Εκδόθηκαν οι “Εργατικές Ιστορίες – Μέρος Β” του Ικαριώτη Νάσου Μπράτσου

Tην Τετάρτη μετά το χαρταετό και τη λαγάνα, βγαίνουν από το τυπογραφείο οι «Εργατικές Ιστορίες» –  Β’ μέρος. Δημοσιεύουμε τον πρόλογο του αείμνηστου Δημήτρη Λιβιεράτου.Ο  πρόλογος  του  Δημήτρη Λιβιεράτου,  ιστορικού,  συγγραφέα  και  συνεργάτη  του Αρχείου Ιστορίας Συνδικάτων της  ΓΣΕΕ,  είχε  ζητηθεί  και είχε  γραφτεί  το  2016.  «Λόγοι τακτικής άλλαξαν  τους  σχεδιασμούς  μου  και  προχώρησα, στα  ενδιάμεσα  χρόνια,  στην έκδοση  δύο  άλλων  βιβλίων». 

Ο  Δημήτρης  Λιβιεράτος  από τον Ιούνιο του 2023  δεν είναι πια μαζί μας, αλλά το έργο του και οι συμβουλές του θα μας συνοδεύουν πάντα.

Πρόλογος του Δημήτρη Λιβιεράτου

Ο Νάσος Μπράτσος γνωρίζει πώς γράφεται η Ιστορία από τα κάτω, από τις πρώτες μαρτυρίες. Συγκεντρώνει τις πρώτες πηγές που τροφοδοτούν την Ιστορία. Πρωτογενές υλικό και όχι μόνο ιδέες, σχόλια. Η Ιστορία είναι αυστηρή στη συγγραφή της και χρειάζεται αυτό το πρωταρχικό υλικό, το οποίο στην εποχή του δεν θεωρείται άξιο  συλλογής,  διατήρησης  και  καταγραφής.  Όμως,  ο Νάσος Μπράτσος  το  συλλέγει, το  αξιολογεί και δημιουργεί ένα βασικό βιβλίο Ιστορίας, όπως αυτό που παρουσιάζει τώρα.

Άλλη μία φορά μετά την επιτυχία του βιβλίου  του  «Αθλητισμός  και  Κοινωνικά  Κινήματα» και μετά και τις «Εργατικές Ιστορίες». Στο βιβλίο που παρουσιάζει  τώρα,  μιλάνε,  αφηγούνται  συνδικαλιστές πολλών περιόδων και κλάδων, για το εργατικό κίνημα. Με τις δικές τους αναμνήσεις, της δικής τους δράσης, τον αυθορμητισμό των εκδηλώσεών τους. Αυτοί οι συνδικαλιστές στην εποχή τους οργάνωσαν, αγωνίστηκαν, με τα σωματεία τους για τα ζητήματα του κλάδου τους. Σε μια δύσκολη εποχή μετά τον Εμφύλιο, καθώς είχαν να αντιμετωπίσουν την εργοδοτική επίθεση, την αστυνομική βία, αλλά και την εκ των έσω υπονόμευση των  εργατικών αγώνων.

Σε πολλά  σωματεία, με τη βία της κρατικής επέμβασης, άσχετοι, παρουσιαζόμενοι  σαν  συνδικαλιστές, κρατούσαν  τις  σφραγίδες, τις έδρες, τα γραφεία των σωματείων. Οι αναμνήσεις αρχίζουν από τις πρώτες ώρες του οργανωμένου συνδικαλιστικού κινήματος. Αρχές του 20ού αιώνα, όταν αρχίζει να εμφανίζεται μια συμπαγής εργατική τάξη, αλλά και με αυτογνωσία του ρόλου της στην κοινωνία. Αυτοί οι πρωτοπόροι στις αρχές του περασμένου αιώνα πετυχαίνουν να ψηφιστούν οι πρώτοι εργατικοί νόμοι. Αρχίζει τότε η εργατική τάξη να ξεπερνάει την εποχή της βάρβαρης ανεξέλεγκτης εκμετάλλευσης.

Οι δύσκολοι αγώνες συνεχίζονται στον Μεσοπόλεμο με πολλούς  νεκρούς,  τραυματίες,  φυλακισμένους,  εξόριστους συνδικαλιστές, αγωνιστές της μαχόμενης εργατικής τάξης. Να σημειώσουμε ιδιαιτέρως τις ιστορίες που διηγούνται από τη συνδικαλιστική δραστηριότητα στην Κατοχή. Πολλοί συνδικαλιστές θυσιάστηκαν εκείνη την περίοδο, υπερασπίζοντας το δικαίωμα της ύπαρξης των εργαζομένων: της ζωής τους.

Το συνδικαλιστικό κίνημα, σε σύγκρουση με τις δυνάμεις Κατοχής, με αυτοθυσία, μαχητικότητα, αλληλεγγύη, αντιμετώπιζε την τρομοκρατία. Και ενώ νομίζαμε ότι  είχαμε  απελευθερωθεί,  αρχίζει  η  νέα  τρομοκρατία της εμφυλιακής και μετεμφυλιακής τρομοκρατίας: συλλήψεις, εκτελέσεις, φυλακές, εξορίες. Οι συνδικαλιστές στην πρώτη γραμμή του λαϊκού κινήματος. Έτσι, οι αναμνήσεις  επεκτείνονται  και  πέραν  του  συνδικαλισμού. Θυμίζουν το πολιτικό κίνημα του λαού που τόσο καταδιώχτηκε, καταπιέστηκε. Τόσα βασανιστήρια και άλλες κοινωνικές πιέσεις. Οι  αναμνήσεις  των  συνδικαλιστών  επεκτείνονται και στους τόπους εξορίας, όπου οδηγήθηκαν πολλοί απ’ αυτούς, Ικαρία, Μακρόνησος, Γυάρος και άλλοι τόποι μαρτυρίου.

Πονεμένες ιστορίες της χώρας μας, τις οποίες όμως πρέπει να θυμόμαστε. Ποτέ δεν πέρασε ο κίνδυνος  να  υποστούμε πάλι  τέτοιες  βαρβαρότητες.  Τότε που επιπλέει ο βούρκος της κοινωνίας. Η εργασία του Νάσου Μπράτσου δύσκολη, αλλά τη βγάζει πέρα άριστα. Δεν είναι εύκολο να κάνεις τις κατάλληλες ερωτήσεις και μάλιστα σε αγωνιστές που έχουν κάποια ηλικία. Αυτοί που έχουν υποφέρει για τις δραστηριότητές τους. Ο Νάσος Μπράτσος τα καταφέρνει πολύ καλά. Γνωρίζει τη δουλειά του και ελπίζουμε να συνεχίσει, επειδή είναι πολλές οι ιστορίες της χώρας μας. Η Ιστορία του τόπου μας, οι διάφορες περίοδοι και εμφανίσεις χρειάζονται πολλή δουλειά ακόμα.

Η βασική Ιστορία του Εργατικού Κινήματος  της χώρας μας  έχει μεγάλη παράδοση αγώνων αλλά και ιδεών. Η εργατική τάξη ταλαιπωρείται πολλές φορές από τα καθεστώτα και τις κυβερνήσεις, αλλά δεν πεθαίνει. Όχι μόνο εξακολουθεί να υπάρχει, αλλά και κάθε φορά εμφανίζεται με νέα δύναμη, νέα πρόσωπα, νέες εκφράσεις αυτών των οργανώσεων της εργατικής τάξης.

Ο Νάσος Μπράτσος μπορεί και γράφει, συνδέει τις περιόδους και συνεχίζει να βρίσκεται δίπλα στο μεγάλο εργατικό κίνημα. Και αυτή η  πράξη  του  είναι  ένας  αγώνας  για  όλη  την  εργατική τάξη. Καλό κουράγιο και καλή συνέχεια στο έργο του.

Δημήτρης Λιβιεράτος

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟΥ – ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Θοδωρής Γ. Λιβάνιος, γιος Μεταλλωρύχου από τη Σέριφο, λαογράφος

Δημήτρης Μακρής, γιός λιγνιτωρύχου στη Ραφήνα, πρώην στέλεχος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην περιοχή, πρόεδρος σε πολιτιστικό σύλλογο

-τομεακός γραμματέας του ΕΑΜ των εργαζομένων στο εργοτάξιο της ΑΕΤΕ της οδού Κωλέττη το 1942

-γενικός γραμματέας του σωματείου εργατοτεχνιτών της Ανώνυμης Εταιρείας Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος –ΑΕΤΕ (πρόγονος του ΟΤΕ) το 1943

-μέλος της επιτροπής πόλης (Αθήνα) του Εργατικού ΕΑΜ εκ μέρους του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ελλάδας το 1943

-γραμματέας του ΕΑΠ, όλου του προσωπικού της ΑΕΤΕ το 1944

-δραπέτης από το γερμανικό στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας στο Δομοκό, το 1944, όπου είχε οδηγηθεί μετά τη σύλληψή του

-συνεργάτης της Προσωρινής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης μετά τη δραπέτευσή του

-απολυθείς το 1947 από την ΑΕΤΕ και εξόριστος στην Ικαρία και τη Μακρόνησο

-μέλος του ΕΑΜ λογοτεχνών στην κατοχή

-συνεργάτης της ΕΠΟΝ, γραμματέας αχτίδας του ΚΚΕ

-γραμματέας της εθνικής αλληλεγγύης, περιοχής Εξαρχείων, Νεάπολης, Κολωνακίου

-εκδότης της εφημερίδας «ο Δημοκρατικός»

Εκδότης και διευθυντής της εφημερίδας  «η Δημοκρατική» που την έκλεισε η κυβέρνηση Πλαστήρα

-διευθυντής του περιοδικού ¨Ελεύθερα Γράμματα»

-εκδότης και διευθυντής του αντιχουντικού περιοδικού  «Τώρα»

-εξόριστος στη Γυάρο και το Παρθένι Λέρου (1967 – 1970)

-μέλος Δ.Σ. της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών (1949 – 1967 και 1974 – 1975)

-ιδρυτής της «Εταιρείας Συγγραφέων»

-αντιπρόεδρος της «Στέγης Καλών Τεχνών και Γραμμάτων»

-αντιστασιακός επί κατοχής, μετεμφυλιακής περιόδου και δικτατορίας 1967 – 1974

-δραπέτης από τις φυλακές των Βούρλων το 1955 με ομάδα 27 πολιτικών κρατουμένων

-πρόεδρος Συντονιστικής Επιτροπής Εργαζόμενης Νεολαίας Ελλάδας (ΣΕΕΝΕ)

…από προσφώνηση σε εκδήλωση εργαζομένων στους ΗΣΑΠ…

Γεννήθηκε το 1912 στο Ψηλό Χωριό Δωρίδας, εργάστηκε στους ηλεκτρικούς σιδηροδρόμους από το 1936 έως το 1948,στην ταραγμένη αυτή περίοδο διατέλεσε για πολλά χρόνια πρόεδρος του ενιαίου τότε σωματείου εργαζομένων και συνταξιούχων ΕΗΣ και αγωνίστηκε για την επίλυση εργατικών και συνδικαλιστικών προβλημάτων και την εθνική απελευθέρωση. Το 1948 απολύθηκε από την υπηρεσία, λόγω των διώξεων και της καταδίκης του σε θάνατο, από έκτακτο στρατοδικείο. Αποφυλακίστηκε το 1954 ύστερα από αναθεώρηση της δίκης του. Σπούδασε εργαζόμενος, νομικά και εργάστηκε σαν δικηγόρος. Το 1956 εκλέχτηκε με τη Δημοκρατική Ένωση του Γεωργίου Παπανδρέου και εν συνεχεία εκλέχτηκε άλλες τέσσερις φορές βουλευτής με το κόμμα της ΕΔΑ. Ως βουλευτής πρωτοστάτησε στην ανάδειξη και επίλυση εργατικών προβλημάτων και ιδιαίτερα στην καθιέρωση της διαδοχικής ασφάλισης, που έδωσε συντάξεις σε χιλιάδες ασφαλισμένους. Κατά τη δικτατορία των συνταγματαρχών κρατήθηκε εξόριστος στη Γυάρο, στη Λέρο και στη Σαμοθράκη.Το 1987 αποκαταστάθηκε στους ΗΣΑΠ και συνταξιοδοτήθηκε. Για τους εθνικούς και δημοκρατικούς αγώνες του απονεμήθηκε σχετικό παράσημο από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας.

…από προσφώνηση σε εκδήλωση εργαζομένων στους ΗΣΑΠ…

Έπιασε δουλειά στους ΕΗΣ το 1941, συμμετείχε αμέσως στο συνδικαλιστικό κίνημα και υπήρξε ιδρυτικό μέλος του συνεταιρισμού, διετέλεσε γενικός γραμματέας της Ομοσπονδίας Ηλεκτρισμού και Επιχειρήσεων Κοινής Ωφέλειας, από το 1947 έως το 1950, από το 1951 έως το 1967 διετέλεσε πρόεδρος της Ένωσης Προσωπικού ΕΗΣ, διετέλεσε σύμβουλος του εργατικού κέντρου Αθήνας, απολύθηκε από την εταιρεία το 1947 για τη συμμετοχή του στην Εθνική Αντίσταση, απολύθηκε και για δεύτερη φορά από τη δικτατορία των συνταγματαρχών, γνώρισε τη φυλακή και την εξορία το 1947, υπήρξε μέλος της συντονιστικής επιτροπής των 115 συνεργαζόμενων συνδικαλιστικών οργανώσεων, με πρόεδρο τον αξέχαστο Γιάννη Αλευρά.

Κώστας Γαζής, σωματείο συνταξιούχων ΗΣΑΠ

Ηλίας Στάβερης – στέλεχος ΑΝΤΙΔΙΚΤΑΤΟΡΙΚΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ

-μέλος του διοικητικού συμβουλίου του συλλόγου εργατών – τεχνιτών μεταλλωρύχων Λαυρίου

-οργανωτικός γραμματέας της Ομοσπονδίας Μεταλλωρύχων

-γενικός γραμματέας του Εργατικού Κέντρου Λαυρίου

– εξόριστος επί δικτατορίας

-Δήμαρχος Λαυρίου επί σειρά ετών

-πρόεδρος συνταξιούχων Πάτρας

-συνδικαλιστής στον οικοδομικό χώρο (1956 έως και την μεταπολίτευση)

-γραμματέας της νεολαίας ΕΔΑ

-μέλος Δ.Σ. του Συνδέσμου Φυλακισθέντων & Εξορισθέντων  1967 – 1974

-συνδικαλιστής ναυτεργάτης της ΕΑΣΚΕΝ (ενιαία αντιδικτατορική συνδικαλιστική κίνηση Ελλήνων ναυτεργατών)

-εργαζόμενος στα τρόλεϊ επί δικτατορίας

-γενικός γραμματέας της ένωσης εργαζομένων ΗΛΠΑΠ, που το 1973 ανέτρεψε σε συνθήκες δικτατορίας την φιλοχουντική διοίκηση του σωματείου και προχώρησε σε νικηφόρα απεργιακή κινητοποίηση

  Εργαζόμενος στα τρόλεϊ επί δικτατορίας-μέλος της κίνησης αντιστασιακών συνδικαλιστών που ανέτρεψαν τη φιλοχουντική διοίκηση του σωματείου, πήραν την πλειοψηφία, οδήγησαν τον κλάδο σε απεργία και πήραν από τη δικτατορία, αυξήσεις 31%.

-εργαζόμενος στη ΔΕΗ επί δικτατορίας

-ιδρυτικό μέλος της Ένωσης Τεχνικών ΔΕΗ (ΕΤΕ – ΔΕΗ)

-πρόεδρος της ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ

-γενικός γραμματέας και πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συνταξιούχων ΔΕΗ

-πρώτος πρόεδρος της Ανώτατης Γενικής Συνομοσπονδίας Συνταξιούχων Ελλάδας.

Επίσης αρχειακό υλικό από τις εφημερίδες Η ΑΥΓΗ και ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ

Αφιέρωμα στους τόπους εξορίας