Στον ραψωδό της Νικαριάς!
ατίμητο στ΄ ατίμητα η μνήμη και των ανθρώπων!
Πριν ένα περίπου χρόνο είχαμε οργανώσει με τα ΙΚΑΡΙΑΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ και τον ακούραστο Πρόεδρο κ. Σταμ. Βασίλαρο ( Γιατρός, Ποιητής , Συγγραφέας κι ο ίδιος) μία εκδήλωση αφιερωμένη στη μνήμη και το έργο του λαογράφου της Ικαρίας Αλέξη Πουλιανού … είχαμε κλείσει μία ωραία αίθουσα στο Πανεπιστήμιο των ΑΘΗΝΩΝ κι όχι τυχαία, εφόσον εκεί υπηρέτησε ως Γραμματέας στην επαγγελματική του ζωή, είχαμε προσκαλέσει αξιόλογους ομιλητές που με το κύρος της επιστήμης τους και με τον τρόπο του ο καθένας θα φώτιζε πλευρές του τόσο πλούσιου έργου του … μας πρόλαβε όμως η πανδημία κι έτσι το σχέδιο ναυάγησε, ποτέ όμως δεν πέρασε από την σκέψη μας να το ακυρώσουμε, απλώς το αναβάλουμε έως ότου ισορροπήσουμε και τούτο έχει την σημασία του!
Ο Αλέξης Πουλιανός… ο «τραβαδούρος» της Νικαριάς ολάκαιρης είναι εκείνος που με ένα φυλάκι στην πλάτη με το κασκέτο στο κεφάλι ,την μαγκούρα στο χέρι, και με το «φιλοσοφημένο» χιούμορ του, το χιούμορ του Καριώτη, (για όσους μας γνωρίζουν, καταλαβαίνουν…) τον θυμόμαστε να παίρνει βόλτα ούλα τα χωριά από τον Πάπα ως το Δράκανο, να κάθεται με τις ώρες κάτω από τον περίπατο, στις πεζούλες της καλοκαιρινής αυλής, να κουβεντιάζει περισσότερο με τους μεγαλύτερους μαζεύοντας όπως η μέλισσα την γύρι των λουλουδιών για να φτιάξει το μέλι έτσι κι εκείνος μάζευε με θρησκευτική ευλάβεια λέξη την λέξη, φράση την φράση, πρόταση την πρόταση όσα του έλεγαν κι απέ καθόταν ώρες ατέλειωτες, να υποθέσω, και να καταγράφει όσα είχε μαζέψει στο φυλάκι του, που στο μεταξύ είχε γίνει ένα μαλλιαρό θησαυροφυλάκιο με το πολύτιμο περιεχόμενό του…
Τον θυμάμαι στο Γυμνάσιο του Ευδήλου με την ίδια ακριβώς διάθεση να καλεί εμάς τους μαθητές και τις μαθήτριες να μαζεύουμε από τους παππούδες και τις γιαγιάδες μας ιστορίες, παραμύθια, μύθους, θρύλους τραγούδια, παροιμίες, ό,τι κρατούσε ακόμη η λαϊκή μνήμη, μας προέτρεπε να τα καταγράφουμε για να μην χαθούν στη λησμονιά του χρόνου…
Τυχεροί όσοι καταφέραμε να φυλάξουμε πιότερο στη μνήμη ή στα κατάβαθα της ψυχής και λιγότερο στα δευτέρια μας, δεν έχω ακόμη καταλάβει που πάνε ούλα ετούτα, εκείνη την «θεϊκή μουσική» που βγαινε σε κάθε αφήγηση, εκείνους τους ήχους, τις μορφές, τα βλέμματα των ανθρώπων που ζήσαμε από κοντά, έστω και στον επίλογο μιας «αλλοτινής εποχής» εκεί! στις χαρές και στους καημούς των, στο παναΰρι και στις αναποδιές των, εκεί στο χωράφι που οργώνανε με το αλέτρι καθώς το τραβούσαν τα βούδια όπως ακριβώς στην εποχή του Ομήρου ή γονατιστοί σαν να προσεύχονταν μέσα στο αμπέλι την ώρα που μπόλιαζαν ή κλάδευαν ή στην άλωνα που ξανεΐζανε με το θρινάκι να πετούν ψηλά το πατημένο από τα ζώα κριθάρι ή το στάρι, την χαρά τους που βλέπανε να πέφτει καταής ο χρυσαφής καρπός ή εκεί που αυλακιάζανε τον κήπο κι απέ ανασήκωναν με τέχνη τα καρίκια στον εψιμόκηπο και ξομπλούσαν την γηστέρνα ή απολείτουργα στον καφενέ με τις κουβέντες και τα μισόλογά τους μπροστά στα μικρά μη και καταλάβουμε πράματα που δεν έπρεπε ακόμα να γνωρίζουμε… Ω! θεά τύχη! ίσα που προλάβαμε!
Αυτά κατέγραφε κι ο Αλέξης Πουλιανός με πιο συστηματικό και επιστημονικό πλέον τρόπο και μας τα δώρισε σ ένα «πανέρι» όπως ο ίδιος μας λέει γεμάτο ίσαμ΄ επάνω .
«Ατόφιο χρυσάφι η μιλιά τους, μάρμαρο πελεκητό η φράση τους, χάντρα κεχριμπαρένια η κάθε λέξη τους»
Χρόνια κυκλοφορούσε και κορφολογούσε τα λεχτικά λουλουδοτόπια του νησιού μας, τα απόθετε με αγάπη το κάθε πούλουδο στη θέση του μέσα στο πανέρι, ώσπου αυτό ξεχείλισε. Τα έδεσε στο τέλος με μία κορδέλα μην σκορπίσουν και «μπλάσουν» με τον καιρό στα τρίστρατα της σύγχρονης ζωής μας, τα έκανε ένα ωραίο μπουκέτο πολύχρωμο κι ευωδιαστό και τα πρόσφερε μ΄ ευγνωμοσύνη στον «νόμιμο δικαιούχο» τους, στο νοικοκύρη και αφέντη της καριώτικης γης, της Γης των Πατέρων μας, στην δική μας Γη!!!
3/τομο έργο «ΤΑ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΤΗΣ ΙΚΑΡΙΑΣ» (1976) και «ΛΑΪΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΙΚΑΡΙΑΣ» (1964) υπάρχουν και άλλα αυτά όμως είναι το κυρίως λαογραφικό του έργο.
Ένας ύμνος στην παράδοση και στην ιστορία μας, ένα τραγούδι στο λαό μας που έρχεται να μας παρηγορήσει στους δίσεχτους τούτους καιρούς που μας έλαχαν και μια «αραχαμάδα» στη ζωή μας να μπαίνει το φως του ήλιου μόλις «τσιγκάσει» από το μυθικό πέλαγος του Ικάρου, κείνη την ώρα ακριβώς που αρχίζει το συλλείτουργο της Πλάσης!
Μας έμαθε μέσα από το έργο του πως να παρατηρούμε, πως ν΄ ακούμε, πως να αφουγκραζόμαστε, ακόμα και πως να περπατάμε στα ρέματα τις ασέληνες καλοκαιρινές νύχτες και να μην φοβόμαστε τις καλομοίρες, να ανεβαίνουμε τις πλαγιές του «αθέρα» και σαν νυχτωνόμαστε να βρίσκουμε την «καλοκοιμιτέ» μας, που θα πει: να κάνουμε στρωσίδι τη χλωρασά με τα λουλούδια και προσκέφαλο την ακισσαρέ για σκέπασμα ούλο τον ουρανό με τ΄ αστέρια του την Άνοιξη!!! Όλα ετούτα δικά μας, κατάδικά μας!!! μας έμαθε να στοχαζόμαστε κοιτάζοντας τις απέριττες εικόνες της φύσης κι εκεά να φτερώνει ο νους μας παλεύοντας να πάρει απάντηση στα αμέτρητα ερωτηματικά! Και ίσως παρατηρώντας έναν βράχο πάνω στην «Φάρδη» ή στον «Παπουτσοκρύφτη» να δεις ξεμοναχιασμένα στα ριζά του μια χερέ κυκλάμινα να τα προστατεύβγει απ΄ τον δαιμονισμένο αέρα η στοργική μελισπακιά, ένα ζευγάρι ερωτευμένα και τρομαγμένα μικρά σπουργιτάκια βρίσκουν και τούτα εδώ ασφαλές καταφύγιο και σωτηρία, κι έτσι όλα μαζί ζουν και χαίρονται την ομορφιά τ’ αψήλου, την αγριάδα του βουνού, την δροσιά της αυγής, την ζεστασιά του ήλιου… αυτός ο κόσμος ο μικρός, ο Μέγας του Ποιητή μπροστά σου! θα σε διδάξει όσα δεν κατάφεραν να σε διδάξουν ούλοι οι σπουδαγμένοι, αυτή η μικρή γωνιά του «σύμπαντος κόσμου» μπορεί να σε διδάξει : τι είναι δίκιο, ηθική, αλληλεγγύη, λευτεριά… αγάπη για τον διπλανό σου!!!
Και πόσο λυρικός και πόσο ανθρώπινος γίνεται ο Πουλιανός όταν υμνεί το νησί του…
« Όσες φορές μονάχος μου βρεθώ και συλλοέμαι
Κι΄αποθυμώ και σκέφτομαι κι ανερωτώ τον νου μου
Ίντα λοάτονε καμός μου δέρνει τημ ψυχή μου
και πνίγει με και σφίγγει με βαθιά στα φυλλοκάρδια
με πιάνουν τ΄αναφυλλητά και τραγουώ και λέω
σαν κλάμα, σαν ανέρισμα, σαμ πόθος σαλ λαχτάρα.
Ν΄ανέβω θέλω στα ψηλά βουνά σου Νικαριά μου
απά στηρ ραχοκοκκαλιά τ΄Αθέρα, στηγ Κεφάλα…
ν΄αναδιπλώνουν τα κλαδιά και θρουν οι φυλλωσές τους
Ν΄ανετριχιάζω να θωρώ και να σταυροκοπιέμαι»!
Χαρούλα Κ. Κοτσάνη (Νοέμβριος 2020)
Υ.Γ.1 / και ινέσκε, θα την κάνουμε την εκδήλωση, γιατί το οφείλουμε στην μνήμη του, γιατί μας χρειάζεται στην πορεία μας και πιο πολύ τώρα στα δύσκολα!
Υ.Γ.2 / για όποιον ενδιαφέρεται υπάρχουν ακόμα διαθέσιμα βιβλία του τα οποία κρατά η κόρη του κ. Ιωάννα Πουλιανού – Παπουτσή
