Στα χαμηλά του 2012 παραμένουν τα εισιτήρια στις ιαματικές πηγές

Σύμφωνα με την έρευνα, το 2015 με τα capital controls καταγράφηκε κύμα μαζικών ακυρώσεων στις λουτρικές μονάδες της χώρας, ενώ κατά τους επόμενους μήνες, κυρίως Αύγουστο και Σεπτέμβριο η προσέλευση λουομένων υπερέβη κατά πολύ τα δεδομένα προηγούμενων χρόνων. Ταυτόχρονα, η επιβολή περιορισμών στις τραπεζικές συναλλαγές τον Ιούνιο με την συνακόλουθη μείωση της ρευστότητας επηρέασαν αρνητικά την τουριστική κίνηση στο σύνολό της. Την ίδια χρονιά πτωτική είναι η τάση στις δημοτικές επιχειρήσεις (στα 602.820 εισιτήρια από 624.797 το 2014), με τις απώλειές τους, όπως και των μονάδων της ΕΤΑΔ (62.263 εισιτήρια από 65.246 το 2014) να καλύπτονται από την αύξηση της επισκεψιμότητας των ιδιωτικών επιχειρήσεων (186.645 εισιτήρια από 150.970 το 2014) και ιδιαίτερα της λίμνης Βουλιαγμένης (αύξηση κατά 20.000 εισιτήρια από το 2014). Το 2015 επίσης παραχωρήθηκαν σε τοπικούς ιδιώτες δυο ιαματικές πηγές της Λέσβου, οι οποίες εφέτος εμφανίζουν σημαντική αύξηση επισκεψιμότητας χάρη στην αναμόρφωση της υποδομής.

Μικρότερη αναλογικά πτώση παρουσιάζουν οι Δημοτικές Επιχειρήσεις της Κεντρικής Μακεδονίας (37.620 από 37.983 το 2014) που κατά τα φαινόμενα έχουν επιτύχει την προσέλκυση και άλλων επισκεπτών, εκτός από τους δικαιούχους μέσω ασφαλιστικών ταμείων. Αντίθετα, σημαντική πτώση παρουσιάζεται στις επιχειρήσεις των άλλων περιφερειών, οι οποίες αντίθετα είναι σχεδόν αποκλειστικά εξαρτημένες από τις εγκρίσεις των ασφαλιστικών ταμείων. Συνολικά οι επισκέπτες χωρίς ασφαλιστική κάλυψη σε όλες τις λουτρικές μονάδες εμφανίζονται σημαντικά μειωμένοι, εξαιτίας της επιδεινούμενης οικονομικής κρίσης.

Η μεγαλύτερη πτώση καταγράφεται στις άλλωστε ακμάζουσες λουτρικές μονάδες της Αιδηψού, όπου η καθοδική πορεία είναι συνεχής, με το 2015 να παρουσιάζεται το ιστορικό ελάχιστο.

Το αρνητικό φαινόμενο της έντονης πτώσης του αριθμού των εισιτηρίων των λουτρικών μονάδων αποδίδεται σε διαφορετικούς παράγοντες. Κυριότερος φαίνεται να είναι οι περικοπές των χορηγήσεων από τα ασφαλιστικά ταμεία προς τους δικαιούχους, που αφορούν τον αριθμό των εγκρινόμενων αιτήσεων, τη χρονική διάρκεια εγκρινόμενης θεραπείας, τον αποκλεισμό πιθανών επισκεπτών των λουτρικών μονάδων από άλλες γεωγραφικές περιοχές και την εξαίρεση κάποιων παθήσεων από τον κατάλογο των εγκρινόμενων παροχών.

Παράλληλα, η συνεχιζόμενη οικονομική κρίση έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του αριθμού των ημερών παραμονής (και κατά συνέπεια και εισιτηρίων) και των επισκεπτών, οι οποίοι κάλυπταν με δικούς τους πόρους την απαιτούμενη δαπάνη ενώ ο αριθμός τους πλέον έχει μειωθεί σημαντικά.

Σε ότι αφορά τη συνολική εικόνα τα τελευταία 11 χρόνια, από το 2005 έως το 2009 υπάρχει σταθερή ανοδική πορεία σε ετήσια βάση, με αποτέλεσμα μια σημαντική αύξηση εισιτηρίων, η οποία κατά σύγκριση των ετών 2005 και 2009 ανέρχεται σε 17,3%. Η εικόνα αυτή αντιστρέφεται τόσο κατά το 2010 (με πτώση 11% έναντι του 2009), όσο και ακόμη περισσότερο κατά το 2011, με αποτέλεσμα τα εισιτήρια σε ετήσια βάση να υστερούν πλέον κατά 19,8% ακόμη και έναντι του 2005. Το 2012 παρατηρείται περαιτέρω δραματική μείωση του συνολικού αριθμού εισιτηρίων, τα οποία ανέρχονται μόλις στο 55% των εισιτηρίων του 2011 και στο 37,68% των εισιτηρίων του 2009. Το 2013 και 2014 παρατηρείται σταθεροποίηση στο επίπεδο του 2012 (881.090 εισιτήρια το 2014 έναντι 875.197 του 2012). Στο ίδιο επίπεδο κινείται και  το 2015 με 882.570 εισιτήρια.

Οι Περιφέρειες Στερεάς Ελλάδας (συμπεριλαμβανομένης της Εύβοιας και λουτρικών μονάδων της Αιδηψού) και Κεντρικής Μακεδονίας διαχρονικά συγκεντρώνουν τον υψηλότερο αριθμό επισκεπτών/εισιτηρίων. Συνολικά, μεταξύ 2009 και 2015 η μείωση στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας ανέρχεται σε 88,7%. Το 2012 η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας παρουσίασε περαιτέρω μείωση επισκεπτών, πραγματοποιώντας εισιτήρια που εκπροσωπούν μόλις το 32% των αντίστοιχων του 2011 και το 16,9% του 2009, ενώ κατά το 2013 η μείωση συνεχίζεται κατά 11% σε σύγκριση με το 2012. Παρόμοια είναι η εικόνα και για το 2014, οπότε τα εισιτήρια είναι περαιτέρω μειωμένα έναντι του 2013 κατά 13,7%, ενώ το 2015 η πτώση συνεχίζεται και παρατηρείται μείωση έναντι του 2014 κατά  13,9%.

Αντίστοιχα, η Κεντρική Μακεδονία παρουσιάζει πτώση επισκεψιμότητας, όχι όμως τόσο μεγάλη, όσο η Στερεά Ελλάδα. Τα εισιτήρια του 2015 εκπροσωπούν το 73,1% των αντίστοιχων του 2011 και το 62,3% του 2009. Ομως ο ρυθμός της μείωσης βαίνει επιδεινούμενος, αφού με βάση το 2009 (που ήταν η χρονιά με τις καλύτερες επιδόσεις) η υστέρηση το 2010 ήταν 6,2%, το 2011 ήταν 14,8%, ενώ το 2012 ανήλθε στο 39,2%. Το 2013 παρατηρείται μικρή ανάκαμψη σε σχέση με το 2012 (αύξηση κατά 1,5%) και το 2014 η ανάκαμψη συνεχίζεται και η αντίστοιχη αύξηση ανέρχεται σε 5,3%. Το 2015 εμφανίζεται μείωση έναντι του 2014 κατά 9,7%.

Εικόνα μείωσης της επισκεψιμότητας παρατηρείται και σε όλες τις Περιφέρειες ανεξαιρέτως. Τα εισιτήρια του 2015 υπολείπονται ακόμη και έναντι του 2005, αρχικού έτους αναφοράς. Ωστόσο, συγκρίνοντας τα έτη 2012 και 2015, αυξητική τάση κατά 21,9% παρατηρήθηκε στο Βόρειο Αιγαίο χάρη στην αύξηση επισκεψιμότητας των μονάδων που λειτουργούν στη Λέσβο, όπως και στην Ικαρία (και στα δυο νησιά όλες οι μονάδες υπάγονται σε δημοτικές επιχειρήσεις), καθώς επίσης στην Περιφέρεια Αττικής κατά 42,3% χάρη στην αύξηση της επισκεψιμότητας της μονάδας «Λίμνη Βουλιαγμένης» και στην Πελοπόννησο κατά 30,3%, χάρη στο Loutraki Thermal Spa.

Μειώσεις, συγκρίνοντας το ίδιο διάστημα, παρατηρούνται στις περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης κατά 24,4%, στην Ηπειρο κατά 28,7%, στη Θεσσαλία κατά 15,7%, στη Δυτική Ελλάδα κατά 18,5% και στο Νότιο Αιγαίο κατά 27,5%.

Διαχρονικά, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας αναδεικνύεται σταδιακά σε ισχυρό πόλο έλξης ιαματικού τουρισμού, εφόσον μεταξύ 2005 και 2009 υπάρχει σταθερή ετήσια αύξηση, με αποτέλεσμα το 24,49% που εκπροσωπεί στο σύνολο της χώρας το 2005 να ανέρχεται σε 31,17% το 2009. Το 2010 και 2011 εμφανίζεται και εκεί κάμψη της τουριστικής κίνησης, πολύ μικρή όμως, με αποτέλεσμα τα σχετικά μερίδια της Κεντρικής Μακεδονίας στο σύνολο της χώρας να αυξάνονται σε 33,04% το 2010 και 38,88% το 2011. Παρ’ ότι η μείωση το 2012 ήταν σημαντικότερη, το σχετικό μερίδιο της Κεντρικής Μακεδονίας υπερβαίνει το 50% (γιατί η δραματικότερη μείωση παρουσιάζεται στη Στερεά Ελλάδα). Τα εισιτήρια στις μονάδες της Κεντρικής Μακεδονίας αυξάνονται λίγο το 2013 και περισσότερο το 2014, με αποτέλεσμα να συγκεντρώνεται πλέον στην Κεντρική Μακεδονία το 52,6% της συνολικής ετήσιας κίνησης, ενώ το 2015 το αντίστοιχο ποσοστό διαμορφώνεται σε 51,10%.

Στη σαφώς μικρότερη μείωση έναντι άλλων περιοχών τα τελευταία χρόνια, καθοριστικός είναι ο ρόλος που έχουν οι εγκαταστάσεις των Ιαματικών Πηγών του Πόζαρ (Λουτράκι Αριδαίας) κυρίως, που είναι ούτως ή άλλως η μεγαλύτερη μονάδα, αλλά και η βελτιωμένη εικόνα στις μονάδες Αγκίστρου, Απολλωνίας και Σιδηροκάστρου. Η διατήρηση του αριθμού επισκεπτών συγκριτικά με άλλες Περιφέρειες που επιτυγχάνουν αυτές οι μονάδες, εξισορροπεί τις απώλειες εισιτηρίων που εμφανίζουν οι λοιπές μονάδες κι έτσι παραμένει θετική η εικόνα της Περιφέρειας της Κεντρικής Μακεδονίας.

Κατά Φορέα Εκμετάλλευσης, η διάρθρωση των εισιτηρίων που πραγματοποιήθηκαν από το 2005 έως το 2015 εμφανίζει τις Δημοτικές Επιχειρήσεις να συνεισφέρουν κατά μέσο όρο τα μισά εισιτήρια σε πανελλαδική βάση (53,62%). Μάλιστα, η ποσοστιαία αναλογία τους αυξάνει με την πάροδο των ετών και έτσι το 45,74% του 2005 αυξάνει σε 67,98% το 2012 και σε 70,91% το 2014, παράλληλα με τη συνεχιζόμενη πτώση των ιδιωτικών επιχειρήσεων, ενώ το 2015 διαμορφώνεται σε 68,30%.

Τα παραπάνω αποτελέσματα οφείλονται στη σε μεγάλο βαθμό σταθεροποίηση και εν μέρει στην αύξηση των εισιτηρίων του 2013 σε σύγκριση με το 2012, αλλά και στη συνεχιζόμενη μικρή ή μεγαλύτερη αύξηση το 2014 και το 2015 στις μονάδες της Λέσβου και της Ικαρίας (Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου) στο Loutraki Thermal Spa (Περιφέρεια Πελοποννήσου), κυρίως όμως στις μονάδες Ιαματικών Πηγών του Πόζαρ (Λουτράκι Αριδαίας) Αγκίστρου, Απολλωνίας και Σιδηροκάστρου (Κ. Μακεδονία).

Οι Μονάδες με Φορέα Εκμετάλλευσης την ΕΤΑΔ παρουσιάζουν φθίνουσα πορεία τόσο σε απόλυτο αριθμό (με κάθε χρονιά να είναι χειρότερη από την αμέσως προηγούμενη), όσο και ποσοστιαία. Ετσι, τα 334.172 εισιτήρια του 2005 μειώνονται σταδιακά και το 2015 είναι μόλις 62.263, δηλαδή μόνο το 18,6% των αντίστοιχων του 2005. Μικρή αύξηση παρατηρείται το 2013 έναντι του 2012 φθάνοντας σε 7,79% χάρη στα αποτελέσματα της ΕΤΑΔ Υπάτης, ΕΤΑΔ Αιδηψού και ΕΤΑΔ Καϊάφα, που δεν ήταν αρκετή όμως για να καλύψει τη γενικότερη μείωση των υπολοίπων μονάδων το 2014 και 2015 (η ΕΤΑΔ Θερμοπυλών δε λειτούργησε τη διετία αυτή).

Υψηλά είναι τα ποσοστά πτώσης και στις ιδιωτικές επιχειρήσεις. Συγκρίνοντας από το 2009 έως το 2015 εμφανίζεται ποσοστό πτώσης 57,9% στις ιδιωτικές επιχειρήσεις (πλην Αιδηψού), μείωση 91,7% στις ιδιωτικές επιχειρήσεις Αιδηψού με πηγή και μείωση 93,8% στις ιδιωτικές επιχειρήσεις Αιδηψού με παροχή νερού από τον ΕΟΤ. Η συνεχιζόμενη μείωση επισκεψιμότητας που παρατηρείται σε όλες τις ιδιωτικές μονάδες – με εξαίρεση την αξιοσημείωτη αύξηση στη «Λίμνη Βουλιαγμένης» – οδήγησε το σύνολο των ιδιωτικών επιχειρήσεων να εκπροσωπεί το 2015 το 24,65% των συνολικών εισιτηρίων πανελλαδικά, όταν το 2009 το αντίστοιχο ποσοστό ανερχόταν σε 38,56%.

Η σύγκριση του 2015 με το 2005 αποτυπώνει την πτωτική πορεία των έξι τελευταίων ετών (με αποκορύφωμα το 2012), δεδομένου ότι σε όλες τις κατηγορίες Φορέων Εκμετάλλευσης τα εισιτήρια του 2005 είναι περισσότερα από το 2015. Η συγκράτηση εισιτηρίων που επιτυγχάνεται στις μονάδες της Κεντρικής Μακεδονίας, αλλά και του Βορείου Αιγαίου (που οι Φορείς Εκμετάλλευσης είναι Δημοτικές Επιχειρήσεις) συντελεί στη διαμόρφωση σχετικά ικανοποιητικού αριθμού εισιτηρίων, αν και ακόμη και στην κατηγορία αυτή η πτώση μεταξύ 2009 και 2015 στην Κεντρική Μακεδονία ανέρχεται σε 37,7% και στο Βόρειο Αιγαίο είναι 61,7%.

Η συγκριτικά καλύτερη εικόνα των Δημοτικών Επιχειρήσεων της Κεντρικής Μακεδονίας αλλά και του Βορείου Αιγαίου σχετίζεται με το ότι οι συγκεκριμένες μονάδες έχουν καταφέρει να προσελκύσουν ένα τμήμα επισκεπτών που δεν εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις παροχές των ασφαλιστικών ταμείων και κατά συνέπεια, οι περικοπές στις οποίες προχώρησαν οι ασφαλιστικοί φορείς δεν τις έπληξαν καθοριστικά. Αντίθετα, αρκετές από τις ιδιωτικές επιχειρήσεις τόσο στην Αιδηψό, όσο και σε άλλες περιοχές στηριζόταν σχεδόν αποκλειστικά στους λουόμενους μέσω των παροχών των ασφαλιστικών ταμείων και η σχετική αλλαγή πολιτικής είχε ως αποτέλεσμα την σημαντική ως και ραγδαία μείωση των πελατών/εισιτηρίων τους.