Table of Contents
Κατάλογος όλων των εθνικών – βουλευτικών εκλογών στην Ελλάδα, από τις πρώτες στο ελεύθερο ελληνικό κράτος το 1844 έως σήμερα. Το κλίμα της κάθε εποχής και τα αποτελέσματα…
Συνταγματική Μοναρχία
Οκτώβριος 1843
Ένα μήνα μετά την Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου, η κυβέρνηση του Ανδρέα Μεταξά, ο οποίος ήταν στέλεχος του Ρωσικού Κόμματος, προκήρυξε εκλογές για τη σύνταξη και τη ψήφιση Συντάγματος. Πρόεδρος της προκυψάσης Εθνοσυνέλευσης εξελέγη ο αγωνιστής Πανούτσος Νοταράς, ηλικίας 103 ετών. Οι εργασίες της Σώματος περαιώθηκαν στις 18 Μαρτίου 1844 με τη ψήφιση του πρώτου Συντάγματος της Ελλάδας και την έγκρισή του από τον βασιλιά Όθωνα. Η Εθνοσυνέλευση ψήφισε, ακόμα, Εκλογικό Νόμο, με τον οποίον έγιναν οι εκλογές Μαΐου – Αυγούστου 1844.
Μάιος – Αύγουστος 1844
Οι πρώτες καθαρόαιμες βουλευτικές εκλογές στην Ελλάδα διεξήχθησαν σε μια περίοδο τεσσάρων μηνών από την κυβέρνηση του εκσυγχρονιστή Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, ηγέτη του Αγγλικού Κόμματος, κατά παράβαση του Εκλογικού Νόμου, που όριζε περίοδο οκτώ ημερών κατ’ ανώτατο όριο. Η προεκλογική περίοδος ήταν σφοδρή, με συχνές καταγγελίες από την αντιπολίτευση (Ρωσικό και Γαλλικό Κόμμα) για απόπειρες νοθείας της λαϊκής εντολής. Οι εκλογές έγιναν με ψηφοδέλτιο και πλειοψηφικό σύστημα στενής περιφέρειας, ενώ δικαίωμα ψήφου είχαν μόνο οι άνδρες άνω των 25 ετών. Παρά τις καταγγελίες της, νικήτρια αναδείχθηκε η αντιπολίτευση (ο συνασπισμός του Ρωσικού και του Γαλλικού Κόμματος, δηλαδή των συντηρητικών δυνάμεων της τότε εποχής), προς ανακούφιση του Παλατιού. Πρωθυπουργός ανέλαβε ο ηγέτης του Γαλλικού Κόμματος Ιωάννης Κωλέττης, που κυριάρχησε την επόμενη τριετία στην πολιτική σκηνή και επικρίθηκε για τη δημαγωγία του και τις παραβιάσεις του Συντάγματος.
Ιούνιος 1847
Ο Ιωάννης Κωλέτης, ηγέτης του Γαλλικού Κόμματος, προκήρυξε και κέρδισε άνετα τις εκλογές, επωφελούμενος της σθεναράς στάσης του έναντι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατά τη διάρκεια των «Μουσουρικών», αλλά και της εκτεταμένης νοθείας, που επιχείρησαν οι κομματάρχες του. Ο ηπειρώτης πολιτικός και εμπνευστής της «Μεγάλης Ιδέας» δεν θα μπορέσει να απολαύσει επί πολύ τον εκλογικό του θρίαμβο, αφού θα πεθάνει δύο μήνες αργότερα, εξαιτίας νεφρικής ανεπάρκειας, δημιουργώντας πολιτικό κενό. Πάντως, ο Όθωνας, παρά τον χαμό του στενού του συνεργάτη, διατήρησε τον έλεγχο της Βουλής.
Σεπτέμβριος 1850
Μετά τα «Παρκερικά» και την υπόθεση Πατσίφικο, η φιλοβασιλική κυβέρνηση του Αντωνίου Κριεζή προκήρυξε εκλογές, τις οποίες κέρδισε, διατηρώντας παράλληλα για μια ακόμη τριετία τον έλεγχο της Βουλής. Προηγουμένως, ο Όθωνας είχε φροντίσει να απομακρύνει από τη χώρα τους ηγέτες της αντιπολίτευσης Ανδρέα Μεταξά, Σπυρίδωνα Τρικούπη και Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, διορίζοντάς τους πρεσβευτές σε Κωνσταντινούπολη, Λονδίνο και Παρίσι αντίστοιχα. Ο αγωνιστής του ’21 ναύαρχος Αντώνιος Κριεζής διατήρησε την πρωθυπουργία για πέντε συνεχόμενα χρόνια (1849 – 1854), γεγονός σπάνιο για τα πολιτικά πράγματα της χώρας.
Οκτώβριος 1853
Οι εκλογές διεξήχθησαν εν μέσω του Κριμαϊκού Πολέμου και της έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Πλειοψήφησαν για μια ακόμα φορά οι φιλοβασιλικές δυνάμεις υπό τον Αντώνιο Κριεζή.
Α’ Βασιλευομένη Δημοκρατία
Οκτώβριος 1856
Οι εκλογές έγιναν υπό τη σκιά της αγγλογαλλικής κατοχής του Πειραιά και της Αθήνας και της επιδημίας χολέρας, που μεταδόθηκε στους πρωτευουσιάνους από τα ξένα στρατεύματα. Πλειοψήφησαν οι φιλοβασιλικοί υπό τον Δημήτριο Βούλγαρη, γνωστό και ως Τζουμπέ, ενώ δεν έλειψαν οι καταγγελίες για νοθεία.
Οκτώβριος 1859
Παρά τις αντιδυναστικές εκδηλώσεις, ο Όθωνας διατήρησε τον έλεγχο της Βουλής, με πρωθυπουργό των Αθανάσιο Μιαούλη, γιο του ναυμάχου του ’21. Όμως, είχε αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για το τέλος της Βασιλείας του. Η χώρα οδηγήθηκε στις κάλπες μετά διετία, όταν Πρόεδρος της Βουλής εξελέγη ο εκλεκτός της αντιπολίτευσης Θρασύβουλος Ζαΐμης. Ο Όθωνας διέλυσε τη Βουλή και προκήρυξε εκλογές για τον Ιανουάριο του 1861.
Ιανουάριος 1861
24 – 27 Νοεμβρίου 1862
Οι πρώτες εκλογές μετά την έξωση του Όθωνα, με τη συμμετοχή και των Ελλήνων της αλλοδαπής. Δικαίωμα ψήφου είχαν μόνο οι άνδρες άνω των 21 ετών. Οι 343 πληρεξούσιοι που εξελέγησαν ασχολήθηκαν με την εκλογή του νέου βασιλιά και την ψήφιση νέου Συντάγματος. Η Εθνοσυνέλευση επέλεξε ως νέο βασιλιά της Ελλάδος τον δανό πρίγκηπα Γεώργιο, ενώ ψήφισε νέο Σύνταγμα το 1864.
14 – 17 Μαΐου 1865
Οι πρώτες εκλογές μετά την ψήφιση του Συντάγματος του 1864. Έγιναν με σφαιρίδιο αντί του ψηφοδελτίου, λόγω του μεγάλου αναλφαβητισμού. Για πρώτη φορά ψήφισαν οι κάτοικοι της Επτανήσου, η οποία είχε ενωθεί με την Ελλάδα τον προηγούμενο χρόνο. Τη σχετική πλειοψηφία στη νέα Βουλή, με περίπου 80 έδρες σε σύνολο 181, απέσπασε ο μεσσήνιος πολιτικός Αλέξανδρος Κουμουνδούρος, που ανέλαβε και την πρωθυπουργία για λίγους μήνες, αλλά παραιτήθηκε όταν καταψηφίστηκε το οικονομικό του πρόγραμμα. Επικράτησε πολιτική αστάθεια, καθώς την εξουσία άσκησαν πολλές κυβερνήσεις με βραχύβιο χαρακτήρα.
21 – 24 Μαρτίου 1868
Με το Κρητικό Ζήτημα να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας διεξήχθησαν οι εκλογές «απιθάνου φαυλότητος», όπως αναφέρουν σχολιαστές της εποχής, τις οποίες διενήργησε ο Δημήτριος Βούλγαρης. Από τα 197 μέλη της νέας Βουλής εξελέγησαν 80-90 φίλοι του Βούλγαρη, 34-36 κουμουνδουρικοί, 8-10 δεληγιωργικοί, 22 φίλοι του Θρασύβουλου Ζαΐμη, ενώ οι υπόλοιποι ήταν κυμαινόμενοι και ψήφιζαν ανάλογα με την περίσταση.
16 – 19 Μαΐου 1869
Με τον ελλληνοτουρκικό πόλεμο μόλις να έχει αποφευχθεί, λόγω του Κρητικού ζητήματος, διεξήχθησαν πρόωρες εκλογές από τον φιλοβασιλικό Θρασύβουλο Ζαΐμη, χωρίς επεμβάσεις και παρατράγουδα. Η παράταξή του αναδείχθηκε νικήτρια των εκλογών, λαβούσα 90 από τις 186 έδρες της νέας Βουλής. Η κυβέρνηση Ζαΐμη κατόρθωσε να παραμείνει στην εξουσία για περισσότερο από ένα χρόνο, γεγονός πρωτοφανές για τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Γεωργίου Α’.
26 – 29 Φεβρουαρίου 1872
Τις εκλογές διενήργησε η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Δημητρίου Βούλγαρη, η παράταξη του οποίου πλειοψήφησε, ελέγχοντας τα 90 από τα 190 μέλη της νέας Βουλής. Οι κουμουνδουρικοί αριθμούσαν 85, οι δεληγεωργικοί 7 και η παράταξη Λομβάρδου – Τρικούπη 8.
27 – 30 Ιανουαρίου 1873
Οι επεμβάσεις του στέμματος οδήγησαν τον λαό και πάλι στις κάλπες σε λιγότερο από ένα χρόνο. Οι φίλοι του Επαμεινώνδα Δεληγεώργη, που διενήργησε τις εκλογές, απέσπασαν 90 από τις 190 έδρες της νέας Βουλής, με συνέπεια να συνεχιστεί η ακυβερνησία. Ο Αρκάς πολιτικός προέβαλε την ανάγκη της ελληνοτουρκικής συνεργασίας ως αντίδοτο στον εμφανισθέντα τότε σλαβικό κίνδυνο.
23 – 26 Ιουνίου 1874
Η παραίτηση Δεληγεώργη προκάλεσαν πρόωρες εκλογές. Τη σχετική πλειοψηφία απέσπασαν οι φίλοι του φιλοβασιλικού Δημητρίου Βούλγαρη, που συγκέντρωσαν 90 από τις 190 έδρες της Βουλής. Η ακυβερνησία συνεχίστηκε και προκηρύχθηκαν νέες εκλογές τον επόμενο χρόνο.
18 – 21 Ιουλίου 1875
Τις εκλογές διενήργησε η κυβέρνηση του Χαρίλαου Τρικούπη. Ο μεσολογγίτης πολιτικός κατόρθωσε να μεταβάλει την εικόνα της φαυλοκρατικής εποχής του Δημητρίου Βούλγαρη, αλλά απέτυχε να κερδίσει τις εκλογές. Τη σχετική πλειοψηφία στη νέα Βουλή απέσπασε η παράταξη του μέντορά του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου. Για πρώτη φορά ο Γεώργιος Α’ δεσμεύτηκε ενώπιον του Σώματος να ορίζει ως πρωθυπουργό, πρόσωπο που θα απολαμβάνει τη «δεδηλωμένην εμπιστοσύνην των αντιπροσώπων του Έθνους» («Αρχή της Δεδηλωμένης»).
23 Σεπτεμβρίου 1879
Τη σχετική πλειοψηφία στη νέα Βουλή κέρδισε και πάλι η παράταξη Κουμουνδούρου με 95 από τις 209 έδρες. Η Βουλή διαλύθηκε μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας και της Άρτας και προκηρύχθηκαν εκλογές για τις 20 Δεκεμβρίου 1881.
20 Δεκεμβρίου 1881
Νίκη του Τρικούπη και της παρατάξεώς του, που έφερε τον τίτλο «Πέμπτο Κόμμα» ή «Νεωτεριστικό Κόμμα». Στη νέα Βουλή, που αριθμούσε 244 μέλη, ψήφισαν και οι κάτοικοι της Θεσσαλίας και της Άρτας, που προσαρτήθηκαν στην ελληνική επικράτεια. Η παράταξη Τρικούπη συγκέντρωσε 129 έδρες, ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος 90, ενώ υπήρξαν 17 ανεξάρτητοι, 7 Δημοκρατικοί και δύο Τούρκοι.
7 Απριλίου 1885
Οι εκλογές έγιναν με αφορμή το Επεισόδιο Νίκολσον, που έριξε την κυβέρνηση Τρικούπη. Η βασική αιτία της πρωτοφανούς ήττας του ήταν η λαϊκή δυσαρέσκεια, λόγω της ακρίβειας και της υψηλής φορολογίας. Στις εκλογές κυριάρχησαν δύο κόμματα: το εκσυγχρονιστικό «Νεωτεριστικόν» του Τρικούπη (55 έδρες) και το παραδοσιακό «Εθνικόν» του Δηλιγιάννη (185 έδρες), που θα αποτελέσουν τις δύο συνιστώσες του δικομματισμού της εποχής. Πέντε έδρες συγκέντρωσαν οι Δημοκρατικοί.
4 Ιανουαρίου 1887
Το κλίμα άλλαξε άρδην ένα χρόνο μετά και ο Χαρίλαος Τρικούπης διενήργησε και κέρδισε πανηγυρικά τις εκλογές. Το «Νεωτεριστικόν Κόμμα» θα συγκεντρώσει τις 90 από τους 150 έδρες και θα κυβερνήσει απρόσκοπτα για τρία χρόνια. Το Εθνικόν Κόμμα του Θόδωρου Δηλιγιάννη θα συγκεντρώσει 25 έδρες, ενώ 35 βουλευτές θα δηλώσουν ανεξάρτητοι.
14 Οκτωβρίου 1890
Το «Νεωτεριστικόν Κόμμα» καταψηφίζεται για δεύτερη φορά, καθώς η δημοτικότητα του Τρικούπη είχε πέσει στο ναδίρ, εξαιτίας της οικονομικής του πολιτικής. Θριαμβευτής των εκλογών, που διεξήχθησαν με μεγάλο φανατισμό, αλλά υποδειγματική τάξη, ο μόνιμος αντίπαλός του Θεόδωρος Δηλιγιάννης και το Εθνικόν Κόμμα με 90 βουλευτές σε σύνολο 150. Οι τρικουπικοί ανήλθαν σε 43, οι ραλλικοί σε 11, οι κωνσταντινοπουλικοί σε 5, ενώ ένας βουλευτής δήλωσε «Δημοκρατικός».
3 Μαΐου 1892
Εκλογές σε λιγότερο από δύο χρόνια, λόγω παύσης της κυβέρνησης Δηλιγιάννη από τον βασιλιά Γεώργιο Α’. Ο προεκλογικός αγώνας υπήρξε σφοδρότατος και βαθύτατα αντιβασιλικός από την πλευρά των κυβερνητικών. Ο Δηλιγιάννης και τα Εθνικό Κόμμα αποδοκιμάστηκαν και από το εκλογικό σώμα, δείχνοντας την προτίμησή του και πάλι στον Χαρίλαο Τρικούπη, που εξασφάλισε την υποστήριξη 180 από τα 207 μέλη της Βουλής. 15 δήλωσαν δηλιγιαννικοί, 7 ραλλικοί και 5 καραπανικοί.
16 Απριλίου 1895
Το «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν» ακολούθησε συντριπτική ήττα του Τρικούπη, ο οποίος δεν εξελέγη ούτε βουλευτής («Ανθ’ ημών Γουλιμής») και αποχώρησε από την πολιτική. Το Νεωτεριστικόν Κόμμα συγκέντρωσε μόλις 15 από τις 207 έδρες της Βουλής. Θριαμβευτής των εκλογών ήταν φυσικά ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης και το Εθνικόν Κόμμα (148 βουλευτές). 21 δήλωσαν ραλλικοί, 8 καραπανικοί και 15 ανεξάρτητοι.
7 Φεβρουαρίου 1899
Πλειοψήφησε η παράταξη του Γεωργίου Θεοτόκη (131 βουλευτές) με εκσυγχρονιστική ατζέντα. Ο κερκυραίος πολιτικός θεώρησε τον εαυτό του ως συνεχιστή της πολιτικής του Χαρίλαου Τρικούπη και προσπάθησε να επουλώσει τις πληγές του ατυχούς ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897. Στη νέα Βουλή καταμετρήθηκαν 37 δηλιγιαννικοί, 28 ζαϊμικοί, 4 καραπανικοί και 34 ανεξάρτητοι.
17 Νοεμβρίου 1902
Στον απόηχο των «Ευαγγελικών» και με ανοιχτά τα μέτωπα του Μακεδονικού και του Κρητικού Ζητήματος έγιναν οι πρώτες εκλογές του 20ου αιώνα. Βρήκαν τις δύο μεγάλες παρατάξεις της εποχής ισοδύναμες και τον βασιλιά Γεώργιο Α’ να παίζει ρυθμιστικό ρόλο. Οι Δεληγιανικοί και Θεοτοκικοί συγκέντρωσαν από 102 έδρες, οι Ζαϊμικοί 19 και οι Ραλλικοί 11. Ακολούθησαν αιματηρές ταραχές («Σανιδικά») και περίοδος πολιτικής αστάθειας.
20 Φεβρουαρίου 1905
Η πολιτική αστάθεια οδήγησε στην προκήρυξη εκλογών, τις οποίες κέρδισε ο Θόδωρος Δηλιγιάννης με 142 βουλευτές. Ο μεγάλος του αντίπαλος Γεώργιος Θεοτόκης συγκέντρωσε 78 βουλευτές και η παράταξη Ζαΐμη 13. Εξελέγησαν και δύο ανεξάρτητοι βουλευτές. Η δολοφονία του Δηλιγιάννη στις 31 Μαρτίου 1905 επέφερε πολιτική ανωμαλία και νέες εκλογές.
20 Μαρτίου 1906
Οι πρόωρες εκλογές ανέδειξαν νικήτρια την παράταξη Θεοτόκη με 111 έδρες. Οι Ραλλικοί συγκέντρωσαν 39, οι Μαυρομιχαλικοί 13 και οι Ζαϊμικοί 8. Εξελέγησαν και 6 ανεξάρτητοι βουλευτές. Ανάμεσα στους 177 εθνοπατέρες ήταν και δύο δίδυμοι, οι αδελφοί Κατσίνα (Δημήτριος και Γεώργιος), μοναδική περίπτωση στα κοινοβουλευτικά μας χρονικά. Εξελέγησαν αμφότεροι στην περιφέρεια Θηβών με τη σημαία της Θεοτοκικής Παράταξης.
8 Αυγούστου 1910
Οι πρώτες εκλογές μετά την επανάσταση του 1909, που θα αλλάξει οριστικά το πολιτικό σκηνικό. Οι Θεοτοκικοί με 94 έδρες επικρατούν για τελευταία φορά στις εκλογές, χωρίς να σχηματίσουν αυτοδύναμη κυβέρνηση. Ακολουθούν: Ραλλικοί (64), Αγροτικοί Θεσσαλίας (46), Λαϊκοί (45), Φίλοι Μαυρομιχάλη (34), Φίλοι Δημητρακόπουλου (21) Ζαϊμικοί (13), και Ανεξάρτητοι (39). Για πρώτη φορά εξελέγησαν σοσιαλιστές βουλευτές (4), και δύο σοσιαλδημοκράτες υπό τη σημαία της Κοινωνιολογικής Εταιρείας του Αλέξανδρου Παπαναστασίου. Βουλευτής Αττικοβοιωτίας θα εκλεγεί ο Ελευθέριος Βενιζέλος, χωρίς να υποστηρίξει ο ίδιος την υποψηφιότητά του, προτιμώντας ένα ταξίδι στην Ελβετία.
28 Νοεμβρίου 1910
Τις εκλογές διενήργησε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος πέτυχε σαρωτική νίκη με το νεοσύστατο Κόμμα των Φιλελευθέρων, συγκεντρώνοντας τις 307 από τις 362 έδρες της Βουλής. Οι Αγροτικοί Θεσσαλίας έλαβαν 28, οι Κοινωνιολόγοι 7 και οι Ανεξάρτητοι 20. Τα παλιά κόμματα (Θεοτόκη, Ράλλη και Μαυρομιχάλη) αποφάσισαν αποχή από τις εκλογές, χαρακτηρίζοντας πραξικοπηματική τη διάλυση της Βουλής από τον βασιλιά Γεώργιο Α’.
11 Μαρτίου 1912
Νέα σαρωτική νίκη σημείωσε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, καθώς το εκλογικό σώμα επικρότησε το μεταρρυθμιστικό του έργο. Στις εκλογές πήραν μέρος και τα παλαιά κόμματα, τα οποία καταποντίστηκαν. Οι Φιλελεύθεροι συγκέντρωσαν τις 146 έδρες από τις 181 έδρες της Βουλής, οι Φίλοι Θεοτόκη 10, οι Φίλοι Μαυρομιχάλη 8, οι Φίλοι Ράλλη 6, οι Φίλοι Ζαΐμη 3, οι Κοινωνιολόγοι 5 και οι ανεξάρτητοι 3. Εκλογές έγιναν και στην Κρήτη, η οποία βρισκόταν υπό την επικυριαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Εκλέχτηκαν 69 βουλευτές (46 συντηρητικοί και 23 φιλελεύθεροι), αλλά δεν έγιναν δεκτοί στη Βουλή από τον Βενιζέλο, προκειμένου να μην δυσαρεστηθεί ο σουλτάνος και οι Μεγάλες Δυνάμεις.
31 Μαΐου 1915
Οι εκλογές έγιναν σε τεταμένη ατμόσφαιρα και είχαν δημοψηφισματικό χαρακτήρα, καθώς οι ψηφοφόροι κλήθηκαν να αποφανθούν επί της διαμάχης Κωνσταντίνου – Βενιζέλου, σχετικά με τη συμμετοχή ή μη της Ελλάδας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το Κόμμα των Φιλελευθέρων έλαβε 185 έδρες στη Βουλή επί συνόλου 316, το Κόμμα των Εθνικοφρόνων του Δημητρίου Γούναρη 95, η παράταξη Θεοτόκη 12, η παράταξη Δημητρακόπουλου 7, η παράταξη Μαυρομιχάλη 7, η παράταξη Ράλλη 6, οι Σοσιαλιστές Θεσσαλονίκης 2 και οι ανεξάρτητοι 2. Στην εκλογική διαδικασία έλαβαν μέρος και οι ψηφοφόροι των νέων χωρών, που ενσωματώθηκαν στην Ελλάδα μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912 – 1913.
6 Δεκεμβρίου 1915
Οι πρόωρες εκλογές έγιναν με αποχή του Κόμματος των Φιλελευθέρων, με απόφαση του Βενιζέλου, ως αντίδραση στις βασιλικές παρεμβάσεις. («Εθνικός Διχασμός»). Τις εκλογές διενήργησε ο φιλοβασιλικός Αλέξανδρος Ζαΐμης, καθώς ο Βενιζέλος είχε παραιτηθεί από τις 22 Σεπτεμβρίου. Επωφελούμενο της αποχής των Φιλελευθέρων, το Κόμμα των Εθνικοφρόνων (Γούναρης, Θεοτόκης, Ράλλης) έλαβε τις 295 από τις 316 έδρες της Βουλής. Το Εθνικόν Συντηρητικόν Κόμμα του Νικολάου Στράτου έλαβε 7 έδρες, οι Μαυρομιχαλικοί 6, η Μακεδονική Ομάδα του Στέφανου Δραγούμη 5 και το Προοδευτικόν Κόμμα του Δημητρακόπουλου 3.
1 Νοεμβρίου 1920
Οι εκλογές έγιναν σε μια κρίσιμη περίοδο, μεσούσης της Μικρασιατικής Εκστρατείας και με την κοινή γνώμη να ζητά «αποστράτευση». Λόγω του πλειοψηφικού εκλογικού συστήματος, η αντιβενιζελική «Ηνωμένη Αντιπολίτευσις» έλαβε 260 έδρες, παρότι υπελήφθη σε ψήφους του Κόμματος των Φιλελευθέρων που συγκέντρωσε 110. Χαρακτηριστικό των εκλογών ήταν το γεγονός ότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο πολιτικός που δημιούργησε την Ελλάδα των «δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών», δεν εξελέγη βουλευτής και αποχώρησε πικραμένος της πολιτικής. Στις εκλογές συμμετείχε για πρώτη φορά το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (μετέπειτα ΚΚΕ), που συγκέντρωσε γύρω στις 50.000 ψήφους χωρίς να εκλέξει βουλευτή.
16 Δεκεμβρίου 1923
Οι πρώτες εκλογές μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και οι τελευταίες με σφαιρίδιο. Στιγματίστηκαν από την αποχή των αντιβενιζελικών κομμάτων, με το πρόσχημα ότι η φιλοβενιζελική κυβέρνηση Γονατά αδυνατούσε να τελέσει αδιάβλητες εκλογές. Το Κόμμα των Φιλελευθέρων υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο απέσπασε 250 έδρες σε σύνολο 397, η σύμπραξη Δημοκρατικής Ένωσης του Αλέξανδρου Παπαναστασίου και Δημοκρατικών Φιλελευθέρων του Γεωργίου Ρούσου 120, οι Αντιβενιζελικοί που δεν ακολούθησαν την αποχή 6, οι Αγροτικοί 3, οι Μουσουλμάνοι 3, οι Εβραίοι 3, οι Ανεξάρτητοι Δημοκρατικοί 7, οι Σοσιαλιστές 1 (Ιωάννης Πασαλίδης) και Ανεξάρτητοι 4. Το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (μετέπειτα ΚΚΕ) συγκέντρωσε γύρω στις 50.000 ψήφους χωρίς να εκλέξει βουλευτή.
Πηγή: https://www.sansimera.gr/articles/4/189