του Νίκου Χρυσόγελου
συμπροέδρου των ΠΡΑΣΙΝΩΝ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ
H κλιματική αλλαγή πλέον έχει μπει για τα καλά όχι μόνο στην επιστημονική συζήτηση αλλά και στην οικονομία, στην καθημερινή ζωή και στην πολιτική. Μπορεί στη χώρα μας να μην είναι ακόμα στο κέντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης, αλλά είναι αλήθεια ότι δεν υπάρχουν πλέον πολλοί που να μην ζουν τις αλλαγές που συντελούνται, είτε θέλουν να το παραδεχθούν είτε όχι.
Πρέπει πλέον να λάβουμε υπόψη 4 σημαντικές αλήθειες:
(α) η κλιματική αλλαγή προχωράει πολύ πιο γρήγορα απ’ ότι εκτιμούσαν οι επιστήμονες, και ακόμα πιο γρήγορα από την δυνατότητα των πολιτών να συνειδητοποιήσουν ότι τα πράγματα έχουν ήδη ξεφύγει από τον έλεγχό μας. Κάθε μέρα που περνάει τα πράγματα χειροτερεύουν όχι με ευθύγραμμο τρόπο αλλά με πολύ πιο ακραίο. Είναι όπως μια χιονοστιβάδα, στην αρχή ξεκινάει ως κάτι απλό αλλά στην συνέχεια εξελίσσεται σε μια τρομακτική απειλή που μπορεί να παρασύρει τα πάντα στο πέρασμά της. Έχουμε πλέον βρεθεί μπροστά σε μια χιονοστιβάδα που προκαλέσαμε οι ίδιοι η οποία κινείται με όλο και μεγαλύτερη ταχύτητα και εξαιρετικά απειλητικά εναντίον του πολιτισμού, όπως τον έχουμε γνωρίσει τις τελευταίες δεκαετίες.
(β) Δεν ξέρουμε πόσο γρήγορα θα εξελιχθεί η κατάσταση. Παρά το γεγονός ότι μόλις μια δεκαετία πριν μιλάγαμε ακόμα για κάτι που θα συμβεί μάλλον στο μέλλον, σήμερα όλοι πια διαπιστώνουμε ότι συμβαίνει τώρα αλλά δεν ξέρουμε πόσο άσχημα θα εξελιχθούν τα πράγματα. Αυτό, όμως, δεν έγινε μάθημα, ακόμα κινούμαστε με αργούς ρυθμούς και παίζουμε – οι περισσότερες κυβερνήσεις και επιχειρήσεις αλλά και μεγάλο τμήμα των κοινωνιών – καθυστερήσεις ή συζητάμε για άλλα θέματα που είναι ασήμαντα τελικώς σε σχέση με αυτή την ιστορική για τον πλανήτη και την ανθρωπότητα πρόκληση. Πρόκειται, όπως πλέον, το θέτουν οι διεθνείς οργανισμοί, για μια απειλή που μπορεί να οδηγήσει στην κατάρρευση του πολιτισμού! Πόσοι το συνειδητοποιούν άραγε;
(γ) Όλα τα υπόλοιπα υπαρκτά προβλήματα δεν θα αντιμετωπιστούν αν δεν περιλάβουμε την κλιματική αλλαγή στις παραμέτρους – και μάλιστα ως καθοριστική – που τα επηρεάζουν. Δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνική προστασία ή ασφαλιστικό σύστημα αν η κατάρρευση του κλίματος και των οικοσυστημάτων συμπαρασύρει την οικονομία και την κοινωνική ισορροπία. Ο τουρισμός μπορεί να πληγεί σοβαρά αν τα ακραία καιρικά φαινόμενα ενταθούν και εμφανίζονται πιο συχνά στις παράκτιες ζώνες. Η αγροτική παραγωγή μπορεί να αλλάξει δραματικά ως συνέπεια της αλλαγής που επέρχεται στις κλιματικές ζώνες και όχι μόνο ως συνέπεια της παγκοσμιοποίησης ή της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής στην ΕΕ. Για να μειώσουμε την ανεργία πρέπει να κάνουμε σημαντικές επενδύσεις και να ενισχύσουμε την εκπαίδευση σε νέα πράσινα επαγγέλματα που στηρίζουν την μεγάλη ενεργειακή, οικολογική και οικονομική μετάβαση αλλά και να φροντίσουμε να επανεκπαιδεύσουμε και να προωθήσουμε νέες δραστηριότητες για επαγγέλματα και περιοχές που ήδη καταρρέουν λόγω των αλλαγών που συντελούνται (πχ λιγνιτικές περιοχές, βιομηχανία ορυκτών καυσίμων κα). Διαφορετικά είναι πολύ πιθανόν μεγάλα τμήματα της κοινωνίας να πληγούν από τις τεχνολογικές και οικονομικές αλλαγές που συντελούνται έτσι κι αλλιώς και να αυξηθεί δραματικά η ανεργία και η φτώχεια σε διάφορες ζώνες
(δ) Δεν είναι μόνο η πολιτική, οι αγορές, η τεχνολογία ή η παγκοσμιοποίηση που μπορεί να αλλάξουν τα πράγματα απότομα και να προκαλέσουν παγκόσμιες αναταράξεις. Για παράδειγμα ήδη συντελούνται ως συνέπεια της πολιτικής για το κλίμα ή αλλαγών στην οικονομία απότομες αναταράξεις, όπως για παράδειγμα η οικονομική κατάρρευση ορυχείων και μονάδων που στηρίζονται στο κάρβουνο ή στον λιγνίτη. Υπάρχει, επίσης, ένα μαζικό κίνημα που οδηγεί σε αποσύρσεις κεφαλαίων από επενδύσεις και μετοχές επιχειρήσεων ορυκτών καυσίμων. Ήδη προχωρούν επίσης μεγάλες δικαστικές μάχες εναντίον πετρελαϊκών κολοσσών, όπως για παράδειγμα εναντίον τηςExxonMobil, που ευθύνονται σε σημαντικό βαθμό για την κλιματική κρίση. Παρακολουθούμε χωρίς να έχουμε συνειδητοποιήσει τι πρόκειται να συμβεί φαινόμενα που μοιάζουν με την κρίση του 2007-2010, όταν είδαμε μια τράπεζα την Lehman Brothers να καταρρέει και να ευθύνεται τελικά για την έναρξη της χρηματο-οικονομικής κρίσης το 2007 που είχε δραματικές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία αλλά και στην κοινωνία.
Δημόσιες και ιδιωτικές πολιτικές πρέπει να συγκλίνουν γύρω από μια πράσινη πολιτική, μέσα από ένα νέο Πράσινο Κοινωνικό Συμβόλαιο που θα αφορά όχι μόνο στην τεχνολογία και στην οικονομία αλλά και στα κοινωνικά θέματα και στην κοινωνική δικαιοσύνη.
Το Διακυβερνητικό Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), που αποτελείται από κορυφαίους επιστήμονες και συντάσσει τις εκθέσεις για τον ΟΗΕ αξιολογώντας δεδομένα κι επιστημονική γνώση για την εξέλιξη της κλιματικής αλλαγής, αλλά και όλοι οι διεθνείς οργανισμοί είναι απόλυτα σαφείς. Δεν μιλάμε πλέον για αλλαγή του κλίματος σε κάποιες δεκαετίες ή εκατονταετίες αλλά για μιαεπιταχυνόμενη και ραγδαία αλλαγή που οδηγεί σε κλιματική κατάρρευση μέσα σε λίγες δεκαετίες.
Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι από την αρχή της βιομηχανικής επανάστασης μέχρι σήμερα καταγράφεται αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 1 βαθμό Κελσίου και αν υπολογιστούν και οι επιδράσεις της απότομης αύξησης της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη που καταγράφονται τα τελευταία 3-4 χρόνια (+ 3 βαθμοί Κελσίου πχ στην Ευρώπη), η αύξηση μπορεί να είναι ήδη 1,2 βαθμοί Κελσίου. Οι επιστήμονες διαπιστώνουν ότι ο σημερινός ρυθμός αύξησης της μέσης θερμοκρασίας είναι μεταξύ 0,2 έως 0,25 βαθμοί Κελσίου ανά δεκαετία, επομένως η μέση θερμοκρασία του πλανήτη θα έχει ανέβει – σε σχέση με την μέση θερμοκρασία του πλανήτη που επικρατούσε την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης – κατά 1,5 βαθμό Κελσίου μέχρι το 2030 ή το αργότερο μέχρι το 2040. Αν αυτό το όριο ξεπεραστεί, θα οδηγήσει, όπως δείχνει και η Ειδική Έκθεση για τον 1,5 βαθμό Κελσίου, σε ανεξέλεγκτη κλιματική κρίση και δραματικές επιπτώσεις.
Η αλλαγή του ενεργειακού, παραγωγικού, καταναλωτικού, οικονομικού και κοινωνικού μοντέλου είναι ζήτημα επιβίωσης αλλά δεν είναι εφικτή χωρίς συνειδητή και συμμετοχική διαμόρφωση των στρατηγικών και πολιτικών που απαιτούνται, με ρυθμούς μάλιστα που είναι ανάλογοι τουλάχιστον της συντελούμενης αλλαγής του κλίματος. Είμαστε έτοιμοι για αυτές τις μεγάλες αλλαγές που είναι απαραίτητες για την επιβίωση του πολιτισμού μας; Είναι η κλιματική κρίση ανόητε, θα λέγαμε σήμερα παραφράζοντας την ιστορική φράση. Το συνειδητοποιούμε;
