Τις προηγούμενες ημέρες παρακολούθησα δύο ημερίδες σχετικά με την ελιά και το λάδι. Η πρώτη οργανωμένη από το Ινστιτούτο Υποτροπικών Φυτών και Ελαιολάδου Χανίων με το εδώ παράρτημα του (Εργαστήριο Ελαιολάδου Μυτιλήνης) και η δεύτερη από τη διαχειριστική Αρχή στο πλαίσιο του προγράμματος για την έξυπνη εξειδίκευση.
Από τις πολύ καλές παρουσιάσεις που έγιναν αλλά και την ανάλογη συζήτηση που ακολούθησε, θα μπορούσε κανείς να πάρει τα στοιχεία εκείνα που θα μπορούσαν να συνθέσουν το παζλ μιας στρατηγικής για το ελαιόλαδο και στη συνέχεια να φτιάξει αντίστοιχες πολιτικές για τα άλλα προϊόντα της Περιφέρειας.
Μια ολοκληρωμένη πολιτική πρέπει πρώτα απ’όλα να επισημάνει τα προβλήματα, αλλά οφείλει να μην μείνει εκεί. Θα πρέπει να διερευνήσει και να αποτυπώσει με ειλικρίνεια τις αιτίες που έχουν οδηγήσει στα προβλήματα γεγονός απαραίτητο για σχεδιασμό αποτελεσματικών δράσεων.
Α) Προβλήματα (γνωστά αλλά πρέπει να υπογραμμιστούν):
– έντονη μείωση της παραγωγής την τελευταία 15ετία εξ αιτίας των χαμηλών τιμών
– υψηλό % παραγωγής βιομηχανικών λαδιών που όμως βρίσκουν αγορές που ενδιαφέρονται να τα αναμείξουν με τα δικά τους.
– ανεπαρκείς ποσότητες Εξτρα Παρθένου.
– προβλήματα με τα απόβλητα των ελαιοτριβείων.
Β) Αιτίες (λιγότερο γνωστές και αποδεκτές):
– πολλά προβλήματα στη διαδικασία παραγωγής πρώτης ύλης (ελιάς) που έχουν σαν αποτέλεσμα να βγαίνει σημαντικά υποβαθμισμένο προϊόν.
– μη σωστή καταπολέμηση του δάκου (η δακοκτονία που όπως γίνεται είναι άχρηστη) και των άλλων εντόμων που προσβάλουν δέντρα και καρπό.
– μικρές διαφορές στη τιμή μεταξύ εξτρα παρθένου και των άλλων λαδιών που δεν θεωρούνται βρώσιμα σε συνδυασμό με τις χαμηλές τιμές του τελικού προϊόντος που δεν κινητοποιούν τους παραγωγούς να βελτιώσουν τις μεθόδους παραγωγής ενώ οδηγούν πολλούς στην εγκατάλειψη
– έλλειψη καινοτομιών και ο εφησυχασμός που προσέφεραν για χρόνια οι επιδοτήσεις
Γ) Προτεινόμενες Λύσεις: Εμφαση στη ποιότητα
– πρωτόκολλο ολοκληρωμένης γεωργίας που θα επιτρέψει στην αναβάθμιση του τελικού προϊόντος
– ανάδειξη των θεραπευτικών ιδιοτήτων του λαδιού (ακόρεστα, φαινόλες κλπ), των οργανοληπτικών του στοιχείων και της δυνατότητας άλλων χρήσεων με αξιοποίηση άλλων ενώσεων – Ισχυρισμός υγείας
– έμφαση σε παραγωγή παραπροϊόντων
– επεξεργασία διφασικών αποβλήτων για κομποστοποίηση
– καμπάνια για τη προώθηση των ιδιοτήτων του Εξτρα Παρθένου
Δ) Στόχοι:
– Αυξηση της συνολικής παραγωγής και ειδικά του Εξτρα Παρθένου (να ξεπεράσει το 50% της συνολικής παραγωγής)
– Αυξηση του ποσοστού διακίνησης τυποποιημένου λαδιού
Ε) Δράσεις:
– Δημιουργία και υποστήριξη Ομάδων Παραγωγών (με την προσφορότερη κατά περίπτωση οργάνωση) που θα περιλαμβάνουν όλους όσους ενδιαφέρονται να βελτιώσουν τις παραγωγικές διαδικασίες (εφαρμογή πρωτοκόλλου ολοκληρωμένης γεωργίας)
– Συντήρηση λαδιού κάτω από ιδανικές συνθήκες (πχ. καινό αζώτου) ώστε να μην αλλοιώνονται τα χαρακτηριστικά του
– Αξιοποίηση μεγάλων αγροκτημάτων δημόσιου χαρακτήρα (πχ. Σταθμού και Φιλανθρωπικών) για τη μετατροπή τους σε πειραματικά-επιδεικτικά αγροκτήματα και με τουριστική αξιοποίηση
– Συνεχή εκπαίδευση και υποστήριξη των Ομάδων Παραγωγών, Ελαιοτριβέων, Τυποποιητών
– Αξιοποίηση των ερευνητικών ευρημάτων και χρηματοδότηση για συνέχιση ερευνών με συγκεκριμένη στοχοθεσία (βελτίωση και τυποποίηση παραγωγής, ανάδειξη χαρακτηριστικών, παραπροϊόντα, διαχείριση αποβλήτων…)
– Πρόγραμμα προβολής του Εξτρα Παρθένου ως στοιχείου ασφαλούς και υγιεινής διατροφής
– Δημιουργία ενός ισχυρού brand name που να συνδέεται και με άλλα ισχυρά και αναγνωρίσιμα από τη διεθνή πελατεία στοιχεία (Aegean Quality)
– Σύνδεση του κλάδου με τον τουρισμό στο τρίπτυχο “περιβάλλον (τα μονοπάτια της ελιάς) -πολιτισμός (υλικός και άυλος) – διατροφή/γευσιγνωσία” πάνω στο ίδιο στοιχείο (Aegean Quality)
– Αξιοποίηση καλών πρακτικών εμπορίας για διεύρυνση υπαρχουσών και εξεύρεση νέων αγορών
Το πρόγραμμα θα πρέπει να συνδέσει τους φορείς που έxουν ρόλο (Ερευνητικά Εργαστήρια Πανεπιστημίων, Ινστιτούτο Χανίων και Εργαστήριο Μυτιλήνης, Αγροδιατροφική, οργανώσεις παραγωγών, ελαιοτριβέων, τυποποιητών-εμπόρων, μεμονωμένους παραγωγούς) στα επιμέρους βήματα κάτω από τον συντονισμό της Περιφέρειας και τη δημιουργία συγκεκριμένου σχεδίου με χρηματοδότηση από διαφορετικές πηγές (από το ΠΕΠ, εθνικούς πόρους, Leader, Ευρωπαϊκή επιτροπή, ίδιους πόρους κλπ), βήματα, ποσοτικοποιημένους στόχους και συνεχή παρακολούθηση σε ότι αφορά στην υλοποίηση των στόχων.
Χρόνια υπογραμμίζουμε ότι έχουν χαθεί ευκαιρίες. Η σημερινή κρίση δεν επιτρέπει άλλες καθυστερήσεις. Ανάλογα προγράμματα πρέπει να εκπονηθούν για όλα τα βασικά προϊόντα της Περιφέρειας.
Εμείς ως ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ τοποθετηθήκαμε ήδη από τη προεκλογική περίοδο πάνω στο θέμα. Σήμερα προτείνουμε με επιμονή για έναν διαφορετικό επιχειρησιακό σχεδιασμό της Περιφέρειας. Να δοθεί τέλος στα μεμονωμένα έργα που δεν εξυπηρετούν συγκεκριμένους και ιεραρχημένους στόχους για το κοινό συμφέρον, αλλά προσωπικές φιλοδοξίες. Ας τελειώνουμε μια για πάντα με τις πρακτικές του παρελθόντος που έφεραν τη χώρα στη σημερινή κατάσταση.
Γιάννης Σπιλάνης
Αναπληρωτής Καθηγητής
Περιφερειακός Σύμβουλος με τον συνδυασμό ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ
(ioannispilanis.blogspot.com)
