδίο, το οποίο ξεκινάει από τα ανατολικά της Θεσσαλονίκης και κλείνει στην Αλεξανδρούπολη, έχει τα χαρακτηριστικά να εξελιχθεί σε μια σύγχρονη και καινοτόμο ζώνη χρήσης της γεωθερμίας στον πρωτογενή τομέα και κυρίως σε ζώνη θερμοκηπιακών καλλιεργειών, που μπορεί να αξιοποιήσει άμεσα και κατόπιν δημοπρασίας τις δημόσιες εκτάσεις του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για την παραγωγή κηπευτικών υψηλής ποιότητας. Ακόμη καλύτερα αποτελέσματα θα υπάρχουν μάλιστα, αν η γεωθερμία συνδυαστεί με νέες μορφές θερμοκηπιακών μεθόδων καλλιέργειας, όπως υδροπονίας ή αεροπονίας. Τα ερευνητικά και πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας διαθέτουν υψηλής ποιότητας τεχνογνωσία για την υποβοήθηση δημιουργίας αυτής της ζώνης». Το καλό γεωθερμικό πεδίο, το άφθονο ζεστό νερό, δηλαδή, με το οποίο θα θερμαίνονται τα θερμοκήπια προκειμένου να παραγάγουν χιλιάδες τόνους εξαιρετικής ποιότητας εξαγώγιμων κηπευτικών για τις αγορές της Ανατολικής Ευρώπης, θεωρείται «στρατηγικό» πλεονέκτημα των επενδυτικών επιχειρήσεων. «Τη γεωστρατηγική σπουδαιότητα της περιοχής ενισχύει το γεγονός ότι η συγκεκριμένη ζώνη γεωθερμικών θερμοκηπίων βρίσκεται στον Βορρά, πάνω στους άξονες της Εγνατίας, κοντά στα αεροδρόμια και στα λιμάνια της Θεσσαλονίκης, της Καβάλας και της Αλεξανδρούπολης, με εύκολη πρόσβαση στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, των Βαλκανίων, της Μ. Ανατολής, ενώ αναμφίβολα θετική θα είναι η συνδυαστική με τη γεωθερμία χρήση του φυσικού αερίου μέσω του αγωγού ΤΑΡ», προσθέτει ο κ. Κορασίδης.

Εις επίρρωσιν των προλεχθέντων σχετικά με τα οφέλη της γεωθερμίας, ο δήμαρχος Νέστου Ευάγγελος Τσομπανόπουλος αναφέρεται στην πρωτοποριακή επένδυση της περιοχής του: «Δύο γεωτρήσεις βάθους 800 μ. με θερμοκρασία νερού περίπου 75 βαθμούς – έργο ΕΣΠΑ, προϋπολογισμού 10 εκατ. ευρώ. Οι εφαρμογές θα ήταν κυρίως για την πρωίμανση αγροτικών προϊόντων –καρπούζι και σπαράγγι– και θερμοκήπια. Δυστυχώς, εξαιτίας της οικονομικής δυσχέρειας αφενός αλλά και της άγνοιας/δυσπιστίας αφετέρου, οι ντόπιοι αγρότες δεν ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμά μας για επενδύσεις, ειδικά οι ιδιοκτήτες όμορης γης, συνολικής έκτασης 1.000 στρ. – παρ’ όλα τα καλέσματα και τις ενημερώσεις μας. Σκεφτείτε πως η διαφορά στο κόστος παραγωγής θα ήταν έως 50% κάτω! Το έργο, ωστόσο, έπρεπε να αξιοποιηθεί. Ετσι, πρόσφατα υπογράφηκε σύμβαση με τη γερμανική εταιρεία Selecta, για παραγωγή πολλαπλασιαστικού υλικού καλλωπιστικών φυτών προς εξαγωγή. Η επένδυση για την κατασκευή θερμοκηπίων αγγίζει τα 5 εκατ. ευρώ, με τον δήμο να έχει ένα ετήσιο όφελος από τη χρήση της γεωθερμίας περίπου 100.000 ευρώ, ενώ θα καλυφθούν 100 θέσεις εργασίας. Τέλος, αν και δεν υπήρχε η σχετική πρόβλεψη, φροντίσαμε, λόγω γειτνίασης με τη γεώτρηση στο χωριό Ερατεινό, να συνδεθεί το δημοτικό σχολείο προκειμένου να μειωθεί δραματικά το κόστος θέρμανσης. Καταλαβαίνετε πως η γεωθερμία, εφόσον αξιοποιηθεί σωστά, είναι χρυσάφι για την περιοχή».

Ανεξάντλητη πηγή ενέργειας

Τι είναι η γεωθερμία; «Σύμφωνα με τον αυστηρά επιστημονικό όρο», εξηγεί ο κ. Μόσχος Κορασίδης, «είναι η αποθηκευμένη κάτω από την επιφάνεια της γης –στο υπέδαφος, σε υπόγεια νερά, σε ατμό ή θερμό αέρα– θερμική ενέργεια, με θερμοκρασίες από 25 έως 350°C. Ως ανεξάντλητη και καθαρή πηγή ενέργειας, αξιοποιείται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, σε αγροτικές και βιομηχανικές εφαρμογές, θερμοκήπια, ιχθυοκαλλιέργειες, στην αφαλάτωση θαλασσινού νερού, σε θερμά λουτρά και πολλά άλλα. Η γεωθερμία, που βρίσκεται κοιμώμενη στα εκτεταμένα γεωθερμικά πεδία του κύριου και νησιωτικού όγκου της χώρας, αποτελεί μια σημαντική μορφή ανανεώσιμης πηγής ενέργειας σε μια εποχή, μάλιστα, που οι ευαισθητοποιημένοι για την κλιματική αλλαγή καταναλωτές αρχίζουν και επιλέγουν προϊόντα με βάση το μικρότερο ή μηδενικό αποτύπωμα σε CO2».

Ποια η ενεργειακή στρατηγική της Ελλάδας σε ό,τι αφορά τη γεωθερμία; «Αν και το γεωθερμικό μας δυναμικό καταγράφεται ως αξιόλογο και παρά το γεγονός ότι οι γεωθερμικές πηγές μας είναι καλά μελετημένες χάρη στο ΙΓΜΕ, η άμεση χρήση τους είναι περιορισμένη. Τα γραφειοκρατικά εμπόδια και οι σχετικά υψηλότερες επενδύσεις που απαιτεί η βασική εγκατάσταση αποτέλεσαν τροχοπέδη στην ανάπτυξη της χρήσης της, καθιστώντας ώς τώρα ανεκμετάλλευτα τα γεωθερμικά αποθέματα, παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα θεωρείται από τις ευνοημένες, στον τομέα αυτό, χώρες παγκοσμίως».