Η φωτογραφία είναι δανεισμένη από το e-book της Φιλοσοφίας της Β’ τάξης Γενικού Λυκείου Πατήστε στη φωτογραφία για μεταφορά στο σύνδεσμο
Η συζήτηση στο (διαδικτυακό) καφενείο είχε ανάψει για καλά. Ο καθένας, ξεδίπλωνε το κοντό του και το μακρύ του. Επιχειρήματα ελάχιστα. Συμπέρασμα κανένα. Τόλμησα κάποια στιγμή να πω, περισσότερο για να χαλαρώσω την ένταση:
– Ωρέ παιδιά, ας μιλήσουμε για λίγο σοβαρά και λογικά. Έτσι όπως το πάτε θα αναγκαστούμε στο τέλος να παραδεχτούμε ότι αφού ο αστυφύλακας είναι όργανο και το μπουζούκι είναι όργανο, άρα ο αστυφύλακας είναι …μπουζούκι.
Η απάντηση ήρθε απρόσμενα από έναν φοιτητή στους υπολογιστές:
– Γιατί κύριε; Η μαθηματική λογική ορίζει ότι τα προς τρίτο ίσα και μεταξύ τους ίσα. Γιατί λοιπόν να μην δεχτούμε ότι ο αστυφύλακας είναι μπουζούκι; Με βάση ποια υποκειμενικά κριτήρια απορρίπτει αυτή τη σχέση η δική σας κοινή λογική;
Μετά από αυτόν τον «κεραυνό», η συζήτησή μας κράτησε πολύ λίγο. Αποσύρθηκα από τη συζήτηση, «νικημένος». Πώς να επικοινωνήσεις με ένα νέο που δεν έχει γνωρίσει ουσιαστική «παιδεία» και «μόρφωση» αλλά μόνο «εκπαίδευση-κατάρτιση-εξειδίκευση»;
Πώς να εξηγήσεις στον σύγχρονο νέο ότι η επιστήμη της λογικής έχει σαν στόχο το να μελετήσουμε «πώς θα σκεφτόμαστε σωστά»… Ότι η διαδικασία της ορθής (λογικής) σκέψης διαχέεται και επηρεάζει το σύνολο της ανθρώπινης πνευματικής δραστηριότητας… Ότι υπάρχουν όροι όπως η «ασάφεια», η «αμφισημία», η «αναξιοπιστία», το «λεκτικά ή λογικά άλματα» των «προκείμενων επιχειρημάτων» που καθορίζουν την εγκυρότητα ενός λογικού συμπεράσματος, ώστε να μην καταλήξει σε «λογική πλάνη»…
Αλλά τι συζητώ; Στον σύγχρονο αιώνα του ανορθολογισμού και της αντιδραστικής μεταφυσικής σκέψης, η λογική πλάνη αποτελεί κυρίαρχη αντίληψη και κυρίαρχη πρακτική. Εκείνο που κυριαρχεί σε κάθε πτυχή της κοινωνικής, πολιτικής, πολιτισμικής κλπ. ζωής, είναι η προσπάθεια επιβολής της θέλησης των λίγων στους πολλούς, με όποιο πρόσφορο μέσον, ακόμα και με τη συνειδητή διαστρέβλωση της αλήθειας, ακόμα και με τον κατά συρροή δημόσιο βιασμό της λογικής.
Είναι, βλέπεις κι εκείνο το «επιχείρημα κατά προσώπου» («argumentum ad hominem»), που έχει καταντήσει ο μαϊντανός σε κάθε συζήτηση, ειδικά στην πολιτική, που εκθεμελιώνει κάθε λογική βάση, και αναιρεί τη δυνατότητα λογικής προσέγγισης σε κάθε υπό εξέταση θέμα.
Εύκολο κόλπο το ad hominem, σε γλυτώνει από πολλά βάσανα, γι’ αυτό έγινε και της μόδας. Για παράδειγμα, έχω εγώ μια συζήτηση με το Θανάση. Εκείνος έχει μια γνώμη και έχει και τα επιχειρήματά του τα οποία παραθέτει στη συζήτηση, περιμένοντας μέσα από έναν εποικοδομητικό διάλογο την αντίκρουση σε αυτά.
Εγώ πάλι μπορεί να έχω αντεπιχειρήματα, μπορεί και όχι. Γύρευε όμως, αυτές οι συζητήσεις τραβάνε, με κουράζουν, με κάνουν και …βαριέμαι. Αντί λοιπόν να παραθέσω επιχειρήματα και να στηρίξω την άποψή μου, επιλέγω να επιτεθώ στον Θανάση σαν πρόσωπο. Ο Θανάσης είναι αναξιόπιστος, ύποπτος, άσχετος, κομματικά κατευθυνόμενος, αντιδημοκράτης, έχει παλαιολιθικές ιδέες, είναι …σταλινικός, μη ρεαλιστής, φερέφωνο, μιας «ηγεσίας», ονειροβατεί…
Συμπέρασμα: Όσα ισχυρίζεται ο Θανάσης είναι λάθος, είναι σκουπίδια, μην τους δίνετε σημασία. Όχι γιατί αποδείχτηκαν λάθος μέσα από μια λογική εποικοδομητική αντιπαράθεση επιχειρημάτων, αλλά γιατί ο Θανάσης είναι όλοι αυτοί οι χαρακτηρισμοί με τους οποίους τον «στόλισα». Χαρακτηρισμοί που στην πραγματικότητα δεν μπήκα ποτέ στον κόπο να αποδείξω. Καταναλώνοντας ελάχιστη φαιά ουσία, αισθάνομαι ικανοποιημένος που …κατατρόπωσα το Θανάση, και που έστειλα στα σκουπίδια τις απόψεις του.
Το αποτέλεσμα; Σε λίγο καιρό θα έχω ξεχάσει τα επιχειρήματά μου που θα υποστήριζαν τη δική μου άποψη, αφού ποτέ δεν μου χρειάστηκαν. Στο τέλος θα ξεχάσω ακόμα και την …άποψή μου. Δεν θα θυμάμαι τι στο διάτανο υποστηρίζω, αλλά θα έχω γίνει ειδικός στους «ad hominem» χαρακτηρισμούς. Κι έτσι, όταν θα χρειαστεί κάποτε να εκφράσω κάποια άποψη, δεν θα έχω πρόβλημα. Θα …ετεροπροσδιορίζομαι, θα προτείνω το αντίθετο από αυτό που λέει ο Θανάσης, θα τον στολίζω πάλι με χαρακτηρισμούς και …όλα όμορφα κι ωραία.
Αυτή είναι η πρακτική του «επιχειρήματος κατά προσώπου» και αυτές οι συνέπειές της. Όσοι την εφαρμόζουν καταλήγουν να χάνουν το μέτρο του λόγου και του Λόγου. Βυθισμένοι στον υποκειμενισμό τους, καταντούν κενοί περιεχομένου, αδύναμοι να αρθρώσουν μια λογική σειρά συλλογισμών.
Στο νησί μας, την Ικαριά, το «ad hominem» πάει σύννεφο. Όχι, που θα τους αφήναν να μας πάρουν τα πρωτεία.
Σαν τον κύριο εκείνο που αρνήθηκε να δημοσιεύσει άρθρο για το Λαϊκό Έπος του Σαράντα, την Κατοχή και την Αντίσταση, με την αιτιολογία ότι ήταν «κομματικά κατευθυνόμενο». Πώς το έβγαλε το συμπέρασμα; Γιατί στο κείμενο γινόταν προσπάθεια να αναδειχτεί ο ταξικός χαρακτήρας των γεγονότων.
Σαν τον παλιό φίλο που από ένα ολόκληρο βιβλίο του Μαρξ, έκοψε μισή (ναι, στην κυριολεξία μισή!) φράση, την πλαστογράφησε βάζοντας από κάτω την υπογραφή του Μαρξ, για να ισχυριστεί ότι οι σύγχρονοι εργάτες κομουνιστές είναι …αντίθετοι με τον μεγάλο κλασικό.
Σαν την κυρία εκείνη που επανειλημμένα και με υστερικό παραληρηματικό ύφος, έχει φτάσει στο σημείο να μην ξέρει σε ποιον επιτίθεται. Τη μια την ενοχλούν οι «ιστορικοί περίπατοι» του ΚΚΕ γιατί …αγκρίζουν τους χρυσαυγίτες. Την άλλη τα μπέρδεψε και στο τέλος δεν ήξερε ποιος της φταίχει… Η παράταξη που πλειοψηφεί στον Δήμο, ή οι “πρώην φίλοι” της που κάποια στιγμή διαχώρισαν τη θέση τους και έπαψαν να την υποστηρίζουν στην προσπάθειά της να επαναλάβει και το 2014 τον «άθλο» της ανίερης συμμαχίας του 2010. Φταίνε κάποιοι «άχρηστοι», ψυχασθενείς, «ιδιοτελείς»… Σε αντίθεση με το δικό τους «ηθικό πλεονέκτημα» και την «ανιδιοτέλεια». Που φυσικά αποτελεί θέσφατο και δεν χρειάζεται απόδειξη…
Και να σκεφτεί κανείς ότι ακόμα δεν άρχισε η προεκλογική περίοδος. Τι έχουμε να δούμε ακόμα… Οι «επιθέσεις κατά προσώπων» θα δώσουν και θα πάρουν, με ολοένα και πιο ευφάνταστο τρόπο, με νέους νεολογισμούς Πρόσφατα, δημοτικός σύμβουλος του Δήμου Πατρέων, της παράταξης του Σύριζα, καλούσε τις δημοκρατικές (;) δυνάμεις της πόλης σε συνεργασία, για να «απαλλάξουν την πόλη από το …«σταλινικό νεάντερνταλ», εννοώντας τον Δήμαρχο Πάτρας Κ. Πελετίδη!
Κι εκεί που νομίζει κανείς ότι η σύγχυση και ο παραλογισμός έκλεισαν τον κύκλο τους, ήρθε η ώρα των πολιτικών απατεώνων του κέντρου, να εκμεταλλευτούν το κλίμα για τα επικοινωνιακά και άλλα παιχνίδια τους. Και αρχίζουν οι …εποικοδομητικοί διάλογοι:
– Βγήκαμε από τα μνημόνια…
-Καλέ μου άνθρωπε, μνημόνιο σημαίνει συμφωνία και συμφωνία σημαίνει όροι προς εκπλήρωση. Σύμφωνα με τη λογική αλλά και με την συναλλακτική πρακτική μια συμφωνία λήγει μόνο όταν εκπληρωθούν όλοι οι όροι της. Όταν υπάρχουν πάνω από επτακόσιοι εφαρμοστικοί νόμοι και προαπαιτούμενα σε ισχύ με ημερομηνία λήξης μετά από 5, 10, 60, και 90 χρόνια, πώς έγινε και «βγήκαμε»; Τι είναι το μνημόνιο; Κουρτίνα που την τραβήξαμε και βγήκαμε στον κήπο;
– Είσαι κομματικά κατευθυνόμενος…
– Κερδίσαμε όμως δημοσιονομικό χώρο και ανεξαρτησία αποφάσεων…
– Σαν να μου λες ότι βγάλαμε το σκρίνιο της γιαγιάς από το δωμάτιο για να μην χτυπάμε στις γωνιές του τραπεζιού… Δηλαδή σταμάτησε η επιτροπεία; Ο προϋπολογισμός δεν υπόκειται στην έγκριση της ΕΕ; Θα σταματήσουν τα ματωμένα υπερπλεονάσματα που πηγαίνουν για την εξόφληση του «χρέους»; Του «χρέους» που κάποτε φώναζες ότι είναι απεχθές και πρέπει να περικοπεί;
– Έχεις απολιθωμένες ιδέες… Δεν είσαι ρεαλιστής…
– Δεν θα περικοπούν οι συντάξεις…
– Τώρα μας δουλεύεις ρε φίλε; Οι συντάξεις έχουν κοπεί ακόμα και 30% με τον υπολογισμό του νόμου Κατρούγκαλου. Γι’ αυτό καθυστερούν τρία χρόνια να δώσουν τις νέες, για να μη φανεί η διαφορά. Κι όσο για το …σαλαμάκι της «προσωπικής διαφοράς», θα την είχαν ήδη κόψει αν δεν φοβόνταν την κατακραυγή μας. Δηλώνουν λοιπόν χωρίς ντροπή ότι περιμένουν να πεθάνουμε εμείς οι παλιοί, ώστε να μην υπάρχει αντικείμενο σύγκρισης.
– Τα λες γιατί προτιμάς να βγει ο …Κούλης!
– Είναι και η εφαρμογή του μεταφορικού ισοδύναμου που θα ωφελήσει την οικονομία της Ικαρίας…
– Τώρα μάλιστα!… Θέλει πράγματι μεγάλο θράσος να ονομάζει κανείς «ωφέλεια» αυτό το κατασκεύασμα. Πρόκειται για ίσως τη μεγαλύτερη απάτη (έστω και μικρότερης κλίμακας) του 2018. Ένα ακόμα πυροτέχνημα προς τέρψιν των αφελών. Γι’ αυτό δεν σχολιάζω περισσότερο και επιφυλάσσομαι μέχρι να ολοκληρώσω την έρευνά μου.
– Γι’ αυτό έχετε κολλήσει στο …5%!
– Στα πλαίσια της ΕΕ και του ΝΑΤΟ η Ελλάδα χαίρει «σταθερότητας» και «ασφάλειας» και επιστρέφει στην …«κανονικότητα»!
«…εργαζόμαστε σθεναρά για το καλό και την πρόοδο του τόπου μας… Εργαζόμαστε για την ειρήνη και τη σταθερότητα στην κρίσιμη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου…» (στα εισαγωγικά απόσπασμα από παλιότερη δημοσίευση του Βουλευτή Σάμου κ. Σεβαστάκη)
– Ενδιαφέρουσα περίπτωση ο κ. Σεβαστάκης. Τον θυμάμαι άνοιξη του 2015, σε μια ομιλία του στο Χριστό Ραχών να απαντάει σε ερώτηση συμπατριώτη για τις «φήμες» περί εγκατάστασης νατοϊκής βάσης πυραύλων στη Ικαρία, περίπου με τα παρακάτω λόγια:
«Εγώ πάντως, σαν απλός πολίτης με κοινή λογική, δεν θα πρότεινα να εγκατασταθεί βάση στο πιο «αριστερό νησί» που διαθέτουμε, για καθαρά πρακτικούς λόγους, γιατί πολύ απλά δεν θα λειτουργούσε, ως αντίθετη με τη θέληση του λαού…». Μάλιστα… Ένας βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος της «Πρώτη Φορά Αριστεράς», της «αριστεράς» που για να εκλεγεί ως πλειοψηφία εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο τις αριστερές δημοκρατικές αντιιμπεριαλιστικές παραδόσεις του λαού μας, έβλεπε σαν μοναδικό πρακτικό πρόβλημα για την εγκατάσταση μιας νατοϊκής βάσης, το ενδεχόμενο να την …σαμποτάρει ο λαός του νησιού!
Ή μήπως του πέρασε από το μυαλό, αλλά απλά δεν τον ενδιαφέρει; Έτσι κι αλλιώς πολύ γρήγορα μας έδειξε τις πραγματικές επιλογές του. Σε πολύ λίγους μήνες, συνέτρωγε με τον Αμερικανό πρεσβευτή στην Πρεσβεία των ΗΠΑ, ως μέλος μιας «επιτροπής ελληνοαμερικανικής φιλίας του ελληνικού κοινοβουλίου» ενώ αμέσως μετά ανακοίνωνε ότι είχε «χριστεί» πρόεδρος της«επιτροπής ελληνοϊσραηλινής φιλίας του ελληνικού κοινοβουλίου»!
Ω, ναι, καλοί μου φίλοι… Το ελληνικό κοινοβούλιο διαθέτει και τέτοιες επιτροπές «φιλίας» με τους Αμερικάνους φονιάδες των λαών (μαζί και του δικού μας) και τους περιφερειακούς χωροφύλακες της Μέσης Ανατολής και σφαγείς του Παλαιστινιακού λαού!… Και στις επιτροπές αυτές, τον πρώτο ρόλο τον έχουν βουλευτές του «αριστερού» Σύριζα! Πιστοί στις οδηγίες του εξοχότατου πρέσβη Πάιατ. Πώς να μην κλαίγεται η ΝΔ που της πήραν τα πρωτεία!…
Τον Ιούλιο φέτος, ο κ. βουλευτής μας πρωτοστάτησε άλλη μια φορά στην διεξαγωγή της «μικτής διακοινοβουλευτικής επιτροπής» Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ, για την …ασφάλεια (εδώ γελάμε) και τη …συνεργασία (εδώ ξαναγελάμε), στην Ιερουσαλήμ. Ελάχιστες μέρες πριν η ισραηλινή βουλή είχε ψηφίσει τον χειρότερο νόμο απαρτχάιντ κατά των Παλαιστινίων, από την εποχή της Ν. Αφρικής. Λίγες μέρες πιο πριν, ο ισραηλινός στρατός είχε στην κυριολεξία σφαγιάσει τους διαδηλωτές Παλαιστίνιους στα σύνορα με τη Γάζα. Δεκάδες οι νεκροί, ανάμεσά τους παιδιά, νοσοκόμες και ανάπηροι.
Να ρωτήσω, αν οι υπερευαίσθητοι σοσιαλδημοκράτες του Σύριζα, έθεσαν κάποιο σχετικό θέμα στους «φίλους» τους; Να ρωτήσω επίσης γιατί στους χάρτες της Ανατολικής Μεσογείου με τις ΑΟΖ, δεν αναφέρεται πουθενά η ΑΟΖ της Λωρίδας της Γάζας δηλαδή του Κράτους της Παλαιστίνης που αποτελεί ανεγνωρισμένο κράτος από τον ΟΗΕ;
Μπα, δεν έχει νόημα να ρωτήσω… Αυτά τα ρωτούν μόνο οι …νεάντερνταλ… Το πολύ πολύ να μου προτείνουν να πάω να ζήσω στη Βόρεια Κορέα, ή να διαβάσω το «Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ»… Απάντηση όμως στις ερωτήσεις μου δεν θα πάρω…
Δεν το επιτρέπει ο …πρέσβης!
Αγαπητοί φίλοι, να με συμπαθάτε που μακρηγόρησα ανοίγοντας τόσα πολλά θέματα. Η αλήθεια, είναι ότι δεν τα άνοιξα επιδιώκοντας ξεχωριστές συζητήσεις για το καθένα. Στο κάτω κάτω της γραφής, ο καθένας μπορεί να έχει την άποψή του και να την υποστηρίζει με λογικά επιχειρήματα και στοιχεία, όταν ανοίγουν σχετικές συζητήσεις ανάμεσα σε συνομιλητές που σέβονται πρώτα τον εαυτό τους και κατ’ επέκταση τον απέναντί τους.
Εκείνο που ήθελα να δείξω είναι ο καμβάς πάνω στον οποίο είμαστε υποχρεωμένοι στη σημερινή εποχή να ξεδιπλώσουμε τη σκέψη μας και να πάρουμε αποφάσεις είτε για πολύ σοβαρά ζητήματα, είτε και για μικρά θέματα της καθημερινότητάς μας. Ένας καμβάς ανορθολογικός, αντιδραστικός, οπισθοδρομικός, ένας νέος μεσαίωνας, μια νέα εποχή ιεράς εξέτασης. Προσπαθούν να μας υποβάλουν την άποψη ότι ναι!… μπορεί κάποια στιγμή και ο αστυφύλακας να είναι …μπουζούκι! Αρκεί να το πουν κάποιοι …ειδικοί σε κάποιο «πάνελ» (άλλο λογικό σφάλμα: η «προσφυγή στην αυθεντία»). Να συνηθίσουμε στην ιδέα του βιασμού κάθε λογικής και να δεχόμαστε όσα μας επιβάλουν. Χωρίς να προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στο βασικό λογικό ερώτημα που πρέπει να ακολουθεί κάθε κοινωνική πολιτική δράση: Ποιος αποφασίζει για ποιον; Ποιος κερδίζει και ποιος χάνει;
Καημένε Αριστοτέλη, θεμελιωτή της Επιστήμης της Λογικής… Αν ζούσες σήμερα, είναι βέβαιο ότι οι σύγχρονοι απόγονοί σου, θα σε υποχρέωναν να ξαναγράψεις το έργο σου «Περί σοφιστικών ελέγχων»!
Κι όμως, σε τελική ανάλυση, είμαι αισιόδοξος. Πιστεύω ότι είμαστε πολλοί που αντιδρούμε κι ας μη φαινόμαστε. Ανεξάρτητα από επί μέρους διαφοροποιήσεις, δεν αφομοιωνόμαστε και δεν θα τους αφήσουμε να μας «κάψουν» τους νευρώνες. Η ανθρωπότητα δεν έφτασε στο σημείο που είναι σήμερα με «μεσαίωνες» της σκέψης και της λογικής. Οι μεσαίωνες υπήρξαν απλά σαν σκοτεινά διαλείμματα της ιστορίας.
Όχι λοιπόν!
Ο αστυφύλακας είναι αστυφύλακας και το μπουζούκι είναι μπουζούκι!…
Κωνσταντίνος Χ. Χαραλαμπίδης έγραψε
blog: Τα ημερολόγιά μου (www.mypoliticalandhistoricaldiaries.blogspot.gr
e-mail: [email protected]
