Οι δικές μας δυνάμεις

Του Αριστοτέλη Αϊβαλιώτη

Στην εποχή της παγκοσμιοποιημένης υφηλίου, όπου οι αλληλεξαρτήσεις των ανθρώπων, των συλλογικών οντοτήτων, των κρατών, είναι πια κουβάρι αξεδιάλυτο, στην εποχή των δικτύων, που μεταφέρουν την γνώση, την πληροφορία, τα χρήματα, τα εμπορεύματα, τα άτομα, αστραπιαία, από την μία άκρη της γης στην άλλη, έχει άραγε νόημα η έννοια της αυτεξουσιότητας;

Όλα τα κράτη έχουν πια, με περισσότερες από μία έννοιες, περιορισμένη κυριαρχία, αφού υπόκεινται σε εξαρτήσεις, άμεσες και έμμεσες, φανερές και υποδόριες. Πολύ περισσότερο όταν ανήκουν ήδη, εθελοντικά τις περισσότερες φορές, σε υπερεθνικές συσπειρώσεις στις οποίες έχουν «ντε γιούρε» εκχωρήσει μέρος της κυριαρχίας τους. Όπως η χώρα μας, με την εταιρική της σχέση στην Ε.Ε.

Ωστόσο, η ιστορία και η εμπειρία διδάσκει ότι τίποτα δεν μπορεί να υποκαταστήσει τις εσωτερικές δυναμικές ένος κράτους. Η ευημερία των πολιτών του εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το κατά πόσον έχει και μπορεί να κινητοποιήσει αποτελεσματικά τους εγχώριους πόρους. Κανείς στην διεθνή κοινότητα δεν μπορεί να ζει για πολύ, πολύ περισσότερο επ’άπειρον, στηριζόμενος σε ξένα δεκανίκια. Και αυτό γιατί οι πόροι είναι περιορισμένοι, σε παγκόσμιο επίπεδο, και ο καθένας περιφρουρεί, όσο μπορεί τους δικούς του.

Η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να ενηλικιωθεί. Η ελάττωση και η διακοπή των κυμάτων βοήθειας που δέχτηκε ποικιλοτρόπως από την ίδρυση της την υποχρεώνουν να ασχοληθεί, για πρώτη φορά στα σοβαρά, με τις «δικές της δυνάμεις».

Τι έχουμε σήμερα στα χέρια μας; Τρεις είναι οι μεγάλες κατηγορίες δυνάμεων που πρέπει να κινητοποιήσουμε προκειμένου να εξασφαλίσουμε μία νέα ευημερία: Τα διαθέσιμα κεφάλαια, τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η Φύση (θέση και περιβάλλον), το ανθρώπινο δυναμικό.

Τα διαθέσιμα κεφάλαια περιλαμβάνουν αυτά που βρίσκονται στην κατοχή των πολιτών, τα δημόσια κεφάλαια, τα κεφάλαια που κυκλοφορούν στα πλαίσια της διεθνούς ρευστότητας αναζητώντας επενδυτικές ευκαιρίες. Η κινητοποίηση των δυνάμεων αυτών έχει σαν βασικό αντίπαλο τις αντίστοιχες επιθυμίες και τα οράματα ευημερίας άλλων χωρών του πλανήτη. Υπάρχει με άλλα λόγια ανταγωνισμός για τα ιδιωτικά κεφάλαια, δικά μας και ξένα, ιδιαίτερα έντονος, καθώς οι περισσότεροι «αντίπαλοι» είναι σε πολύ χειρότερη θέση από αυτήν που βρισκόμαστε, παρά την κρίση, εμείς. Τα δημόσια κεφάλαια, που προέρχονται κυρίως από την φορολογία, μέχρι σήμερα είναι προσανατολισμένα στην εξυπηρέτηση ενός υπερτροφικού και αναποτελεσματικού δημοσίου, αλλά και στις απαιτήσεις ενός ανέμελου καταναλωτικού οικονομικού προτύπου. Χρειάζεται ευρύτατη ανατροπή προτεραιοτήτων προκειμένου οι δημόσιοι πόροι να κατευθυνθούν κατά προτεραιότητα στις δημιουργικές δυνάμεις της κοινωνίας, την ιδιωτική οικονομία, τις επιχειρήσεις.

Η Φύση έχει φανεί γεναιόδωρη στη Ελλάδα. Έχουμε μια πολύ καλή θέση στον χάρτη, που συνδυάζει κομβικό σημείο στις παγκόσμιες ανταλλαγές εμπορευμάτων, ωραίο τοπίο και κλίμα, μεγάλο μέγεθος σε σχέση με τον πληθυσμό, ισορροπημένο ανάγλυφο που επιτρέπει τόσο πρωτογενή παραγωγή όσο και μεταλλευτική δραστηριότητα. Το περιβάλλον της Ελλάδας, σωστά αξιοποιημένο με άξονα τις αρχές της αειφορίας, είναι μία δύναμη πολλαπλάσιας δυναμικότητας από όση έχουμε ακουμπήσει μεχρι σήμερα. Προκειμένου να έχουμε βέλτιστη χρήση των φυσικών πλεονεκτημάτων μας απαιτείται ευρύτατη θεσμική αλλαγή, προκειμένου να ενεργοποιήσουμε τις δυνατότητες του τουρισμού, του ορυκτού πλούτου, της εξωστρεφούς γεωργίας και κτηνοτροφίας.

Το ανθρώπινο δυναμικό είναι η κορυφαία δύναμη, εκείνη που κρίνει την τύχη των κρατών. Γιατί χωρίς αυτήν και οι υπόλοιπες δυνάμεις μικρή κινητοποίηση και μόχλευση μπορούν να υποστούν. Η Ελλάδα έχει σοβαρές αδυναμίες σήμερα, ακριβώς γιατί έχει αμελήσει να κινητοποιήσει το ανθρώπινο δυναμικό της. Δεν είναι μόνο ότι ο πληθυσμός έχει φυσική φθίνουσα πορεία (92.000 γεννήσεις και 110.000 θανάτους ετησίως). Δεν είναι μόνο ότι η εκπαίδευση έχει αποτύχει να διαχύσει την σύγχρονη γνώση και την πληροφορία του γίγνεσθαι της παγκόσμιας αρένας στον γενικό πληθυσμό (50% η συνδεσιμότητα των Ελλήνων στο ίντερνετ, το χαμηλότερο στην Ευρώπη). Δεν είναι μόνο η αρνητική εικόνα που διαμορφώνει κρίση στις μεταναστευτικές ροές, με τους περισσότερους υψηλής εξειδίκευσης νέους να παίρνουν τον δρόμο της φυγής. Είναι και οι θεσμοί κατανομής κοινωνικών πόρων, που λειτουργούν σε βάρος των νεότερων ηλικιών, επιβαρύνοντας τους με υψηλούς φόρους, προς όφελος των μη παραγωγικών μεγαλύτερων ηλικιών. Το ιδανικό της προηγούμενης περιόδου, μίας γρήγορης και πλουσιοπάροχης σύνταξης, έγινε πραγματικότητα χάρις στην αφέλεια του πολιτικού προσωπικού αλλά και της εύκολης ξένης βοήθειας, σήμερα όμως έμμεσα στραγγαλίζει τις νέες γενιές και τις οδηγεί στην ανεργία και την έξοδο από την χώρα. Παράλληλα η χώρα δεν έχει καθαρή στρατηγική για την είσοδο ξένων, μεταναστών, στην χώρα, που από ότι φαίνεται είναι οι μόνοι που μπορούν να κλείσουν τα βραχυπρόθεσμα ισοζύγια πληθυσμού που είναι αναγκαία για να φανταστούμε μία επανεκκίνηση στον δρόμο για ευημερία. Και τέλος τις σχέσεις μεταξύ των πολιτών τις διαφεντεύει ένα πολυπλόκαμο δίχτυ προνομίων, ατόμων και κοινωνικών ομάδων, που βάζει «δίοδια» στην κινητοποίηση των δημιουργικών ανθρώπων.

Πλήθος θεσμών, εθίμων, νόμων, συνηθειών, στερεότυπων συμπεριφορών και ιδεολογίας, εμποδίζουν σήμερα να κινητοποιήσουμε τις δικές μας δυνάμεις για να στερεώσουμε πάλι την χώρα και να ξαναδούμε με αισιοδοξία το μέλλον μας.

Είμαστε όμως υποχρεωμένοι να ξεβολευτούμε, να ξεχάσουμε, να ξαναδούμε από την αρχή όλο το πλέγμα θεσμών και αποφάσεων που θα μας επιτρέψει να αναπτύξουμε, σοβαρά, τις δικές μας δυνάμεις, συντάσσοντας ένα νέο εθνικό και κοινωνικό συμβόλαιο.

Να μοχλεύσουμε κεφάλαια, να εκμεταλευτούμε επιθετικά και με σεβασμό στην αειφορία το περιβάλλον της χώρας, να μεγαλώσουμε, να απελευθερώσουμε, να βελτιώσουμε, να αλλάξουμε τις προτεραιότητες του ανθρώπινου δυναμικού μας. Αυτά πρέπει, σαν γενικό κανόνα να κάνουμε.

Και να αποφασίσουμε, θεσμοθετήσουμε, ανάλογα.

Ό,τι και να σημαίνει αυτό.

* Ο κ. Αριστοτέλης Αϊβαλιώτης είναι Επιχειρηματίας, Αντιπρόεδρος Λέσχης Επιχειρηματικότητας