Αναμεταδίδουμε το πολύ ενδιαφέρον άρθρο-συνέντευξη του Υφυπουργού Περιβάλλοντος Γιώργου Αμυρά από την ηλεκτρονική έκδοση της Καθημερινής για την πρωτοβουλία Απάτητα Βουνά που αναφέρθηκε στο 14ο Δημοτικό Συμβούλιο Ικαρίας στις 3 Δεκεμβρίου 2021
Περίπου 950 τ. χλμ. σε έξι ελληνικά βουνά θα παραμείνουν «απάτητα». Με πρωτοβουλία του υπουργείου Περιβάλλοντος, που βασίζεται επιστημονικά σε μελέτη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, στις περιοχές αυτές θα απαγορευθεί κάθε νέα διάνοιξη δρόμου ή δημιουργία τεχνητών επιφανειών, ως μέσο προστασίας της μοναδικής βιοποικιλότητάς τους. Με αφορμή την υπογραφή των αποφάσεων μέσα στις επόμενες ημέρες, ο υφυπουργός Περιβάλλοντος Γιώργος Αμυράς εξηγεί στην «Κ» το σκεπτικό της πρωτοβουλίας και συζητεί για την προστασία της φύσης στη χώρα μας. Προαναγγέλλει, δε, τη σταδιακή ενσωμάτωση όλων των φορέων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών από τον νέο κρατικό οργανισμό μέχρι τα 
μέσα του Δεκεμβρίου.
– Πώς προέκυψε η ιδέα για τα «Απάτητα βουνά»;
– Υπάρχει μια διεθνής τάση. Οι ΗΠΑ ήταν οι πρώτες που δημιούργησαν τον θεσμό των περιοχών άνευ δρόμων. Τις ονόμασαν «roadless rule» και χρειάστηκαν περίπου 20 χρόνια για να τις θεσμοθετήσουν. Στην Ευρώπη είμαστε οι πρώτοι που θα κάνουμε κάτι ανάλογο. Διεθνώς, ως περιοχές χωρίς δρόμους εννοούνται όσες είναι άνω του ενός τ. χλμ. σε έκταση και απέχουν περισσότερο από ένα τ. χλμ. από τον πλησιέστερο δρόμο. Στην Ελλάδα έχουμε περισσότερα από 370.000 χλμ. οδικού δικτύου, που χωρίζουν τη χώρα σε 4.659 κομμάτια γης (σ.σ. αναφέρεται σε τμήματα ανάμεσα σε δρόμους, όχι μεμονωμένες ιδιοκτησίες). Η πιθανότητα να βρίσκεται κάποιος σε απόσταση πάνω από ένα χλμ. σε έναν δρόμο είναι μόλις 5,6%. Είμαστε λοιπόν «γαζωμένοι» από δρόμους και μάλιστα η Ελλάδα παρουσιάζει τη μεγαλύτερη αύξηση κατάτμησης της γης από οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ευρώπης. Την ίδια στιγμή, η Ε.Ε. τονίζει πόσο σημαντικό είναι να ανασχεθεί ο κατακερματισμός των παρθένων περιοχών και η κάλυψή τους με τεχνητές επιφάνειες.
– Ποιες είναι οι περιοχές που θα προστατευθούν;
– Στην Ελλάδα θεσπίζουμε έξι τέτοιες περιοχές άνω των 50 τ. χλμ. σε ισάριθμα βουνά, για να τις θέσουμε υπό προστασία. Πρόκειται για τα Λευκά Ορη (έκταση 355,86 τ. χλμ.), την Τύμφη (202,75), τον Ταΰγετο (143,23), τον Σμόλικα (102,89), το Σάος (97,3) και το όρος Χατζή (46,61). Επιπλέον, στην κατηγορία αυτή ανήκει και ο Ολυμπος, που όμως προστατεύεται από φέτος από ένα σύγχρονο προεδρικό διάταγμα και συνεπώς δεν χρειάζεται να συμπεριληφθεί στην πρωτοβουλία μας. Η επιλογή των θέσεων έγινε με βάση μελέτη του Εργαστηρίου Διατήρησης Βιοποικιλότητας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, με χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο και επιστημονική υπεύθυνη τη Βασιλική Κατή, αναπλ. καθηγήτρια στο τμήμα Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών (σ.σ. η «Κ» παρουσίασε τη μελέτη στις 22.12.2020).
– Θα υπάρξει συνέχεια;
– Την περίοδο αυτή παραλαμβάνουμε από το πανεπιστήμιο μελέτη για όλες τις περιοχές χωρίς δρόμους άνω των 10 τ. χλμ. και θα τις μελετήσουμε, ώστε να προχωρήσουμε στην κατοχύρωση και άλλων.
– Πώς θα γίνει αυτή η κατοχύρωση και τι θα συνεπάγεται;
– Θα γίνει μέσω υπουργικών αποφάσεων που υπογράφονται αυτές τις ημέρες. Στις περιοχές αυτές θα απαγορεύεται η διάνοιξη νέων δρόμων και η δημιουργία νέων τεχνητών επιφανειών. Τα «Απάτητα βουνά» είναι ένα ενδιάμεσο στάδιο μέχρι την ολοκλήρωση των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών που εκπονούνται για όλες τις περιοχές Natura, μιας και το 97% αυτών περιλαμβάνεται στο δίκτυο των προστατευόμενων περιοχών. Οσα έργα έχουν ξεκινήσει διαδικασίες αδειοδότησης στις περιοχές αυτές, θα απορριφθούν. Το Δημόσιο έχει μελετήσει νομικά το ζήτημα και είναι καλυμμένο, καθώς προέχει η προστασία της βιοποικιλότητας. Στόχος μας είναι όχι μόνο να προστατεύσουμε μοναδικούς οικοτόπους και σημαντικά είδη ζώων και φυτών στις περιοχές αυτές, αλλά και να βοηθήσουμε τις τοπικές κοινωνίες να τις αξιοποιήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, να αρχίσουν να βλέπουν τα βουνά τους με διαφορετικά μάτια.
– Γιατί έχουν καθυστερήσει τόσο οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες; Η ολοκλήρωσή τους συνεχώς μετατίθεται.
– Τα προεδρικά διατάγματα για την προστασία των περιοχών Natura τα περιμένουμε εδώ και σχεδόν μια 20ετία. Εμείς όμως τα έχουμε «τρέξει». Στο α΄ εξάμηνο του 2022 θα είναι σε φάση ολοκλήρωσης τα 11 από τα 23 προεδρικά διατάγματα και στο β΄ εξάμηνο τα υπόλοιπα. Εχουμε ήδη ξεκινήσει να φέρνουμε σε επαφή τους μελετητές με τις τοπικές κοινωνίες, ώστε και αυτές να γνωρίζουν τις κατευθύνσεις των μελετών και να προτείνουν βελτιώσεις, να υπάρχει ένας διάλογος για να φθάσουμε στο τελικό αποτέλεσμα.
Λευκά Ορη, Τύμφη, Ταΰγετος, Σμόλικας, Σάος και Χατζή οι πρώτοι ορεινοί όγκοι που θα προστατευθούν από περαιτέρω κατάτμηση.
– Βέβαια, οι ΕΠΜ γίνονται με βάση επιστημονικά κριτήρια και συγκεκριμένα προστατευτέα αντικείμενα. Στη χώρα μας οι τοπικές κοινωνίες δεν έχουν δείξει μεγάλη υποστήριξη σε οτιδήποτε συνεπάγεται περιορισμούς για την προστασία της φύσης.
– Ευτυχώς, οι τοπικές κοινωνίες πλέον έχουν μπολιαστεί από το πνεύμα των νέων ανθρώπων, που θέλουν τα τοπία, τα οικοσυστήματα, να προστατευθούν οι βιότοποι, γιατί αυτά τους δίνουν εισόδημα. Οι συναντήσεις γίνονται για να αμβλύνονται οι αντιθέσεις.
– Εχουμε ήδη λάβει δύο προειδοποιητικές επιστολές για μη εφαρμογή και στρεβλή μεταφορά στην ελληνική νομοθεσία της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ για την έγκριση έργων και δραστηριοτήτων σε περιοχές Natura. Τι γίνεται με αυτή την υπόθεση;
– Επιταχύνουμε την ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και την ακολουθούμε κατά γράμμα. Οπου έχουμε παραπατήσει, ως χώρα, επαναφέρουμε τον βηματισμό μας στον ίσιο δρόμο.
– Με ποιον τρόπο; Με ρυθμίσεις όπως αυτή του ν. 4850/21, που επιτρέπει τον κατακερματισμό των περιοχών Natura με «υπο-περιοχές» για αναπτυξιακές δραστηριότητες;
– Τι λέει αυτό το άρθρο; Οτι μέχρι να ολοκληρωθούν οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες και να εκδοθούν τα προεδρικά διατάγματα, αυτό μπορεί να γίνει μεμονωμένα για επιχειρηματικές δραστηριότητες δημοσίου συμφέροντος, αφού ελεγχθεί από το ΣτΕ. Οι υπο-περιοχές έχουν τις ίδιες προϋποθέσεις με την υπόλοιπη προστατευόμενη περιοχή.
– Το 2020, το υπουργείο Περιβάλλοντος δημιούργησε τον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ) για να αναδιοργανώσει το σύστημα διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών. Επειτα από 13 μήνες, ο ΟΦΥΠΕΚΑ δεν έχει ακόμα απορροφήσει τους φορείς διαχείρισης των περιοχών αυτών. Υπάρχει χρονοδιάγραμμα;
– Μέσα στις επόμενες ημέρες θα ενσωματωθούν οι πρώτοι 20 από τους 36 φορείς και μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου οι υπόλοιποι. Οι πρώτοι θα είναι οι φορείς Κορώνειας – Βόλβης, Σχινιά – Μαραθώνα, Πάρνηθας και Τζουμέρκων – Αγράφων.
– Τι θα απαντούσατε σε όσους υποστηρίξουν ότι θεσπίζετε τα «Απάτητα βουνά» για να κατευνάσετε τις αντιδράσεις για τα αιολικά πάρκα σε διάφορες βουνοκορφές;
– Πάρα πολύ καλά κάνουμε και έχουμε ανεμογεννήτριες στα βουνά μας. Πρέπει, επιτέλους, να σκεπτόμαστε πράσινα και καθαρά. Να θερμαινόμαστε και να κινούμαστε με ενέργεια που δεν ρυπαίνει, να έχουμε χαμηλότερες τιμές στο ρεύμα.
– Αυτά δεν θα μπορούσαν να γίνουν εκτός βουνοκορφών;
– Βεβαίως και γίνονται σε διάφορα μέρη, όχι μόνο σε βουνοκορφές. Ευτυχώς, το υπουργείο μας προωθεί το νέο Ειδικό Χωροταξικό, ώστε να βελτιώσει τους κανόνες. Το ότι θέτουμε υπό προστασία αυτά τα έξι βουνά νομίζω ότι κάτι σημαίνει για τις προθέσεις μας.
