Η πρόεδρος της Επιτροπής Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης, Τασία Χριστοδουλοπούλου.
Θοδωρής Χονδρόγιαννος
Τα πόθεν έσχες με (έστω) επουσιώδεις παραλείψεις ξεπέρασαν τα 100 στις δηλώσεις περιουσιακής κατάστασης για το 2016, την πρώτη χρονιά ηλεκτρονικής υποβολής τους.
Κάθε χρόνο, η Επιτροπή Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης οφείλει να δημοσιοποιεί τα πόθεν έσχες των βουλευτών, ευρωβουλευτών και άλλων αιρετών προσώπων. Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση Αιτιολογική Έκθεση στο σχέδιο νόµου «Επείγουσες διατάξεις για την εφαρµογή της συµφωνίας δηµοσιονοµικών στόχων και διαρθρωτικών µεταρρυθµίσεων και άλλες διατάξεις» του ν. 4389/2016 (που τροποποίησε τον 3213/2003 Κατεβάστε εδώ τον 3213/2003 ΦΕΚ 309/Α’/31.12.2003, τον βασικό νόμο για τις δηλώσεις πόθεν έσχες), ο κύριος σκοπός της δημοσιοποίησης είναι η «ενίσχυση της διαφάνειας στη διαδικασία υποβολής δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης των πολιτικών προσώπων, με τέτοιο τρόπο ώστε να διασφαλίζεται ότι το κοινό έχει άνετη πρόσβαση σε αυτές για επαρκές χρονικό διάστημα». Μάλιστα, στην επίσημη ιστοσελίδα ΠΟΘeN – Σύστημα Υποβολής Δήλωσης Περιουσιακής Κατάστασης για το πόθεν έσχες, οποιοσδήποτε πολίτης μπορεί να υποβάλει καταγγελία σχετικά με την περιουσιακή κατάσταση πολιτικών, σε περίπτωση που διαπιστώσει παραλείψεις ή ελαττώματα.
Η εύρυθμη και ανεξάρτητη λειτουργία της Επιτροπής Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης θεωρείται τόσο σημαντική, ώστε τα περισσότερα μέλη της – πέντε σε σύνολο οκτώ – είναι μη πολιτικά πρόσωπα. Συγκεκριμένα, οι μόνοι πολιτικοί που συμμετέχουν στην επιτροπή είναι η Τασία Χριστοδουλοπούλου, Γ’ Αντιπρόεδρος της Βουλής και βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, ο Γιώργος Παπαφιλίππου, επίσης βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, και ο Κώστας Τσιάρας, βουλευτής της ΝΔ. Όλα τα υπόλοιπα πρόσωπα, δηλαδή ο Αεροπαγίτης Γεώργιος Κοντός, η Σύμβουλος του Ελεγκτικού Συνεδρίου Ασημίνα Σαντοριναίου, ο Υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας Θοδωρής Μητράκος, η Αντιεισαγγελέας του Αρείου Πάγου και Πρόεδρος της Αρχής Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες Άννα Ζαΐρη, και ο Συνήγορος του Πολίτη Ανδρέας Ποττάκης, είναι μη πολιτικά πρόσωπα.
Παρά το γράμμα του νόμου και τη σύνθεση της Επιτροπής Ελέγχου, σήμερα εγείρονται σοβαρά ερωτήματα γύρω από την αποτελεσματικότητά της. Και αυτό γιατί μέχρι σήμερα, ουσιαστικά δεν έχει θέσει στη διάθεση των πολιτών τα πλήρως ελεγμένα πόθεν έσχες του 2016 (έτος χρήσης 2015), αφού ο έλεγχός τους δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί μετά από μήνες παρατάσεων και καθυστερήσεων, με πολλά από αυτά να παρουσιάζουν παραλείψεις, όπως δείχνει η έρευνα και η ανάλυση των στοιχείων που κάναμε σε συνεργασία με το VouliwatchΗ επίσημη ιστοσελίδα του Vouliwatch, το οποίο έχειVouligraphic • Η πραγματική εικόνα των Πόθεν Έσχες των Βουλευτών/ριών για το 2015 | vouliwatch.gr κάνει Η πραγματική εικόνα των Πόθεν Έσχες των Βουλευτών | vouliwatch.gr σειρά#Πόθεν Έσχες | Vouliwatch.gr καταγγελιών Μία ιστορία για την (α)διαφάνεια στη δημοσίευση των δηλώσεων πόθεν έσχες των Βουλευτών | vouliwatch.gr τα τελευταία χρόνια προς την Επιτροπή Ελέγχου για το θέμα των πόθεν έσχες
Σύμφωνα με τον ν. 3213/2003, τα πολιτικά πρόσωπα (και άλλες κατηγορίες πολιτών) οφείλουν να υποβάλουν δήλωση πόθεν έσχες μέχρι και τρεις μήνες μετά τη λήξη της προθεσμίας υποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, προθεσμία που στην περίπτωση των πόθεν έσχες του 2016 έληγε στα τέλη Σεπτεμβρίου εκείνου του έτους.
Ωστόσο, με άσχετη τροπολογία στον ν. 4409/2016 (ο οποίος αφορούσε στην εκμετάλλευση υδρογονανθράκων Πλαίσιο για την ασφάλεια στις υπεράκτιες εργασίες έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, ενσωμάτωση της Οδηγίας 2013/30/ΕΕ, τροποποίηση του ΠΔ 148/2009 και άλλες διατάξεις), το υπουργείο Δικαιοσύνης προχώρησε σε παράταση της παραπάνω προθεσμίας μέχρι την 31η Δεκεμβρίου του 2016. Με δεύτερη άσχετη τροπολογία στον ν. 4425/2016 (που αφορούσε σε μνημονιακές δεσμεύσεις της χώρας Επείγουσες ρυθμίσεις των Υπουργείων Οικονομικών, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων και Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης για την εφαρμογή της συμφωνίας δημοσιονομικών στόχων και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και άλλες διατάξεις), η προθεσμία υποβολής πόθεν έσχες επεκτάθηκε ξανά, αυτή τη φορά μέχρι τις 15 Ιανουαρίου του 2017. Με τρίτη άσχετη τροπολογία στον ν. 4448/2017 (για την κύρωση μνημονίου συνεργασίας Κύρωση του Μνημονίου Κατανόησης για Συνεργασία στον τομέα του Τουρισμού μεταξύ της Κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου και άλλες διατάξεις στον τομέα του τουρισμού μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου), η προθεσμία παρατάθηκε ξανά, αυτή τη φορά μέχρι τις 13 Απριλίου του 2017. Με τέταρτη άσχετη τροπολογία στον ν. 4467/2017 (για τη δασική νομοθεσία Τροποποιήσεις διατάξεων της δασικής νομοθεσίας και άλλες διατάξεις), πήρε νέα παράταση, αυτή τη φορά μέχρι τις 30 Ιουνίου του 2017. Με λίγα λόγια, η κυβέρνηση έδωσε διαδοχικές παρατάσεις, η διάρκεια των οποίων έφτασε τους εννέα μήνες. Οι παρατάσεις δεν αφορούσαν μόνο στα πολιτικά πρόσωπα αλλά σε όλους τους υπόχρεους υποβολής δήλωσης περιουσιακής κατάστασης.
Μετά το πέρας και του Ιουλίου, του μήνα κατά τον οποίον οι υπόχρεοι είχαν το δικαίωμα να προχωρήσουν σε διορθώσεις ανακριβειών και παραλείψεων στις δηλώσεις τους, τον Αύγουστο του 2017 ορκωτοί λογιστές-ελεγκτές άρχισαν να ελέγχουν 934 δηλώσεις πόθεν έσχες πολιτικών προσώπων και συγκεκριμένα του πρωθυπουργού, των αρχηγών των πολιτικών κομμάτων που εκπροσωπούνται στη Βουλή και το Ευρωκοινοβούλιο, των υπουργών, των αναπληρωτών υπουργών και των υφυπουργών, των βουλευτών και των ευρωβουλευτών, των περιφερειαρχών, των δημάρχων και όσων διαχειρίζονται τα οικονομικά των πολιτικών κομμάτων.
Παρά τις καθυστερήσεις από τις παραπάνω τροπολογίες, τα προβλήματα για την Επιτροπή Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης δεν τελείωσαν εδώ.
Σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 3 του ν. 3213/2003, η Τασία Χριστοδουλοπούλου, ως πρόεδρος της Επιτροπής Ελέγχου, όφειλε να προχωρήσει σε δημοσιοποίηση των δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης μετά τον έλεγχό τους και σε κάθε περίπτωση το αργότερο εντός τριών μηνών από την πάροδο της προθεσμίας υποβολής.
Η παραπάνω προθεσμία έληξε στο τέλος Σεπτεμβρίου του 2017, ωστόσο η Επιτροπή Ελέγχου δεν προχώρησε στη δημοσίευση των πόθεν έσχες, αφού η απόφαση για ηλεκτρονική υποβολή των δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης προσβλήθηκε από τις Ενώσεις Δικαστικών Λειτουργών στο Συμβούλιο της Επικρατείας, το οποίο εξέδωσε την απόφασή του στις 10 Οκτωβρίου 2017. Ακόμη, η Κοινή Υπουργική Απόφαση του υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου και του αναπληρωτή υπουργού Δικαιοσύνης, Δημήτρη Παπαγγελόπουλου, που καθόριζε το αντικείμενο, τη μορφή, τον τύπο και τα προς δημοσιοποίηση στοιχεία, εκδόθηκε μόλις στις 4 Δεκεμβρίου του 2017, δηλαδή με καθυστέρηση ενός χρόνου από την προθεσμία που αρχικά είχε προβλέψει ο ν. 4389/2016, του οποίου η καταληκτική ημερομηνία ήταν 28 Νοεμβρίου του 2016. Το αποτέλεσμα ήταν τα πόθεν έσχες του 2016 (έτος χρήσης 2015) να δημοσιευτούν με τεράστια καθυστέρηση τον Δεκέμβριο του 2017.
Η παραπάνω υπουργική απόφαση αργότερα ακυρώθηκε από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, καθώς κρίθηκαν μη νόμιμες, μεταξύ άλλων, οι ρυθμίσεις που αφορούσαν στη μη πρόβλεψη εύλογης προθεσμίας, τόσο για τη διενέργεια όσο και για την ολοκλήρωση του ελέγχου των δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης. Η ακύρωση της υπουργικής απόφασης από το ΣτΕ οδήγησε το Μέγαρο Μαξίμου στην απόφαση να φέρει νέο νόμο για το πόθεν έσχες, που πρόκειται να έρθει στη Βουλή το φθινόπωρο του 2018.
Τα δημοσιοποιημένα πόθεν έσχες τον Δεκέμβριο του 2017 είχαν μία μεγάλη διαφορά σε σχέση με εκείνα των προηγούμενων χρόνων. Συγκεκριμένα, για πρώτη φορά δημοσιεύτηκαν χωρίς να έχει ολοκληρωθεί ο τακτικός έλεγχός τους.
Πηγές με καλή γνώση των διαδικασιών ελέγχου των πόθεν έσχες είπαν στο inside story ότι τα πόθεν έσχες δημοσιοποιήθηκαν χωρίς να έχει ολοκληρωθεί ο τελεσίδικος έλεγχός τους από τους ορκωτούς ελεγκτές-λογιστές, με συνέπεια αρκετά να παρουσιάζουν παραλείψεις ή ελαττώματα. Σύμφωνα με επιβεβαιωμένες πληροφορίες στη διάθεση του inside story, τα πόθεν έσχες με έστω επουσιώδεις παραλείψεις ξεπέρασαν τα 100 για το 2016 (έτος χρήσης 2015).
Ο Κώστας Τσιάρας, βουλευτής της ΝΔ, είναι ένα από τα τρία πολιτικά πρόσωπα που συμμετέχουν στην Επιτροπή Ελέγχου των πόθεν έσχες.
Στο πόθεν έσχες της Σωτηρίας Βλάχου, βουλευτή της Χρυσής Αυγής, είδαμε ότι δεν δηλώνεται τραπεζικός λογαριασμός, ενώ η ίδια δηλώνει τόκους καταθέσεων, κάτι που σημαίνει ότι διαθέτει τραπεζικό λογαριασμό. Η κ. Βλάχου δεν απάντησε σε ερώτημα του inside story σχετικά με το ανωτέρω ζήτημα.
Στο πόθεν έσχες του Δημήτρη Εμμανουηλίδη, βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, είδαμε ότι δηλώνεται εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα, ωστόσο δεν δηλώνεται κάποια επιχείρηση. Σε σχετική ερώτηση προς τον βουλευτή ενημερωθήκαμε ότι η επιχειρηματική δραστηριότητα, από την οποία προκύπτει το εισόδημα, αφορά σε επιχείρηση της συζύγου του. Ακόμη, το πολιτικό γραφείο του κ. Εμμανουηλίδη μας είπε ότι η Επιτροπή Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης δεν έχει ζητήσει μέχρι σήμερα κάποια διόρθωση στο πόθεν έσχες. Παρόλα αυτά, από το ν. 3213/2003 προκύπτει ότι στην δήλωση περιουσιακής κατάστασης των βουλευτών, και συγκεκριμένα στην κατηγορία «συμμετοχές σε κάθε είδους επιχείρηση», πρέπει να αναφέρονται και οι επιχειρήσεις των συζύγων των υποχρέων, κάτι που επιβεβαίωσε στο inside story και η Ειδική Υπηρεσία Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης.
Στο πόθεν έσχες του Νίκου Μίχου, βουλευτή της Χρυσής Αυγής, για το έτος χρήσης 2015, είδαμε ότι η σύζυγός του δεν δηλώνει κανένα ακίνητο, παρότι στα έσοδά της δηλώνονται εισοδήματα από ακίνητα. Απευθυνθήκαμε στον βουλευτή, χωρίς ωστόσο να λάβουμε κάποια απάντηση.
Ακόμη, οι βουλευτές Αρτέμης Ματθαιόπουλος και Γιώργος Γαλέος, αμφότεροι της Χρυσής Αυγής, δεν κατέθεσαν πόθεν έσχες για το 2016 (έτος χρήσης 2015). Επικοινωνήσαμε και με τους δύο, ωστόσο δεν ανταποκρίθηκαν στο αίτημά μας. Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες που έχει στη διάθεσή του το inside story, o Γιώργος Γαλέος κατέθεσε πόθεν έσχες μετά το πέρας της προθεσμίας, ενώ ο Αρτέμης Ματθαιόπουλος όχι.
Η αλλοδαπή εταιρεία του Γ. Κύρτσου
Ανάμεσα στις δηλώσεις περιουσιακής κατάστασης που μας υπέδειξε το Vouliwatch ως προβληματική και μελετήσαμε ήταν και αυτή του Γιώργου Κύρτσου, ευρωβουλευτή της ΝΔ. Στο εν λόγω πόθεν έσχες, αναφέρεται ότι η σύζυγος του ευρωβουλευτή συνδέεται με την αλλοδαπή εταιρεία HOLIK TRADING LIMITED, την οποία το πόθεν έσχες χαρακτηρίζει ως «εξωχώρια» και η οποία έχει έδρα την Κύπρο. Το ζήτημα που εγείρεται στην παραπάνω περίπτωση είναι ότι σύμφωνα με το νόμο 3213/2003 και την τροποποίησή του 4396/2016 (ΦΕΚ Α’ 111/8.6.2016), στους ευρωβουλευτές, όπως και σε άλλα αιρετά πολιτικά πρόσωπα, «απαγορεύεται η συμμετοχή στη διοίκηση ή στο κεφάλαιο εταιρειών, που έχουν έδρα πραγματική ή καταστατική στην αλλοδαπή είτε αυτοπροσώπως, είτε με παρένθετα πρόσωπα». Στα παρένθετα πρόσωπα περιλαμβάνονται οι σύζυγοι των υπόχρεων στο πόθεν έσχες, σύμφωνα με τον ίδιο νόμο, ο οποίος ακόμη προβλέπει ότι «η κατά παράβαση της παραγράφου 1 άμεση ή δια παρένθετου προσώπου συμμετοχή σε εταιρεία, που έχει έδρα στην αλλοδαπή τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον δύο (2) ετών και με χρηματική ποινή από δέκα χιλιάδες (10.000) ευρώ έως πεντακόσιες χιλιάδες (500.000) ευρώ». Τα πολιτικά πρόσωπα είχαν αποκλειστική προθεσμία εξήντα ημερών από τη δημοσίευση του παραπάνω νόμου, για να μεταβιβάσουν τα περιουσιακά στοιχεία που αναφέρονται στην διάταξη.
Σύμφωνα με επιβεβαιωμένες πληροφορίες και έγγραφα που έχει στη διάθεσή του το inside story, o Γιώργος Κύρτσος διατελεί σήμερα διευθυντής και γραμματέας της εταιρείας HOLIK TRADING LIMITED, ενώ έχει επίσης 1.000 μετοχές της εταιρείας. Τα παραπάνω σημαίνουν ότι ο ίδιος έχει συμμετοχή τόσο στη διοίκηση, όσο και στο κεφάλαιο της αλλοδαπής εταιρείας, παρά το πέρας της αποκλειστικής προθεσμίας που είχε δοθεί στους ευρωβουλευτές και άλλα πολιτικά πρόσωπα για να μεταβιβάσουν τα σχετικά περιουσιακά στοιχεία. Ακόμη, αν και στο πόθεν έσχες του ευρωβουλευτή αναφέρεται ως συμμετέχουσα κατά 100% στην HOLIK TRADING LIMITED η σύζυγός του, από τα έγγραφα που έχουμε στη διάθεσή μας δεν προκύπτει συμμετοχή της στην εν λόγω εταιρεία.
Το inside story επικοινώνησε με τον Γιώργο Κύρτσο, θέτοντάς του ερωτήματα σχετικά με τη συμμετοχή του στη διοίκηση και το κεφάλαιο της αλλοδαπής εταιρείας και κατά πόσο αυτή έρχεται σε αντίθεση ή όχι με τις διατάξεις του νόμου ν. 3213/2003 για το πόθεν έσχες και συγκεκριμένα την απαγόρευση συμμετοχής σε εταιρεία με έδρα στην αλλοδαπή για πολιτικά πρόσωπα. Ο ευρωβουλευτής μας απάντησε ότι: «Η εταιρία στην οποία αναφέρεστε δεν είναι εξωχώρια -όπως συνήθως αναφέρονται αυτές για φορολογικούς λόγους- εδρεύει στην Κύπρο και ήταν μέσο συμμετοχής στην εκδοτική επιχείρηση που εξέδιδε τη City Press. Όπως γνωρίζετε η City Press έπεσε θύμα της οικονομικής κρίσης και της μεγάλης πτώσης της διαφημιστικής δαπάνης που αυτή προκάλεσε και οδηγήθηκε σε οικονομικό αδιέξοδο. Η εταιρία που εξέδιδε την City Press (Κ.Μ.Π. Εκδοτική) βρίσκεται σε εκκαθάριση και επειδή είναι σε εκκαθάριση είναι πρακτικά αδύνατον να μεταβιβαστούν οι μετοχές της κυπριακής εταιρίας στην οποία αναφέρεστε. Σε κάθε περίπτωση οι μετοχές αυτές δεν έχουν πλέον καμία αξία και η συγκεκριμένη εταιρία καμία δραστηριότητα».
Όσον αφορά στο αν πράγματι η σύζυγος του κ. Κύρτσου συμμετέχει στην HOLIK TRADING LIMITED, όπως δηλώνεται στο πόθεν έσχες, ο ευρωβουλετής μας απάντησε ότι πρόκειται για εκ παραδρομής λάθος στη δήλωση πόθεν έσχες και ότι στην πραγματικότητα ο ίδιος και όχι η σύζυγός του σχετίζεται με την αλλοδαπή εταιρεία. Ακόμη, από το γραφείο του κ. Κύρτσου μας είπαν ότι η Επιτροπή Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης δεν απευθύνθηκε ποτέ προς τον ευρωβουλευτή για τη διόρθωση του παραπάνω λάθους, κάτι που προκαλεί εντύπωση, αφού εδώ και μήνες βρίσκεται σε εξέλιξη ο τακτικός έλεγχος των πόθεν έσχες για το έτος χρήσης 2015. Ακόμη, το παραπάνω φαίνεται ακόμα πιο περίεργο, αν λάβει κανείς υπόψη ότι το Vouliwatch στην επιστολή που είχε αποστείλει στην Επιτροπή με την ονομαστική λίστα των δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης που έπασχαν από παραλείψεις ανέφερε ρητά και το πόθεν έσχες του ευρωβουλευτή.
Εδώ θα πρέπει να αναφερθεί ότι ο νόμος επιφυλάσσει μία ελαστικότητα ως προς επουσιώδεις ανακρίβειες ή ελλείψεις στα πόθεν έσχες. Συγκεκριμένα, «η δήλωση δεν θεωρείται ανακριβής ή ελλιπής σε περίπτωση επουσιώδους ανακρίβειας ή έλλειψης ή εφόσον, ύστερα από πρόσκληση του οργάνου ελέγχου, αποδεικνύεται η νομιμότητα της πηγής προέλευσης του ανακριβώς δηλωθέντος στοιχείου». Με άλλα λόγια, μία δήλωση δεν θεωρείται ανακριβής, σε περίπτωση που η ανακρίβεια θεωρηθεί ήσσονος σημασίας.
Σύμφωνα με την τελευταία ετήσια έκθεση των πεπραγμένων της Επιτροπής Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης για το 2017, επτά περιπτώσεις πολιτικών προσώπων διαβιβάστηκαν στον αρμόδιο εισαγγελέα για διερεύνηση τέλεσης των αδικημάτων της μη υποβολής ή της υποβολής ανακριβούς ή ελλιπούς δήλωσης, με άλλες 13 εκκρεμείς υποθέσεις που αφορούσαν στις χρήσεις 2013 και 2014 να τίθενται στο αρχείο, είτε λόγω επουσιώδους ανακρίβειας, είτε κατόπιν παροχής διευκρινίσεων από τους υπόχρεους.
«Πολλά πολιτικά πρόσωπα έχουν διορθώσει επουσιώδεις ανακρίβειες στα πόθεν έσχες που έχουν δημοσιοποιηθεί, όπως ελλείψεις λογαριασμών, στοιχεία ακινήτων, έλλειψη συμβολαίων. Αυτός είναι και ο λόγος που είχε υποστηριχτεί η άποψη πρώτα να ολοκληρωθεί ο τακτικός έλεγχος και μετά τα δοθούν τα στοιχεία στη δημοσιότητα, ώστε να μην υπάρχουν αμφιβολίες για την αρτιότητα των δηλώσεων», είπαν στο inside story πηγές από την Ειδική Υπηρεσία Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης.
Επικοινωνήσαμε με το VouliwatchVouliwatch, το οποίο εδώ και μήνες έχει απευθυνθεί στην Επιτροπή Ελέγχου αναφέροντας δεκάδες παραλείψεις στα πόθεν έσχες πολιτικών προσώπων, στις οποίες περιλαμβάνονταν και οι παραπάνω, χωρίς να λάβει κάποια ολοκληρωμένη απάντηση. «Στην ιστοσελίδα μας μπορεί να δει και να συγκρίνει κάποιος τα πόθεν έσχες των βουλευτών των τελευταίων τεσσάρων ετών. Η ομάδα μας τα ελέγχει ενδελεχώς, καταγράφοντας παραλείψεις και παρατυπίες, για τις οποίες έχουμε ενημερώσει πάραυτα την αρμόδια Επιτροπή Ελέγχου της Βουλής. Δυστυχώς, σε συνέχεια των επισημάνσεων και επιστολών μας και των δικών της ανακοινώσεων, μολονότι είναι φανερό ότι η ίδια αδυνατεί να ασκήσει αποτελεσματικό έλεγχο, αρνείται πεισματικά και αδικαιολόγητα να λάβει υπόψη της τα στοιχεία που της παραθέτουμε, παραδεχόμενη ότι δημοσιοποιεί τα οικονομικά στοιχεία των βουλευτών χωρίς πρώτα να έχει βεβαιωθεί ότι αυτά είναι σωστά. Αυτό αντικρούει κάθε αρχή διαφάνειας και λογοδοσίας και αποτελεί μια άκρως προβληματική πρακτική – επιστέγασμα ενός ήδη ασθενούς πλαισίου ελέγχου – που μπορεί να οδηγήσει στην παραπληροφόρηση των πολιτών», είπε στο inside story o Στέφανος Λουκόπουλος, εκτελεστικός διευθυντής του Vouliwatch.
Το πρόβλημα με την παραπάνω κατάσταση είναι ότι μέχρι σήμερα παραμένουν αναρτημένα στην ιστοσελίδα της Βουλής τα μη πλήρως ελεγμένα και πιθανώς ελλιπή στοιχεία πόθεν έσχες πολιτικών προσώπων, με αποτέλεσμα οι πολίτες να μην γνωρίζουν, παρότι έχουν σχετικό δικαίωμα από τις διατάξεις για τη δημοσιοποίηση των πόθεν έσχες, αν πράγματι όλα τα πολιτικά πρόσωπα εφάρμοσαν πλήρως τις διατάξεις για τις δηλώσεις περιουσιακής κατάστασης. Από την παραπάνω έλλειψη διαφάνειας πλήττονται και πολιτικά πρόσωπα, τα οποία παρότι προχώρησαν σε διορθώσεις των δηλώσεων, στην ιστοσελίδα της Βουλής βλέπουν αναρτημένα τα ελαττωματικά ή ελλιπή πόθεν έσχες τους.
Το ερώτημα τώρα είναι το εξής: γιατί η Επιτροπή Ελέγχου δεν έχει προχωρήσει με μέριμνα της κ. Χριστοδουλοπούλου στη δημοσιοποίηση των τελεσίδικα ελεγμένων πόθεν έσχες των πολιτικών προσώπων, αφού έχουν περάσει εννέα μήνες από τη δημοσιοποίηση των μη πλήρως ελεγμένων δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης;
Ο Γιώργος Παπαφιλίππου, βουλευτής Καβάλας του ΣΥΡΙΖΑ, είναι ένα από τα τρία πολιτικά πρόσωπα που συμμετέχουν στην Επιτροπή Ελέγχου των πόθεν έσχες.
Η απάντηση είναι απλή: γιατί ακόμα δεν έχει ολοκληρώσει τον έλεγχο.
Από την ημέρα δημοσιοποίησης των μη πλήρως ελεγμένων πόθεν έσχες έχουν περάσει άλλοι εννέα μήνες και η αρμόδια Επιτροπή Ελέγχου δεν έχει καταφέρει να ολοκληρώσει τον έλεγχο των δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης, για να τις δημοσιοποιήσει. Πηγές με καλή γνώση των διαδικασιών ελέγχου είπαν στο inside story ότι εκκρεμεί ακόμα ο έλεγχος τουλάχιστον τεσσάρων πόθεν έσχες πολιτικών προσώπων από τις δηλώσεις του 2016 (έτος χρήσης 2015).
Στην ετήσια έκθεσή της για το 2017, που εκδόθηκε τον Μάρτιο του 2018, η Επιτροπή Ελέγχου είπε ότι «επίκειται εντός ολίγου και η δημοσιοποίηση των Δ[ηλώσεων] Π[εριουσιακής] Κ[ατάστασης] του επόμενου έτους 2017 (χρήση 2016)». Από τότε έχουν περάσει έξι μήνες και ούτε αυτά τα πόθεν έσχες έχουν δημοσιοποιηθεί.
Στην έκθεση πεπραγμένων της για το 2017, που δημοσιεύτηκε το Μάρτιο του 2018, η Επιτροπή Ελέγχου δικαιολόγησε τις καθυστερήσεις αναφέροντας ότι «τα ελεγχόμενα από την Επιτροπή πρόσωπα είναι στο σύνολό τους υποχρεωτικά ελεγχόμενα», εννοώντας ότι ο έλεγχος δεν είναι πλέον δειγματοληπτικός, καθώς και ότι «στην αρμοδιότητα της Επιτροπής ο εμπίπτει ο έλεγχος μίας νέας κατηγορίας υποχρέων, αυτής των Δημάρχων και Περιφερειαρχών». Ακόμη, πηγές με καλή γνώση της διαδικασίας είπαν στο inside story ότι στις μεγάλες καθυστερήσεις οδήγησε τόσο η μετάβαση από την αναλογική στην ηλεκτρονική υποβολή των πόθεν έσχες, καθώς και οι πολιτικές εξελίξεις των διπλών εθνικών εκλογών και του δημοψηφίσματος του 2015, που οδήγησαν την Επιτροπή Ελέγχου στο να συγκροτηθεί για πρώτη φορά τον Αύγουστο και τελικά να ξεκινήσει την ουσιαστική λειτουργία της το φθινόπωρο του 2015.
Υπάρχει άλλο ένα σοβαρό ζήτημα: Η Επιτροπή Ελέγχου αποφάσισε τον Δεκέμβριο του 2017 να προχωρήσει στη δημοσιοποίηση των δηλώσεων πόθεν έσχες πριν την ολοκλήρωση του ελέγχου με βάση τη διάταξη του άρθρου 5 παρ. 2 του Κανονισμού Λειτουργίας της, σύμφωνα με την οποία «κατά τη διάρκεια του χρόνου ανάρτησης των δηλώσεων, ουδόλως κωλύεται η Επιτροπή να συνεχίσει τον έλεγχο αυτών».
Ωστόσο, από την παραπάνω διάταξη, από τον νόμο ν. 3213/2003 για το πόθεν έσχες και την αιτιολογική έκθεση του τελευταίου προκύπτει ότι σκοπός του νομοθέτη είναι πρώτα να γίνεται ο έλεγχος των δηλώσεων και μετά η δημοσιοποίησή τους. Συγκεκριμένα, ο νόμος ορίζει ότι «η δημοσιοποίηση λαμβάνει χώρα μετά τον έλεγχο» και σε κάθε περίπτωση το αργότερο εντός τριών μηνών από την πάροδο της προθεσμίας υποβολής των δηλώσεων – αυτό για να μην αποφύγει η επιτροπή τη δημοσιοποίηση με τη δικαιολογία ότι συνεχίζει τον έλεγχο αενάως. Ακόμη, η αιτιολογική έκθεση αναφέρει ότι «η προθεσμία που δίδεται για την δημοσιοποίηση των δηλώσεων εξυπηρετεί τις ελεγκτικές υπηρεσίες, προκειμένου να ολοκληρώσουν τον έλεγχο».
Παρόλα αυτά, η Επιτροπή Ελέγχου έκανε χρήση της δυνατότητάς της να ελέγχει πόθεν έσχες και μετά τη δημοσιοποίησή τους, για να δικαιολογήσει την μη ολοκλήρωση του κύριου ελέγχου, κάτι που όπως φαίνεται από τις διατάξεις του νόμου και την αιτιολογική έκθεση, δεν προκρίνεται ως σωστή πρακτική. Το αποτέλεσμα είναι ο έλεγχος να μην έχει ολοκληρωθεί και οι πολίτες να μην έχουν ακόμη τη δυνατότητα να λάβουν γνώση των δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης των πολιτικών προσώπων του 2016 (έτος χρήσης 2015), κάτι που αντίκειται στη διαφάνεια που ήθελε να πετύχει ο νόμος.
Παρότι οι πολίτες δεν έχουν ακόμα τη δυνατότητα να δουν τα ελεγμένα πόθεν έσχες των ετών 2016 και 2017 (έτη χρήσης 2015 και 2016 αντίστοιχα), δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητα τα ποσά που πληρώνονται προς τους ορκωτούς ελεγκτές-λογιστές που τα ελέγχουν. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με αποφάσεις της Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικών και Διοικητικής Υποστήριξης της Βουλής, μόνο για τον έλεγχο των εσόδων και εξόδων των αιρετών αντιπροσώπων της Βουλής και των δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης πολιτικών προσώπων για το έτος 2016 (χρήση 2015) έχουν δαπανηθεί (μαζί με τον ΦΠΑ) συνολικά 434.648,48 ευρώ προς εταιρείες ορκωτών ελεγκτών-λογιστών. Ο σκοπός για τον οποίο δαπανήθηκε το παραπάνω ποσό, δηλαδή η ενημέρωση των πολιτών, δεν έχει ακόμη πραγματωθεί.
Το inside story επικοινώνησε με την πρόεδρο της Επιτροπής Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης, Τασία Χριστοδουλοπούλου, και τη ρώτησε πότε πρόκειται να δημοσιευτούν τα πλήρως ελεγμένα πόθεν έσχες του 2016 (έτος χρήσης 2015) και του 2017 (έτος χρήσης 2016), καθώς και κατά πόσο πιστεύει ότι συμβάλλει στη διαφάνεια και την εμπέδωση της εμπιστοσύνης των πολιτών προς τους θεσμούς η πολύμηνη καθυστέρηση στην περάτωση του ελέγχου, για τον οποίον δαπανώνται χιλιάδες ευρώ δημοσίου χρήματος, σε μία εποχή κρίσης της εμπιστοσύνης συνολικά προς τους θεσμούς.
Η ίδια αρνήθηκε να τοποθετηθεί στα ερωτήματα, παραπέμποντάς μας στην Ειδική Υπηρεσία Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης. Σύμφωνα με αυτήν, ο έλεγχος των πόθεν έσχες του 2016 (έτος χρήσης 2015) πρόκειται να ολοκληρωθεί μέσα στον Σεπτέμβρη, ωστόσο παραμένει αναπάντητο ερώτημα από την Επιτροπή Ελέγχου το πότε θα δημοσιευτούν τα πλήρως ελεγμένα στοιχεία.
Όσον αφορά στις δηλώσεις πόθεν έσχες του 2017 (έτος χρήσης 2016), για τα οποία η Επιτροπή έλεγε πριν από έξι μήνες ότι «επίκειται εντός ολίγου και η δημοσιοποίησή» τους, η Ειδική Υπηρεσία Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης μας είπε ότι παραμένει άγνωστη η ακριβής ημερομηνία δημοσιοποίησής τους, ωστόσο είναι σίγουρο ότι αυτή θα γίνει μετά την αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου που σχεδιάζει η κυβέρνηση για το φθινόπωρο του 2018.
«Λόγω των σχέσεων που έχουν οι βουλευτές, τόσο της συμπολίτευσης, όσο και της αντιπολίτευσης, με το δημόσιο χρήμα, είναι προς το δημόσιο συμφέρον να γνωρίζουμε την πλήρη οικονομική κατάσταση του πολιτικού προσωπικού, όταν αυτό εισέρχεται στην πολιτική, όσο βρίσκεται σε αυτή και όταν τελικά εξέρχεται από αυτήν», λέει στο inside story ο Ιωάννης Δρόσος, Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. «Είναι λογικό να υπάρχουν καθυστερήσεις λόγω της μετάβασης από τη γραπτή στην ηλεκτρονική δήλωση, ειδικά αν σκεφτεί κανείς τον κακουργηματικό χαρακτήρα των διατάξεων σε περίπτωση παραλείψεων στο πόθεν έσχες, κάτι που κατά την άποψή μου είναι μάλλον υπερβολικό και απαιτεί μεγάλη σχολαστικότητα. Παρόλα αυτά, δεν μπορεί να περνάει ενάμισης χρόνος για τη δημοσίευση των πόθεν έσχες. Η αρχική λογική των σχετικών ρυθμίσεων ήταν ότι πρώτα θα γίνεται η υποβολή και ο έλεγχος των πόθεν έσχες και μετά η δημοσιοποίησή τους. Γι’ αυτό το λόγο, είμαι της άποψης ότι αρχικά η δημοσιοποίηση των πόθεν έσχες πρέπει να γίνεται σε άμεσο χρόνο, ώστε τα πολιτικά πρόσωπα να αναλαμβάνουν την πολιτική ευθύνη των όσων δηλώνουν. Αν αργότερα ο έλεγχος διαπιστώσει ύποπτες ανακρίβειες ή παραλείψεις, το πόρισμα του ελέγχου θα πρέπει να δημοσιεύεται, αναφέροντας ονομαστικά τους βουλευτές που είχαν προχωρήσει σε ακριβές ή ανακριβές πόθεν έσχες, με τις σχετικές παρατηρήσεις. Αυτό επιβάλλει και ο σκοπός του νόμου για το πόθεν έσχες».
Μέσα στον επόμενο χρόνο, οι πολίτες θα κληθούν να ψηφίσουν για τρεις εκλογικές αναμετρήσεις, που θα καθορίσουν ουσιαστικά όλα τα αιρετά πρόσωπα της χώρας. Η μη δημοσιοποίηση σε εύλογο χρόνο των πλήρως ελεγμένων δηλώσεων πόθεν έσχες των προσώπων που θα διεκδικήσουν την ψήφο των πολιτών τους επόμενους μήνες, δηλώσεων που φτάνουν το έτος χρήσης του 2015, δηλαδή όταν πραγματοποιήθηκαν οι δύο τελευταίες εθνικές εκλογές, ουσιαστικά δεν επιτρέπει στους πολίτες να ξέρουν ούτε το «πόθεν» ούτε το «έσχες» των πολιτικών που τους διοικούν τα τελευταία χρόνια. Σε μία εποχή όπου τα δικά μας οικονομικά στοιχεία φορολογούνται επαχθώς, η παραπάνω πρακτική είναι προφανές ότι πρέπει να αλλάξει.
