47
Ο Σύλλογος Ικαρίων Επιστημόνων (ΣΙΕΠ) εκφράζει την έντονη ανησυχία του για την κρίσιμη κατάσταση στη διαχείριση απορριμμάτων στην Ικαρία, καθώς οι δύο υπάρχοντες Χώροι Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ) έχουν υπερκορεστεί, προκαλώντας περιβαλλοντικούς και υγειονομικούς κινδύνους.
Ο ΣΙΕΠ υπογραμμίζει την ανάγκη για ένα ολοκληρωμένο και βιώσιμο σύστημα διαχείρισης απορριμμάτων, που θα περιλαμβάνει ανακύκλωση, κομποστοποίηση και δημιουργία Χώρου Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ) στο νησί.
Ως άμεσο και προσωρινό μέτρο, ο Σύλλογος θεωρεί απαραίτητη τη δημιουργία Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ), με τήρηση όλων των περιβαλλοντικών προϋποθέσεων και κατάλληλη χωροθέτηση, μακριά από οικισμούς, πηγές νερού και προστατευόμενες περιοχές.
Παράλληλα, καλεί τον Δήμο Ικαρίας και τους φορείς να διεκδικήσουν χρηματοδότηση για τα έργα ΣΜΑ και ΧΥΤΥ, να ενισχύσουν την εκπαίδευση και ενημέρωση των πολιτών για την ανακύκλωση και να συνεργαστούν για μια μακροπρόθεσμη λύση φιλική προς το περιβάλλον.
Ο ΣΙΕΠ δηλώνει ότι θα συνεχίσει να συμβάλλει ενεργά με προτάσεις και δράσεις για την ορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων, τονίζοντας ότι η προστασία του περιβάλλοντος είναι συλλογική ευθύνη και δείκτης πολιτισμού.
Η ανακοίνωση
Ανακοίνωση του Συλλόγου Ικαρίων Επιστημόνων για τη διαχείριση των απορριμάτων στην Ικαρία. Το πλήρες κείμενο του ΣΙΕΠ θα δημοσιευτεί σε μια πιο καλή μορφή.
Aθήνα, 12/10/2025
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΟΥ ΣΙΕΠ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΙΚΑΡΙΑ: Προτάσεις για τη δημιουργία ΣΜΑ & ΧΥΤΥ.
Ο Σύλλογος Ικαρίων Επιστημόνων (ΣΙΕΠ) εκφράζει τη βαθιά του ανησυχία για την εκρηκτική κατάσταση που επικρατεί στο νησί, σχετικά με το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμάτων, συμμεριζόμενος τις έντονες ανησυχίες όλων των φορέων, αλλά φυσικά και των ίδιων των κατοίκων του νησιού.
Το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων στην Ικαρία είναι διαχρονικό, παραμένοντας άλυτο επί δεκαετίες. Σήμερα, ωστόσο, η κατάσταση έχει φτάσει σε κρίσιμο σημείο, καθώς και οι δύο υφιστάμενοι Χώροι Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ), στο Αργιουλάκι Ραχών και στον Αγκαθωπό Ευδήλου, έχουν υπερκορεστεί. Επιπλέον, παρατηρούνται επαναλαμβανόμενες πυρκαγιές, με σοβαρές συνέπειες για το περιβάλλον και την υγεία των κατοίκων λόγω της έκλυσης τοξικών αερίων.
Ο Σύλλογος Ικαρίων Επιστημόνων (ΣΙΕΠ) θεωρεί ότι η λύση του προβλήματος βρίσκεται σε ένα ολοκληρωμένο και τοπικά προσαρμοσμένο σύστημα διαχείρισης των απορριμάτων,το οποίο θα περιλαμβάνει την συλλογή, μεταφορά, επεξεργασία και διάθεση όλων των απορριμμάτων του νησιού με στόχο την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και την ανακύκλωση των υλικών. Προφανώς ο βασικός άξονας είναι η δημιουργία Χώρου Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ) στο νησί. Κάθε περιοχή πρέπει να έχει τη δυνατότητα και την ευθύνη να διαχειρίζεται τα απορρίμματά της με σεβασμό στο περιβάλλον.
Κομβικό ρόλο, σε αυτό το πλαίσιο, έχει η οργάνωση και η εφαρμογή σχεδίου ανακύκλωσης σε επίπεδο οικισμών, με διαχωρισμό των απορριμμάτων στην πηγή (υλικά, κομποστοποίηση κ.λπ.), ώστε να επιτευχθεί ορθολογική και αποτελεσματική διαχείριση.
1. Στην παρούσα κατάσταση, γνωρίζοντας ότι: η δημιουργία ΧΥΤΥ είναι έργο ώριμο μελετητικά και το μόνο που χρειάζεται είναι η χρηματοδότηση, και ότι
2. μέχρι την κατασκευή του ΧΥΤΥ και για να κλείσουν οι δύο θέσεις των ΧΑΔΑ, που λειτουργούν σήμερα στην Ικαρία, ο περιφερειακός σχεδιασμός διαχείρισης απορριμμάτων προβλέπει τη μεταφορά των απορριμμάτων σε άλλο νησί, πράγμα που φυσικά προυποθέτει τη δημιουργία σταθμού μεταφόρτωσης (ΣΜΑ): ο Σύλλογος Ικαρίων Επιστημόνων, ανταποκρινόμενος στην απόφαση του Δήμου Ικαρίας για τη διαμόρφωση ομάδας εργασίας με στόχο τη βέλτιστη λύση χωροθέτησης του Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ), επιθυμεί με το παρόν κείμενο να τοποθετηθεί συνοπτικά, αλλά ουσιαστικά σε σειρά κρίσιμων ζητημάτων που αφορούν το ζήτημα αυτό:
Ο ΣΙΕΠ αναγνωρίζει την άμεση ανάγκη εγκατάστασης ΣΜΑ στην Ικαρία δεδομένου του ακραίου προβλήματος που έχει πλέον διαμορφωθεί με τα αστικά απόβλητα της Ικαρίας και το οποίο συνιστά άμεση υγειονομική απειλή πρωτίστως στους παρακείμενους των ΧΑΔΑ οικισμούς. Η εγκατάσταση του ΣΜΑ αποτελεί μια απαραίτητη αλλά προσωρινή λύση προκειμένου να κλείσουν άμεσα οι ΧΑΔΑ και να δοθεί στον Δήμο και στους κατοίκους χρόνος να διαμορφωθεί μια πιο βιώσιμη ολοκληρωμένη λύση, ως προς τη διαχείριση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ). Με δεδομένη και την εξασφαλισμένη χρηματοδότηση του έργου από το ΥΠΕΝ, ο ΣΜΑ μπορεί και πρέπει να έχει κατασκευαστεί πριν την έναρξη της θερινής σεζόν 2026, περίοδο που πραγματοποιείται και η κορύφωση του προβλήματος.
Ως προς το μείζον θέμα της επιλογής θέσης εγκατάστασης του έργου, με δεδομένους τους βασικούς περιορισμούς και τεχνικές απαιτήσεις (π.χ. επιφάνεια της τάξεως των 4-6 στρεμμάτων, εγκατάσταση επί του κεντρικού οδικού δικτύου του νησιού, κεντροβαρική θέση κ.α.) θεωρούμε κρίσιμα τα παρακάτω σημεία:
1. Πριν την τελική επιλογή χωροθέτησης του ΣΜΑ, οι αρμόδιες υπηρεσίες του Δήμου θα πρέπει να μελετήσουν την περιβαλλοντική νομοθεσία που διέπει τέτοιες υποδομές ώστε να γνωρίζουμε αν μπορεί να ανταποκριθεί στους περιβαλλοντικούς όρους που διέπουν την κατασκευή-λειτουργία-αποξήλωση του έργου. Προς διευκόλυνση δίνεται στο Παράρτημα-1 η σχετική κείμενη νομοθεσία και οι Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις που ισχύουν για αυτή τη κατηγορίας έργων (ΦΕΚ 3072/Β/3.12.2013 – Παράρτημα Ε) και η οποία υποχρεωτικά θα πρέπει να τηρείται από τον φορέα διαχείρισης του ΣΜΑ.
2. Οι γνωμοδοτήσεις που θα εκδοθούν για την καταλληλόλητα του χώρου θα πρέπει να αναφέρονται ρητά στα κριτήρια/σημεία επιλογής που ισχύουν από την κείμενη νομοθεσία. Η περιοχή/σημείο που θα επιλεγεί εκτός από το ότι δεν είναι αρχαιολογική κρίνουμε ότι θα πρέπει να πληροί και τις παρακάτω προϋποθέσεις:
a. Να είναι εκτός του δικτύου Natura
b. Να είναι εκτός οικισμών και μακριά από νομίμως υφιστάμενες κατοικίες.
c. Να είναι μακριά από πηγές νερού.
d. Να είναι σε περιοχή χωρίς δυνατούς ανέμους για την αποτροπή του κινδύνου δασικής πυρκαγιάς.
e. Να είναι σε μη τουριστικές περιοχές ή/και κοντά σε παραλίες.
f. Να είναι κατά προτίμηση σε περιοχές όπου έχουν ήδη προηγηθεί σημαντικές επεμβάσεις (π.χ. λατομείο).
3. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στον περιβαλλοντικό όρο ότι ο χώρος του ΣΜΑ πρέπει να περιφραχτεί και να φυλάσσεται ώστε να αποτρέπεται η παράνομη και ανεξέλεγκτη διάθεση απορριμμάτων.
4. Αν και τα container στα οποία συμπιέζονται τα απορρίμματα είναι στεγανά, δε πρέπει να μας διαφεύγει ότι εκπλύσεις και υγρά απόβλητα αναπόφευκτα θα διαρρέουν στο χώρου του έργου. Κατά συνέπεια θα πρέπει να συλλέγονται σε δεξαμενή, η οποία θα μεταφέρεται στον βιολογικό καθαρισμό του Αγίου Κηρύκου.
5. Ομοίως, κατά την παύση λειτουργίας του ΣΜΑ, πρέπει να γίνουν όλες οι απαραίτητες ενέργειες αποκατάστασης του χώρου ώστε να μη διαμορφωθεί ένας νέος ‘άτυπος’ μικρός ΧΑΔΑ.
Ωστόσο δε θα πρέπει να παραβλέψουμε ότι ο ΣΜΑ, όπως αναφέραμε εξαρχής, αποτελεί μια προσωρινή λύση, υψηλού οικονομικού και περιβαλλοντικού κόστους, η οποία απλά μεταθέτει το πρόβλημα σε άλλη περιοχή της επικράτειας. Η πραγματική πρόκληση πρέπει να επαναλάβουμε για άλλη μια φορά είναι η μείωση του όγκου που θα οδηγείται άμεσα στο ΣΜΑ και μελλοντικά στον ΧΥΤΥ.
Τα δεδομένα από πληθώρα μελετών αλλά και από μια απλή παρατήρηση τι βρίσκεται μέσα στους κάδους είναι χαρακτηριστικά:
Το 50% των ΑΣΑ είναι βιοαποδομήσιμα υλικά, ήτοι απορρίψεις οι οποίες με μια ήπια επεξεργασία μπορούν να επιστρέψουν στο περιβάλλον. Η δημιουργία υποδομών και πρωτίστως η εκπαίδευση των πολιτών, καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος,
Ένα ποσοστό της τάξης του είναι 30%-40% είναι ανακυκλώσιμα υλικά. Η ανακύκλωση παρά τα εγγενή της προβλήματα -ειδικά ως προς το πλαστικό- μπορεί να συνδράμει σε αυτό,
Μόλις ένα 10-15% είναι υλικά προς απόρριψη (π.χ. σε ΣΜΑ, ΧΥΤΥ).
Διάγραμμα 1: Περιβαλλοντική απόδοση – Ιεράρχηση επιλογών για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων
Διάγραμμα 2: Μέση ποιοτική σύσταση των ΑΣΑ στην Ελλάδα με βάση τον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΕΕΔΣΑ).
Στο πλαίσιο των παραπάνω, θεωρούμε απαραίτητη από τον Δήμο, τους φορείς, αλλά και όλους τους Ικαριώτες:
1. ΤΗ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΣΧΕΤΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ (ΧΥΤΥ, ΣΜΑ).
2. ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΩΣΤΕ ΝΑ ΟΡΙΣΤΙΚΟΠΟΙΗΘΕΊ Ο ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΣ ΧΩΡΟΣ ΠΟΥ ΘΑ ΔΕΧΤΕΙ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΣΜΑ.
Τέλος, παράλληλα με τα παραπάνω είναι ανάγκη να ενισχυθεί οπωσδήποτε η οργάνωση της ανακύκλωσης στο νησί ,ετσι ώστε να μην επιβαρύνονται οι ΧΑΔΑ με ανακυκλωσιμα υλικά, τα οποία αφενός μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν και αφ΄ ετέρου επιβαρύνουν το περιβάλλον με την απόθεσή τους στους ΧΑΔΑ. Η οργάνωση της ανακύκλωσης στο νησί μας, προϋποθέτει κατάλληλες υποδομές, αλλά και σωστή ενημέρωση – εκπαίδευση των κατοίκων του νησιού. Η εκπαίδευση θα πρέπει να ξεκινά από το Νηπιαγωγείο και να αφορά την ευαισθητοποίηση σ΄όλα τα προβλήματα που αφορούν σφαιρικά στο Περιβάλλον.
Ο Σύλλογος Ικαρίων Επιστημόνων έχει συμβάλλει και στο παρελθόν στην ανάδειξη και στην αντιμετώπιση του προβλήματος, μέσω ημερίδων, βιωματικών δράσεων κά, οι οποίες είναι προσβάσιμες στο κοινό στην ιστοσελίδα: www.ikarianet.gr. Οι θέσεις αυτές, επίκαιρες και σήμερα επισυνάπτονται ως Παράρτημα 2.
Η ορθολογική Διαχείριση των Απορριμμάτων συνιστά στοιχείο πολιτισμού και απαιτεί τη συμμετοχή όλων: Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Τοπικών Φορέων, Συλλόγων, Πολιτών. Η κοινή δράση όλων είναι προϋπόθεση για τη δημιουργία ενός Συστήματος Ολοκληρωμένης Διαχείρισης των Απορριμμάτων, προσαρμοσμένου στις τοπικές συνθήκες και ανάγκες. Ο Σύλλογος Ικαρίων Επιστημόνων θα συνεχίσει να στηρίζει ενεργά κάθε προσπάθεια προς αυτήν την κατεύθυνση, με ποικίλες δράσεις, όπως έκανε και στο παρελθόν.
ΤΟ ΔΣ ΤΟΥ ΣΙΕΠ
Η Πρόεδρος Η Γενική Γραμματέας
Σοφία Καλογρίδη Ελένη Μανώλη
Τα μέλη:
Γιάννης Βρούλος, Αντιπρόεδρος
Μαίρη Μαυρογιώργη, Ταμίας
Κατερίνα Παπασιμάκη, Ειδική Γραμματέας
Μανόλης Σαφός, Βοηθός Ταμία
Ελένη Σέττα-Κουτούφαρη, Έφορος
Αντώνης Γλαρός, Έφορος
Σωτήρης Κουβόπουλος, Έφορος
