Φθινόπωρο… μαζί με του καιρού τα «ανάποδα» διανύουμε και την περίοδο της οινοποιίας! και της ουζοποιίας!
Ο μούστος βράζει στις χωμένες βυτίνες ή σήμερα στα «πλαστικά» βαρέλια μέσα στα σκοτεινά κελάρια των νοικοκυριών. Τα τσίπουρα των πατημένων σταφυλιών θα αποσταχθούν στα «ρεμπίκο» για να βγει εκείνο το διάσημο ποτό μας το γνωστό ο ύ ζ ο!!! από πού όμως πήρε αυτό το περίεργο όνομα και ποιος είναι ο «νονός» του, λίγοι το γνωρίζουν, γιατί ο πολύς κόσμος ελάχιστα σκοτίζεται με τις ονομασίες των πραγμάτων και με των λέξεων τις ιστορίες. Μόνο που κάποιες φορές οι ιστορίες αυτές κρατούν καλά φυλαγμένα μυστικά και ντοκουμέντα, που λέει και το τραγούδι… σας αποκαλύπτουμε λοιπόν ότι «νονός» είναι ένας Τυρναβίτης υφασματέμπορος ο Αντώνιος Μακρής ο οποίος είχε δύο καλούς φίλους τον Σταυρακ – μπέη Τούρκο στρατιωτικό γιατρό και τον Δημ. Δουμενικιώτη ποτοποιό και οι τρείς έζησαν στον Τύρναβο Θεσσαλίας προς τα τέλη του 19ου αιώνα. Οι τρεις φίλοι συχνά πυκνά ανταμώνανε και έτσουζαν τις ρακές τους με εκλεκτό πάντοτε μεζεδάκι στα καφενεία της εποχής, της Θεσσαλικής κωμόπολης. Μην ξεχνάτε ότι ο Τύρναβος ήταν και παραμένει η «Μάνα» του ούζου πανελλαδικά.
Όπως τώρα έτσι και τότε κατασκεύαζαν με απόσταξη οινόπνευμα από τα τσίπουρα τα οποία έβραζαν σε ειδικό καζάνι με ανάλογη ποσότητα νερού. Το πρώτο απόσταγμα το έλεγαν και το λένε «σούμα» αυτό δεν πίνεται γιατί καίει πολύ, (θυμάμαι παλιότερα στην Ικαρία να το χρησιμοποιούν και στις εντριβές).
Γι’ αυτό και το αποστάζουν και δεύτερη φορά αφού προσθέσουν μέσα, αν θέλουν και γλυκάνισο για να δώσει άρωμα και γεύση… απ’ αυτή την διαδικασία προέρχεται το τσίπουρο ή ρακί, αν τώρα αυτό μεταβρασθεί με λίγη μαστίχα, ζάχαρη και πολύ μεράκι βγαίνει ακόμη καλύτερη ποιότητα οινοπνεύματος που τον παλιό εκείνο καιρό το έλεγαν «ρακί μεταβρασμένο».
Ο Αντώνιος Μακρής για να γυρίσουμε στην ιστορία μας, είχε ως φαίνεται ιδιαίτερη αγάπη στο ποτό αυτό, μια μέρα με τον Σταυρακ- μπεη επισκέφθηκαν τον φίλο τους Δημήτριο στο ποτοποιείο, εκεί επί τόπου , εδοκίμασε, στην υγειά των φίλων το «μεταβρασμένο ρακί» που μόλις είχε βγεί από το καζάνι! αναστενάζοντας ανεφώνησε:
«Μωρέ, τι είναι τούτο; Αυτό είναι ούζο Μασσαλίας»!
Εκείνη τη στιγμή χωρίς να το υποψιάζεται ο μακαρίτης Αντώνιος έδινε στην παγκόσμια κοινότητα το όνομα του εκλεκτού αυτού ποτού και να πως:
Στον Τύρναβο γινόταν την εποχή εκείνη και η καλλιέργεια μεταξοσκωλήκων, έτσι κάθε χρόνο τα εκλεκτότερα κουκούλια μπαλαρίζονταν και στέλνονταν στο Βόλο για τις αγορές της Ευρώπης με την επιγραφή uso Massalia, δηλαδή «προς χρήση της Μασσαλίας». Η φράση αυτή εσήμαινε μεταφορικά στη γλώσσα του εμπορίου την άριστη ποιότητα του εμπορεύματος, αυτό ήθελε να εκφράσει και ο Αντώνιος με την αναφώνησή του, χωρίς βέβαια να φαντάζεται ότι γινόταν δημιουργός μιας λέξης που θα ταξίδευε μαζί με το ρακί σε όλο τον κόσμο. Κι έτσι το uso από το λατινικό ρήμα uto/χρησιμοποιώ, πήγε και κόλλησε μια μέρα σε ένα αποσταγμένο μυρωδάτο υγρό κι από τότε του έδωσε υπόσταση και ανάστημα «υψηλό» δεν νομίζετε;
Όπως και νάχει εμείς με το ουζάκι και την καλή παρέα θα βρισκόμαστε, και σαν η ψυχή ευφρανθεί τότε θα πιάνουμε και το τραγούδι κι αν το φέρει και η στιγμή θα σέρνουμε και τον χορό… Για τούτο φαίνεται ο Μεγάλος Δάσκαλος Μανόλης Τριανταφυλλίδης μας λέει:
«Γλώσσα δεν είναι, καθώς οι πολλοί φαντάζονται, αράδιασμα από λέξεις, τύπους και κανόνες… παρά η έκφραση του εσωτερικού μας κόσμου, κύμα ζωής, άνοιγμα και επαφή ψυχών, ανταλλαγή αισθημάτων και σκέψεων μέσα σε συνομιλία, ερώτηση και απόκριση, άρνηση και κατάφαση, προσταγή, απαγόρευση και παράκληση, μικροεπεισόδια, ταπεινότητες της καθημερινότητας και έξαρση και κατάνυξη, τραγούδι και κλάμα, χαρά και καημός, τρικυμία και γαλήνη, αγάπη και πάθος, αγωνία και κατάρα, επιστήμη και ζωή, σκέψη και φιλοσοφία. Όλα αυτά είναι γλώσσα ατομική και εθνική. Γιατί γλώσσα είναι ολόκληρος ο λαός»!
Χαρούλα Κ.Κοτσάνη
Φθινόπωρο 2018
